Каляндарна-абрадавая паэзія Зімовы цыкл

Асаблівай папулярнасцю ў дзяцей карысталіся гульні, Да гэтага часу яшчэ не выпрацавана дасканалая класіфікацыя іх. Е.Р.Раманаў вылучаў  інтэлектуальныя гульні (гульні, якія выхоўваюць у дзяцей удумлівасць, кемлівасць; вынаходлівасць, справядлівасць і інш.) і фізічныя гульні (яны садзейнічаюць  выпрацоўцы спрытнасці, сілы і інш.)¹⁴. Г.А. Барташэвіч дзеліць беларускія дзіцячыя гульні " на два разрады: гульні як мастацка-драматычнае дзеянне і гульні як сродак фізічнага выхавання. У першую групу ўключаюцца ўсе гульні, якія тым ці іншым чынам звязаны з пэўнымі прыгаворамі"¹⁵.

Многія гульні звязаны з земляробствам, гаспадарчай  дзей-насцю сялян, іх жыццём і бытам. У далёкім мінулым гульні, у  якіх адлюстравалася аграрная дзейнасць  і жывёлагадоўля, несумненна мелі магічную функцыю ("Рэдзька", "У каноплі", "Авечка" і інш.). Зараз жа магічная функцыя страцілася, асноўнымі сталі  пацешная, забаўляльная, выхаваўчая, пазнавальная.

3 асаблівай  зацікаўленасцю ставяцца дзеці  да карагодных гульняў, у якіх  сінтэзуюцца спевы пад пэўную  мелодыю, танцы. Карагодныя гульні  строяцца па-рознаму, але агульным  для іх з'яўляецца ўдзел калектыву,  які ў карагодзе "Пячэнне  хлеба" ствараецца спачатку  з двухудзельнікаў з далейшым  уцягваннем усіхжа-даючых, а потым  разбурэннем у працэсе вядзення  карагода, а ў карагодзе "Верабей"  у працэсе спеваў з кола  выходзяць пачаргова і становяцца  гуськом дзяўчаты, потым той, каго  называюць у песні, зусім выходзіць  з гульні.

У гульні-карагодзе "Заінька" у сярэдзіне карагоднага  кола вядучы - "зайчык" імкнецца выскачыць  з кола і пры заканчэнні песні ("А пайдзі, наш зайка, ў скокі, ў бокі, //Запляшы, наш зайка, да ў  далонкі"), калі ўсе павінны пляскаць у далоні, ён хапае каго-небудзь  з кругу і становіцца на яго  месца, а той замяняе яго. Заінька - галоўны персанаж і карагоднай гульні 'У садочку", але ён спачатку ходзіць за кругам, потым пад песню  ўваходзіць у круг, танцуе, пад словы "Заінька, выбірай" выбірае каго-небудзь  з круга, і той становіцца зайчыкам.¹⁶ У карагодзе "Казёл" дзяўчынкі, узяўшыся за рукі, утвараюць кола, вядуць карагод, а адна ў сярэдзіне кола - казелінька - імітуе пад песню, як скачуць бабулькі, мужчынкі, дзевачкі, хлопчыкі і, нарэшце, казёл.¹⁷

У вялікай групе  гульняў дзеянні своеасабліва драматызуюцца, кожны ўдзельнік выконвае ролю воўка, другі - пастуха, астатнія - авечак. Такія  ж дзеючыя асобы і ў гульнях"Воўк і авечкі", "Па-стух і авечкі", "Авечачка". У гульні "Авечкі" галоўныя персанажы воўк і гаспадар, астатнія ўдзельнікі гульні - авечкі. Размяркоўва-юцца ролі таксама ў гульнях"Укаршуна", "Укрука", "Шуляк", "У ворана"¹⁸ і шматлікіх іншых. Драматычныя дзеянні ў гэтых гульнях спалучаюцца з дыялогамі, спевамі.

Папулярныя  да гэтага часу фізічныя гульні, напрыклад, з мячыкам, улапту, "Укісценя", "Уяркі", "У гарадкі" і іншыя. Гэтыя гульні выпрацоўваюць у  дзяцей спрытнасць, кемлівасць, трапнасць, садзейнічаюць здароўю, фізічнай моцы.

Кароткая характарыстыка дзіцячага фальклору не ахоплівае  ўсіх аспектаў шматжанравай дзіцячай творчасці і народнай творчасці  для дзяцей. Мы спыніліся на найбольш важным, каб паказаць ролю і значэнне дзіцячага фальклору, яго спецыфіку.