қаржылық жағдай

              Қарыздық     капиталдың       жалпы    капитал    суммасындағы     үлесі    неғұрлым     жоғары     болса,     соғұрлым     кәсіпорынның сыртқы   қаржыландыру    көздеріне      тәуелділігі    өсе    бастайды.  

              Ал    қарыздық    капиталдың     меншіктік    капиталға    қатынасы      коэффициенті    1    теңге      өзіндік     капиталға     қанша     қарыздық       қаржы     келетінін,      кірістірілетін     және    қарыздың      әрбір    теңгесі        қаншалықты      қаржы     келетіндігін,    кірістірілетіндігін       бекітілгенін     көрсетеді.

              Қарыздың    және    меншіктік    қаржылар    қатынасы     коэффициентінің      өсуі,    кәсіпорынның    сыртқы     көздерге   тәуелділігін     күшеюі     жөнінде,     қаржылық     тұрақтылықты      жоғалтуы     жөнінде     куә    болады.     Егер     бұл    коэффициенттің    мәні    1   ден     жоғары     болса,    онда     бұл    тұрақтылықтың      жоғалуы    және     қатерлі    нүктеге    жетуі    жөнінде    куә    болады.     Бірақ   бұл   -  барлық    кәсіпорындар    үшін    міндетті    емес.     Бұл    коэффициенттің    мәнін    бағалау – шаруашылық     қызмет    сипатына,     айналым     құралдарының  айналым    жылдамдығына     байланысты.    

              Меншіктік     қаржыларды      жұмылдыру     коэффициенті    кәсіпорынның    меншіктік     қаржыларды     пайдалануды       жұмылдыру     деңгейін       сипаттайды.

2.4.1.  кестенің  мәліметтері  бойынша  талдау  жүргізетін болсақ      қарыздық  және жалпы капитал  қатынасы коэффициенті   талданушы мерзім ішінде кішкене төмендеу тенденциясына ие болғанын көреміз, қарыздық    және  меншіктік капитал қатынасы коэффициенті  де біршама азайған, бірақ меншікті капиталдың жалпы капитал құрамындағы ұлесі көрсеткіші кішкене өскенмен, оның үлесі өте төмен. Бұл көрсеткіштерден біз кәсіпорынның сыртқы қаржыландыру көздеріне тәуелділігі өскенін көріп отырмыз. Бұл көрсеткіштер жүйесі кәсіпорынның өзінің қаржылық тұрақтылығын   жоғалтуы    және     қатерлі    нүктеге    жетуі    жөнінде    куә    болады.

Қарыздық  және  жалпы капитал  қатынасы коэффициентінің     берілген    кәсіпорында төмендеуі   жақсы нышан,  себебі   бұл  көрсеткіш    үлесі   жоғары болған сайын  кәсіпорынның  сыртқы  көздерге      тәуелділігі     өсе    бастайды.

1. Қарыздық   және   жалпы  капитал   қатынасы   коэффициенті

                         К1 = Ағымдық пассивтар / Жалпы капитал  

2003  ж.К1  =   102106   мың  теңге/133759  мың  теңге =  0,76

2004 ж.К1  =   107507  мың  теңге/ 142850  мың  теңге  =  0,75

2005 ж.К1  =   114232  мың  теңге/155230  мың  теңге  =  0,73  

              Талданушы кәсіпорында бұл көрсеткіштің төмендеу себебі осы мерзім ішінде жалпы капитал көлемінің өсуі ықпал еткен.

Кесте   2.4.1

Қаржылық   тұрақтылық    көрсеткіштерін    талдау

2.  Қарыздық  және   меншіктік  капитал  қатынасы  коэффициенті

К2  =   қарыздық   капитал/ меншіктік  капитал

2003 ж. К2   =102106  мың  теңге/ 31653   мың  теңге =  3,22 

2004ж. К2   = 107507   мың  теңге / 35343    мың  теңге =  3,04

2005ж.  К2  = 114232  мың  теңге/ 40998   мың  теңге  =  2,78

              Талданушы кәсіпорында қарыздық  және   меншіктік  капитал  қатынасы  коэффициентінің төмендеу себебі меншікті капиталдың өсуі ықпал еткен.

3.     Меншікті капиталдың жалпы капитал құрамындағы үлесі

К2  =   меншіктік  капитал/ жалпы капитал

2003 ж. К3   =31653   мың  теңге/ 133759  мың  теңге =  0,23

2004ж. К3   = 35343    мың  теңге /142850  мың  теңге  =  0,24 

2005ж.  К3 = 40998   мың  теңге/ 155230  мың  теңге  =  0,26

              Талданушы кәсіпорында меншікті капиталдың жалпы капитал құрамындағы үлесі коэффициентінің арту себебі жалпы капиталдың өсуі ықпал еткен.

4.      ²àðûçäûº êàïèòàëäû ½çຠìåðçiìäiê êiðiñòiðó êîýôôèöèåíòi

Кәсіпорында ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер талданушы мерзім ішінде кірістірілмеген, сондықтан бұл көрсеткіш есептелінбеді.

5. Ìåíøiêòiê капиталды æ½ìûëäûðó êîýôôèöèåíòi

̽íäà¹û: ìåíøiêòiê àéíàëûì ºàðæûëàðû =áàëàíñ ïàññèâi I á¼ëiì –áàëàíñ àêòèâi I á¼ëiì.

Кәсіпорында мåíøiêòiê капиталды æ½ìûëäûðó êîýôôèöèåíòiнің талданушы мерзім ішінде теріс мәнге ие болуы себебі меншікті айналым қаржыларының теріс мәндері болып отыр.

5. ʸñiïîðûííûң æàëïû ºàðæû ñóììàñûíäà¹û íåãiçãi ºîðëàðäûң íàºòû º½íû êîýôôèöèåíòi

Бұл көрсеткіштің талданушы мерзім ішінде төмендеу себебі негізгі қорлардың қалдық құнының төмендеуі болды.

6. ʸñiïîðûííûң æàëïû ºàðæû ñóììàñûíäà¹û íåãiçãi ºîðëàð ìåí ìàòåðèàëäûº àéíàëûì ºұралдарының íàºòû º½íû êîýôôèöèåíòi

              Бұл көрсеткіштің өсуі тауарлық-материалдық запастардың артуымен байланысты болған.

Жалпы    алғанда    ЖШС   талданып    отырған     мерзім      ішінде    қаржылық жағдайының нашарлағанын көреміз. Кәсіпорынның     қаржылық     жағдайын     қанағаттанарлық    деп    санау қиын,  ал   оны   болашақта    қаржылық      тұрақтылығын     қамтамасыз    ету   үшін    өзара      төлемсіздіктерге     жол    бермеуі    тиіс.      Әсіресе     дебиторлық     қарыз     қайтару    бойынша     шаралар     қабылданған      дұрыс.

              Кәсіпорынның    тиімділік    қызметі    нарықтық       экономика     жағдайындағы     қаржыландыру    көздерін    кірістіру    қабілетін    және   олардың    табысты    пайдалану   қабілетін   анықтайды.

              «Ай – Дан  Ақ  құс»      ЖШС  -ң     активтерінің    пайдалылық    және    айналымдылылық      көрсеткіштерін    талдау       деректері  2.4.2   кестеде    берілген.     Кесте    деректері    бойынша     құс    фермасында    өнім    өткізуден    түскен    табыс     3    жыл    ішінде     101785     мың   теңгеге    өскен,     өткізілген    өнімнің     өзіндік     құны     46691    мың   теңгеге    өсіп    отыр,    таза    табыс   17348     мың   теңге   өскен.     Жалпы    активтердің     орташа    жылдық    құны    21471    мың   теңгеге    өсіп    отыр.     Ағымдағы    активтердің     орташа    жылдық    құны    3956    мың    теңгеге   артқын,     оның    ішінде    ақшалай     қаражат     көлемі    1034    мың   теңгеге    өскен.

              Дебиторлық    қарыз    337   мың   теңгеге   өссе,   материалдық    запастар     12922     мың   теңгеге     өскен.   Пайдалылық   көрсеткіштеріне    талдау    жасайтын    болсақ,     жалпы    активтердің     пайдалылық    коэффициенті    жылдан    жылға   

Кесте   2.4.2

Активтердің  пайдалылығы   және   айналымдық   көрсеткіштерін   талдау