Теміржода пайдалану техникалық ережесі

поездарды қабылдау жөнелту  және маневрлерді жүзеге асыру бойынша  станцияларды резервтік басқаруға  берудің немесе манев-рлерді жүзеге асыру үшін стрелкаларды жергілікті басқаруға берудің мүмкіндігі;

поездардың орындалған қозғалысы кестесінің автоматтық жазбасын;

сигнал беру мен байланыстың  дербес қүралы ретінде қолданылатын электрлік орталықтандыруға, автоматтық блоктауға және автоматты ло-комотивтік сигнал беруіне және поездың толық қүрамымен келіп жетке-нін жартылай автоматтық блоктауына қойылатын талаптардың орында-луын.

Диспетчерлік орталықтандырудың  жаңа жүйелері блок-телімдердің жалған бос еместігі кезінде поезд диспетчерінің қрғалыс бағытын өзгертуіне мүмкіндігінің болуын қамтамасыз етуі тиіс.

Жанасатын станциялардың  стрелкалары мен бағдаршамдарын телебасқару қүрылғылары диспетчерлік орталықтандыру құрылғыларына қойылатын  талаптардың орындалуын қамтамасыз етуі тиіс.

Автоматты локомотивтік сигнал беру және қауіпсіздік қүрылғылары

6.31. Автоматты локомотивтік сигнал беру кезінде локомотивтік бағдаршамдар поезд жақындап келе жатқан жол бағдаршамдарының көрсетулеріне сәйкес келетін көрсетулерді беруі тиіс.

Тек қана локомотивтік бағдаршамдардың  көрсетулері бойынша қозғалыс кезінде  бүл бағдаршамдар алдағы жатқан блок-телімдердің  бос еместігіне немесе бос болуына  қарай көрсетулер беруі тиіс.

Локомотивтік бағдаршамдар локомотивті, моторвагондық поезды, ар-найы өздігінен жүретін жылжымалы қүрамды басқару кабинасында орна-тылады және сигналдық көрсетулерді тікелей машинистің өзіне және оның көмекшісіне немесе дрезинаның жүргізушісіне және оның көмекшісіне бе-реді.

Локомотивтердегі, моторвагондық  поездардарғы және арнайы жылжы-малы құрамдағы автоматты локомотивтік сигнал беру:

белгіленген қозғалыс жылдамдықтарын, поездың өзінен-өзі жыл-жып кетуін және машинист қырағылығының мерзімді түрде тексерілуіне бақылауды қамтамасыз ететін қауіпсіздік қүрылғыларымен толықтырылуы тиіс. Машинист локомотивті, моторвагондық поезды, арнайы жылжы-малы құрамды, ал дрезина жүргізушісі дрезинаны басқару қабілетінен айырылған жағдайларда аталған құрылғылар тыйым салушы көрсетуі бар жол бағдаршамының алдында поездың автоматты түрде тоқтауын қамтамасыз етуі тиіс.

38

Стрелкалар  мен сигналдардың кілттік тәуелділігі

6.32. Кілттік тәуелділік қүрылғылары стрелкалар мен сигналдардың 
өзара тұйықталуын бақылаулық құлыптар арқылы қамтамасыз етуі тиіс.

6.33. Стрелкалық бақылаулық қүлыптар:

кілттің тек стрелканың жабық күйінде ғана алынуына жол беруі тиіс;

стрелкаларды тек құлыптан суырылып алынған кілтте көрсетілген  қалпында, үшкірдің рамалық рельске  тығыз жанасқан жағдайында ғана жа-буы  тиіс;

жанасқан үшкір мен  рамалық рельс арасындағы саңылау 4 мм және одан астам болған жағдайда стрелканың жабылуына жол бермеуі тиіс.

Сериясы бірдей стрелкалық бақылаулық құлыптарды бір  сганцияньщ шегінде, ал ірі станцияларда - бір стрелкалық ауданның және басқа аудандардың онымен ір-гелес орналасқан сгрелкалық қосындардың шегінде қолдануға тыйым салынады.

Станциялық  блоктау

6.34. Станциялық блоктау:

посттардың поездарды  және станция ішіндегі маршруттардың  қабылдау және жөнелту маршруттарын әзірлеуінің дұрыстығына станция  бойынша кезекші жағынан бақылау;

әр түрлі посттардан басқарылатын стрелкалардың және сигналдардың өзара тұйықталуы қамтамасыз етілуі тиіс.

Сұрыптау дөңестерінің механикаландыру және автоматтандыру құрылғылары

6.35. Сұрыптау дөңесгерінің механикаландыру және автоматтандыру 
құрылғылары құрамдардың есептік (жобалық) тарқатылу жылдамдығымен 
үздіксіз, үзіліссіз және қауіпсіз тарқатылуын қамтамасыз етуі тиіс, бұл ретте әр те- 
жеулік позициядағы тежеу құралдарының қуаты осы жылдамдықты іске асыруға 
мүмкіндік беруі және вагондарды сұрыптаудың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс.

Механикаландырылған сұрыптау дөңестеріндегі сұрыптау жол-дары бойынша ағытпаларды таратудағы құрамдарды тарқатуға қатысатын бағыттамалық бұрмалар дөңестік электрлік немесе дөңестік автоматтандырылған орталықтандыруға қосылуы тиіс.

Дөңестік орталықтандыру:

стрелкаларды жеке басқаруға;

құрамның тарқатылуы жүргізілетін барлық бағыттас стрелкалардың, сондай-ақ, жылжымалы құрамның тарқату аймағына шығып кетуіне жол бермейтін күзеттік стрелкалардың электрлік тұйықталуын;

басқару пультінде стрелкалар қалпының және стрелкалық секциялардың бос еместігінің бақылауын қамтамасыз етуі тиіс.

Дөңестік орталықтандыру стрелканың жылжымал ы құрамның астындағы  жағдайында бұрылуына жол бермеуі  тиіс.

39

Сонымен қоса, стрелкалардың  дөңестік автоматты орталықтандыруы:

программалық немесе маршруттық жұмыс режимдері кезінде ағытпалардың тарқауы процесінде сұрыптау дөңесінің тарату аймағының стрелкаларын автоматтық басқаруды;

бұру сәтінде үшкір  мен рамалық рельс арасында кедергі  туындаған жағдайда ағытпаның оқшауланған  стрелкалық секцияға енуіне дейін стрелканың бақыланатын қалпына автоматты қайтарылуын;

тарқату процесінде стрелкаларды жеке басқаруға көшіру мүмкіндігін  қамтамасыз етуі тиіс.

Автоматтандырылған дөңестік орталықтандыруы бар механика-ландырылған  дөңестерге қойылатын талаптарды орындауымен  қатар автоматтандырылған сұрыптау дөңестерінің құрылғылары:

құрамдарды жақындатудың және тарқатудың басқаруын және бақылауын;

ағытпалардың тарқау жылдамдығын автоматтық реттеуді;

құрамдарды тарқату  нәтижелерін бақылап отыруды;

сұрыптау станциясының ақпараттық-жоспарлаушы жүйесімен ақпарат алмасуды қамтамасыз етуі тиіс.

Автоматты өтпелік  сигнал беруі және автоматты тоспалар

6.36. Автоматты өтпелік сигнал беруі тоқтау сигналын беруін автомобиль 
жолының жағына қарай бастауы тиіс, ал автоматтық тоспалар поездың те- 
мір жол өтпесіне келіп жетуіне дейін көлік құралдарының темір жол өтпесін 
ертерек босатуы үшін қажетті уақыт ішінде өздерінің жабық қалпына келіп 
үлгіруі тиіс.

Автоматты өтпелік сигнал беруі әрекетін жал ғастыра беруі, ал автоматтық тоспалар темір жол  өтпесін поезд толығымен босатып болмайынша жабық қалпында қала беруі тиіс.

Поездың таяғаны  туралы автоматты түрде хабарландыратын  жүйелер

6.37. Автоблоктауы бар аралықтар және стрелкаларының электрлі 
орталықтандыруы бар станциялар жол бойында жұмыстар жүргізіп жатқан 
қызметкерлерді поездың таяп қалғаны туралы "ҚТЖ" ¥К" АҚ бекітетін 
жоспарларға сәйкес автоматты хабарландыру жүйесімен жабдықталуы 
тиіс.

Поездың жүрісі кезінде жылжымалы құрамның техникалық күйін автоматты бақылау құралдары

6.38. Поездың жүрісі кезінде жылжымалы құрамның техникалық күйін 
автоматты бақылау құралдары:

40

алдында орналасқан станцияның кезекшісіне, ал диспетчерлік орталықтандырумен жабдықталған телімдерде — поезд диспетчеріне поезда ақаулы жылжымалы құрамның бар-жоғы және орналасуы мен ақаулылықтың түрі жөнінде ақпарат жіберілуін;

локомотив машинисіне поездарда  ақаулы вагондардың бар жоғы жөніндегі  немесе дауыстық хабарлағыштың поезда ақаулы жылжымалы құрамның бар-жоғы жөніндегі ақпарат жіберілуін;

көрсеткіштің жарықты  жолағының көмегімен;

алдағы орналасқан станцияның кезекшісіне, ал диспетчерлік орталықтандырумен  жабдықталған телімдерде — поезд  диспетчеріне ақаул ы жылжымал ы  құрамның бар-жоғы және орналасуы мен  ақаул ыл ықтың түрі жөніндегі  жіберлетін ақпараттың тіркелуін қамтамасыз етуі тиіс.

Аталған бақылау құралдарын қолдану, орналастыру және пайдалану  тәртібін "ҚТЖ" ¥К" АҚ белгілейді.

Поездар мен  вагондарда коммерциялық 
ақаулар ды автоматтық анықтау құрылғылары

6.39. Поездар мен вагондарда коммерциялық ақауларды автоматтық 
анықтау құрылғылары (поездар мен вагондарды коммерциялық тексерудің 
автоматтандырылған жүйесі немесе оның жекелеген элементтері — элек- 
тронды габариттік қақпалар, электронды вагон таразылары, телевизиялық 
бейнебақылау жүйесі):

ақпараттың еденүсті құрылғылардан коммерциялық тексеру  пункті операторының терминалына поезда ақаулылығы бар вагондардың (тиеу габариті, ашық жылжымалы құрамда жүктерді орналастыру мен бекітудің техникалық шарттары бұзылған, асыра жүктелген  вагондар және т.б.) бар-жоғы және орналасуы жөнінде ақпарат жіберуді;

жіберілген ақпаратты  қағаздағы және басқа тасымалдағыштарда (дис-кеттерде, бейнекассеталарда) пайдалану  және сақтау үшін бере отырып оператордың  терминалдық құрал-жабдығында белгілеуді;

тиісті құжаттаманың ресімделуін қамтамасыз етуі тиіс.

Аталған қызмет көрсету  құралдарын қолдану, орналастыру және пайда-лану тәртібін "ҚТЖ" ¥К" АҚ белгілейді.

Поездар жүретін  маршруттарға жылжымалы құрамның өз бетімен шығып кетуінің алдын  алуға арналатын құрылғылар

6.40. Поездар жүретін маршруттарға жылжымалы құрамның өз беті- 
мен шығып кетуінің алдын алуға арналатын құрылғылар: сақтандырушы 
тұйықтар, қорғағыш стрелкалар, лақтыру табандықтары, лақтыру үшкірлері 
немесе лақтыру стрелкалары оларды орталықтандыруға қосу жөніндегі осы 
Ережелердің талаптарын қанағаттандыруы (сақтандырушы тұйықтар үшін 
- тұйыққа қарай бастайтын стрелка), бөгегіш қалпының бақылауы болуы 
және поездардың қабылдау, жүру және жөнелтілуінің басқа жолдары мен

41

 

маршрутттарына жылжымалы құрамның өз бетімен шығып кетуіне жол бермеуі тиіс.

Қажет болғанда, лақтыру  құрылғыларын (лақтыру табандықтары, 
лақтыру үшкірлері немесе лақтыру стрелкалары) орнату орындары 
Қазақстан Республикасы темір жолдарындағы белгі беру жөніндегі 
Нұсқаулыққа сәйкес нұсқағыштармен жабдықталады. 

Байланыс

6.41. Темір жолдардың барлық телімдерінде поездық диспетчерлік, поездық 
станцияаралық, станциялық, желілік-жол, стрелкалық байланысы болуы тиіс.

Автоблоктаумен, диспетчерлік орталықтандырумен жабдықталған те-лімдерде және барлық электрлендірілген телімдерде энергодиспетчерлік және аралықтық байланыс болуы тиіс.

Кабельдік байланыс желілері бар телімдердің СОБ және байланыс электрмеханиктерінің қызметтік байланысы  болуы тиіс.

Сонымен қатар, темір  жолдарда поездар қозғалысын, билеттерді сатуды және желілік бөлімшелер жұмысын басқару ушін телефондық және телеграфтық байланыстың магистральдік, жолдық, жолдық өкімдік, билеттік-диспетчерлік, ақпараттық-есептеу,  жергілікті және басқа түрлері болуы тиіс.

6.42. Темір жолдардың барлық телімдері поездық радиобайланыспен 
жабдықталуы тиіс.

Поездық радиобайланыс  поездық локомотивтердің, моторвагон-ды поездардың, арнайы өздігінен жүретін  жылжымалы құрамдар машинистерінің:

бүкіл диспетчерлік телім  шегінде поезд диспетчерімен;

аралықты шектейтін  станциялардың кезекшілерімен;

бір аралықта жүрген қарсы  бағытта және ізімен келе жатқан локомотивтердің, моторвагонды поездардың, арнайы өздігінен  жүретін жылжымалы құрамның машинистерімен;

өтпелер және деполар  бойынша кезекшілермен;

жөндеу жұмыстарының басқарушыларымен және сигнал берушілермен;

поездардағы және объектілердегі әскерилендірілген ведомстволық күзетінің  атқыштарымен;

кабинадан шыққан кезінде  машинистің көмекшілерімен;

жолаушы поезының бастығы  мен (механик-бригадирімен) вагондарды қараушы-жөндеушілермен сенімді екі жақты байланысын қамтамасыз етуі тиіс.

Станциялардың жабылуы  салдарынан немесе станциялар бойынша  кезекшілердің кезекшілікті тоқтатуы себебінен аралықтар ұзындығының 15 км-ден астам ұзаруы кезінде, радиобайланыстың жаңа жүйелері енгізілгенге дейін поездық локомотивтердің, моторвагондық поездардың және арнайы өздігінен жүретін жылжымалы құрам машинистерінің аралықпен жүруі ке-

42

зінде поезд диспетчерімен  тұрақты радиобайланыс болған жағдайда ғана ең жақын орналасқан станцияның кезекшісімен радиобайланысын қамтамасыз етуге рұқсат беріледі. Бұл ретте, машинистердің, поезд диспетчерінің және станциялар бойынша кезекшілердің поездар қозғалысын қамтамасыз ететін өзара әрекеттесуінің тәртібін және осындай аралықтардың тізімін тасымал-дар бөлімшелерінің басшылығы белгілейді. Поездар қозғалысы қарқынды және диспетчерлік орталықтандыруы бар темір жол телімдерінде енді-рілетін поездық байланыстың жаңа жүйелері аралықтардың ұзақтығына қатыссыз осы тармақта атап өтілген қызметкерлердің сенімді екі жақтылық байланысын қамтамасыз етуі тиіс.

Поездық радиобайланыстың техникалық нормативтерін және пайдала-ну ережелерін "ҚТЖ" ¥К" АҚ, ал поездық  радиобайланыстың ақаулылығы кезінде  қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету тәртібін — Поездар қозғалысы  және маневрлік жұмыстар жөніндегі Нұсқаулық белгілейді.