Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс

Үйірме жұмысының мақсаты:

1. Математикалық білімді терендету.

2. Қоршаған табиғи ортамен байланысты  жүзеге асыру.

3. Шығармашылық жұмысты жандандыру, экологиялық іскерлік

дағдыларын қалыптастыру.

Оқушылардың үйірме жұмысындағы міндеті. Олар белгілі бір ережелерді сақтауы тиіс:

- белгілі бір тақырып бойынша  жұмыс істейді;

- жоспар бойынша жұмыс жүргізеді;

- бақылаулар мен тәжірибелер күнделігін жүргізу;

- үйірме сабақтарына тиянақты  қатысады және үйірме жетекшісінің  тапсырмасын орындап отырады;

- істеген жұмыс туралы үйірме  мүшелері алдында есеп береді;

- үйірмеге қажетті материалдар  мен жабдықтарды дайындауға белсене

қатысады;

-  қоршаған ортада өзін-өзі  ұстау ережелерін бұзбау, тәртіпті  болу;

-   оқушылардың алдында істеген  жұмысы туралы шағын сөз сөйлейді.

"Үйірмелердің жұмыс тақырыптары  алуан түрлі болуы мүмкін. Алайда  үйірме тақырыптарына міндетті  түрде қойылатын талап -олардың қоғамдық мәнділігі. Пайдалы іс балаларды біріктіреді. Бұл сыныптан тыс жұмыстың оқу сабақтарынан көбіне көп айырмашылықтарының бірі". Сондықтан да, үйірме оқушыларды ұйымшылдықпен табиғатқа пайдалы істерді атқаруына мүмкіндік береді. Үйірме мүшелері жекелеген тапсырмаларды орындайды. Мысалы, бөлме өсімдіктерін күтеді, тірі табиғат мүйісінде жұмыс жүргізеді, мектеп маңы учаскесіндегі өсімдіктерді күтеді, көрнекі құралдар, қапаздар жасайды, түрлі коллекциялар құрастырады.

 

 

 

2 Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс

 

2.1 Бастауыш сынып оқушыларының оқушылaрының оқу-тaнымдық қaбілетінің  деңгейін бaқылaу

 

 

Математика бойынша сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың тиімділігін және оның оқушылардың танымдық қызығушылықтарына тигізетін әсерін айқындау бойынша зерттеу Ақсу ауданының Қызылжар ортa мектебінің 3 «А» (экпериментaлды) сынып пен 3 «В» (бaқылaу) сыныбы aрaсындa бірнеше кезеңде (қырқүйек 2012 – сәуір 2013) жүргізілді.

Зерттеу 3 кезеңде жүргiзiлдi:

1. анықтау эксперименті;
2. қалыптастыру эксперименті;
3. қорытынды эксперименті.

Анықтау кезеңінің бaсты мaқсaты оқушылaрдың тaнымдық қызығушылықтарын  aнықтaу. Осығaн сәйкес, біз оның дaму дәрежесін aнықтaуғa бaғыттaлғaн диaгностикaлық әдістемелерді іріктеп aлдық.

Бұл кезеңде біз сауалнама, тестеу, әңгiме жүргізу, бақылау зерттеу әдістерін қолдандық.

Математикаға сабағына таным қызығушылық деңгейін біз келесі өлшемдер арқылы айқындадық: анықтау; эмоциялық-мотивациялық; іскерлік.

Таным қызығушылықтарының өлшемдері Г.И. Щукиннін зерттеулері негізінде құрастырылған.

Бастауыш сынып оқушыларының математика сабағына таным қызығушылықтарының даму деңгейінің өлшемдері 2 кестеде көрсетілген.

 

1 кесте – Бастауыш сынып оқушыларының  таным қызығушылықтарының өлшемдері  мен көрсеткіштері.

Өлшемдер	Көрсеткіштер
	жоғары	орташа	Төмен
Когнитивтік. Оқушылар білу керек: натуралды сан ұғымын; натуралды сан жиыныңдағы қатыстар; 100 көлеміндегі ауызша және жазбаша косу және азайту амалдары; есептерді шешу тәсілдері; кейбір геометриялық ұғымдар.	Ұғымдарды біледі: натуралды сан; қосу және азайту; есеп, есеп шығару; геометриялық фигуралар.	Түсінігі бар: сан, есеп, арифметикалық амалдар, амалдардың қасиеттері туралы.	Түсінігі нашар: сан, сандарды салыстыру туралы («<», «>», «=» қатыстары)
Эмоционалды-мотивациялық. Балаларда жаңаны меңгеруге талпыныс, пәнге деген қызығушылық байқалады.	Танымдық мотивтердің қалыптасуының жоғары деңгейі және математикалық есептерді шығаруға; өзінің математикалық әрекетін жетілдіруге үнемі талпыну.	Жеке танымдық қызығушылықтардын және қажеттіліктердің бар болуы; жүйесіз, ситуациялық математикаға деген танымдық қызығушылықтын көрінуі	Танымдық қызығушылықтын, қажеттіліктін және мотивтердің жоқ болуы, немесе танымдық қызығушылықтын минималды түрде болуы; математикаға жауапсыз қарау.
Әрекеттік. Қосымша әдебиетті оқу; Математика бойынша сыныптан тыс жұмыстарға қатысу; сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыруға көмек көрсету.	Қосымша әдебиеттерді оқиды; Математика бойынша әр түрлі шараларға қатысады; математика бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыруға көмек көрсетеді.	Математика бойынша әр түрлі шараларға қатысады	математикаға жауапсыз қарау

 

Анықтау экспериментінде бірінші жартыжылдықта сауалнама жүргізілді. «Сыныптан тыс жұмыстармен шұғылданғын келер едi ме?» атты сауалнама үш сұрақтардан тұрды. (1 қосымша).

Сауалнамаға 20 бала қатысты. Бірінші сұраққа 18 бала үйірмеге қатысқым келеді деп жауап берді.  Екінші сұраққа 13 бала сыныптан тыс сабақтар математиканы жақсы меңгеруге көмектеседі деген ойдарын білдірді: «Егер мен үйірме де сабаққа қарағанда артық білім алсам, онда келесі сабақ маған қызықты болады».

Бұл сауалнаманы талқылағаннан кейін оқушылар үйірмеге қатысу қажет деген шешімге келді, бірақ кейбір тапсырмаларды кішігірім топтарда орындаған дұрыс.

Сонымен қатар анықтау кезеңде «Сабақта қалайтын жұмыстарды таңдау» тақырыбы бойынша салаунама өткізілді,  М.В. Матюхиннің салаунамасы пайдаланды.  Салаунама 12 сұрақтан тұрды. Оқушыларға «Берілген тізімнен өзің қалайтын 4 жұмысты таңдап ал» деген тапсырма берілді. [32,с.34].

Сауалнама

«Берілген тізімнен өзің қалайтын 4 жұмысты таңдап ал»:

1.Мұғалімнің қызықты мысалдарын тыңдау.

2.Математика сабақтарында ережелерді шығару.

3.Математика бойынша жаттығуларды орындау.

4.Сандардын пайда болу тарихымен танысу.

5.Өзіне математика бойынша жаттығуларды құрастыру.

6.Математика бойынша есеп шығар.

7.Заттар неге анықталған сөзбен аталатының білу.

8.Өзіне есептерді құрастыру.

9.Сөздерді жазу ережесін меңгеру.

10.Мұғалімнің әдеттегіден ерекше бірдеңені айтқаның тыңдау.

11.Математикалық амалдар туралы білу.

12.Тізімде берілмеген жұмыс (нақты не екенің көрсет).

Сауылнама нәтижелері 3, 4 кестеде берілген.

 

2 кесте - Эксперименталды сынып оқушыларының қалалатын жұмысты таңдауы бойынша сауалнаманың нәтижелерi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Ажар

+

+

+

+

Аружан

+

+

+

+

Жарылгасын

+

+

+

+

Дильназ

+

+

+

+

Абзал

+

+

+

+

Айдын

+

+

+

+

Әділ

+

+

+

+

Әдлет

+

+

+

+

Дамира

+

+

+

+

Галымжан

+

+

+

+

Динара

+

+

+

+

Сания

+

+

+

+

Бауыржан

+

+

+

+

Мейіржан

+

+

+

+

Мағжан

+

+

+

+

Бекзат

+

+

+

+

Жамал

+

+

+

+

Дәулет

+

+

+

+

Ануар

+

+

+

+

7

9

7

6

11

7

5

9

2

5

8

 

Сауалнама нәтижелері гистограммада көрсетілген.

1 сурет Қалайтын жұмысты таңдауы бойынша эксперименталды сынып оқушыларының сауалнама нәтижелерiнің диаграммасы

3 кесте -  Бақылау сыныбы оқушыларының  қалайтын жұмысты таңдауы бойынша сауалнаманың нәтижелерi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Кадиша

+

+

+

+

Еркежан

+

+

+

+

Ерасыл

+

+

+

+

Дария

+

+

+

+

Назерке

+

+

+

+

Абзал

+

+

+

+

Ринат

+

+

+

+

Сыдых

+

+

+

+

Алмас

+

+

+

+

Ілия

+

+

+

+

Нурсерик

+

+

+

+

Бекзат

+

+

+

+

Жамал

+

+

+

+

Дәулет

+

+

+

+

Жамал

+

+

+

+

Дәулет

+

+

+

+

Ануар

+

+

+

+

Талғат

+

+

+

+

Самат

+

+

+

+

8

9

6

8

9

7

5

9

3

5

7

 

2 сурет Қалайтын жұмысты таңдауы бойынша бақылау сынып оқушыларының сауалнама нәтижелерiнің диаграммасы

 

Сауалнама нәтижелері бойынша оқушыларды қандай іс-әрекет қызықтыратыны  анықталды:

Іскерліктің процессуалдық қыры (жағы) – 37% (экперементалдық топ), 35% (бақылау тобы);

Іскерліктің фактілік қыры–  26,3% (экперементалдық топ), 26,3 % (бақылау тобы);

ізденушілік зерттеушілік іскерлік–  23,6% (экперементалдық топ), 23,6 %  (бақылау тобы);

шығармашылық іскерлік– 52,6% (экперементалдық топ), 47,3 % (бақылау тобы);Анықтау  экспериментінде «Мен қосымша немен айналысқым келеді?» тақырыбы бойынша диалог түрінде әңгіме өткізілді. Бұнда оқушыларға сұрақар қойылды, олар оған өз пікірін білдіре отырып жауап берді.

Келесі сұрақтарға берілген оқушылардың бірнеше жауаптарын қарастырайық:

Сiз үшiн қалаулы пән немен тартымды?

Осы мәселені оқушылардың көпшiлiгі қарқынды талқылады. Мұндай жауаптар берілдi:

Оқушылардың 75 % ойынша: қалаулы пән – бұл көп ойындар, ребустар, жұмбақтары бар пән.

Оқушылардың 25 % ойынша: қалаулы пән – бұл сурет салуға, сөзжұмбақ шешуге, есептер мен жаттығуларды құрастыруға болатын пән. 

Әңгіме барысында мұндай сұрақ қойылды:

- Сізге математика ұнағандай қосымша немен шұғылданғыңыз келедi?

- Оқушылардың 25 %  «есеп шығару» деп жауап берді.

- Оқушылардың 45 %  «жаттығуларды шығару» деп жауап берді.

- Оқушылардың 30 % «кроссвордтар мен жұмбақтарды шешу» деп жауап берді.

Ен қызықты жауаптар бес оқушыныкі болды:

Серік: «Мен сөзжұмбақтар құрастырғым келеді»;

Мөлдір: «Әр түрлі фигураларды салып, оларды қиып алуды. Сосын олардан әр түрлі ұсақ-түйекті құрастыру»;

Ермек: «Компьютерда әр түрлі есептер мен жаттығуларды шығару»;

Бауыржан: «Есептер мен жаттығуларды құрастыру»;

Жұлдыз: «Есептердің, жаттығулардың, сөзжұмбақтардың, ребустардың шешун тексеруді. Шешуіндегі қателерін тауып, оларды түзетуді».

Қандай тапсырмаларды орындағанды жақсы көресіңдер: жаттығуларды шығаруды немесе ребустарды шешуді, немесе тапқырлыққа бағытталған есептерді шығаруды, немесе т.б.?

Оқушылардың 32 % «Маған тапқырлыққа бағытталған есептерді шығарғанды ұнайды, өйткені есептің жауабын табу маған қызықты» деп жауап берді;

оқушылардың 28 % «Мен жаттығуларды орындағанды жақсы көремін, өйткені  бұл менде жақсы шығады» деп жауап берді;