Ипотекалық несиелендірудің теориялық негіздері

5 кестенің жалғасы

      Ескерту: дерек көзі - ұйымның  кірістер мен шығыстар туралы есебі  

     Талданып  отырған кезең бойынша ұйым кірістері  өсіп, 2004 ж. –                  1 596 190 мың тг, 2005 ж. – 2 308 340 мың тг, 2006 ж. – 2 910 582 мың тг құрады, яғни кіріс өсімі  сәйкесінше 712 150 мың тг және 602 242 мың тг құрады.

     Кірістердің өсімі негізінен берілген займдар  есебінен болды, олар 2004 ж. 1 130 446 мың тг, 2005 ж. 1 324 688 мың тг және 2006 ж. 1 829 217 мың тг құрады. Сондай-ақ, кірістер өсімі активтерді өткізуден түскен кірістің жоғарылауымен байланысты, олар 2004 ж. 197 962 мың тг, 2005 ж. 172 263 мың тг және 2006 ж. 255 466 мың тг құрады. Қорытындылай келе, келесі пікірге келуге болады: ұйым кірістері талданып отырған кезеңде берілген займдар көлемінің өсуі және активтерді өткізуден түскен кірістердің өсуі әсерінен ұлғайды.Кірістердің динамикасы келесі суретте көрсетілген: 

     Сурет 1. Ұйымның   кірістерінің өсу динамикасы 

     Кіріс өсімі талданып отырған кезең  бойынша ұйымның негізгі қызметінің өсуін көрсетеді.

     Шығындарды  талдау ең біріншіден, шығыстар бөлімінің құрылымын көрсетеді. Шығындарды талдауда  жалпы сомадағы шығындар тобының үлестік салмағы анықталады. 

Кесте 6

                                   Ұйым шығындарының құрылымы.

      Ескерту: дерек көзі – ұйымның кірістер мен шығыстар туралы есебі

     Кестені талдай келе, келесі қорытындыға келуге болады, шығындар  құрылымында сыйақылар төлеумен байланысты шығындар үлесінің көптігі байқалады, олар 2004 ж. - 25,1 %, 2005 ж. - 39,8 %, 2006 ж. - 46,4 % құрады, ал нақты бағалы қағаздар бойынша 2004 ж. - 15,1 %, 2005 ж. - 24,2 %, 2006 ж - 27,1 % болды және алынған займдар бойынша 2004 ж.- 10,0 %, 2005 ж. -14,7 %, 2006 ж. - 17,1 % құрады. Шығындардың көп бөлігін 2004 ж. - 31,2 % , 2005 ж. - 30,9 % , 2006 ж. - 31,4 % көлемінде болған операциялық шығындар құрады, соның ішінде еңбекақы және іс-сапар бойынша шығындар 2004 ж. - 20,2 %; 2005 ж. - 19,3 %, 2006 ж. - 24,4 % жалпы үлестік салмағын құрады. Яғни, шығындардың өсуі талданып отырған кезеңде сыйақылар төлеумен байланысты шығындардың үлес салмағының артуымен, нақты бағалы қағаздар бойынша шығындар үлесінің артуымен, және алынғ,ан займдар бойынша шығындардың өсуімен байланысты. Сонымен қатар, операциялық шығындардың үлес салмағының өсуі, соның ішінде еңбекақы мен іс-сапар бойынша шығындардың үлес салмақтарының артуы жалпы шығындар көлемінің артуына әсер етті.

     Ұйымның шығындар динамикасын келесі суреттен көруге болады: 
 

     Сурет 2.  Ұйымның шығындар динамикасы 

     Талдау  көрсеткіштерін пайдалана отырып, келесіні көреміз: жоғарыда аталған шығындар ұйым қызметкерлерінің жұмысын жақсарту мен ұйымның қаржылық қызметін кеңейтуге жұмсалған.

     Ұйымның қаржылық жағдайы оның активтері мен пассивтерінің құрылымдарының қатынасынан көрінеді, яғни ұйым қаражаттары және олардың көздерінен. Қаржылық жағдайды талдау - қаржылық жағдайдың сапасын анықтау, оның кезең бойынша жағдайының жақсаруы немесе нашарлау себептерін қарастыру, кәсіпорынның  қаржылық тұрақтылығы мен төлем қабілеттілігін жақсарту бойынша ұсыныстар дайындау.

     Зерттеліп отырған объект бойынша оның төлем қабілеттілігін анықтау арқылы қаржылық жағдайына талдау жүргізейік.

     «Астана-Финанс»ИҰ»АҚ-ның  төлем қабілеттілігін бағалау.

      Кәсіпорынның  төлем қабілеттілігі оның тұрақтылығының сыртқы көрсеткіші ретінде ұсынылады, оның негізі болып айналым активтерін қалыптастырудың ұзақ мерзімді көздермен  қамтамасыз етілуі болып табылады. Ағымдық төлем қабілеттіліктің  жоғары немесе төмен болуы айналым активтерінің ұзақ мерзімді көздермен көп немесе аз қамтамасыз етілуімен негізделеді.

      Меншікті  айналым капиталының көлемі (функционалдық  капитал). Бұл көрсеткіш кәсіпорынның ағымдағы активтерінің көзі болып табылатын  меншікті капитал бөлігін білдіреді. Ол актив құрылымынан, сондай-ақ қаражаттар көздерінің құрылымына байланысты есепті көрсеткіш болып табылады. Өзге де жағдайларда бұл көрсеткіштің өсімі жағымды жағдай ретінде қарастырылады. Меншікті айналым қаражатының негізгі көзі пайда болып табылады.

      2004 ж.: 1 865 388-993 515=871 873;

      2005 ж.: 1 619 388-660 573=1 830 688

      2006 ж.: 3 461 302-3 403 279=58 023.

      2004 жылы қызмет атқарушы капитал  көлемі   871 873 мың тг құрады, ал 2005 жылы жағдайдың жақсарғанын  байқаймыз, капитал көлемі 958 815 мың тг өсіп, 1 830 688 мың тг құрады. Ол ағымдағы міндеттемелердің көлемінің азаюымен байланысты. Ал 2006 жылы  капитал көлемі күрт төмендеп, 58 023 мың тг құрады, ол ағымдағы міндеттемелердің көлемінің өсуімен байланысты.

      Меншікті  айналым капиталының маневрлілігі. Меншікті айналым құралдарының ақша қаражаттары формасында болатын бөлігін көрсетеді, яғни абсолютті өтімді қаражаттарды білдіреді. Қалыпты қызмет атқаратын кәсіпорын үшін бұл көрсеткіш 0-1 аралығында өзгереді, алайда өзге де жағдайлар болуы мүмкін.

      2004 жылы : 186 861/871 873=0,21

      2005 жылы : 624 027/1 830 688=0,34

      2006 жылы : 735 714/58 023=12,6

Бұл көрсеткіш 2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда өскен, ол ақша құралдарының көлемінің өсуіне байланысты. Ал 2006 жылы  көрсеткіш  күрт өсіп, 12,6 құрады, ол атқарушы капиталдың көлемінің азаюына байланысты.

      Ағымдық өтімділік коэффиценті. Кәсіпорынның жалпы өтімділігін бағалайды, 1 теңге  ағымдық міндеттемеге неше теңге  айналым қаражатының (ағымдық активтердің) келетіндігін анықтайды. Оның өсімі  жағымды жағдай ретінде қарастырылады.

      2004 жылы: 1 865 388/993 515=1,87

      2005 жылы: 1 619 388/660 573=2,45

      2006 жылы: 3 461 302/3 403 279=1,01.

      2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда көрсеткіш 1,87-ден 2,45-ке дейін өсті, ол ағымдағы мінгдеттемелер көлемінің азаюына байланысты болды. Ал 2006 жылы ағымдық өтімділік коэффиценті 1,01 - ге дейін төмендеді, ол ағымдағы активтердің көлемінің өсуіне қарамастан, ағымдағы міндеттемелердің салыстырмалы түрде көп көлемде өсуіне байланысты болды. 

      Кесте 7

«Астана-Финанс»ИҰ»АҚ төлем қабілеттілігін бағалау

                                                                                                                      мың тг