Азамттық құқықтың субъектілері”

«Автомобиль жолдарын жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары» техникалық регламенті  

 

 

 

1-бөлім. Жалпы ережелер 

 

1. Қолданылу саласы 

 

1. «Автомобиль жолдарын жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары» техникалық регламенті (бұдан әрі - Техникалық регламент) жалпы пайдаланымдағы жаңа және қайта жаңғыртылып жатқан автомобиль жолдары (бұдан әрі - автомобиль жолы) мен ондағы құрылыстарға қолданылады.

Техникалық регламенттің ережелері автомобиль жолдарына оларды жобалау кезеңінде қойылатын және оларды салу кезінде міндетті түрде сақтауға жататын адамдардың өмірі мен денсаулығы, жануарлар мен өсімдіктер, қоршаған орта, ұлттық қауіпсіздік мүдделерін қорғау үшін жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін негізгі талаптарды белгілейді.

Осы Техникалық регламенттің талаптары өндірістік кәсіпорындар мен емдеу-алдын алу, әлеуметтік-мәдени және өзге мақсаттағы объектілерге кірме автомобиль жолдарын қоспағанда, қала мен елді мекен көшелеріне және шаруашылық жолдарға қолданылмайды. 

 

 

 

2. Техникалық регламентте пайдаланылатын негізгі ұғымдар 

 

2. Техникалық регламентте «Автомобиль жолдары туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 17 шілдедегі Заңында көзделген, сондай-ақ мынадай ұғымдар пайдаланылады:

автомобиль жолы - автомобильдердің және басқа да көлік құралдарының белгіленген жылдамдықпен, жүктемелермен, көлемдермен үздіксіз, қауіпсіз жүрісін қамтамасыз ететін, автомобильдер қозғалысына арналған инженерлік құрылыстар кешені, сондай-ақ осы кешенді орналастыру үшін берілген жер учаскелері (көлік жерлері) және олардың үстіндегі белгіленген көлем шегіндегі әуе кеңістігі;

көпірлі құрылыстар конструкцияларының жақындау көлемі - ішкі жағына көпірлі немесе өзге де құрылыстардың және ондағы орналасқан құрылғылардың, сондай-ақ кесіп өтетін инженерлік желілер мен коммуникациялардың қандай да бір элементтері кірмейтін шекті көлденең кескін (жүру бөлігінің осіне перпендикулярлы орналасқан жазықтықта);

көлік құралының рұқсат етілетін жалпы салмағы - көпірлердің, жол өткелдердің және басқа да инженерлік құрылыстардың көтергіш конструкцияларының өткізілетін жүктемелерді қалпына келмейтіндей өзгерулер мен бүлінулерсіз қабылдау қабілетін шектейтін көлік құралының жалпы салмағы;

көлік құралдарының рұқсат етілген көлемдері - көлік құралдарының қауіпсіз өтуін автомобиль жолдары мен ондағы құрылыстар қамтамасыз етуі тиіс көлік құралдарының шекті сызықтық мөлшерлері;

қозғалыс қарқындылығы - уақыт бірлігінде жолдың белгілі қимасы арқылы өтетін көлік құралдарының саны;

жолдың техникалық санаты - жолдың негізгі геометриялық элементтерінің параметрлерін анықтайтын көлік құралдары қозғалысының перспективалық орташа жылдық орташа тәуліктік қарқындылығының өлшемі бойынша автомобиль жолының халық шаруашылық маңызының сипаттамасы, оның көліктік-пайдалану көрсеткіштері мен тұтыну қасиеті;

көпірлі өткел - көпірді, оған кіреберісті, реттеу және қорғау құрылыстарын қамтитын көлік ағынын су кедергісінен өткізуге арналған инженерлік құрылыстар кешені;

көпірлі құрылыс - табиғи немесе жасанды кедергілер арқылы жолды немесе өзге де коммуникацияларды өткізуге арналған инженерлік құрылыс (көпір, жолөткел, эстакада және басқалары);

көпір - су кедергісі арқылы өтетін көпірлі құрылыс;

су тасқыны - толассыз жаңбырдан, су ағыны бассейнінде қар мен мұздықтардың еруінен туындаған өзендегі су деңгейінің кезеңдік қысқа мерзімдік көтерілуі;

көпірлі құрылыстарға кіреберіс жолдар - көпірлі құрылысқа тікелей жанасатын жол учаскелері;

жол жамылғысы - көлік құралдары доңғалақтарының және атмосфералық факторлардың әрекетін тікелей қабылдайтын және төмен жатқан қабаттар үшін қорғау қабатының қызметін атқаратын жол төсемінің жоғары бөлігі;

көлік ағыны - осы бағыттағы жолмен жүретін көлік құралдарының жиынтығы;

автомобиль жолының тұтынушылық қасиеттері - көлік ағындары қозғалысының қауіпсіздігі мен үнемділігін сипаттайтын автомобиль жолының көрсеткіштері: жолдың қозғалыспен жүктелу деңгейі, қозғалыс жылдамдығы, қауіпсіздігі мен ыңғайлылығы;

автомобиль жолының жобасы - автомобиль жолының жердегі орналасуын, жоспар элементтерінің параметрлерін, жер төсемінің көлденең және бойлық бейіндерін, жол төсемінің конструкциясын, су өткізетін және өзге де инженерлік құрылыстарды, жолдардың қиылысуы мен түйісуін көрсете отырып, сондай-ақ жолды абаттандыру, жол қозғалысын ұйымдастыру және қауіпсіздігі, құрылысын ұйымдастыру, жол сервисі құрылыстарын және жұмыс көлемі мен құнын анықтау арқылы басқа да инженерлік құрылыстарды орналастыру мәселелерін шеше отырып автомобиль жолын жобалаудың нәтижесі ұсынылған белгіленген мазмұндағы және құрамдағы есептік және жобалық техника-экономикалық құжаттардың жиынтығы;

автомобиль жолдарын жобалау - автомобиль жолының жобасын әзірлеу бойынша есептік-экономикалық, іздестіру және жобалау-конструкторлық жұмыстар кешені;

өткерме жол - түрлі деңгейде қиылысатын көлік ағындарын өткізуге арналған автомобиль немесе темір жолдағы көпірлі құрылыс;

жалпы шайылу - су ағынының қысымы мен су ағысы жылдамдығының ұлғаюы салдарынан арна табанының, ал кейбір жағдайларда көпірлі өткелдегі жайылма табанының төмендеуі;

қарсы жүретін автомобильдің есептік көріну қашықтығы - қозғалыстың бір жолағы бойынша есептік жылдамдықпен бір-біріне қарама-қарсы жүріп келе жатқан екі автомобильдің толық тоқтауы үшін қажетті арақашықтық;

есептік жүктеме - жол төсемесі конструкциясын есептеу үшін пайдаланылатын автомобильдің дара осіне түсетін шекті жүктеме;

есептік жылдамдық - жердің жобалауға неғұрлым қолайсыз учаскелерінде автомобиль жолдарының геометриялық элементтерін есептеу үшін пайдаланылатын, ауа-райының қалыпты жағдайы және жүру бөлігінің жоғарғы қабатымен автомобиль шиналарының ілінісуі кезінде қозғалыстың қауіпсіздік, ыңғайлылық пен жайлылығының шарттары бойынша жалғыз автомобильдің мүмкін болатын ең үлкен жылдамдығы;

жолдарды қайта жаңарту - жолды тұтастай немесе оның жекелеген учаскелерін анағұрлым жоғары техникалық санатқа ауыстыра отырып пайдаланылатын жолдардың көліктік-пайдалану көрсеткіштерін арттыруды қамтамасыз ететін жұмыстар кешені;

кіреберіс жолдармен тоғысу - кіреберістердегі көпірлі құрылыстардың жанасу торабының конструктивтік орындалуы;

авариялық құлама жол - көлік құралының тежеу жүйесі істен шыққан жағдайда оның қауіпсіз тоқтауына арналған құрылыс;

жолдың трассасы - оның көлденең (жоспармен) және тік (бойлық бейінмен) екі проекциясымен анықталатын автомобиль жолының геометриялық осінің кеңістіктегі қалпы;

су өткізетін құбыр - жол арқылы су ағынын жүру бөлігінің деңгейінен төмен өткізуге арналған дөңгелек, овоидальдік немесе тік бұрышты қима құрылыс;

жолды қозғалыспен жүктеу деңгейі - қозғалыстың нақты қарқындылығының іс жүзінде өткізу қабілетінің өлшеміне қатынасын сипаттайтын көрсеткіш.  

 

 

 

3. Негізгі талаптар 

 

3. Автомобиль жолдарын жобалауға автомобиль жолдары жөніндегі уәкілетті орган белгіленген тәртіппен берген белгіленген үлгідегі лицензиясы бар ұйымдар жіберіледі.

4. Автомобиль жолдарын жобалау кезінде:

жолдың конструктивтік элементтерінің бірінің немесе олардың үйлесімдерінің қолайсыз әсері нәтижесінде жол қозғалысының субъектілері мен қоршаған орта үшін қауіп төну тәуекелін жоюға немесе төмендетуге;

автомобиль жолдарын пайдалану кезінде климаттық, төтенше және басқа да факторлар мен оқиғаларға байланысты болдырмау мүмкін емес тәуекелдерден сақтауға;

қабылданған қауіпсіздік шараларының жеткіліксіз немесе төтенше жағдайлардың туындауы салдарынан автомобиль жолының жекелеген учаскелерінде мүмкін болатын қалдық тәуекелдер туралы ақпараттарға қол жеткізуді қамтамасыз етуге бағытталған шарттар ескерілуі тиіс.

5. Жобалау кезінде мынадай тәуекелдермен сипатталатын негізгі қауіпсіздік талаптары назарға алынуы тиіс:

жоспардың, автомобиль жолының көлденең және бойлық бейінінің геометриялық элементтері, сондай-ақ олардың қолайсыз үйлесімі;

жол құрылыстары (жер төсемі, жол төсемі, көпірлер, құбырлар, жолөткелдер, мал өтетін өткелдер, эстакадалар және тағы басқалар);

автомобиль жолының бөлінген жолағы шегінде немесе оған тікелей жақын жерде орналасқан автомобиль жолы мен автокөліктерге қызмет көрсететін құрылыстар (автожанармай құю станциялары, автомобильдерге техникалық қызмет көрсету ұйымдары, жолаушылар мен жүргізушілерге қызмет көрсететін жол бойындағы пункттер және тағы басқалар);

жолдың жағдайы, электр беру және байланыс желілерінің тіректері, автомобиль жолының жер төсемі жиегіне жақын орналасқан өзге де заттар мен құрылыстар.

6. Автомобиль жолдарының кеңістікте орналасуы, оның геометриялық элементтерінің параметрлері және олардың арақатынастары мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:

аралас учаскелердегі қозғалыс жылдамдығының жолдың әдеттегі жер бедері жағдайында орналасқан кезінде кемінде 0,8 және жер бедерінің қиын учаскелерінде 0,6 қатынасымен автомобиль жолының ұзындығы бойынша көлік құралы қозғалыс жылдамдығының біртіндеп өзгеруін;

жоспардағы жолдың қисық сызықты учаскелері бойынша қозғалған кезде көлденең үдеулердің біртіндеп өсуін;

көлік құралының бойлық бейініндегі қисық бойынша қозғалысы кезінде туындайтын тік жүктемелердің олардың рұқсат етілетін мәндері шегінде жеңілдетілуін;

жолда көлік құралдарының жүргізушілеріне олардың жүріп өту жағдайлары туралы жалған ұғым қалыптастыратын және жүргізушілерді алдыңғы учаскеде қалыптасқан қозғалыс тәртібін күрт өзгертуге мәжбүрлейтін учаскелердің болмауын;

автомобиль жолының бүкіл ұзындығында түзу сызықты және қисық сызықты учаскелер ұзақтығының заңды және біртіндеп өзгеруін;

автомобиль жолының жер төсемін қардың немесе құмның, олардың мүмкін болатын көшуі кезеңінде басып қалу тәуекелін, басым желдердің қайталану жиілігі мен жылдамдығын ескере отырып төмендетуді.

7. Автомобиль жолының жобасында өздерінің габариттік өлшемдері, салмақтық және өзге де параметрлері бойынша техникалық регламенттер мен жобалауға арналған тапсырмалар талаптарына сәйкес келетін көлік құралдары мен жүктерінің қауіпсіз және үздіксіз өтуін қамтамасыз ететін инженерлік шешімдер болуы тиіс.

8. Автомобиль жолдарының жобаларында қабылданған техникалық шешімдер осы Техникалық регламенттің негізгі қауіпсіздік талаптарына қайшы келмеуі тиіс.

9. Автомобиль жолдарын жобалау нормаларының осы Техникалық регламентке сәйкестігі онымен үйлесімделген мемлекеттік стандарттар мен құжаттардың нормаларымен қамтамасыз етілуі тиіс.

10. Осы Техникалық регламенттің талаптарын бұза отырып орындалған автомобиль жолдарының жобалары бекітілуге жатпайды және автомобиль жолдары жөніндегі мемлекеттік уәкілетті орган салу мен қайта жаңғыртуға жол бермеуі тиіс. 

 

 

 

2-бөлім. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары 

 

4. Қауіпсіздіктің негізгі техникалық талаптары  

 

11. Автомобиль жолының жекелеген конструктивтік элементтері, олардың қолайсыз үйлесімі, сондай-ақ тұтастай автомобиль жолының немесе оның жекелеген элементтерінің пайдалану жай-күйі, оның ішінде:

трассаның элементтері;

көлденең бейіні;

қиысулар мен жанасулар;

жол төсемі;

жер төсемі;

көпірлі құрылыстар, су өткізу құбырлары;

инженерлік жайғастыру құрылыстары;

жол сервисі ұйымдары;

пайдаланымдық жай-күйі жобалау кезіндегі тәуекел көздері болуы мүмкін.

12. Автомобиль жолы трассасының элементтеріне қойылатын талаптар:

1) автомобиль жолы трассасының негізгі элементтері жоспардағы түзу сызықтар мен қисық сызықтар, ұдайы еңісі бар учаскелер және тік қисықтар болып табылады;

2) автомобиль жолы трассасы оның элементтері өзара және сол жердің қоршаған ландшафтымен үйлесімді қиысатын бір қалыпты кеңістік сызығы болып келуі тиіс. Автомобиль жолдары трассалары элементтерінің ауысу заңдылығы рельефтің негізгі нысандарының өзгерістеріне сәйкес келуі тиіс;

3) трасса бұрылысы бұрыштарының шыңдары мен бойлық бейін сынықтарын біріктіруге ұмтылу керек. Ерекшелік тәртібімен олардың шыңдарын аздап, бірақ тік қисық ұзындығының төрттен бір бөлігінен аспайтындай жылжытуға жол беріледі. Бұл ретте жоспардағы қисықтың ұзындығы тік дөңес қисықтың ұзындығынан дөңгеленудің әрбір жағынан кемінде 20 - 100 метрге артық болуы тиіс.

Тік иілген қисықтың ұзындығын жоспардағы қисықтың ұзындығына тең етіп қабылдау керек. Осы қисықтардың бір-біріне қатысты орнынан жылжуын болдырмау мүмкін болмаған кезде қозғалыс қауіпсіздігін арттыру және бойлық бейін сынығының алдында тік иілген қисықтың төмен түсетін тармағында автомобильдің басқарылуын жақсарту мақсатында жоспардағы қисықты солға бұрылыс бұрышымен орналастыру керек;

4) жол жеткілікті үлкен арақашықтықты көрінетіндей анық болуы тиіс. Жолдың және жол бойындағы белдеудің көрінетін учаскелері қозғалыс бағытының өзгеретіндігі туралы уақтылы белгі беруі тиіс. Жолдың анық көшуін қамтамасыз ету қажет болатын арақашықтық басып озу кезінде қарама-қарсы бағыттағы автомобильді көру қашықтығынан кем болмауы тиіс;