Шпаргалка по "Истории Беларуси"

1. У дачыненні Магілёўскіх і Віцебскіх губернлў 2)У дачаненні Мінскай, Віленскай, Гродзенскай губерняў.

    Гэта было абумоўлена тым, што ў першым выпадку на гэтых тэрыторыях існавала абшчыннае землекарыстанне, у другім - падворнае землекарыстанне. Па абодвух варыянтах прадугледжвалася прадстаўленне сялянам асабістай гаспадарчай свабоды. Першы варыянт меў наступныя асаблівасці:

    -уводзіліся максімальныя і мінімальныя памеры сялянскага надзелу. Тое, што было не ў межах 
гэтых нормаў, адразалася на карысць памешчыкаў.

    -заставалася кругавая парука ў дачыненні выканання тых ці іншых павіннасцеў. 
Другі варыянт - наступная асаблівасці:

    -у  сялян заставаўся дарэформены  надзел, калі ён быў болей за  памеры, устаноўленыя у 
інвентары, альбо калі ў памешчыка заставалася меньш 1/3 ворнай зямлі, то дазвалялася адразаць зямельныя надзелы сялян, аднак не болей за 1/6 частку гэтага надзела.

    -за  выкананне павіннасцей кожна  двор нёс сваю адказнасць.

    Прадастаўленне  сялянам зямлі адбывалася за выкуп. 80% гэтай суммы выкупа аплочвала  дзяржава, якая даваля пазыку сялянам  на 49 год. 20% ён плоціў самастойна.

    Пасля паўстання 1863-64 г.г. выкупныя плацяжы для бел. сялян былі зменшаны, была прадстаўлена зямля беззямельным, і малазабяспечаным. Ліквідаваўся часоваабавязаны стан бел. сялян. Земская рэформа. Прадугледжвала ўтварэнне органаў, якія абіраліся насельніцтвам у губернях і ўездах. Гэтыя органы - земствы - павінны былі займацца пытаннямі асветы, медычнай дапамогі і інш...таксама пытанні мясцовага характару, якія не тычыліся палітычнай сферы.У Расіі гэта рэформа пачалася ў 1864 годзе. У Беларусі земствы не былі уведзены у сувязі з паўстаннем 1863-1864 г.г. Земствы пачалі утварацца толькі у 1911 годзе ва ўсходніх губернях.Судовая рэформа ажыццяулялася зыходзячы з прынцыпаў безсаслоўнасці, адкрытасці і незалежнасці ад улады суда. Прадугледжвалася стварэнне ў губернях акруговых судоў, ва ўездах-міравых скдоў, з'ездаў міравых суддзеў. Пры разгляду крымінальных спраў уводзілася неабходнасць прысутнасці прысяжных-засядацеляў, якія і рашалі далейшы лёс чалавека. Фарміраваліся інстытуты адвакатуры (адвакаты, прасяжныя-павераныя). Адным з вядомых адвакатаў таго часу быў Уладзімір Спасовіч.Гэтая рэформа ў Расіі пачалася у 1864 годзе. На Беларусі яна пачала праводзіцца з 1872 годза, калі былі ўведзены міравыя суды, але ў адрозненні ад Расійскіх губерняў суддзі не абіраліся, а вызначаліся міністрам юстыцыі. Акруговыя суды былі створаны толькі ў 1882 годзе. Аднак пры пры гэтым прысяжныя засядацелі таксама прызначаліся. Акрамя таго, у Беларусі працягваў дзейнасць воласны суд для сялян.

    Гарадская рэформа. Будавалася на прынцыпах усеагульных вабараў органаў гарадскога самакіравання. Праводзілася ў 70-я гады 19 ст.Вайсковая рэформа Прадугледжвала ліквідацыю саслоўнага прынцыпу фарміравання арміі. Усе асобы, якім было 20 г., мужч. полу, павінны былі адслужыць у войску. У сухапутных войсках-6 год, на флоце-7 год. Для асоб, якія мелі адукацыю, прадугледжваліся ільготы. Скончыўшьы ВНУ служылі 6 месяцаў, гімназіі -1,5 годы,тарадскія вучылішчы - 3 гады, пачатковыя школы - 4 гады.Школьная рэформа. 3 1864 г. адукацыя абвяшчалася ўсесаслоўнай, павялічвалася колькасць пачатковых школ, уводзілася пераемнасць паміж рознымі ступенямі адукацыі. Асноуная асаблівасць рэформы еа Беларусі - адсутнасць земскіх школ, а таксама забарона ў навучанні беларускай мовы.Вынікі: 1)Актывізацыя працэсаў развіцця капіталізму.2)Паступовае фарміраванне грамадзянскай супольнасці. Дзейнасць БСГ-БСДП непарыўна звязана з яе лідэрамі - іванам і Антонам Луцкевічамі, Алесем Гаруном і іншымі. Самае галоўнае, што прынесла іх дзейнасць: праграма БСГ была рэалізаваная на практыцы фактам стварэння 25 сакавіка Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР), праіснаваўшай, праўда, не доўга. Аднак да гэтага часу існуе ўрад БНР у эміграцыі (цяперашні прэзідэнт - івонка Сурвіла). 

    35.Нацыянальна-вызваленчае  паўстанне 1863-1864 гг  на Бел: прычыны,  ход, вынікі. Каліноўскі

    Прычына: аднауленне РП у межах 1772г.

    Нацыянальна-вызваленчым  паўстаннем на тэрыторыі Літвы і  Бел ўзначаліў Вікенцій Канстанцін Каліноўскі. К.Каліноўскі (жыў 1838–1864) - першы бел рэвалюцыйны дэмакрат, паэт, публіцыст. Ён нарадзіўся ў сям'і  дробнага шляхціца, скончыў Свіслацкую гімназію і паступіў у Пецярбургскі універсітэт. Тут ён пазнаёміўся з творамі А.Герцэна і М.Чарнышэўскага, стаў членам тайнага гуртка З.Серакоўскага. У 1861 г. К.Каліноўскі вяртаецца на радзіму і прымае ўдзел у падрыхтоўцы паўстання. Летам 1862 разам з В.Урублеўскім К.Каліноўскі пачынае выдаваць рэвалюцыйна-дэмакратычную газету "Мужыцкая праўда". Гэта было адзінае ў Еўропе выданне для сялян. Яе аркушы заклікалі бел народ да ўзброенага паўстання. Выйшла ўсяго 7 нумароў газеты. У нацыянальна-вызваленчым руху супраць царызму падчас паўстання існавала дзве плыні: "белыя" і "чырвоныя". Прыхільнікі "белых" - у асноўным буйныя памешчыкі, галоўнай мэтай якіх было аднаўленне Рэчы Паспалітай у межах 1772. Права на самавызначэнне для Бел, Літвы і Украіны не прадугледжвалася. У склад "чырвоных" уваходзілі дробная шляхта, студэнты, рамеснікі, інтэлігенцыя і г.д. Ажыццяўленне сваіх мэтаў яны звязвалі з узброеным паўстаннем супраць царызму пры падтрымцы сялян. У чэрвені 1862 у Варшаве для непасрэднай падрыхтоўкі да паўстання быў створаны Цэнтральны нацыянальны камітэт. У жніўні 1862 у Вільні для кіраўніцтва паўстаннем у краі быў створаны Літоўскі правінцыяльны камітэт на чале з К.Каліноўскім. Цэнтральны нацыянальны камітэт распачаў паўстанне 10 студзеня 1863 без узгаднення з Літоўскім правінцыяльным камітэтам, які 22 студзеня 1863 абвясціў сябе Часовым урадам Літвы і Бел. Аднак 27 студзеня 1863 ён быў расфарміраваны Польскім нацыянальным урадам, а К.Каліноўскі накіраваны на пасаду камісара Гродзенскага ваяводства. На падаўленне паўстання была накіравана 200-тыс армія, супрацьстаяць якой паўстанцы не маглі. Яны вымушаны былі весці партызанскую вайну. Не хапала сіл і зброі, шляхта і каталіцкае духавенства, напалоханыя жорсткімі рэпрэсіямі, летам 1863 адышлі ад паўстання. У гэтых умовах К.Каліноўскі у другі раз узначаліў рэвалюцыйны рух. Аднак ужо было позна: да пачатку восені паўстанцкія атрады былі рассеяны. У студзені 1864 К.Каліноўскі быў арыштаваны. У турме ён напісаў "Лісты з-пад шыбеніцы", у якіх заклікаў бел народ працягваць барацьбу. 22 сакавіка 1864 К.Каліноўскі быў павешаны ў Вільні. Падаўленнем паўстання кіраваў Віленскі генерал-губернатар М.Мураўёў. Яго намаганнямі было пакарана смерцю 128 паўстанцаў, каля 12,5 тыс выселены, больш за 850 чал сасланы на катаргу.

    Прычыны паражэння:-не было агульнага плана  дзеянняу,-дрэннае узбраенне паустанцау,-не падтрымалі сяляне.Прычыны малоактівності сялян: -незацікауленнасць у лозунгах,-антыпольская агітацыя,-еры царскага кіравання  па паляпшэнню бел.сялянства.

    Вынікі:-скасаванне часоваабавязаннасці ,-абавязковый  выкуп,-зніжэнне плацяжэй на 20%,-сялянам  перадавалася зямля удзельнікау  паустання,-русіфікацыя.  

    36.Станаўленне  палітычных партый  у Расіі ў канцы  19-пач 20 ст. Беларуская  сацыялістычная грамада.

    Канец XIX — пачатак XX ст. — час стварэння і станаўлення палітычных партый. Асаблівасцю палітычнага развіцця было тое, што ў сувязі з параўнальна нядоўгім існаваннем капіталістычных адносін працэс класавай дыферэнцыяцыі і фарміравання нацыянальнай самасвядомасці на Беларусі не скончыўся. На практыцы гэта знайшло адлюстраванне ў разнастайнасці палітычных партый і напрамкаў (у тым ліку агульнарасійскіх) і ў ярка акрэсленым нацыянальным фактары ў дзейнасці многіх з іх.

    У 1893 г. у выніку аб'яднання некалькіх  рэвалюцыйных груп ут-варылася Сацыял-дэмакратыя Каралеўства Польскага (з 1900 г. — Сацыял-дэмакратыя Каралеўства Польскага і Літвы — СДКПіЛ). 3 1897 г., калі прайшоў арганізацыйны з'езд у Вільні, пачаў дзейнічаць Усеагульны яўрэйскі рабочы саюз у Літве, Полыпчы і Расіі (Бунд), якім кіравалі не схільныя да радыкалізму рэвалюцыянеры.

    У 1898 г. у Мінску адбыўся 1 з'езд Расійскай  сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі (РСДРП). Яго ўдзельнікі прынялі маніфест, падрыхтаваны П.Струве, погляды якога  адрозніваліся памяркоўнай рэвалюцыйнасцю.

    Адначасова  адбывалася афармленне болып радыкальнага крыла сацыял-дэмакратыі. У 1900 г. У.Ленін, Л.Мартаў, Г.Пляханаў і іх аднадумцы  пачалі выдаваць за мяжой марксісцкую  газету "Іскра". Аб'яднаныя вакол  гэтай газеты прыхільнікі далучэння  рабочых да палітычнай барацьбы на II з'ездзе РСДРП (1903 г.) былі найбольш уплывовай групай у партыі. Аднак ужо ў той час вызначылася іх раздзяленне на дзве фракцыі — балыпавікоў, якія выступалі за жорсткую партыйную дысцыпліну і рашучую, бескампрамісную пазіцыю ў арганізацыйных пытаннях (лідэрам гэтай фракцыі стаў У.Ленін), і меншавікоў, якія прызнавалі магчымым супрацоўнічаць з лібераламі і выступалі за мяккую, гібкую структуру партыйных арганізацый

    (без  цвёрдых межаў дысцыпліны і  адказнасці членаў арганізацыі за свае дзеянні).

    На  аснове нацыянальна-культурных гурткоў  беларускай моладзі

    Мінска, Вільні і Пецярбурга зімой 1902 — 1903 гг. была ўтворана Беларуская рэвалюцыйная грамада (БРГ), якая пазней атрымала на-зву  Беларуская сацыялістычная грамада (БСГ). Яе стварылі Іван і Антон Луцкевічы, Алаіза Пашкевіч (Цётка), Казімір Кастравіцкі, Алесь Бурбіс, Вацлаў Іваноўскі, Фелікс Умястоўскі і інш.

    У 1903 г. на 1 з'ездзе БСГ прыняла праграму. У ёй партыя абвясціла сябе сацыяльна-палітычнай арганізацыяй працоўнага народа, сваёй канчатковай мэтай - знішчэнне капіталістычнага ладу, пераход зямлі і сродкаў вытворчасці ў грамадскую ўласнасць, а найбліжэйшай задачай — звяржэнне самадзяржаўя ў Расіі ва ўзаемадзеянні з пралетарыятам усіх народаў Расійскай імперыі.

    Асноўныя  праграмныя палажэнні БСГ: абуджэнне нацыянальнай самасвядомасці беларусаў, барацьба за дэмакратыю ў Расіі, прызнанне правоў усіх народаў Расіі на аўтаномію, выкарыстанне беларускай мовы і стварэнне беларускай школы, звяржэнне самадзяржаўя і ўста-наўленне дэмакратычнага ладу ў Расіі, перадача зямлі сялянам, заво-даў і фабрык — рабочым. Партыя імкнулася працаваць і ў горадзе і ў вёсцы, яна лічыла, што толькі пры дружным, скаардынаваным націску рэвалюцыйнага горада і рэвалюцыйнай вёскі будзе звергнута ненавісная ўлада расійскага царызму.

    Сацыяльнай  базай партыі з'яўляліся беззямельная і малазямельная шляхта, сялянства, і - перш за ўсё — інтэлігенцыя, звязаная з гэтымі сацыяльнымі групамі. 

    37.Першая сустветная вайна і Беларусь

    Великой трагедией для многих народов, в том числе и белорусского, стала первая мировая война. Она была вызвана обострением противоречий между главными европейскими державами за передел мира. Началась война 19 июля (1 августа) 1914 г. В нее было вовлечено 38 стран, в том числе Россия.антивоенную позицию заняла газета «Наша Нива», онапоказала,что война ведется не в интересах народа.

    Территория  Беларуси уже за день до объявления войны была объявлена на военном  положении. С августа 1915 г. после  ряда поражений российской армии  военные действия развернулись на белорусской земле. В августе 1915 началось немецкое наступление по направлению Ковна—Вильно—Минск. Ставка верховного главнокоанующего была перенесена из Барановичей в Могилев. В октябре фронт установился по линии Минск—Паставы—Барановичи—Пинск. В сентябре-октябре значительная часть Беларуси была оккупирована немцами. На захваченной территории германские враги осуществляли программу колонизации: вывоз из края материальных ценностей, реквизиции, контрибуции, налоги, штрафы, принудительные работы, вывоз людей на каторжные работы в Германию и т.д.

    Сложное положение было и на неоккупированной части Беларуси. В прифронтовой полосе скопилось большое количество беженцев, двигавшихся на восток. К лету 1918 г. в России скопилось более 2 млн. беженцев из Беларуси. Оставшееся на неоккупированной Беларуси население выполняло государственные и военные повинности: возведение оборонительных сооружений, ремонт и строительство дорог и т.д.

    Война тяжело отразилась на состоянии промышленности: увеличился выпуск продукции отраслей, выполнявших военные заказы. Объем промышленного производства, продукция которого шла на нужды гражданского населения, в начале 1917 г. составил 15-16 % довоенного уровня. Особенно большой ущерб война нанесла сельскому хозяйству. Мобилизация в армию мужчин (до 50% в годы войны), реквизиция на военные нужды основной тяговой силы --лошадей, другие повинности подрывали производительные силы сельского хозяйства Беларуси.

    Падение сельскохозяйственного и промышленного  производства вело к резкому падению жизненного уровня населения. Антивоенные настроения охватывали все новые слои общества, в том числе и армейскую среду. Массовый характер приобрело дезертирство. Важным событием революционного в Беларуси явилось восстание солдат и матросов на Гомельском распределительном пункте в октябре 1916 года под лозунгом "Долой войну!".

    Условия военного времени оказали влияние  на белорусское национальное движение. Многие представители белорусской  интеллигенции, активные участники  национального движения эвакуировались из прифронтовой полосы в центральные районы России.

    В оккупированной немцами западной части  Беларуси известные деятели национального  движения Антон и Иван Луцкевичи, Вацлав Ластовский и другие выступили  с идеей возрождения независимости  Великого княжества Литовского. В восточной, неоккупированной части Беларуси национальное движение было прекращено в связи с предследованиями властей в условиях военного положения. Главнымы очагами белорусского национального движения со второй половины 1915 г. стали Петроград, Москва и другие города, где беженцы-белорусы создали свои кружки и объединения. Дальнейшее развитие белорусского национального движения стало возможным только в результате свержения самодержавия 

    38.Расійскія  рэвалюцыі пач  20 ст, іх гіст значэнне

    Февральская буржуазно-демократическая революция подвела черту под многовековой историей российской монархии и положила начало демократическому развитию России, в том числе и Беларуси.Начало революции положили массовые выступления рабочих 23 февраля 1917 г. в Петрограде. 27 февраля на сторону восставших рабочих перешли солдаты. Это во многом и предопределило победу революции в Петрограде. 2 марта царь Николай II отрекся от престола. Рабочие и солдаты создали свой орган власти – Петроградский Совет.Государственная дума образовала Временное правительство. Так в стране возникло двоевластие.О победе революции в Петрограде тредящимся Минска, Витебска, Гомеля и других городов Беларуси стало известно 1 марта 1917 г. Сразу же началась работа по ликвидации царской администрации и созданию Советов. Одновременно в Беларуси действовали органы Временного правительства в лице его уездных и губернских комиссаров. Временное правительство и его органы на местах стремились к единовластию, ограничению размаха революции, осуществляли политику, не отвечавшую интересам трудящихся масс.