Мектепке дейінгі балалардың геометриялық пішіндерді қабылдау ерекшеліктері

Қалдық материалдардан (сіріңке  қорабы, катушка) ұсақ-түйектер жасау  іскерліктерін қалыптастыру.

Конструктор бөлшектерінен құрастыру

Конструктордың  «Лего», «Пазлы» сияқты жаңа түрімен  ойындар арқылы құрылыс орнату

Балаларды бөлшектерді бекіту мен құрылыс  жасау тәсілдерін меңгеруге талаптандыру.  

 

 

 

Экология  негіздері 

 

Мақсаты: балалардың экологиялық сана-сезімінің негізін қалыптастыру, қоршаған элеммен үйлесімді өмір сүрудің қажет екені туралы түсініктерін жетілдіру

Міндеттері:

1. Қоршаған орта нысандарына танымдық қызығушылықтарын арттыру.

2. Өсімдіктер  және жануарлар әлемі, табиғаттағы  маусымдық өзгерістер туралы  ұғымдарын қалыптастыру.

3. Табиғи  нысандар мен құбылыстарға бақылау жасауға үйрету.

Мазмұны:

Адамдар, жануарлар, өсімдіктер, сонымен қатар баланы қоршаған өлі табиғат нысандары туралы ұғымдарын кеңейту.

Баланың шамасына қарай тірі тіршілік иелерін (табиғат бұрышындағы құстар, балықтар және т.б.) күтіп-баптауға үйрету.

Қоршаған  табиғаттың сұлулығына, байлығына тамсану, қызығу, оған мейірімділікпен қарауға, сақтауға, қорғауға тәрбиелеу.

Қарапайым заңдылықтар мен тәуелділіктерді  түсінуге үйрету (мысалы, егер күн суық болса, жылы киіну, қараңғы түскенде шамды жағу).

Табиғаттағы маусымдық өзгерістер

Табиғаттағы, ауа-райындағы, жануарлар мен өсімдіктер әлеміндегі, адамдардың киіміндегі қарапайым  маусымдық өзгерістерді байқауға талпындыру.

Табиғат құбылыстарын өз еріктерімен бақылауға, себеп-салдарына тән сұрақтар қоюға, қоршаған табиғатқа қызығушылық  білдіруге тәрбиелеу.

Табиғат пен табиғат күнтізбесіндегі ауа-райы жағдайына (жаңбыр, қар, тұман, бұршақ, қырау) бақылау нәтижелерін айта білуге үйрету.

Күз. Күзгі табиғатты бақылау, қарапайым өзгерістерді атау: күн қысқарады, ауа-райы суытады, жаңбыр жауып, жерде шалшық сулар пайда болады, күн сирек шығып, жылуы аз болады, жапырақтар түседі, құстар жылы жаққа ұшады, жәндіктер болмайды, жабайы аңдар ұйқыға кетеді.

Қыс. Қысқы табиғатты бақылау, қарапайым өзгерістерді атау: өте суық жыл мезгілі, қар жауады. Қардан аққала жасап, құрылыс соғып ойнауға болады. Ол күн жылынғанда еріп кетеді. Қар бүршігі өзгеше әдемі. Қардың үстіне таяқшамен сурет салуға, із қалдыруға болады. Мұз қатты, тайғанақ, жылы жерде еріп кетеді. Қыс мезгіліндегі ең сүйікті мереке «Жаңа жыл шыршасы». Табиғат құбылыстары: қар жауу, аяз.

Көктем. Көктемгі табиғатты бақылау, қарапайым өзгерістерді атау: күн жылына бастайды, қар ериді, күннің көзі жарқырайды, шөп шығады, қарлығаштар ұшып келеді, жаңбыр жауады. Көктемгі жұмыс басталады: жер жыртып, егін егеді. Гүлдер мен көкөністердің ұрықтарын егіп, жеміс ағаштарының көшеттерін отырғызады. Малды өріске жібереді.

Жаз. Жазғы табиғатты бақылау, өзгерістерді атау: күн тек жылы ғана болып қоймай, сонымен қатар ысиды, күн жарқырайды, гүлдер гүлдейді, шөптер өседі, ағаштардағы жапырақтар үлкейеді, жазғы жаңбыр жауады. Құстар мен жәндіктер көбейеді. Жайлауда жер көгеріп гүлдер қаптайды. Жеміс-жидектер піседі. Адамдар әр түрлі жұмыстар істейді: гүлдер мен көкөністерді, жеміс ағаштарын суарады. Малды өрісте бағады.

Өсімдіктер әлемі

Көкөністер (сәбіз, қияр, қызанақ, пияз, қырыққабат, картоп) және жемістер (алма, алмұрт, апельсин, лимон) туралы ұғымдарын кеңейту.

Өсімдіктер  түрлерінің (қылқан жапырақтылар - 4 түрін, бұталар - 2-3 түрін, шөптесін өсімдіктер - 2-3 түрін, саңырауқұлақтар - 2-3 түрін, бөлме  өсімдіктері) аттарын атай білуге үйрету.

Қызғалдақ, түймедақ, бақбақ, раушан және бөлме  өсімдіктері - фикус, қазоты, қынагүл  гүлдерін танып, атай білу іскерліктерін  дамыту.

Ағаштың - діңін, жапырақтарын, бұтақтарын, гүлдің - сабағын, жапырақтарын, гүлдерін тауып, атай білуге үйрету.

Бөлме өсімдіктері  мен гүлзарлардағы өсімдіктерді шамасы келгенше күтіп-баптау: суару, көшетін  отырғызу ережелерімен таныстыру.

Өсімдіктер  әлемінің өзіндік ерекшелігі мен  оның тіршілік ету ортасымен байланысы  туралы түсіндіру, кейбір өсімдіктердің  өсіп жетілуі (орманда, бақта, бақшада  өсетіні) туралы түсінік беру.

Өсімдіктердің сыртқы ортаға бейімделуі: олардың  жапырақтары, көшеті, мұртшалары, сабағы арқылы көбейетіні, өсімдіктердің жарыққа  қарай жылжи алатыны, өрмелейтіні, жармасатыны, бұрылатыны, кейбір өсімдіктердің  гүлдері кешке жабылып, таңертең қайтадан ашылатыны туралы түсіндіру.

Өсімдіктердің түрлері (жапырақты, қылқан жапырақты, дәрілік, өсімдіктердің жеуге жарайтын және улы) болатыны туралы түсіндіру. Өсімдіктердің  иісі болады, гүлдейді, жеміс береді.

Өсімдіктердің өсуі мен жағдайының жақсы болуына  жарық, ылғал, ауа, қалыпты температура  қажет екендігімен таныстыру. Адамдардың күтімінсіз бөлме және бау-бақша  өсімдіктері ауырады, солады, қурайды, сарғаяды, өліп қалады.

Бөлме және бау-бақша өсімдіктерін өсіруге, оларды күтіп-баптауға талпындыру.

Жануарлар әлемі

Қазақстандағы үй жануарлары мен жабайы аңдардың тіршілік әрекеті туралы ұғымдарын  кеңейту.

Үй жануарлары (қой, ешкі, сиыр, жылқы, түйе, есек, шошқа, ит, мысық) туралы ұғымдарын қалыптастыруды жалғастыру.

Жабайы  аңдар (аю, қоян, түлкі, тиін, кірпі, қарақұйрық, қосаяқ) туралы ұғымдарын қалыптастыруды жалғастыру.

Әтеш, тауық, балапан, шымшық, сауысқан құстары туралы ұғымдарын қалыптастыру.

Табиғат бұрышын мекендеушілерге (тотықұс, балықтар, тасбақа) бақылау жасауға  үйрету.

Жануарлар мен құстардың немен қоректенетіні, қалай қозғалатыны, қандай дыбыс  шығаратыны туралы қарапайым ұғымдарын  қалыптастыру.

Ересектердің  жануарлар мен құстарға жасаған  қамқорлығы туралы қарапайым ұғымдарын  қалыптастыру.

Табиғат бұрышын мекендеушілер мен табиғаттағы  жануарлар мен құстардың тіршіліктерін  бақылауға, салыстыруға үйрету.

Жануарлар әлемінің өзіндік ерекшелігі мен  оның тіршілік ету ортасының байланысы  туралы түсіндіру.

Кейбір  қосмекенділер (құрбақа), бауырмен жорғалаушы (кесіртке, тасбақа), жәндіктер (көбелек, қаңқыз, құмырсқа, инелік) туралы түсінік  беру.

Жануарлардың  тіршілігіне қорек, ауа, су, жылу керектігі  туралы ұғым беру.

Түрлі жануарлардың ерекшеліктерінің сипаттамасы туралы түсінік беру.

Ерекшеліктері: желбезек, құйрық, тұмсық, тіл, жүн, қауырсын, қабыршық, сауыт, құлақтар, қанат, тұяқ.

Қозғалу тәсілдері: секіреді, ұшады, өрмелейді, жүзеді, жүгіреді, шабады.

Мекендейтін ортасы: өзен, теңіз, шөл, ін, апан, ағаш діңі.

Жануарлардың  қорғануы: жиырылады, ызылдайды, тістейді, айқайлайды, қашады, бүркенеді.

Жануарлар төлдерін қалай қорғайды: қоректендіреді, қамқорлық жасайды, үйретеді. 

 

 

 

Қоршаған  ортамен таныстыру 

 

Мақсаты: қоршаған ортаны танып-білуге қызығушылықтарын дамыту.

Міндеттері:

1. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі, табиғаттағы маусымдық өзгерістер, қозғалыс пен байланыс құралдары, қарапайым зерттеу-іздеу әрекеттері туралы ұғымдарын кеңейту.

2. Заттар  арасындағы байланыстардың себеп-салдарын, құбылыстар мен оқиғаларды түсіну  іскерліктерін қалыптастыру.

3. Заттар  әлемі туралы түсініктерін қалыптастыру.

Мазмұны:

Заттық әлем

Заттар  әлемін меңгеру және оларды қолдану.

Заттарды  қарап, зерттеу.

Өзін  қоршаған заттарды көлеміне, түсіне, пішініне, бөлшектеріне, сапасына, қызметіне, ерекшеліктеріне  қарай ажыратып, оларды қолдану іскерліктерін  жетілдіру.

Балаларға таныс емес заттардың маңызын, олармен  әрекет жасау тәсілдерін (су құйғыштың  жоғары жағындағы тесіктері арқылы су құйып, тұмсығынан жерден өсімдіктің түбінен суару үшін керек) түсінуге үйрету.

Қоршаған  заттардың құрылысы, оның қандай материалдан  жасалғаны (шыны аяқпен шай ішетіні, оны су құйылатындай терең етіп, тұтқа - шыны аяқты ұстауға ыңғайлы  болу үшін керек, шыны аяқты жеңіл  болу үшін фарфордан немесе шыныдан  жасайды) туралы түсініктер беру.

Балабақша бөлмесінде, аулада еркін бағыт-бағдар жасау, топ бөлмесінде және тұрмыста заттарды дұрыс қолдану іскерліктерін  жетілдіру.

Электротехникалық тұрмыстық заттар: тоңазытқыш, шаңсорғыш, қысқатолқынды пеш, теледидар, компьютермен таныстыру. Заттарға ұқыпты қарау дағдыларын қалыптастыру, ойыншықтарды, кітаптарды, ыдыс-аяқтарды сақтау ережелерін үйрету.

Заттар  мен нысандардың (ыдыс-аяқ, киім, аяқ  киім, бас киім, жиһаз) қызметтері, ерекшеліктері (көкөніс, жеміс, жидек, жануарлар және т.б.), қандай материалдан жасалғаны (шайдың ыдыстары - фарфордан, асхана құралдары - металдан), маусымдық белгілері (қыстық, жаздық киім немес аяқ киім) бойынша  топтастыру.

Саз балшықтан, ағаштан, металдан, шыныдан, матадан, пластикадан  жасалған заттарды ажырату.

Ұлттық  киімді, әшекейлерді неден және қалай  жасалатынын түсіндіру.

Бір заттың алуан түрі болатынын (түрлі ойыншықтар, әр түрлі түстегі, үлгідегі, мөлшердегі, түрлі материалдардан тігілген көйлектер) түсіндіру, оларға бағдар жасауға үйрету.

Қозғалыс және байланыс құралдары

Түрлі қоғамдық және жеке көлік түрлерімен, жүк  көлігінің түрлерімен, түрлі жүкті  тасуға арналған машина кузовының түрлерімен (самосвал, сүт таситын, фургон, пошта таситын, өрт сөндіруші, жедел жәрдем медицина көлігі) көліктің құрылысы, оның жүгінің сипаты мен мағынасына байланысы туралы айтып таныстыру.

Жергілікті  жағдайға байланысты көлік құралдарын (автобус, трамвай, жүк көлігі, жеңіл  көлік, поезд, ұшақ, кеме) танып, атай білуге үйрету.

Автокөліктің  бөліктерін (кабинасы, рөлі, кузовы, дөңгелектері) ажырату іскерліктерін дамыту.

Адам  өмірі мен еңбегін жеңілдететін көліктің маңызын түсінуге үйрету.

Бағдаршам белгілерімен, жолда жүру ережелерімен, жаяу жүргіншілер жолы, көше жиегіндегі жолдармен (тротуар) таныстыру.

Экономика

Үй экономикасы туралы алғашқы ұғымдарын қалыптастыру.

Отбасы  бюджеті туралы қарапайым түсінік  беру. Үнемшілдік, адамдардың еңбегімен  келген ақшаға, табиғат қорына, қоршаған заттарға ұқыпты қарау түсініктерін талқылау.

Адамдардың  ниеті мен мүмкіндіктері және қажеттілігін қанағаттандыру үшін өзара  байланысын түсіндіру.

«Тауар», «ақша», «құн», «базар», «қожайын» түсініктерін ажыратуға көмектесу.

Еңбектің  нәтижесінде пайдалы және қажетті  өнім (киім, аяқ киім, жиһаз, ойыншықтар және т.б.) алатынын түсіндіру,

Баланың жеке тәжірибесімен, күнделікті өмірмен  және қоршаған ортамен экономика  туралы түсініктерінің арақатынасын белгілеуге үйрету.

Зерттеу-іздестіру әрекеттері

Қарапайым себеп-салдар байланысын белгілеу, зерттеу  және іздестіру жұмыстарын жүргізуге  үйрету.

Белгілі тізбекпен заттарды зерттеуге үйрету.

Зерттеу және іздестіру әрекеттерінің нәтижесін  көру үшін іздеуді аяғына дейін жеткізуге  үйрету.

Түрлі материалдармен, олардың қасиеттерімен және сапасымен  таныстыруды жалғастыру.

Еңбекке, бейнелеу өнеріне арналған құрал-жабдықтарды, заттарды қолдануды үйретуді жалғастыру.

Көп заттардың  ішінен пайдалы бір затты таңдап алу іскерліктерін дамыту (мына затты  қолдана аламын, ал мына зат осы  жерге керек).

Заттардың орнын алмастыра білуге үйрету.

Қарапайым зерттеу жүргізу мен іздестіру әрекеттерін орындау қызығушылығына тәрбиелеу.

Ақпаратпен жұмыс

Қарапайым ақпарат көздерін қолдану дағдыларын жетілдіру.

Ересектермен  әңгімелесуге, әдеби шығармаларға, телехабарларға, компьютерлік ақпараттар және олардың мазмұнына қызығушылығын  қалыптастыру.

Балалардың  мәдени әлемін жаңа білімдермен, ақпараттармен  байыту мақсатында ересектермен әңгімелесу, әдеби шығармаларға, телебағдарламаларға, компьютерлік ақпарттар мен оның мазмұнына қызығушылықтарын арттыру.

Балалармен, ересектермен қарым-қатынас жасау барысында қызықты ақпараттар алмасу.

Менің елім - Қазақстан

Отанына, оның өткені мен бүгініне қызығушылығын, сүйіспеншілігін арттыру.

Мемлекеттік рәміздермен таныстыру (Әнұран, Ту, Елтаңба).

Елордасы - Астанамен таныстыру.

Адамдардың  баспаналары (киіз үй, пәтер, т.б.), олардың  айырмашылықтарымен таныстыру, өзінің мекен-жайын жаттату.

Қалалар мен ауылдар, олардың ерекшеліктері, үлкен қалалардағы сәулетті орындар  туралы мағлұмат беру.

Еліміздің әскері. Батыр, ел қорғайтын, ержүрек  жауынгерлер. Танкішілер, ұшқыштар, теңізшілер туралы түсінік беру.

Көп ұлтты  еліміздің халқы мен олардың  мәдениетімен таныстырып, қызығушылығы мен сыйластығын тәрбиелеу.