Определение компьютера

WordPad - WordPad мәтіндік редакторының ("сөздер пакеті" деп аударылады)  чем Блокнот программасына қарағанда кең мүмкіндігі бар, құжаттарды көру үшін ғана емес, оларды құруға да арналған. Блокнотқа қарағанда онда:  біріншіден, өңделетін файлдың өлшеміне шек жоқ; екіншіден, WordPad (.txt) типті  қарапайым мәтіндік файлдармен ғана емес, .doc типті файлдармен де жұмыс істей алады.

 

 WordPad сөздердің дұрыс жазылуын  тексермесе де, хаттарды, отчеттерді  басқа да құжаттарды құрғанда  тамаша көмекші. Шрифт түрлерін, әдемі безендірілген хабарландырулар  басуға болады.

 

 Калькулятор – бұл калькулятордың компьютерлік аналогы. Программа екі режимде жұмыс істейді: қарапайым, инженерлік. 

Цифрлерді тышқан көмегімен  немесе пернеліктің көмегімен енгізуге болады. Енгізілген цифрлар индикаторда  шығып тұрады. Төрт арифметикалық  амалдан басқа процент есептеуді, квадрат түбір табуды қарапайым  режимде жадымен былай істеуген болады: 

ЗП – индикатордағы санды жадыға жазады;

П+ - индикатордағы санды жадыдағы санға қосады;

ИП - жадыдағы санды индикаторға шығарады;

ПО – жадыны тазартады.

НАЗАД батырмасы – индикатордағы  соңғы цифрды өшіреді. 

Графикалық редактор – грификалық кескіндерді құрып, өңдеуге арналған арнайы программа. Екі түрі бар: нүктелік (растрлік) және векторлық. Нүктелік графикалық редакторларда кескін – бұл пиксель деп аталатын нүктелерден тұратын  мозаика. 

Paint (paintbrush) – стандарттық программалар қатарына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор.  Paint-тың мүмкіндіктері әмбебап графикалық редактор мүмкіндіктерінен аз болса да, онымен күрделі, әдемі, түрлі-түсті суреттерді  құруға болады, әр түрлі схемалар мен сызбаларды құруға және өңдеуге болады. Ол игеруге оңай, көп тараған графикалық форматтармен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, онда кез-келген редакторға керекті стандартты графикалық құрал-саймандар жиыны бар. 

 

 

Негізгі әдебиеттер

1.     Камардинов О. Есептеуіш техника және программалау. Алматы: РБК, 1997.

2.     Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дәулетқүлов А. Новые информационные технологии. 30 уроков по информатике. Алматы, 2002.

3.     Ермеков Н., Караев Ж., Криворучко В., Кафтункина В. Информатика, 9-сынып. Алматы, 2001.

 

 

Қосымша әдебиеттер

1. Камардинов О. Информатика. Бірінші бөлім. Шымкент, 2000.
2. Камардинов О. Информатика. Екінші бөлім. Шымкент, 2000.

 

 

 

 

 

 

Дәріс № 3 (2с)

Тақырыбы: « Microsoft Word мәтіндік редакторы »

Жоспар

1.                 Word мәтіндік редакторындағы элементтер

2.                 Терезесінің стандартты элементтерімен жұмыстар

3.                 Жаңа құжат құру, бұрын сақталып тұрған құжатты ашу, құжатты сақтау әрекеттерін орындау

4.                 Саймандар тақтасы

5.                 Мәтін фрагменттерін ерекшелеу әдістері

6.                 Құжатты баспаға беру

 

 

WORD-пен жұмыс істеуді  бастау үшін Windows жүйесінің басқа программалары сияқты оны бастапқы инсталляциялық дискеттерден немесе компакг-дискіден Компьютерде жазып орнатып алу керек. Орнатылған WORD редакторын іске қосу бірнеше жолмен орындалады:

•    Басты менюдің Іске қосу (Пуск) - Программалар - Microcoft WORD 
   қатарында тышқаңды шерту арқылы.

•   Windows жүйесінің Менің компьютерім немесе Жолшы (Проводник) 
терезелерінің бірін пайдалану арқылы (Program Files – Microcoft Office - Office 
бумасы ішіндегі Winword.exe файлы).

 

     WORD редакторына бұрын  дайындалған құжаттың шартбелгісінде 
тышқанды екі шерту арқылы алдымен WORD программасы жүктеліп, 
сонан соң көрсетілген құжат терезеге оқылады. Жұмыс үстеліндегі WORD редакторының жарлығында тышқанды 
екі рет шерту арқылы (жарлық болмаса, басқа тәсілді қолдану керек) 
т.б.

Редактормен жұмысты аяқтау (доғару) кез келген стандартты тәсілдермен жүргізіле береді, мысалы:

•         Файл => Шығу (Выход) меню командаларын таңдау арқылы;

•         Редактор терезесінің тақырып жолының оң жақ жоғарғы бүрышын- 
дағы Жабу  батырмасын  басу арқылы;

•         Тікелей Alt+F4 пернелерін басу арқылы т.б.

•         Жоғарғы W белгісіне шертіп, Закрыть менюін таңдау арқылы.

Егер программамен жұмысты  аяқтау барысында мұның адлында  өзгертіліп, бірақ дискіге жазылмаған құжат бар болса, онда редактор экранға  қосымша сұхбаттасу терезесін шығарып  өзгертілген құжатты дискіге  жазу (Иә - Да) керектігін, ал жазбасаңыз (Жоқ - Нет) оны да растап беруіңізді өтінеді. Қалауыңыз бойынша, редакторда әрі қарай жұмыс істей беруіңізге де (Болдырмау - Отмена) болады.

Word редакторының негізгі  терезеcінде ондағы орналасқан  құжат терезесімен бірге Windows жүйесіндегі стандартты көптеген  элементтер бар. Солардың ішіндегі Word редакторына тән қосымша элементтерді  қарастырып өтейік.

Қалып-күй немесе Қалып қатары негізгі терезенің төменгі жағында орналасқан, онда теріліп жатқан құжат жөнінде бірсыпыра мәліметтер бар. Қалып қатары көрінбей тұрса, Сервис—Параметрлер командасын орындап, оның Сыртқы түр (Вид) астарлы бетіндегі Терезе тобыныңҚалып қатары (Строка состояния) атты жалаушасын көтеріп қою қажет. Енді оның элементтерін қарастырып өтейік.

Элемент	Атқаратын қызметі
стр. 1	теріліп немесе түзетіліп  жатқан терезедегі бет нөмері (1- бет);
Разд. 1	терезедегі мәтін бөлігі нөмірін көрсетеді, бұл элемент  бөліктерден түратын Басты құжат (Главный документ) үшін ғана қажет;
¼	мәтіннің басынан есептегенде  курсор тұрған орын 1-бетте, ал құжат  барлығы 4 беттен тұрады;
На 17,1см	курсор тұрған ағымдағы жолдан сол беттің жоғарғы шетіне дейінгі  қашықтық, курсор экранда көрініп  тұрғанда ғана көрсетіледі;
Ст 21	осы беттің жоғарғы шетінен  курсорға дейінгі қатарлар саны, курсор көрініп тұрғанда ғана көрсетіледі;
Кол 33	осы қатардың басынан курсорға дейінгі символдар (орындар) саны, табуляция  символдары мен бос орындар да есепке алынады.
ЗАП	Бұл да курсор көрініп тұрғанда ғана көрсетіледі. Макрокомандаларды  жазу (записать) режимі іске қосылған екпінді  күйде екенін көрсетеді, бұл режимді  іске қосу тышқанмен ЗАП батырмасын көрсетіп түрып, оны екі шерту  арқылы орындалады;
ИСПР	Түзетулерді (исправления) белгілеу режимі екпінді күйде, олар құжаттық соңғы нұсқасына қандай өзгерістер енгізілгенін білдіреді, бұл режимді  де іске қосу немесе алып тастау тышқанды екі шерту жолымен жүргізіледі;
ВДЛ	Белгілеулерді кеңейтетін (Расширить  выделения) F8 пернесі екпінді күйде, яғни фрагментті белгілеп алып оны  кеңейту режимі іске қосылған, бұл  режим белгілеулер көлемін F8арқылы кеңейтуге болатынын (бір символға, сөзге, сөйлемге т.б.) көрсетіп тұрады. Белгіленген көлемді кішірейту - Shift+F8арқылы, ал белгілеуді тоқтату - Esc арқылы орындалады
ЗАМ	символдарды ауыстыру (заменить) режимі екпінді күйде тұрғанын көрсетеді, символдарды сыналап енгізу тәртібі (вставка) орындалса, ол солғын түске  боялады. Бір тәртіптен екіншісіне ауысу ЗАМ батырмасында тышқанды екі рет шерту арқылы жүргізіледі
&	мәтіннің синтаксикалық  қатесін тексеру кезінде оң жақтағы  алапқа шығатын көрсеткіш белгі. Тексеру кезінде кітап бетімен  жылжып келе жатқан қалам көрініп  тұрады. Қате табылса, "Xябелгісі шығады, оны түзету үшін тышқавды сол белгіде екі рет шерту керек
=	мәтінді фондық режимде дискіге  жазу кезінде шығатын көрсеткіш. Оң жақ шеткі бос алапқа қозғалып тұрған осы белгі шықса, жазу ісінің орындалып жатқаны.

 

 

Қалып қатарында мұнан  басқа қара түске боялып белгілі  бір режимнің іске қосылып тұрғанын, ал солғын түсті болса - іске қосылмағанын білдіріп тұратын жұмыс тәртібі  индикаторлары бар, олар:

Мәтінді бейнелеу режимдері

Мәтінді бейнелеу режимдерін іске қосу немесе қоспау тәртіптері белгілі  бір пернелік командалармен орындалады. Оған қосымша, сол режимді қарама-қарсы  күйге ауыстыру қалып қатарына жалғаса  орналасқан кажетті индикаторға  тышқан курсорын жеткізіп, оны екі  рет шертумен де орындалатынын білген дүрыс.

Цифрлық таңбалары бар  көлденең және тік жылжу белдеулері мәтін ішіндегі курсор тұрған орынды бағдарлау мүмкіндігін береді. Бірақ  бұл жылжу белдеулері Word редакторында бұрынғыдан маңыздырақ қосымша функциялар атқарады.

Көлденең орналасқан горизонталь белдеу (сызғыш) арқылы тышқан комегімен

•         абзац алдындағы азат жол басын;

•         беттің сол жақ және оң жақ шеттерінде қалдырылуға тиіс бос орындар (поля) аумағын;

•         мәтін ішіндегі кестелердің (таблица) бағаналары (тік жолдарының) енін;

•         көлденең табуляция позицияларын өзгертуге, олардың жаңа мәнін бекітуге болады.

•         Тышқан курсорымен осы шамалардың мәндерін өзгерткенде, олардың тек сол абзацқа (курсор тұрған) қатысты екенін естен шығармаған абзал.

•         Ал енді тік орналасқан вертикаль белдеу (сызғыш) терезенің сол жақ жақтауы бойында орналасқан. Оның көмегімен беттің жоғарғы және төменгі жақтарында қалдырылатын бос орындар аумағын (поля) және де кестелер қатарлары биіктігін өзгертуге болады. Тік, яғни вертикаль белдеуді көрсетпей алып та тастауға болады, онда экрандағы мәтінге берілетін орын ұлғаяды. Дегенмен ол бейнеленіп тұрса, мәтінді форматтау жұмыстары жылдамырақ орындалады.

Көру режимдерініц батырмалары қалып қатары маңындағы көлденең жылжу алабының сол жақ шетінде орналасады да, олар мьналардан тұрады:

•         кәдімгі режим (обычный режим) батырмасы - бұл көру режимі келісім 
бойынша редакторға кіргенде бірден орнатылады. Ол мәтінді форматтау 
элементтерін қарапайым түрде көрсете отырьш, беттерді бөлу шекараларын 
пунктир-сызықшамен бейнелеп, символдарды теру, түзету және көру 
процесін жылдам орындайды. Бұл форматта суреттермен және кадрлармен 
жұмыс істеуге болмайды.

•         электрондық құжат режимі парақты экранда құжат мәтінін оқуды 
оңайлататын күйге келтіреді. Бұл режимде парақ белгіленбей, әріптер 
іріленіп қатар ұзындығы жол енінен шықпайтындай етіп бейнеленеді. 
Мәтіннің сыртқы түрі қағазға түсетін бейнесіне сәйкес келмейді. Бұл 
форматта суреттермен және кадрлармен жұмыс істеуге болады.

•         беттерді белгілеу (разметка страницы) режимі мәтін қагазда қалай 
орналасса, айнытпай солай бейнелейтін режим болып есептеледі, мұнда 
форматгау, мәтінді түзету өте ыңғайлы, өйткені қағаз шеттері (поля) айқын 
көрініп тұрады.

•         құрылым (структура) режимі, мәтінді түйіндеп құжатты толық бейнелемей, тек тақырыптарын көрсете алады, сол себепті мәтін тақырыптарын бастан аяқ қарап отырып, оны бақылау мүмкіндіктерін береді. Ал оны түйіндемей, ашылған күйде бейнелесек, өте көлемді мәтін өнделгенде, оның белгілі бір бөліктерін түгелдей жылжытуға, көшіруге және оның құрылымын байқап отыруға ыңғайлы тәртіп болып саналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мәтінді бейнелеу режимдері

 

 

Саймандар тақтасы

Саймандар (инструментгер) тақтасы командалар мен іс-әрекеттерді жылдам орындау үшін ең ыңғайлы жағдай жасайды. Оны пайдалану тышқан қолтетігінің немесе соған ұқсас басқа аспаптың көмегімен жүргізіледі. Саймандар тақтасының белгілі бір командасын орындау сол командаға сәйкес батырманы тышқанмен шерту арқылы орындалады. Бұл тақтаны әрқашанда пайдалануға болады, өйткені, қалауымыз бойынша, ол құжат терезесінің жоғарғы жағында тұрақты көрініп тұрады.

Word редакторында бірсыпыра  әрекеттерді атқаратын тақталар (Форматтау, Сурет салу, Көмек  алу т.б.) бар. Нақты тақталар  мен олардың әртүрлі батырмаларының  атқаратын қызметін жұмыс барысында  курсорды сол батырма белгісінің  оң жақ төменгі бұрышына алып  барып тексеру қажет немесе  көмек алу арқылы білуге болады.

Терезенің негізгі элементінің  бірі болып, бірнеше мәтіндік құжаттар қатар орналаса алатьш терезелерден тұратьн, ашық түске боялған жұмыс аумағы (рабочая область) болып саналады.

Word редакторында  құжат ашу

Word ортасында бұрын дискіге  жазылған құжатты ашу үшін Кұжатты aшу (Открытие документа) сұхбат терезесі колданылалы. Бұл Файл - Открыть командасына барғанда немесе   1    батырмасын шерткенде экранға шығады. Құжатты қатты не иілгіш дискіден, өйтпесе желідегі басқа дискіден де ашуға болады. Сұхбат терезесіндегі диск немесе бума таңдау мүмкіндігін беретін батырманы шерткенде диск немесе бумалардың тізімі шығады. Керекті буманы не дискіні таңдап алған соң, ашылуға тиіс құжатты тізімнен іздейміз.

Соны таңдап алып тышқанды екі рет шертеміз немесе Ашу батырмасын басамыз.