Еңбек ақының теориялық негізі

                                      
 

          Еңбек және еңбекақы есебі бойынша жүргізілетін бухгалтерлік есеп операцияларының негізгі корреспонденциясы

 
 

   Қызметкерлермен еңбек ақысының төлемі бойынша есеп айырысу есебі 3350 «Қызметкерлермен еңбек ақысы бойынша есеп айырысу» шотында жүргізіледі. Бұл пассивтік шот.

   Еңбек ақыны есептегенде 3350 шоты кредиттеледі де, мына шоттар дебеттеледі:

2930 «Аяқталмаған  құрылыс» күрделі құрылыспен  шұғылданатын және сонда жұмыс  істейтін қызметкерлердің еңбек төлемінің сомаларына;

7110-шоты «Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сату жөніндегі шығындар» өнім өткізумен, жұмыстар мен қызмет көрсетулерді жүзеге асырумен шұғылданатын қызметкерлерге есептелген еңбек төлемінің сомаларына;

7210-шоты  «Жалпы және әкімшілік шығындар» жалпы шаруашылық және әкімшілі-басқармашылық қызметкерлеріне есептелген еңбек төлемінің сомаларына;

8012-шоты  «Өндірістегі жұмысшылардың еңбек  ақысы» негізгі өндірістегі жұмысшыларға  есептелген еңбек төлемінің сомаларына;

8032-шоты  «Қызметкерлердің еңбек ақысы» қосалқы өндірістердің қызметкерлеріне есептелген еңбек төлемінің сомаларына;

8042-шоты  «Қызметкерлердің еңбек ақысы»  цехтағы (жалпы өндірістегі) қызметкерлерге  есептелген төлемінің сомаларына;

8052-шоты  «Қызметкерлердің еңбек ақысы» әлеуметтік салада қызмет көрсетумен  шұғылданатын  қызметткерлерге  есептелген  еңбек  төлемінің  сомаларыны;

8062-«Жұмысшылардың  еңбек  ақысы»  ақау  өнімдерді   жөндеумен  шұғылданатын  жұмысшыларға  есептелген  еңбек  төлемінің   сомаларына.

    Басшылықты  тұлғалармен  есеп  айырысудың  есебі.   Басшылықтағы  тұлғалармен  есеп  айырысу  үшін  687 шот арналған,  онда  мынандай  тұлғалармен есептеледі (басқарма  мүшесі  мен төрағасы  бақылау кеңесінің мүшесі  және  ревизиондық комиссияның мүшесі  және  т.б. ).  Басшылықтағы  адамдарға  есептелген  еңбек  төлемінің  сомаларына  7210 шоты  дебеттеледі де,  687 шоты  кредиттеледі,  ал  оны төлеген кезде 687шоты  дебеттеліп,  1010  шоты  кредиттеледі.     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                    3 тарау.  ОРТАША  ЕҢБЕКАҚЫНЫ  ЕСЕПТЕУ.         

                3.1 ОРТАША  ЖАЛАҚЫНЫ  ЕСЕПТЕУ КЕЗІНДЕ ҰЛҒАЙТУ

                           КОЭФФИЦИЕНТІН   ҚОЛДАНУ. 

ҚР  Үкіметінің  11.07.2006 ж.   657  қаулысымен  «Қызметкерлердің орташа  жалақысын есептеу тәртібі туралы «ҚР Үкіметінің  29.12.2000 ж.      1942  қау-

Лысына  толықтыру  енгізілді.

        Нұсқаулыққа  толықтыру  оның  ресми  жарияланған  күнінен  бастап  еңгізілді.  ҚР  Үкіметінің  11.07.2006 ж.      567  қаулысы  ресми  баспасөзде  2006 жылғы  25 шілдеде  жарияланды.

 Осы   жаналық  есептеу  кезіде  ескеруге  тиіс  демалыс  кезенінің   қызған  шағында  қолданысқа  еңгізілгендіктен,  бухгалтерлер  практикада  қандай  жаңа  ережелердің   қолданылатынын  түсіндіруді   сұрайды. 

                              «ҚР  Үкіметінің  2000 жылғы  29 желтоқсандағы    1942

                                қаулысына  толықтыру  енгізу  туралы   Қазақстан  

                                Республикасы  Үкіметінің  2006 жылғы  11 шілдедегі 

                                                657 қаулысы  бойынша        

                                                   ТҮСІНДІРМЕ

«Қазақстан  Республикасындағы  еңбек  туралы»  Заңның  78-бабына  сәйкес  зейнетақы  төлемдерін,  еңбекке  уақытша  жарамсыздық,  жүктілік  пен  босану  жөніндегі  жәрдемақыларды  және  басқа  да  төлемдерді  есептеу  үшін  ұйымдар  қызметкерлерінің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  Қазақстан  Республикасының  заңдарымен  белгіленген.

ҚР  Үкіметінің  2000 жылғы 29 желтоқсандағы      1942 қаулысымен  Қызметкерлердің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  туралы  Нұсқаулық  бекітілді.

Бұл ННұсқаулықпен,  орташа  жалақыны  есептеудің  заңнамамен  арнаулы  тәртібі  белгіленген  жағдайларды (зейнетақыны, азаматтардың  еңбектік  міндетін  орындауы  кезінде  өмірі  мен  денсаулығына  келтірілген  залалды  өтеу  сомасын  есептеу)  қоспағанда,  оның  сақталуына  заңнамамен  кепілдік  берілетін  барлық  жағдайларда  ұйымдардың  қызметкерлерінің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  регламенттелген.

Аталған  Нұсқаулыққа  ҚР Үкіметінің  2006 жылғы  11 шілдедегі     657 қаулысы-

мен  (бұдан  әрі-қаулы)  толықтыру  енгізілді,  ол  арттыру  коэффициентін  еске-

ре  отырып  орташа  жалақыны  есептеу  тәртібін  мынадай  тәртіпте  нақтылайды:

        1)   егер  арттыру  есепті  кезенде  болса,  арыттырудың  алдындағы  кезең                                                                                     

              үшін  есептелген  орташа  жалақы  есепті  кезеңнің  әрбір  айының 

              коэффициентіне  өсіріледі;

        2)  егер  арттыру уақиға  басталғанға дейін орын  алатын  болса,  орташа 

              жалақының  бір  бөлігі  лауазымдық  қызметақының (ставканың)  өскен

              күнінен  бастап  аталған  кезең  аяқталғанға  дейін  коэффициентке  ұл-

              ғайтылады.  

        3)  егер  арттыру  уақиға  басталғанға  дейін  есепті  кезеңнен  кейін  орын

              алса,  коэффициентке  есепті  кезең  үшін  есептеп  шығарылған  орташа 

              жалақы  арттырылады.

Бұл  ретте  арттыру  коэффициенті  уақиға  басталған  айда  белгіленген  лауазымдық  қызметақы (стсвканы)  арттыруға  дейін  белгіленген  лауазымдық  қыметақы (ставкаға)  бөлу  арқылы  есептеп  шығырылады.

Бұл  қаулы  барлық  жағдайда (демалыс ақысын  төлеу,  қызметкерді іссапарға жіберу  кезінде орташа  жалақы  сақталған кезде және  т.б.)  қызметкерлердің орташа  жалақысын есептеу кезінде орташа  жалақыны  төмендетуге жол  бермеу  мақсатында  қабылданды.

Осыған  байланысты,  егер  алуан  түрлі  жағдайларда  жалақы  мөлшері  жоғарласа,  орташа  жалақыны  есептеу  мысалдарын  келтіреміз.       

 

                                            

                3.2  «1С ПРЕДПРИЯТИЯ  8.0» ҮШІН  КОНФИГУРАЦИЯЛАРДА                                     

                              ОРТАША  ЖАЛАҚЫ  ЕСЕБІНІҢ  ӨЗГЕРІСТЕРІ 

ҚР Үкіметінің  11.07.2006 ж.  657 қаулысымен  «Қызметкерлердің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  туралы  Нұсқаулықты  бекіту  туралы»  ҚР Үкіметі-

дің 29.12.2000 ж.    1942  қаулысына (бұдан әрі-Нұсқаулық) толықтыру енгізіл-

ді.  Енгізілген  толықтыру  алуан  түрлі  жағдайлар  үшін  жалақыны  көтеруді  есепке  алудың  тәртібін  белгіледі.

    «1С:  Предприятия  8.0»  платформасы   үшін  «1С»  фирмасының  үлгілік  кон-

фигурарацияларында  орташа  жалақыны  есептеу  кезінде  Нұсқаулықтың  жаңа     

ережелерін  орындау  үшін  неге  назар  аудару  керек  екенін  қарастырайық.

      Қызметкерлердің  басқа  лауазымға   көшірілу  және  жалақы  мөлшерінің  көтерілу  фактісін  көрсету  үшін  «Кадровое  перемещение  организаций»  құ-

жатын  ресімдеу  қажет  («Бухгалтерия  для  Казакстана»  кофигурациясы үшінменюдің  «зарплата/кадровый  учет/Кадровое  помещение»  тармағы  немесе    

«Зарплата  и  управление  персоналом  для  Казакстана»  конфигурациясы  үшін  менюдің  «Работники/Кадровой  учет/Кадровое  перемещение»  тармағы).

Құжатта «Индексация  заработка  с  коэффицентом»  жалаушасын  міндетті  түрде  белгілеу  керек (1-сурет).  Бұл  жалауша  бағдарламаға  болашақта  орташа  жалақыны  есептеп  шығару  кезінде  ескеру  қажет  болатын  жалақыны  көтеру- 

дің  жүргізілгенін  көрсетуге  мүмкіндік  береді.  Егер  қызметкерлердің  еңбекақысының  мөлшерінің  өзгеруі,  мысалы,  уақытша  жоқ  қызметкеерді  алмастырумен  байланысты    болса  және  оның  негізгі  еңбекақысын  көтеру  болып  табылмаса,  онда «Индексация  заработка  с  коэффициентом»  жалауша- 

сын  қоюдың  керегі  жоқ.  Бұл  жағдайда  мұндай  өзгеріс  орташа  жалақыны  есептеп шығыру  кезінде ескерілмейді.

      Бұған  қоса,  егер  ұйымның   қызметкерлерінің  бірнешеуінің  еңбекақылары  бір  ғана  коэффициентке   жоғарлайтын  болса,  көтеру  коэффициентінің  мәнін

«Индексация  заработка  с  коэффициентом»  жалаушасының  жанында  көрсету-

ге  болады.  Мұндай қызметкерлерді  «Работники» құжатының кестелік  бөлігі-

не  қосқан  кезде  олардың  ағымдағы  еңбекақылары  «Начисления»  жолағында 

берілген  мөлшерге  автоматты  түрде  ұлғаятын  болады.

      Назар  аударыныздар:  көтеру  коэффициенті  әрбір қызметкер  үшін  ең-