Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу

институттарды

дамыту.

 

маманданған

мемлекеттік

акционерлік

банкілерді

құру

 

кәсiпкерлердiң

банк торабына

кіру және

оның сапалы

қызметтерін

пайдалану

мүмкіншілігі

қалыптастырылу.

 

нарықтық

инфрақұрылым

элементтерін

қалыптастыру

және дамыту

 

кәсіпкерлікті

институционал-дық

тұрғыдан

қамтамасыз ету

сыртқы

экономикалық

байланыстарды

реттеу

 

сыртқы сауда

қызметін

дербес жүргізу

құқығын беру

 

сыртқы  сауда

қызметін

дербес

жүргізу

құқығын беру

импорттық,

экспорттық

өнімдерді

шығаруға лицензия беру

 

ішкі  нарыққа

бағытталған

өндірістерді

мемлекеттік

несиемен

қамтамасыз  ету,

жеңілдетілген

салық

жүйесін қолдану;

 

шағын және орта

бизнестегі

шетелдік  инвестицияларды

сақтандыру

ерекшеліктеріне

қосымша

тәртіпті орнату.

 

 

Оқу бағдар-

ламаларына

бизнес  және

кәсіпкерлік

негіздері

бойынша

курстарды

енгізу

 

кәсіби деңгейін

жақсарту  үшін мамандар арасында конкурс өткізу жүйесін орнату.

 

шетелдік  ғылыми

орталықтар

мен компанияларда

білім алу

 

кәсіпкерлік

қызмет

құрылымдарында  жұмыс істейтін қызметкерлерді

дайындау

 

кәсіпкерліктің

негізгі бағыттары

бойынша

оқытушы-

мамандарды

жетілдіру

 

ақпараттық

қамсыздандыру

құқықтық

статистикалық ғылыми-әдістемелік,

конъюктуралық және ұйымдық қызметтерді

қамтитын

мемлекеттік

жүйені орнату

 

кеңейтілген

ақпараттық

орталықтар

жүйесін құру

 

орталықтар

әкімшіліктер

құрамынан

ашылып,

республикалық және жергілікті

бюджет есебінен

қаржыландырылуы

шетелдік

тәжірибеге

негізделген

ғылыми-әдістемелік оқу құралдары мен материалдарын

басып шығару

 

заңдық және

нормативтік

актілерді бір

орталықтан

жариялау

 

біртұтас

мемлекеттік

қолдау

механизмдерін

жасау

 

мәжіліс,

сенатта тұрақты

жұмыс істейтін

комиссияны

құру

 

Басқару

органдарының

өкілеттілігі

мен қызметтерін

басқару

әрекеттерін

айқындау

 

Президенттік

аппараты

жанынан

кәсіпкерлікті

қолдау және

дамыту жөніндегі

мемлекеттік

комиссияны құру

 

Атқарушы

орган ретінде

экономика және сауда министрлігі

қарамағынан

кәсiпкерлiктi

қолдау және

дамыту

агенттілігін

тиісті салалық

құрылымына

сай құру

Сурет 2  Кәсіпкерлікті қолдау және дамытудың нарықтық механизімі

Ескерту: автор құрастырған

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Шағын және орта кәсіпкерліктің ірі бизнеспен үйлесімділігін нығайту.

2.1. Құқықтық базаны қамтамасыз  ету (сурет 3).

 

Кәсіпкер одағы мен  бірлестігінің қатысуымен құқықтық базаны дамыту және жетілдіру

Кәсіпкерлік-ті құқықтық тұрғыдан қолдау және қорғау тәжірибесін қалыптас-тыру

Жаңа заңдар мен норматив-тік актілерді шығару

Қолданыс-тағы заңдарға өзгерістер мен толықтыру-лар енгізу

Шағын, орта және ірі кәсіпкерлік  еркіндігін қорғау және мемлекеттік қолдау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 3. Құқықтық базаны қамтамасыз етудің схемасы

Ескерту: автор  құрастырған.

 

Осы бөлімде Қазақстан Республикасындағы шағын, орта және ірі кәсіпкерлік еркіндігін қорғауға және мемлекеттік қолдауға бағытталған, қолданыстағы заңдарға өзгерістер мен толықтырулар енгізу және жаңа заңдар мен нормативтік актілерді шығару үрдісі қарастырылады. Сонымен қатар жалпы кәсіпкерлікті құқықтық тұрғыдан қолдау және қорғау тәжірибесі үйретіліп, кәсіпкерлер одағы мен бірлестігінің қатысуымен оларды дамыту және жетілдіру ұсыныстары беріледі.

2.2. Кәсіпкерлікті өндірістік ресурстармен қамсыздандыру (сурет 4).

Үкіметтің кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі саясаты жеке сектордың экономикадағы өсу қарқынын жеделдетуге қолайлы жағдай жасауға және оның нарыққа кіруін жеңілдетуге бағытталуы тиіс. Сондықтан да кәсіпкерлік құрылымдарының өкілдерімен бірге пайдаланылмаған өндірістік ғимараттар мен құрал-жабдықтарды, жер телімдері мен алаңдарды, аяқталмаған құрылыс объектілерін шағын және орта бизнес кәсіпорындарына беру мақсатында санақтан, яғни инвентаризациядан өткізу керек.

 

 

 

 

 

 

Шағын және ірі бизнес арасындағы ынтымақтастық, франчайзингті қалыптастыру

Халықаралық ұйымдар мен қорлардың  қаржыларын тарту үрдістерін күшейту

Базалық саладағы басты жобаларды  атқаруға қолдау көрсету

Сақтандыру ісі, несие және салық  жүйелеріне қажетті өзгерістерді енгізу

Кәсіпкерліктің өсу қарқынын және оның нарыққа кіруін жеңілдету

Пайдаланылмаған өндірістік ғимараттар мен құрал-жабдықтарды, жер телімдері мен алаңдарды, аяқталмаған құрылыс объектілерін санақтан өткізу

Шағын және орта кәсіпорындардың тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету шараларын қарастыру

Кәсіпкерлікті қаржылық қолдау мақсатында инвестициялар тарту

Табиғи, адамдық және ұйымдық ресурстар  негізінде инвестициялардың тиімді қолданылуын қамтамасыз ету

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                        Сурет 4. Кәсіпкерліктің өндірістік ресурстармен

қамсыздандырудың  схемасы

 

Ескерту: автор  құрастырған.

 

Тұжырымдамада ұлттық бағдарламалардың іске асуына ат салысуы  

 үшін шағын және орта кәсіпорындардың тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз    ету шаралары көрсетілген.

Кәсіпкерлікті қаржылық қолдау ісінің маңызды шарты инвестициялар болып табылады. Жеке кәсіпкерлік қоғамдағы табиғи, адамдық және ұйымдық ресурстарды біріктіре отырып, инвестициялардың барынша тиімді қолданылуын қамтамасыз етеді. Сол себептен шағын және ірі бизнес арасындағы ынтымақтастық жүйесін, яғни франчайзингті қалыптастыру мақсатына бағытталған мемлекеттік қаржыларды көбейту аса маңызды.

Шағын және орта бизнеске шетелдік компанияларды және жеке кәсіпкерлікті  қолдау жөніндегі халықаралық ұйымдар  мен қорлардың қаржыларын тарту үрдістерін күшейту қажет.

Тұжырымдамада кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің осы саладағы басты жобаларды атқаруына қолдау көрсету мақсатында оларды мемлекеттік несиелермен қамтамасыз ету міндеті ұсынылған.

Тұжырымдамада шағын және орта бизнестің дамуына негіз  болатын экономикалық ортаны жақсартуға бағытталған сақтандыру ісі, несие  және салық жүйелеріне қажетті өзгерістерді енгізу қарастырылған.

Сондай-ақ, экономиканың барлық салаларында, әсіресе, халықтық тұтыну тауарлары мен азық-түлік өндірісінде шағын бизнестің дамуына мүмкіндік туғызатындай деңгейде салықтық алымдар мен міндетті төлемдер мөлшерін белгілей отырып, салық саясатында маңызды толықтырулар жасау қажет.

 

 

 

 

 

З. Әлеуметтік инфрақұрылымның  саяси институттарын дамыту (сурет 5).

Сақтандыру жүйесінің нарықтық институттарын дамыту

Жекешелендіру ісінде аукциондар мен инвестициялық сауда орталықтарын қалыптастыру

Лизингтік, оффшорлық бизнесті, аукциондар мен инвестиция-лық сауда орталықтарының маңыздылығын арттыру

Консалтингтік, маркетингтік, инвестициялық, құқықтық қызмет көрсетілуін қалыптастыру

Аталмыш қызметтерді ұсынатын шетелдік компаниялар мен фирмалардың  бөлімшелерін ашу

Кәсіпкерлікті институционалдық тұрғыдан қамтамасыз ету

Нарықтық инфрақұрылым элементтерін қалыптастыру және дамыту

Кәсіпкерлердің банк торабына кіру және оның сапалы қызметтерін пайдалану мүмкіншілігін қалыптастыру

Маманданған мемлекеттік акционерлік банкілерді құру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 5. Әлеуметтік инфрақұрылымның

саяси институттарын  дамытудың схемасы

Ескерту: автор  құрастырған.

 

Кәсіпкерлікті институционалдық тұрғыдан қамтамасыз ету үрдісі барлық шаруашылық субъектілерінің жұмысына қолдау көрсететін және өндіріс өнімдерін өткізу, шикізатты алу, кәсіпорындар жұмысының тиімділігі мен сенімділігін арттыру және тәуекел деңгейін төмендету шараларын қамтамасыз етуге бағытталған нарықтық инфрақұрылым элементтерін қалыптастыру және дамыту мақсатын көздейді. Әсіресе, нарықтық қатынастарға өту кезеңінде осы үрдісті жүзеге асыру мемлекетке құқықтық базаны құруға және оны қадағалауға мүмкіндік туғызады. Осы кезеңде мемлекет басшылығы экономиканы тұрақтандырып, әрі қарай дамыту үшін нарықтық инфрақұрылым қызметтерін толығымен қолдануға тырысады.

Кез келген кәсіпорынның, оның ішінде шағын және орта бизнес субъектілерінің табысты жұмыс істеуі үшін банк торабына кіру және оның сапалы қызметтерін пайдалану мүмкіншілігі қалыптастырылуы тиіс. Сондықтан да Қазақстан Республикасында банк ісін дамыту міндетін атқару жоспарланып отыр.

Республикамызда шағын және орта бизнестің басты салаларын  жалпы дамыту мен қолдау және банк несиелерін алу үрдістерін жеңілдету  мақсатында маманданған мемлекеттік  акционерлік банкілерді құру аса  маңызды.

Сақтандыру жүйесі нарықтық институттарды дамытудың негізгі  бағыттарының бірі болып табылады. Әсіресе, оның мәні шағын және орта бизнес саласында тәуекел күшейген жағдайда арта түседі. Сондықтан кәсіпкерлік  қызмет саласын сақтандыруға бағытталған  компанияларға қолдау көрсетілуі тиіс.

Сақтандыру ісінің сенімділігі  мен сапасын арттыру және сақтандырушының  түрлі қиянатынан кәсіпкерлерді  қорғау мақсатында сақтандыру компанияларының  қызметін лицензиялау және тұрақты  қадағалау көзделуде. Бұл үшін арнайы бақылау-реттеу органын құру қажет. Инвестициялық қызмет саласында, әсіресе, жекешелендіру ісінде аукциондар мен  инвестициялық сауда орталықтары  маңызды орын алу тиіс. Аталмыш  орталықтар қандай да бір қозғалмайтын мүлікті немесе инвестициялық ресурсты сатып алуға ниет білдірген кез  келген шаруашылық субъектісіне қызмет көрсетеді. Қазақстанның барлық облыстары  мен ірі қалаларында осындай  орталықтарды құру ұсынылады. Қазіргі жағдайда көптеген кәсіпкерлер шағын және орта кәсіпорындар қызметіне қажетті құрал-жабдықтар мен қозғалмайтын мүліктерді тез арада сатып алу үшін жеткілікті қаржыға ие емес. Сол себептен өндірісті ұйымдастыру барысында лизингтік фирмалар мен компаниялар аукциондар мен инвестициялық саудаларды жүргізетін орталықтарда қызмет көрсете отырып, маңыздылығын арттыру тиіс. Сондай-ақ, кәсіпкерлік қызметті тиімді ұйымдастыру және жүргізу үшін консалтингтік, маркетингтік, инвестициялық, құқықтық және тағы басқа маманданған фирмалар мен компаниялардың қызмет көрсетуі керек. Қазақстанда аса қажетті болып табылатын осы саланың дамымағандығы салдарынан аталмыш қызметтерді ұсынатын шетелдік компаниялар мен фирмалардың бөлімшелерін ашуға мүмкіндік жасау қажет. Сондай-ақ, экономиканың өзге салаларында да кәсіпкерлік құрылымды дамыту керек.