Тауартану және тауар айналымы

үшін арналған тауар туралы мәлімет. Өндірушілер тауарлы ақпараттың алғашқы көздері және сатылатын тауарлар туралы сатушы мен сатып алушыларды хабардар ету қызметін жүзеге асырушы боп табылды. Бөлу каналдары бойынша тауар қозғалысының жылдамдығы, өткізу интенсивтілігі, сатуды ынталандыру, тұтынушылық талғамдарды қалыптастыру және тауардың өмірлік циклы ақпараттық қызметтің сапасынан тәуелді.

Тауарлы ақпаратты  пайдалану мақсатына қарай 3 түрге бөленеді: негізгі, коммерциялық және тұтынушылық.

Негізгі тауарлы  ақпарат дегеніміз нарықтық қатынастар субъектілері үшін арналған

және идентификациялау үшін шешуші мәнге ие тауар туралы негізгі мәлімет. Негізгі

ақпартқа тауардың атауы мен түрі, оның сорты , нетто-салмағы, өндіруші кәсіпорынның атауы, шығарылған күні және сақтау мерзімі.

Коммерциялық  тауарлы ақпарат дегеніміз өндіруші, жеткізуші мен сатушы үшін

арналған және негізгі ақпаратты толықтыратын тауар туралы мәлімет. Бұл ақпаратқа

делдал –  кәсіпорын, тауар сапасы туралы нормативтік  құжаттар, СЭҚ ТН бойынша

өнімдердің  ассортименттік нөмері және т.б. мәлеметтер кіреді. Мысалы, коммерциялық ақпарат ретінде штрих кодты айтуға болады.

Тұтынушылық тауарлы  ақпарат дегеніміз тұтынушылық  талғамдарды

қалыптастыруға  арналған тауар туралы мәлімет. Осы  ақпарат тауардың аса тартымды

тұтынушылық қасиеттері туралы мәліметтерді қамтиды, яғни тағам құндылығы, құрамы, пайдалану және эксплуатациялау тәсілдері, қауіпсіздігі және сенімділігі және т.б. тауарда және орамасындағы әсем суреттері тұтынушылардың эмоционалдық қабылдауды күшейту үшін арналған.

Тауарлы ақпараттың формалары:

• сөздік;
• цифрлік;
• суреттік;
• символдық;
• штрихтік.

Сөздік ақпарат  дегеніміз белгілі бір тілде  жазылатын қарапайым адамдар  оқи алатын

қысқаша мәтін.

Цифрлік ақпарат  дегеніміз көбінесе, сөздік ақпаратты  толықтыру үшін және тауар

туралы сандық сипаттамасы қажет кезде қолданылады. Мысалы, өнімнің нөмері,

кәсіпорын, нетто-салмағы, ұзындығы, мерзімі және т.с.с.

Суреттік ақпарат  дегеніміз көркем және графикалық суреттер көмегімен тауар

туралы мәліметтерді көрушілік және эмоционалды қабылдауды қамтамасыз етеді. Бұл

ақпарат сөздік немесе цифрлік ақпаратты тек  толықтырады.

Символдық ақпарат  дегеніміз ақпараттық белгілер көмегімен  берілетін тауар туралы

мәлімет. Ақпараттық белгілер деген тауардың жеке немесе жалпы сипаттамаларын

идентификациялау үшін арналған шартты белгілер.

Ақпаратық белгілердің  формалары: - тауарлы; - шығарылған орынның  атауы; - сапа

белгілері; - штрих  код; - компоненті; - өлшемдік; - эксплуатациялық; - манипуляциялық; - сақтандырушы; - экологиялық.

Штрихтік ақпарат (немесе штрих код) деген штрих және сан күйінде кодталған,

тауар туралы ақпаратты  есепке алу және идентификациялау үшін арналған белгілер.

Штрих Код –  автоматты идентификациялаудың  кең тараған құралдарының біріт.      АИ – ң өзге құралдарына цифрлік, магниттік, радиожиелік, дыбыстық және визуалдық

идентификация(магниттік  карточка және т.с.с.) жатқызылады. Оны  кең пайдаланудың

себептері :

• ақпараттық бірыңғайлығы;
• электрондық байланыстар жүйесі бойынша тауар туралы ақпараттың тез берілуі;
• қымбат емес.

Штрих кодтың қосымша функциялары:

- есептегіш  құрылғылар көмегімен тауарларды  автоматты түрде идентификациялау;

- тауар қорларын  автоматты түрде есепке алу  және бақылау;

- тауар қозғалысын  оперативті басқару;

- сатып алушыларға  қызмет көрсету деңгейін жоғарлату;

- маркетингтік зертеулерді ақпаратпен қамтамасыз ету.

Ақпараттық  технологиялардың дамуы, өндіріс және сауда сфераларында ЭВМ –ды кең

қолданылуына  байланысты Штрих кодты енгізу қажеттілігі  туындады. Штрих кодтың 2 түрі бар:

• еуропалық EAN;
• американдық UPC.

2. Тауар ақпаратына қойылатын талаптар мен тауарлы ақпараттың

құралдары

Тауар ақпаратына негізгі 3 талап қойылады:

• айқындылық;
• ашықтылық;
• ақпараттық толықтығы.

Бұл талаптарды «3 А» деп те атайды.

Бірінші «А» - айқындылық не сенімділік, яғни тауар туралы ақпаратта объективтілікті

және шынайлықты талап етеді;

Екінші «А» - ашықтылық, яғни тұтынушылар үшін тауар  туралы ақпараттың ашық

болуы, оған тұтынушылардың қол жеткізу мүмкіндігі;

Үшінші «А»  – ақпараттың толықтығы, яғни рационалды ақпараттың берілуі немесе

артық ақпарттың берілуіне жол бермеу.

Толық емес ақпарат  деген тауар туралы белгілі бір  мәліметтердің болмауы.

Артық ақпарат  деген тұтынушылардың аса қызығушылығын  туғызбайтын және

негізгі ақпаратты  қайталайтын мәліметтер.

Тауарлы ақпараттың құралдары мыналар:

- маркировка;

- техникалық  құжаттар;

- нормативтік  құжаттар;

- анықтамалық,  оқу және ғылыми әдебиеттер ;

- жарнама және  үгіт-насихат.

Маркалау дегеніміз  тауардың сандық пен сапалық сипаттамаларды, өндіруші

туралы ақпаратты  тұтынушыларға дейін жеткізу  үшін арналған шартты белгілер немесе

суреттер, мәтін.

Маркалаудың негізгі  функциялары:

- ақпараттық;

- идентификациялық;

- мотивациялық;

- эмоционалдық.

Маркалаудың 2 түрі бар:

- өндірістік  деген тауарға немесе орамасына  өндіруші орнатқан шартты белгі,  немесе

сурет немесе мәтін. Өндірістік маркалаудың түрлері: этикетка, кольеретка, вкладыш,

ярлык, бирка, клейма, штамп және т.с.с.

- сауда маркасы  деген тауарға және орамасына,  тауарлы немесе кассалық чекке  сатушы

орнатқан шартты белгі немесе сурет немесе мәтін. Сауда маркасының түрлері:

- ценниктер;

- тауар;

- кассалық чектер.

Маркалаудың 3 элементі бар:

• мәтін;
• сурет;
• шартты белгі немесе ақпараттық белгілер.

Маркалауда 3 элементтің арасында келесідей арақатынасты сақтағаны  дұрыс: мәтін – 50-

100%, сурет –  0 – 50%, ақпараттық белгі –0 – 30%.

Техникалық  құжаттар деп тауар туралы ақпаратты  көрсететін құжатты айтады. Ол

екі топқа бөлінеді:

• Тауарлы – ілеспе құжаттар деген тауар қозғалысы барысында тауар партияларын

идентификациялау  үшін қажетті ақпараты қамтитын құжаттар. Тауарлы –ілеспе

құжаттардың түрлері:

• сандық;
• сапалық;
• есептік;
• кешенді.
• Эксплуатациялық құжаттар деген күрделі техникалық тауарларды пайдалану ережелері туралы ақпараттарды сақтау және беру үшін арналған құжаттар.

 

 

 

 

Ұсынылатын  әдебиет

1. Закон  Республики Казахстан «Отоварных знаках, знаках обслуживания и

наименованиях мест происхождения товаров» // Казахстанская  правда, 1993, 23

февраля.

2. Закон  РК «О стандартизации» от 16.07.1999 г.

3. Закон  РК « О сертификации» от 16.07.1999 г.

4. Болт  Г.Дж. «Практическое пособие по управлению сбытом» - М:1991г.

5. Барчук  И.Д. « Технология торговых  процесов» – М:1988г.

6. Веркман  Дж. Товарные знаки: создание , психология, восприятие. – М.: Перспектива, 1995г.

7. Герчикова  Е.Н. Маркетинг и международное  коммерческое дело. – М.: Экономика,

1990г.

8. Гребнев  А.И. «Совершенствование управления  торговлей» – М:1988г.

9. Грузинов  М. « Экономика предприятия»  – М:1998г.

10. Драганова  В.Г. «Основы таможенного дела»  - М:1998г.

11. Драмшева  С.Т. «Теоретические основы товароведения продовольственных товаров» – М:1996г.

12. Жиряева  Е.В. «Товароведение» - С - П:2002г.

13. Замсковский  Д.Я. «оптовая торговля непродовольственными  товароми» - М:1998г.

14. Крылова  Г.Д. «Практикум по маркетингу»  - М:1995г.

15. Квятковская  Т., Осипова Г.М. Защити себя сам. – Алматы: Жеті – Жарға, 1995г.

16. Лифиц  И.М. «Основы стандартизации, метрологии, сертификации» - М:1999г,.

17. Маджеро  С. «Международный маркетинг» - М:1979г.

18. Маркетинг.  Толковый терминологический словарь  – справочник. – М.: Инфроконт,

1991г.

19. Николаева  М.А. «Товароведение потребительских  товаров» - М:2000г.

20. Панкратов  Ф.Г. «Коммерческая деятельность»  - М:2000г.

21. Романова  А.Н. «Маркетинг» - М.1995г.

22. Сидоров  В.М. «Организация и упраления  торговлей. Деловые игры» - М.1986г.

23. «Сборник задая по организации и технике торговли» – М:1983г.

24. Снегирова  И.А., Николаева М.А. «Прктикум  по товароведению и стандартизации» -М:1994г.

25. Шандезон  Ж., Лансестр А. «Методы продаж»  - М:1983г