Азамттық құқықтың субъектілері”

Жер рельефінің қиын жағдайларында қосымша жолақтың енін жолдың мейлінше қысқа бөлігінде бұруға жол беріледі, бұл ретте қосымша жолақ ені оның жеткен ұзындығына қатынасы 1:10-ға тең немесе одан кем деп қабылдана алады;

15) биіктігі екі метрге дейінгі үйіндінің көлденең бейінінің жер төсемі құламасының жазықтығын жиектеменің жазықтығымен және жердің жанама рельефімен біртіндеп тоғыстыру жолымен сүйір нысанға келтіру керек. Жер төсемі еңісінің тіктігі жол-көлік апаты туындаған жағдайда автомобильдің жүру бөлігінің бетінен аударылмай түсу мүмкіндігін көздеуі тиіс;

16) биіктігі екі метрден артық үйінділер орналасқан жерлерде жоспардағы элементтердің және автомобиль жолының көлденең бейінінің өлшемдерін және көлік құралдарының перспективалы қарқындылығын есепке ала отырып, жол-көлік апаттары туындаған жағдайда тиісті жол талаптары мен көлік құралдарының түрлері үшін рұқсат етілген жылдамдықпен қозғалып келе жатқан автомобильдің қуатын біртіндеп сөндіруді қамтамасыз етуге және оны аударылып кетуін болдырмай, жер төсемінің бетінде ұсталып қалуына мүмкіндік беретін қоршау құрылыстары құрылғыларын көздеу қажет;

17) құрамаларының тереңдігі бір метрден кем ойықтардың тіктігі автомобиль жолының жер төсемін көшкін қармен немесе құммен басып қалуының алдын алуды есепке ала отырып белгіленуі тиіс;

18) тереңдігі бір метрден артық ойықтардың көлденең бейінінің конструкциясы қарқынды көшу кезінде қардың немесе құмның жиналуына арналған бермалардың болуын көздеуі тиіс, бермалардың ені автомобиль жолдары жобаланып жатқан ауданның климаттық ерекшеліктерін, есептік кезеңінде үстемдік ететін желдердің қайталану жиілігі мен жылдамдығын есепке ала отырып белгіленеді;

19) жылдамдығы секундына он бес метрден асатын бүйір желдің тосын және күшті екпіндерінің әсеріне ұшырауы мүмкін автомобиль жолдарының учаскелерінде желден қорғайтын кедергілерді орнатуды немесе қауіпті учаскеге кіру және шығу кезінде автомобильге әсер ететін көлденең күшті біртіндеп өзгертуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін саяжол түрінде ағаштар мен бұталарды отырғызуды, сондай-ақ тиісті сақтандыру белгілерін орнатуды көздеген жөн.

Желден қорғайтын құрылыстарды орналастыру орнын таңдауды жолды қармен немесе құммен, олардың қарқынды ауыстыру кезеңдерінде басып қалмауын есепке ала отырып жүзеге асыру қажет.

Ұқсас жағдайларда желден қорғайтын кедергілер мен жол белгілерін көпірлер мен өткелдерге орнату керек.

14. Автомобиль жолдарының қиылысулары мен жанасуларына қойылатын талаптар:

1) автомобиль жолдарының өзге автомобиль және темір жолдармен қиылысулары мен жанасуларын қозғалыстың барлық бағыттары бойынша көлік ағындарының перспективалы қарқындылығы мен құрамын негізге ала отырып жобалаған жөн;

2) автомобиль жолдарының қиылысулары мен жанасуларын мүмкіндігінше көрінуі қамтамасыз етілген, рұқсат етілген еңісі бар қиылысатын немесе жанасатын автомобиль жолдары учаскелерінің жоспарында түзу сызықтардың үстіне орналастыру керек.

Қиылысатын немесе жанасатын автомобиль жолдарының бойлық бейінінің дөңес күрт түсулерінде қиылысулар мен жанасуларды орналастыруға рұқсат етілмейді;

3) көлік ағындарының бөлінуі және қосылуы кезінде жобалау барысында автомобиль жолдарының торабындағы құлама жолдарды және шығатын жолдарды негізгі қозғалыс жолағының оң жағынан орналастырған жөн;

4) автомобиль жолдарының қиылысу немесе жанасу түрін таңдау кезінде белгіленген қозғалыс жылдамдықтары бар көлік құралдарымен сол жол торабында рұқсат етілген маневрларды пайдаланушылардың қауіпсіз әрі үздіксіз орындау қажеттіліктерін қамтамасыз ету мақсаты көзделуі тиіс.

Автомобиль жолдарының қиылысу және жанасуларында автомобиль жолдарының техникалық санаттарын, ауыспалы-жылдамдық жолақтарының түрлерін, көтерілу немесе түсу учаскелердегі бойлық еңістің шамасын есепке ала отырып, қозғалыстың бағытын өзгертетін автомобильдер үшін ауыспалы-жылдамдық жолақтарының орналастырылуы көзделуге тиіс. Тежеудің ауыспалы-жылдамдық жолағы ені 0,5 метр кертпелінен басталуы тиіс. Ауыспалы жылдамдық жолағы енінің біртіндеп бөлуін қамтамасыз ету қажет, оған ауыспалы-жылдамдық жолағының көрсетілген жолақтың белгіленген ені өз мәресіне жеткен жол учаскесінің ұзындығына қатынасы кезінде қол жеткізіледі, ол 1:30-ға тең немесе одан кем. Көрсетілген талапты қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда ауыспалы-жылдамдық жолағының енін бөлу учаскесінің ұзындығы тиісті мемлекеттік стандарттарда белгіленген ең кіші мәннен төмен болмауы тиіс;

5) автомобиль жолдарындағы қиылысулар мен жанасулардың орналасу жиілігі автомобиль жолдарының техникалық санаты мен оның әкімшілік мәніне қарай тиісті үйлестірілген мемлекеттік стандарттармен реттеледі;

6) жанама автомобиль жолдарынан түсетін және оларға шығатын жолдар учаскелерінде жол жамылғысының конструкциясы мен ұзақтығына, жиектерді бекітуге қойылатын талаптарды сақтай отырып, тиісті үлгідегі жамылғысы бар жол жамылғысын көздеу қажет;

7) автомобиль жолындағы қарқынды жаяу жүргіншілер ағындары қалыптасқан жерлерде жаяу жүргіншілер жолы көзделуі тиіс;

8) егістік және мал өтетін жолдармен қиылысуларды орналастыру үшін жобаланатын автомобиль жолының жасанды құрылыстары пайдаланылуы мүмкін, ал ондай құрылыстар болмаған немесе жетіспеген жағдайда, оларды жаңа немесе қолданыстағы автомобиль жолдарын қайта жаңғырту құрылыс жобаларында қарастыру қажет;

9) автомобиль жолы жабайы жануарлардың жаппай көшуінің дәстүрлі жолдарымен қиылысуы кезінде жаңа құрылыстарды және қолданыстағы автомобиль жолдарын қайта жаңғырту жобаларында осындай жерлерде автомобиль жолдарын пайдаланушылардың өміріне, денсаулығына және мүлкіне, сондай-ақ автомобиль жолдарын пайдалану нәтижесінде қоршаған ортаға төнетін қауіпті жоятын немесе төмендететін инженерлік шешімдерді көздеу қажет;

10) автомобиль жолдарының бір деңгейде басқа автомобиль жолдарымен және темір жолдармен қиылыстарында және жанасуларында осы көлік торабынан қауіпсіз өтуі үшін қажет болатынынан кем емес қашықтықта әрбір қозғалыс бағытынан көрініп тұруы қамтамасыз етілуі тиіс;

11) автомобиль жолдарының құбырлармен, электр тарату және байланыс жолдарымен, сондай-ақ басқа да коммуникациялармен қиылысуы жол қозғалысы мен қиылысатын коммуникациялар үшін қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып жобалануы керек.

15. Жол төсеміне қойылатын талаптар:

1) автомобиль жолының жобасында қабылданған жол жамылғысының түрі мен конструкциясы тиісті габариттік өлшемдері, салмақтық параметрлері және басқа да сипаттамалары бар көлік құралдарының түрлі техникалық санаттағы автомобиль жолдарында олар үшін рұқсат етілген қозғалыс жылдамдығымен қауіпсіз өтуін қамтамасыз етуі тиіс;

2) басқа да тең жағдайлар кезінде көлік құралдары қозғалысының қауіпсіздігі ілінісу сапасымен және жол төсемінің тегістігімен белгіленеді;

3) күрделі және жеңілдетілген түрдегі жол төсемдерінде жамылғы конструкциясы мен оның бетін өңдеу бойынша технологиялық операциялары жамылғының кедір-бұдырлығы мен автомобиль шиналары жамылғының бетімен ілінісу коэффициентінің белгіленген көрсеткіштеріне қол жеткізуін қамтамасыз етуі тиіс;

4) автомобиль жолдарының қиылысатын және жанасатын кіреберіс жолдарына, темір жол өткелдеріне, елді мекендер мен тежегіштерді пайдалана отырып, көлік құралдарының қозғалыс режимін күрт өзгерту талап етілетін өзге де жерлерге кедір-бұдырлығы жоғары және ілінісу сапалары анағұрлым жоғарырақ жамылғыны орналастыруды көздеу қажет;

5) автомобиль жолының бойлық және көлденең бейінінің геометриялық параметрлері, сондай-ақ жол төсемінің жай-күйі жол жамылғысының тегістігіне қойылатын талаптардың орындалуын қамтамасыз етуі тиіс;

6) жол төсемінің конструкциясында автомобиль жолын салатын және кейіннен пайдалану процесінде тозу, табиғи немесе басқа да факторлардың әсер етуі нәтижесінде қоршаған ортаның ластану қаупін тудыруы және денсаулыққа әсер етуі мүмкін материалдар пайдаланылмауы тиіс.

16. Автомобиль жолының жер төсеміне қойылатын талаптар:

1) жер төсемінің конструкциясы басым желдердің қайталану жиілігі мен жылдамдығын есепке ала отырып, олардың болжамды көшу кезеңінде автомобиль жолдарын қардың немесе құмның басып қалу қаупін төмендетуді қамтамасыз етуі тиіс;

2) автомобиль жолының жобасында табиғи факторлар және жүктемелер мен әсер етулердің белгіленген негізгі және ерекше үйлесімдерінің бірлесіп әсер ету кезінде жер төсемінің беріктігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі тиісті инженерлік шешімдер көзделуі тиіс;

3) жер төсемінің құрылысы үшін пайдаланылатын материалдар өзінің физика-механикалық қасиеттері мен экологиялық қауіпсіздік сипаттамалары бойынша берілген параметрлері бар жол құрылысын қамтамасыз етуі тиіс.

Автомобиль жолдарының және жол құрылысының конструктивті элементтерінде олардың радиациялық, химиялық және биологиялық қауіпсіздіктің талаптарына сәйкес болу жағдайындағы өзге шарттарында дәстүрлі емес құрылыс материалдары мен бұйымдарын, өндірістік кәсіпорын қалдықтарын, тұрмыстық қалдықтарды және қайта өңдеу немесе байыту жолымен сол қалдықтардан жасалған композитті материалдарды пайдалануға рұқсат етілмейді.

Жер төсемін жобалау кезінде жобаланатын автомобиль жолының қоршаған ортаға қатысты зиянды әсерінің қаупін төмендетуге бағытталған инженерлік және гидротехникалық шараларды көздеу қажет. Бұл шаралар жер төсемінің жиектері мен құламаларының, су бұратын арықтардың, бүйірлік резервтердің, су құбырларының шығып тұратын бастарының, тұрақты су ағындары арналарының су немесе жел эрозиясының туындау мүмкіндігін жоюға немесе төмендетуге, сондай-ақ жердің жолбойғы жолағында шынайы табиғи ландшафттардың ерекшеліктерін барынша сақтап қалуға бағытталуы тиіс;

4) жер төсемінің құрылысы үшін пайдаланылатын топырақ өзінің физика-механикалық көрсеткіштері бойынша автомобиль жолдарын салуға жарамды болуы тиіс.

Автомобиль жолдарының жобаларында жер төсемінің құрамында топырақты жан-жақты орналастыруды, ал қажет болған жағдайда жер төсемі мен жол төсемінің су және температуралық режимін реттеу жөніндегі шараларын іске асыру қажеттілігін көздеу қажет. Жер төсемін салу бойынша технологиялық операциялар топырақтың талап етілетін тығыздығына қол жеткізуді қамтамасыз етуі тиіс;

5) жер төсемі қиғаш тауларда орналасқан жағдайда автомобиль жолдарының жобаларында жер асты және жер үсті суларын бұруды ұтымды ұйымдастыру, ұстап қалатын құрылымдарды құру, еңістерді тегістеу және тағы басқа жолымен жер төсемінің де және жол бойғы баурайлардың да тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша қосымша шараларды қарастыру қажет.

17. Көпірлі құрылыс пен су өткізу құбырларына қойылатын талаптар:

1) автомобиль жолдарындағы жаңа және қолданыстағы көпірлі құрылыстарды және су өткізгіш құбырларды қалпына келтіруді жоспарлау кезінде:

құрылыстарды пайдаланудың сенімділігі, ұзақ мерзімділігі мен үздіксіздігі, көлік құралдары мен жолаушылардың қозғалыс қауіпсіздігі, құрылыстарды салу және пайдалану кезеңінде жұмысшылардың қауіпсіздігі мен еңбегін қорғауды;

ықтимал су тасқындары мен су ағындарындағы сел жүрісін қауіпсіз өткізу, ал су жолдарында кеме қатынасы мен ағаш ағызудың талаптарын орындауды;

су ағынын шаруашылық және өзге де мақсатта пайдалануға байланысты өндірістер мен кәсіпорындардың мүдделерін сақтауды;

қоршаған ортаны қорғау және оның экологиялық тепе-теңдігін сақтауды қамтамасыз ететін жобалық шешімдер қабылдаған жөн;

2) көпірлі құрылыстардың және су өткізгіш құбырларының жаңасын жобалау және қолданыстағысын қайта жаңғырту кезінде қабылданатын негізгі техникалық шешімдер бүкіл құрылыстың тұтастай және оның жеке бөліктерінің есептелген жүктемелер мен әсер етулерге сәйкестігін қамтамасыз етуі тиіс;

3) көпірлі құрылыстарда және оларға тікелей жақын жерлерге коммуникацияларды (газ-мұнай құбырлары, су құбыры, кәріз, құрылыстағы жарықтандыру аспаптарына қоректендіретіндерден басқа электр кабельдері) және құрылыстарды (шекаралық және кедендік бақылау қызметі бекеттері, жол полициясы орындары) орналастыруға жол берілмейді.

Тиісті техника-экономикалық және экологиялық негіздеме болған жағдайда жылу желілері мен қысымы 0,6 МПа аспайтын су өткізгіш коммуникацияларды, сондай-ақ құрылыстың көтергіш қабілеті мен оған қызмет көрсетуге, сондай-ақ жол қозғалысын ұйымдастыру мен оның қауіпсіздігіне кері әсер етпейтін арнайы көзделген конструктивті бөлшектерде кабельді байланыс жүйелерін жүргізуге жол беріледі;

4) стратегиялық маңызы бар көпірлі құрылыстар күзет жүйесімен қамтамасыз етілуі тиіс;

5) көпірлі құрылыстар қозғалысты ұйымдастыру және реттеу құралдарымен жарақталуы тиіс;

6) автомобиль жолдарындағы тұрақты көпірлі құрылыстар мен су өткізгіш құбырларды күрделі үлгіде жобалау керек;

7) күрделі емес бөгеттерден төмен орналасқан су өткізгіш құбырларды жобалау кезінде сол бөгеттердің бұзылу мүмкіндігін есепке алу қажет;

8) сең жүру, суға тамырымен кеткен ағаштар болған кезде және селдер мен мұздықтар туындауы мүмкін жерлерде сеңдер мен су өткізгіш құбырларды қолдануға жол берілмейді. Сел ағындарын өткізу үшін саңылаулары кемінде төрт метр бір аралықты көпірлерді немесе ағынды барынша қыса отырып өткізетін сел түсетін жерлерді көздеу қажет;