Лекция по "Бюджетному праву"

Ә. Олардың көлемдері мен нысандарын инвестор белгілейді. Б. Олардың жүзеге асырылуының негіздемесін жэне тэртібін мемлекет белгілейді.

В. Олардың мақсатты пайдаланылуына мемлекет бақылау жасайды.

Әлеуметтік инвестицияларға томендегі  жатады:

А. Нақты инвестициялар. Ә. Қаржылай инвестициялар. Б. Тұтыну инвестициялары.

8. Қызметкерлердің біліктілігін көтеру.

8. Бүгінгі күні қандай мемлекеттер  инвестициялардың негізгі импортшылары  мен экспортшылары ретінде әрекет  етеді?

А. АҚШ, ЕО елдері жэне Жапония. 1_ь' г'

Ә. Ресей, Қытай жэне Үндістан.

Б. ОПЕК (Экспортқа мұнай шығаратын  елдер ұйымы) елдері жэне Анд тобы елдері.

8. Африка, Азия жэне Латын Америкасы елдері.

9. Инвестицияларға кепілдік беру жоніңдегі копжақты агенттік 
қандай конвенцияға сәйкес қүрылды?

А. 1965 ж. Вашингтон конвенциясы. Ә. 1985 ж. Сеул конвенциясы.

Б. 1994 ж. Энергетикалық Хартия шарты. В. Көпжақты инвестициялық келісім.

10. Қай елдерде шетелдік инвестициялар  туралы арнаулы заң жоқ?

А. Экономикасы дамыған еддерде. Ә. Дамушы елдерде. Б. Экономикасы ауыспалы еддерде. В. ЕурАзЭО елдерінде.

 

3-тақырып. Сыртқы экономикалық  қызметті қүқықтық реттеу Тақырып  бойынша сурақтар:

Сыртқы экономикалық кызмет түсінігі.

Сыртқы экономикалық қызмет субъектілері.

Сырткы экономикалық қызметті валюталық реттеу.

3.4. Сыртқы экономикалық қызметті кэсіпкерлердің қатысуымен кеден- 
дік реттеудің ерекшеліктері.

Нормативтік материал:

1963 ж. 28 желтоқсандағы Қазақ КСР  Азаматтық кодексі. // Қазақ КСР  Жоғарғы Кеңесінің ведомостары. 1964. № 2. (Кіріспе, 1-223-баптары ҚР Жоғарғы Кеңесінің 1994 ж. 27 желтоқсандағы № 269-ХІІ Қаулысына сэйкес кушш жойды. АК (Ерекше бөлім) 1999 ж. 1 шілдедегі № 410-1 ҚР Заңына сәйкес кушін жойды).

Қазақ КСР-інің 1963 ж. 28 желтоқсандағы  Азаматтық іс жүргізу кодексі. // Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің жэне Үкіметінің ведомостары. 1964. № 2 (1999 ж. 13 шілдедегі № 412-1 ҚР Заңына сэйкес күшін жойды).

ҚР Азаматтық кодексі (Жалпы  бөлім). 27.12.1994. // ҚР Жоғарғы Кеңесінің  ведомостары. 1994. № 23-24 (қосымша). 282-бап; ҚР Азаматтық кодексі (Ерекше бөлім). 01.07.1999 ж. № 409-1. // ҚР Парламентінің ведомос-тары. 1999. № 16-17. 642-бап.

Қазақстан Республикасының 1999 ж. 13 шілдедегі  № 411-1 Азаматтық іс жүрпзу кодексі. // Каз. правда, 27.07.1999. № 179-180 (22896-22897).

2003 ж. 5 сэуірдегі № 401-II ҚР Кеден кодексі. // Казахстанская правда, 111.04.2003. № 1102-04 (24042-24044).

ж. 27 желтоқсандағы «Шетелдік инвестициялар  туралы» ҚР Заңы // ҚР Жоғарғы Кеңесінің  ведомостары. 1994. № 23-24. 280-бап (08.01.2003 ж. № 373-11ҚР Заңына сәйкес күшін жойды).

ж. 23 желтоқсандағы № 2721 «Жекешелендіру туралы» ҚР Заңы // ҚР Жоғарғы Кеңесінің  ведомостары. 1995. № 24. 163-бап.

2003 ж. 8 қаңтардағы № 373-П «Инвестициялар  туралы» ҚР Заңы // Казахстанская  правда, 2003. № 9-11 (23948-23950).

2006 ж. 31 қаңтардағы № 124-ІП «Жеке кэсіпкерлік туралы» ҚР Заңы Казахстанская правда. 07.02.2006. № 27 (24998).

ҚР Жоғарғы сотының 2003 ж. 20 наурыздағы № 2-ші «Соттардың азаматтық іс жүргізу  заңнамасының кейбір нормаларын қолдануы туралы» ҚР Заңы (Қосымшаны қараңыз).

Әдебиет:

С.Т.Алибеков. Таможенное право (Внутренние и международные вопросы). Оқулық жэне практикалық оқу қүралы. - Алматы, «Әділет Пресс» баспасы, 1997.

Г.Д.Ахмадиева. Правовое регулирование внешнеэкономических контрак-тов в Республике Казахстан. - Алматы: Ғылым, 1996.

Г.М.Вельяминов. Международное экономическое право и процесс. - М.,

2004.

Гражданское законодательство. Мақалалар. Түсініктемелер. Практика. // Жауапты  ред. А.Г.Диденко. - Алматы, 1999.

Н.Ю.Ерпылева. Международное частное право: ЖОО студенттері үтпін оқулық. - М.: «ШТА ВЕЫЕ» баспа үйі, 1999.

М.И.Кулагин. Государственно-монополистический капитализм и юриди-ческое лицо. - М.: Халықтар достығы университетінің баспасы, 1987.

В.НЛисица. Международные инвестиционные соглашения. - Новоси-бирск, 2004.

Право и внешнеэкономическая деятельность в Республике Казахстан. // Жауапты ред. М.К.Сүлейменов. - Алматы, ҚазМЗУ, 2001.

В.Г.Тихиня, Л.В.Павлова. Основы международного права: оқу құралы. // В.Г.Тихиня, Л.В.Павлова. - Минск: Кітаптар үйі, 2006.

В.П.Шумилов. Международное финансовое право: оқулық. - М.: Международные отношения, 2005.

Тапсырмалар:

тапсырма. «Еуразия холдинг» ЖШС-і  «Би Джи Групп» ЖШҮ-нан өнім беру шартын орындамауына байланысты 2 млн. теңге берешекті ендіріп алу  туралы талаппен Атырау қалалық сотына жүтінді. «Би Джи Групп» ЖІПҮ Ресей Федерациясының Самара қаласында тіркелген. Сол себепті сот талапты қабылдаудан бас тартқан.

Сот шешімін негіздеңіз. Егер өнім беру шартында тараптар даудың ңай  аумаңтың сотта шешілуін өзгерткен  болса, сот шешімі өзгереме?

тапсырма. Талап қоюшы «Дәуір»  ЖШС-і «Астана қаласы бойынша  Кеден бақылауы департаменті» ММ-іне  шағымданып, жауап берушінің талап  қоюшыға тиесілі жэне кедендік жүк  мағлүмдамасы бойынша келіп түскен жабдықты еркін айналымға шығаруына  тыйым салған әрекеттерін заңсыз деп тану және жауап берушіге тауардың 8415828000 СЭҚ ТН ЕУРАЗЭО жэне 8415839000 СЭҚ ТН ЕУРАЗЭО коды бойынша аталған жабдықты еркін айна-лымға шығару міндетін жүктеу, талап бергепде төленетін 5 460 теңге көле-міндегі мемлекеттік бажды жэне 1 648 174 теңге сомасында өкілдің көмегін төлеуге қатысты шығыстарды ондіріп алу туралы талаппен сотқа жүтінді.

Сотта талап қоюшы (сатып алушы) мен сатушы - шетелдік компания арасында жасалған шарт бойынша сатушының  сатып алушыға атауы, саны жэне техникалық деректері, атап айтқанда, ауаны салқындататын^ жэне желдететін желдеткіш конвекторлардың (фанкойлдардың) СЭҚ ТН бойынша жалпы коды 8415839000 саналатын 25 атауы келісім-шарттың Қосым-шаларында керсетілген желдеткіш жабдық сатқаны мэлім болды. Ары қарай тауар Астана қаласындағы уақытша сақтау қоймасына (УСҚ) сақтау үшін қойылады.

Сот мэжілісіндегі талап қоюшы  өкілдерінің түсініктемелеріне  сәйкес, тауарды еркін айналымға  шығарудан бас тартуға СЭҚ  ТН бойынша тауардың кодын дұрыс  көрсетпеу себеп болған, соған  байланысты «Дэуір» ЖШС-і «Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Кеден бақылауы комитетіне» жүгінген, одан даулы жүкті 7322 СЭҚ ТН ЕурАзЭО коды бойынша бағалау қажеттігі туралы түсініктеме келген. Сойтіп, аталған номенклатура бойынша мағлүмдаушының тауар кодын дұрыс белгілемегені себепті жауап беруші тауарды еркін айналымға шьгғарудан бас тартқан, ал тауар УСҚ-ына орналастырылған.

Сот ңандай шешім шыгаруга тиіс?

тапсырма. 1997 ж. 6 тамызда шетелдік компания мен Мемлекеттік мүлік  жөніндегі қалалық комитет арасында бірлескен қызмет туралы шарт жасалып, соның талаптарына сэйкес, комитет шетелдік инвесторға иеленуге және пайдалануға кинотеатр береді, ал соңғы аталған шартта белгіленген тэсілмен, тәртіппен жэне көлемде нысанға инвестиция салады. Ары қарай, бұл шарттың талаптарында инвестор салған инвестициямен бірге нысанның ортақ үлестік меншік болып табылатыны көзделеді.

Мемлекет мүдделеріне уэкілеттік етіп, прокурор 1997 ж. 6 тамыздагы бірлескен  қызмет туралы шартты жарамсыз деп  тану туралы талаппен сотқа жүгінді, өйткені ол заң талаптарына сай емес. «Жекешелендіру туралы» ҚР Заңына сэйкес, мемлекет меншігіндегі нысандарды шетелдік занды түлғаларға сату тек жекешелендіру формасында (ашық сауда немесе төте атаулы сату түрінде) жүзеге асырылады. Алайда заң талаптары бұзылып, аталған нысан инвестициялық тендерге шығарылмаған, сенімгерлікпен басқаруға немесе кейіннен сатып алу құқығымен жалға берілмеген.

Сотта кинотеатрдың коммуналдық меншікке жататыны жэне иелену, пайдалану, билік  ету қүқыгын жергілікті атқару органы иеленетіні мэлім болды.

Сот ңандай шешім шыгаруга тиіс? Бірлескен  ңызмет туралы шарт-тың жарамсыз деп  танылуы себепті шетелдік компанияга келтірілген материалдың шыгындарды өтеу туралы мэселе калай шешілуге тиіс?

тапсырма. Шетелдіктің қатысуы  бар «Е8Т ЬТБ» ЖШС-і «Альфа» АҚ-ынан 2005 ж. 25 қаңтардағы сатып алу-сату шарты бойынша мүлік, комму-никациялар, жер теліміне құқық сатып алып, 2005 ж. 2 наурызда тіркеткен. Шарт бойынша берілетін мүлікке кэсіпорын аумағындағы 65 дана құрал-жабдық кірмеген. Шарт жасалғаннан кейін бір жыл ішінде «Альфа» АҚ-ы қүрал-жабдыкты бөлшектеп бұзуға жэне алып кетуге ешқандай эрекет жасамаған.

2006 ж. 21 сәуірде «Альфа» АҚ-ы мүдделеріне  уэкілеттік етіп, прокурор шетелдіктің  қатысуы бар «Е8Т ЬТБ» ЖШС-інің  заңсыз иелігінен 65 дана қүрал-жабдықты өндіріп алу жөнінде сотқа жүгінді.

Сот ңандай шешім шыгаруга тиіс? Егер шетелдіктің ңатысуы бар «ЕБТ' ЬТВ» ЖШС-інің «Альфа» АҚ-ына ңүрал-жабдыкты болшектеп бүзып экетуге бірнеше  рет үсыныс жасаганы дэлелденсе, сот  шешімі өзгере ме?

тапсырма. 1995 ж. 14 ақпанда Қазақстан мен Қытайдың «Номад» (ары карай - «Толеуші») бірлескен кәсіпорны, ауданның Біртұтас тапсырыс қызметі (ары қарай - «Тапсырыс беруші») және «Инвестқұрылыс» АҚ-ы (ары қарай «Бас мердігер») арасында күрделі құрылысқа мердігерлік шарты жасалады. Шарт нысанасы БК-нің өз қаражаты есебінен салынатын «Номад» БК үшін кеңсе қүрылысы болып табылған.

Шарт бойынша «Бас мердігер»  озіне бір жыл ішінде «Төлеуші»  мен «Тапсырыс беруші» бекіткен, шарттың болінбес бөлшегі болып  табьшатын ҚҚЖ жүргізу кестесімен бекітілген жобалау-сметалық құжаттамаға сэйкес, жанастырыла салынатын кеңсенің құрылысын «тапсыруға дайын» ету міндетін алады.

«Тапсырыс беруші» шартқа сәйкес техникалық қадағалау жэне жұмыстың жүргізілу  сапасына бақылау жасайды, сондай-ақ «Бас мердігерден» ай сайын орындалған жұмыстарды қабылдап отырады, 2 жэне 3-үлгі бойынша «Бас мердігер» табыс еткен бухгалтерлік құжаттар бойынша қүрылыс материалдарының нақты қымбаттауына бақылау жасайды.

«Төлеуші» нысан құрылысына қаржыландыру ашуды, оны үздіксіз қаржыландыруды қамтамасыз етеді, жобалау-сметалық құжаттаманың ақысын, жалпы алаңы 1 шаршы метр үшін 176 доллар есебімен орындалған ҚҚЖ ақысын және нақты құны бойынша материалдардың құнын болек төлейді. Шартқа қосымша ерекше талаптарда, материалдар кұнын есептемегенде, нысан құрылысы бойынша келісу бағасы 30 399 336 теңге немесе 515 680 АҚШ доллары сомасынан өзгермейтіні корсетілген. Құрылыстың басталуы болып «Бас мердігер» шотына келісім бағасының 25% авансы түскен күн саналатыны белгіленген. Іс жүзінде «Бас мердігер» шотына аванс сомасы 1995 ж. 30 наурызда нақты есепке алынған.

1996 ж. 18 маусымда қабылдау комиссиясының  құрьшысы аяқталған нысанды қабылдау  кесімі бекітіліп, онда шартта  белгіленген мерзім - 12 ай корсетіледі.

Құрьшысы салынып біткен нысан  бойынша «Номад» БК-і ақы төлеуді толық жүргізбеді деп есептеп, 1996 ж. қарашада «Инвестқұрылыс» АҚ-ы 16 268 051 теңге негізгі борышты және уақытында есеп айырыспағаны үшін 28 359 946 теңге айыппұл өндіріп алу туралы талаппен сотқа жүтінді.

Сот ңандай шешім шыгаруга тиіс? Талап қоюшының талаптары негізді болып табыла ма?

6-тапсырма. Мемлекет мүддесі үшін  табиғат қорғау прокурорының  шетелдік компаниядан қоршаған  ортаға келтірген зиянын ендіріп  алу жонінде берген арызын  бірінші сатыдағы сот қараусыз  қалдырды. Оның өз шешіміне келтірген уэжі бойынша, Қоршаған ортаны қорғау жөніңдегі облыстық басқарма, АІЖК-нің 249-бабының 8-тармағына сэйкес, прокурор мэлімдеген талапты қолдамаған. Алайда соттың бұл шешімін жоғарғы сатыдағы сот жоққа шығарып, істі қайта қарауға жолдаған.

Бірінші саты соты ңандай мэн-жайларды ескермеген? Егер ңоршаган ортаны ңоргау басқармасының талап-арыздан бас  тартпаганы, тек соттың іс ңарауына куэгер ретінде ңатысуга байланысты оз пікірін білдіргені дэлелденсе, сот шешімі өзгере ме?

 

Тестілер:

1. Сыртқы экономикалық қызмет - ол:

А. Кеден шекарасы арқылы шет мемлекет аумағына тауарлар (жұмыстар, қызметтер) экелуге байланысты қызмет.

Ә. Тауарлар сатуга, кеден шекарасы арқылы оларды шет мемлекет аумағына экелуге байланысты қызмет.

Б. Тауарлар, жұмыстар, қызметтер, ақпарат, зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелерін (сондай-ақ оларға дара құқықтар) алмасу саласындағы қызмет.

В. Шетелдік заңды немесе жеке тұлғаның қатысуымен шет мемлекет аумағында  жүзеге асырылатын қызмет.

2. Жеке тұлгалардың  сыртқы  экономикалық  қызметінің  құқықтық 
формасы болып төмендегілер әрекет етеді:

А. Сыртқы экономикалық шарттар. Ә. Халықаралық  шарттар. Б. Резиденттер арасындагы шарттар. В. Көпшілікке арналған шарттар.

Сыртқы экономикалық қызмет:

А. Коммерциялық емес сипатта бола алады.

Ә. Коммерциялық емес сипатта бола алмайды.

Б. Қашанда пайда (табыс) табуға байланысты болады.

В. Мемлекеттің шарт тарапы болып  қатысуымен сипатталады.

Сыртқы сауда қызметі:

А. Сыртқы экономикалық қызметтің  бір түрі болып табылады. Ә. Қызметтің  дербес түрі болып табылады. Б. Ақысыз негізде жүзеге асырыла алады. В. Жүйелі сипатта болуға тиіс.

Сыртқы экономикалық қызмет субъектілері бола алмайтындар:

А. Қазақстан Республикасының азаматтары. Ә. Азаматтыгы жоқ тұлғалар. Б. Қазақстан  Республикасы.

В. Қазақстан Ресггубликасы заңды тұлғаларының филиалдары мен өкілдіктері.

ҚР заңды тұлгаларына жататыңдар:

А. Шетелдік заңды тұлғалар.

Ә. Шетелдік занды түлғалардың ҚР заңы бойынша күрылған фи-лиалдары.

Б. Шетелдік занды тұлғалардың ҚР заңы бойынша кұрған заңды түлғалары.