Лекция по "Бюджетному праву"

Барлық эзірленген жобаларды «Экология» ЖШС-і уәкілетті органдармен озі келісуге мэжбүр болады, өйткені тапсырыс беруші «Экология» ЖШС-інің үлкен жұмыс тэжірибесінің бар екеніне сүйеніп, барлық қажетті келісулерді орындаушының жүргізуін отінген, ал егер бұны «Экология» ЖШС-і орындамағанда, сараптауларды уақытында алмаған жағдайда, солар үшш жобалар мен экологиялық паспорттар эзірленген кэсіпорындардың эрқайсысына миллиондаған теңге айыппұл салынған болар еді. Келісулерге коп уақыт кеткенмен, барлық жұмыстар біткен соң және сараптау келісімдері алынғаннан кейін, 2004 ж. 15 шілдедегі шарттың 1.2-тармағына сэйкес, талап қоюшы 2005 ж. 15 сэуіріне дейін шарт талаптарындағы жұмысты толық көлемде орындайды. 2005 ж. 15 сэуірде орындалған жұмыстардың барлық кесімдері жэне салыстырмалы тексеру кесімі жауап берушіге әдейі берілген, бұған жауап берушінің мөрі басылған іссапар куәлігі дэлел болады, алайда жауап беруші орындалган жұмыстар кесіміне жэне салыстырмалы тексеру кесіміне қол қоюдан бас тартқан, одан кейінгі телефондағы саны көп сөйлесу жэне жауап берушіге келіп жолығу ешқандай оң нэтиже бермеген.

Шарттың 3.3-тармағына сәйкес, орындаушы  орындалган жұмыстардың тапсыру-қабылдау кесімін тапсырғаннан кезден бастап 5 күн ішінде тапсырыс беруші орындаушыға  бекітілген кесімді жолдауға немесе дэлелді себептермен жұмыстарды қабылдаудан бас тартатынын хабарлауға тиіс. Алайда осы уақытқа дейін «Экожүйе» ЖШС-і «Экология» ЖШС-інің атына тапсыру-қабылдау кесімін қайтармаған, жұмыстарды қабылдаудан бас тартудың дэлелді себептері туралы да хабарламаған.

Сот шарттың 2004 ж. 1 тамыздан бастап занды күшіне енгенін және тараптар өз міндеттемелерін толық орындағанға дейін күшін сақтайтынын анықтады. Жұмыстарды орындау мерзімі - 6 ай. Шарт бойынша жұмыстардың құны - 4 500 000 теңге. Жауап беруші «Экология» ЖШС-інің есеп айырысу шотына орындалған жұмыстар үшін, жалпы алғанда, 2 400 000 теңге, оның ішінде 2004 ж. 12 қыркүйекте - 100 000 теңге; 2004 ж. 2 қарашада - 500 000 теңге; 2005 ж. 13 каңтарда 600 000 теңге аударған. Жауап берушінің берешегі 2 100 000 теңге құрайды. Мердігерлік шартының 4.3-тармағында ақшалай міндеттеменің орындалу мерзімін өткізіп алған жағдайда, тапсырыс беруші орындаушыға өтіп кеткен эр күн үшін 0,02%, бірақ шарт сомасының 10%-ынан аспайтын көлемде таза айыпакы төлейтіні көзделген. Айыпақыны жауап беруші 86 310 теңге деп белгілеп, онымен де есеп айырысқан.

Жауап берушінің өкілі талап-арыздарды  ішінара мойындап, сотқа мынаны түсіндірді: шын мәнінде «Экология» ЖШС-і  жүмыстарды орындаған, бірақ толық  көлемде емес жэне шартта белгіленген  мерзімдерді бұза отырып орындаған. Шарттың 1.2.5-тармағына сәйкес, жұмыстардың аяқталу мерзімі болып 2004 ж. 24 желтоқсаны саналады, ал орындаушы күжаттарды 2005 ж. 15 сәуірінде табыс еткен, ол шарттың жүмыстарды орындау бойынша талаптарын бұзу болып табылады.

Тараптардың уәждеріне талдау жасаңыз. Сот шешім шыгарганда, ңандай мән-жайларды ескеруге тиіс?

Тестілер:

Банктің ресми мәртебесін танудың  міндетті шарты төмендегі болып  табылады:

А. Банк ретінде әділет органдарында мемлекеттік тіркелу.

Ә. Күзет және қауіпсіздік жүйесінің болуы.

Б. Өзінің меншікті ақшалай қаражатының  болуы.

В. Банктің жарғылық капиталының 50%-дан  кем емес бөлігін акционер-лердің төлеуі.

Банктердің ашылуына және олардың  ерікті түрде қайта құрылуына  рұқсатты томендегі береді:

А. ҚР Қаржы нарығын және қаржы үйымдарын реттеу жэне қадағалау жөніндегі ҚР агенттігі.

Ә. ҚР ¥лттық банкі.

Б. ҚР Қаржы министрлігі. В. ҚР Әділет министрлігі.

Жүзеге асыру үшін банктерге  қосымша лицензия алу қажет емес банк операцияларына заң шыгарушы қандай операцияларды жатқызады?

А. Вексельдермен жасалатын операциялар. Ә. Факториш операциялары. Б. Форфейтинг операциялары. В. Есепке алу операциялары.

Банктердіц қүқықтық қабілеті төмендегі  болып табылады:

А. Арнайы. Ә. Шектеулі. Б. Жалпы. В. Шектеусіз.

Қаржы үйымдары болып табылмайтын заңды тұлғалардыц жарғылық капиталына банктердіц қатысу үлестерінің жиынтық қүны төмендегіден аспауға тиіс:

А. Банктің меншікті капталының 20%-ынан. Ә. Банктің меншікті капталының 40%-ынан. Б. Банктің меншікті капталының 50%-ынан. В. Банктің меншікті капталының 60%-ынан.

«Өмірді сақтандыру» саласына томендегі  кірмейді:

А. Аннуитеттік сақтандыру.

Ә. Өмірде белгілі бір оқиғаның орын алуына байланысты сақтандыру. Б. Жазатайым оқиғалардан сақтаңдыру.

В. Сақтандырушының инвестициялық  табысына сақтанушының қаты-суымен өмірді сақтандыру.

ҚР зацдарына сәйкес сактандыру қызметінің субъектісі төмендегі болып  табылады:

А. Қайта сақтандыру ұйымы. Ә. Сақтандыру брокері. Б. Актуарий.

8. Сақтандыру агенті.

8. Жалпы пайдалану көлігіне төмендегі  жатады:

А. Жарияланған тариф бойьшша жүретін желілік теңіз және өзен кемелері. Ә. Теңіз және өзен флотының трамп кемелерімен тасымалдау. Б. Жеке шарттар мен бағалар бойынша тұрақты емес автомобиль тасымалдары.

Жеке шарттар мен бағалар  бойынша тұрақты емес эуе тасымалдары.

Көлік саласындағы лицензиялауға төмендегі жатады:

А. Қауіпті жүктерді автомобиль көлігімен  тасымалдау. Ә. Жолаушыларды қаланың  автомобиль көлігімен тасымалдау. Б. Жолаушыларды қалааралық автомобиль көлігімен  тасымалдау. В. Жолаушыларды халықаралық  автомобиль көлігімен тасымалдау.

10. Сәулет, қала қүрылысы және  құрылыс саласындағы қызметтін  лицензияланбайтын түрі төмендегі  болып табылады:

А. Жобалау-іздестіру қызметі. Ә. Құрылыс-құрастыру  қызметі.

Б. Үлескерлердің ақшасын тарту  есебінен тұрғын үй ғимараттарын салуды ұйымдастыру қызметі.

В. Құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкцияларды сату.

5-тақырып. Кәсіпкерлік шарттар  жүйесі Тақырып бойынша сұрақтар:

Кәсіпкерлік шарттардың түрлері жэне олардың жіктелуі.

Кэсіпкерлік шарттар және олардың  сипаттамасы.

Сыртқы экономикалық мәмілелер.

Нормативтік материал:

1963 ж. 28 желтоқсандағы Қазақ КСР  Азаматтық кодексі. // Қазақ КСР  Жоғарғы Кеңесінің ведомостары. 1964. № 2. (Кіріспе, 1-223-баптары ҚР  Жоғарғы Кеңесінің 1994 ж. 27 желтоқсандағы  № 269-ХІІ Қаулысына сэйкес күшін жойды. АК (Ерекше бөлім) 1999 ж. 1 шілдедегі № 410-1 ҚР Заңына сәйкес күшін жойды).

ҚР Азаматтык кодексі (Жалпы  бөлім). 27.12.1994. // ҚР Жоғарғы Кецесі-нің  ведомостары. 1994. № 23-24 (қосымша). 282-бап; ҚР Азаматтық кодексі (Ерекше бөлім). 01.07.1999 ж. № 409-1. // ҚР Парламентінің ведомостары. 1999. № 16-17. 642-бап.

1993 ж. 22 қазандағы «Қазақстан Республикасындағы  сәулет және кала қүрылысы  туралы» ҚР Заңы. // ҚР Жоғарғы  Кеңесінің ведомостары. 1993. № 19. 451-бап  ( 2001 ж. 16 шілдедегі № 243-ІІ ҚР  Заңына сәйкес күшін жойды).

1995 ж. 23 желтоқсандағы № 2721 «Жекешелендіру  туралы» ҚР Заңы. // ҚР Жоғарғы  Кеңесінің ведомостары. 1995. № 24. 163-бап.

ж. 18 желтоксандағы № 126-11 «Сақтандыру  қызметі туралы» ҚР Заңы. ҚР Парламентінің  ведомостары. 2000. № 22. 406-бап.

2003 ж. 7 сэуірдегі № 402-П «Мұнай  өнімдерінің жекелеген түрлерінің  айналымын және өндірісін мемлекеттік  реттеу туралы» ҚР Заңы. // Казахстанс-кая  правда, 12.04.2003. № 105-106 (24045-24046).

ж. 16 шілдедегі № 242-II «Қазақстан Республикасындағы  сэулет, қала кұрьшысы жэне құрылыс қызметі туралы» ҚР Заңы. ҚР Парламентінің ведомостары. 2001. № 17-18. 243-бап.

2003 ж. 13 мамырдағы № 415-П «Акционерлік  коғамдар туралы» ҚР Заңы. // Казахстанская  правда, 2003. № 141-142 ( 24081-24082).

2003 ж. 2 шілдедегі № 461-II «Бағалы қағаздар туралы» ҚР Заңы. Казахстанская правда, 2003. № 199-200 (24139-24140).

2006 ж. 31 қантардағы № 124-ІП «Жеке  кәсіпкерлік туралы» ҚР Заңы. Казахстанская правда. 07.02.2006. № 27 (24998).

2006 ж. 7 шілдедегі № 180-ІП «Тұрғын  үй құрылысына үлестік қатысу туралы» ҚР Заңы. Казахстанская правда. 12.07.2006. № 172 (25143).

ҚР Жоғарғы сотының 1992 ж. желтоқсанның 18-індегі «Сот тэжіри-бесінде жеке және занды түлғалардың ар-ожданы, қадір-қасиеті  жэне іскерлік беделі туралы» № 6-нормативтік  қаулысы (Қосымшаны қараңыз).

ҚР Жоғарғы сотының 2007 ж. 16 шілдедегі  «Соттардың жер заңдарын қолдануының  кейбір мэселелері туралы» № 6-нормативтік  қаулысы (Қосым-шаны қараңыз).

ҚР Жоғарғы сотының 2008 ж. шілденің 10-ындағы «Жауапкершілігі шектеулі жэне қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы заңдарды қолданудың кейбір мэселелері туралы» № 2-нормативтік қаулысы (Қосым-шаны қараңыз).

Әдебиет:

М.И.Брагинский, В.В.Витрянский. Договорное право. 1-кітап: Общие положения. - М.: Статут, 2003.

М.И.Брагинский, В.В.Витрянский. Договорное право. 2-кітап: Договоры о передаче имущества. - М.: Статут, 2003.

М.И.Брагинский, В.В.Витрянский. Договорное право. 3-кітап: Договоры о выполнении работ и оказании услуг. - М.: Статут, 2003.

М.И.Брагинский, В.В.Витрянский. Договорное право. 4-кітап: Договоры о перевозке, буксировке, транспортной экспедиции и иных услугах в сфере транспорта. - М.: Статут, 2003.

М.И.Брагинский, В.В.Витрянский. Договорное право. 5-кітап: Договоры о займе, банковском кредите и факторинге. Договоры, направленные на созда-ние коллективных образоваңий. 2-т. Договоры о банковском вкладе, банковс-ком счете; банковские расчеты. Конкурс, договоры об играх и пари. - М.: Статут, 2006.

Қазақстан Республикасының Азаматтық  кодексі (Ерекше бөлім). Түсін-дірмелер. (Бап бойынша).2 кітап. / Жауапты ред. М.К.Сүлейменов, Ю.Г.Басин. - Алматы, 2006.

И.С.Зыкин. Договор во внешнеэкономической деятельности. - М.: Меж-дународные отношения, 1994.

Н.И.Клейн. Организация договорно-хозяйственных связей. - М.: Юриди-ческая литература, 1976 Предпринимательское право России: оқулық. В.С.Белых, Г.Э.Берсункаев, С.И.Винниченко және басқалары. // Жауапты ред. В.С.Белых. - М.: Проспект, 2008.

Предпринимательское право Российской Федерации. // Жауапты ред. Е.П.Губин, П.ГЛахно. - М.: Юристъ, 2006.

Предпринимательское (хозяйственное) право: оқулық. // Н.Н.Возне-сенская жэне басқалары. В.В.Лаптевтің, С.С.Занковскийдің басшылығымен. -М.: Волтерс Клувер, 2006.

И.А.Танчук, В.П.Ефимочкин, Т.Е.Абова. Хозяйственные обязательства. -М.: Юридическая литература, 1970.

Тапсырмалар:

1-тапсырма. «РВК» ЖШС-і 2000 ж. 20 шілдедегі  шарт бойынша кепілге берілген  мүлік есебінен «Газ қызметі»  АҚ-ынан 28 469 149 теңге келемінде бересіні және мемлекеттік бажды өндіріп алу жөнінде сотқа жүтінді.

Сотта 2001-2002 жж. ішінде жауап берушінің  талап крюшы берген газдың ақысын төлемегені мэлім болды. Өзара есеп айьгрысуларды салыстыра тексеру  кесіміне сэйкес, жауап берушінің  талап қоюшы алдыңдағы жалпы борышы 2002 ж. 1 желтоқсанға 36 281 488 теңгеге жеткен. Жинақгалған борышты жэне сығылған газдың келешекте берілуін қамтамасыз ету макса-тында шарт бойынша тараптар 2002 ж. 10 желтоксанда кепілге мүлік қою шартын жасасады.

Жауап беруші сотта «Газ қызметі» АҚ-ы акцияларының 70%-ын иеленуші болып табылатын жекешелендіру жөніндегі аумақтық комитеттің мэміле жасауға келісімі жоқтығына, кепілзат шартының мазмұнына қойыла-тын міндетті зан талаптарының бұзылғанына байланысты кепіл шартымен келіспейтіндігін білдірді.

Іс материалдарына тіркелген «Газ қызметі» АҚ-ьшың қадағалау кеңесі отырысының 2002 ж. 28 қарашадағы хаттамасында АҚ президентіне кепіл шартын жасасуға берілген келісім бар.

Тараптардың уэждерін талдаңыз. Сот  ңандай шешім шыгаруга тиіс?

2-тапсырма. «Қала құрылысы» ЖШС-і «Жолаушы тасымалы» АҚ-ына шағынып, «Таугүл» ықшам ауданында орналасқан түрғын үйден жалпы алаңы 295,5 ш. М. жэне 320 ш.м. жертөле түрақжайын қүрайтын бес пэтер өндіріп алу жөнінде сотқа жүгінген. Талап қоюшы жағынан дербес талаппен «Альянс» акционерлік сақтандыру компаниясы эрекет етті.

Іс материалдарынан мәлім болғаны: тапсырыс беруші - «Жолаушы тасымалы»  АҚ-ы мен үлестес қатысушы - «Қала  қүрылысы» ЖШС-і арасында 1996 ж. 23 шілдеде 25 пәтерлік түрғын үй қүрылысына жэне пайдаланылуына үлестік қатысу туралы шарт жасалған. Шарт талаптары бойынша тапсырыс беруші түрғын үйді 1996 ж. 4-тоқсаныңда пайдалануға беруге жэне үлестес қа-тысушы меншігіне бес пэтер жэне жертөле түрақжайын беруте міндеттенген.

Талап қоюшы - үлестес катысушы үй құрылысын 6369,4 мың теңге сомасына қаржыландыруға, оған қоса шартқа қол қойылған куннен бастап 5 күн ішінде 20% аванс аударуға, сондай-ақ тапсырыс берушіге 4 бөлмелі пәтердің орнына қаланың басқа ауданындағы түрғын үйден бағасы парапар пэтер беруге міндеттенеді. Шарттың 4.3-тармағында шарттың қолданылу жарамдығы мерзімінде үлестік қатысудың өзгермейтін құны белгіленген, ал шарттың қолданылу мерзімі құрылыс аяқталғанша жэне езара есеп айырысқанша деп келісілген.

Сот талап коюшының өзіне алған  құрылысты каржыландыру туралы міндеттемелерін уақытында орындағанын, сондай-ак оның 4 бөлмелі пәтер беру жөніндегі шарт талабын да орындағанын, ал кұрылысты аяқтау мерзімінің бұзылуы жауап беруші - «Жолаушы тасымалы» АҚ-ының кінэсінан орын алғанын анықтады.

«Альянс» сақтандыру компаниясының талаптары «Жолаушы тасымалы» АҚ-ының коммерциялық банк борышкері болғандықтан, банкке салынып жатқан үйден пәтерлерді кепілге бергендігіне негізделеді. Өз кезегінде, банк, «Альянс» сақтандыру компаниясының борышкері бола отырып, бұл пэтерлерді сақтандьфу компаниясының борышын өтеуге берген. Сот ңандай шешім шыгаруга тиіс?

3-тапсырма. «Наубайшы» ЖШС-і СМУ-15 АҚ-ынан 2 268 835,11 теңге өңдіріп алу  туралы талаппен сотка жүгінген, өйткені ол нан-тоқаш өнімдерін  беру туралы шарт міндеттемелерін орындаған.