Отан тарихы

     14 Ауыл-селодағы интеллектуалдық әлеуеттің қалыптасу кезеңдері мен жолдары (1946-1960ж.ж.) // Әл-Фараби атындағы  Қазақ  Ұлттық университетінің     хабаршысы.       Тарих   сериясы. - Алматы: Қазақ университеті . -   2006,      № 3.  - 120–122 бб.

      15 Ауыл-селодағы интеллектуалдық әлеует пен мәдени өмір ықпалдастығы. // Әл-Фараби  атындағы   Қазақ  Ұлттық   университетінің   хабаршысы.   Тарих  сериясы. -Алматы:   Қазақ   университеті.  - 2006, № 3. – 117–120 бб.

     16 Ауыл–селоның интеллектуалдық   әлеуетінің біліми    нығаюы.  (1960 - 1990 жж.) // «Пушкин мен Абай Батыс пен Шығыстың мәдени дамуында». Ғылыми-тәжірибелік конференция. –Атырау: Х. Досмухамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті,  2006. – 257–266 бб.

      17 Ауыл-селоның интеллектуалдық әлеуеті және этномәдени дамуына (1946-1991 жж.) методологиялық көзқарас. // Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы.  Ғылыми  журнал. -  Астана: ЦНТИ. – 2006, № 4. – 5–11 бб.

      18 Ауыл-село интеллегенциясының салалық жіктелуі. (1946-1990 жж.) // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті. Тарих сериясы. – Алматы: Қазақ университеті. -  2006, № 4. -  91–95 бб.

      19 Отан соғысынан кейінгі жылдардағы Қазақстан ауылы мен селоларындағы интеллектуалдық әлеуеттің тарихи-демографиялық және әлеуметтік келбеті. // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті. Тарих сериясы. –Алматы: Қазақ   университеті.  -  2006, № 4. – 99–102 бб.

      20 Білім саласындағы жетістіктердің ауыл-селоның интеллектуалдық әлеуетінің дамуына тигізген ықпалы.  (ХХ ғ. 50-80 жж.) // Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институты. Ғылыми-әдістемелік журнал. –Ақтөбе:  Принт  А. – 2006,  № 4.  – 72–79 бб.

      21 Соғыстан кейінгі жылдардағы ауыл-селоның мәдени өмірі. // Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институты.  Ғылыми - әдістемелік журнал. –Ақтөбе:  Принт  А. – 2006,  № 4.  – 80–82 бб.

      22 Ауыл-село еңбеккерлерінің білім деңгейін көтеру жолдары. // Батыс    Қазақстан   мемлекеттік университетінің    хабаршысы. Ғылыми   журнал.  – Орал: М Өтемісов  атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті. - 2006 , № 4. – 78–83 бб.

      23 Ауыл-селодағы интеллектуалдық әлеует пен этномәдени өмірді зерттеудің дереккөздері.  // Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы. Ғылыми журнал. -  Астана: ЦНТИ. – 2007 , № 1. – 5–9 бб.

      24 Ауыл-селоның этномәдени дамуының тағылымы мен тәжірибесі. // Х.Досмұхамедов  атындағы  Атырау мемлекеттік   университетінің хабаршысы.    Гуманитарлық ғылымдар   сериясы. -Атырау:   Х.Досмұхамедов  атындағы Атырау мемлекеттік университетінің Жаңа ақпараттық   технологиялар орталығы. – 2007,  № 1 . – 21–24 бб.

      25 Есеп-экономикалық саладағы ауыл еңбеккерлерінің интеллектуалдық әлеуеті. // Университет   «Қайнар».   Қазақ өркениеті .  – Алматы: Университет «Қайнар». – 2007, №1. – 102–108 бб.

       26 Білікті маман – ауыл-селодағы интеллектуалдық әлеуеттің қозғаушы күші. // Х.Досмұхамедов атындағы  Атырау мемлекеттік   университетінің хабаршысы. Гуманитарлық ғылымдар сериясы. -Атырау:   Х.Досмұхамедов  атындағы Атырау мемлекеттік университетінің Жаңа ақпараттық   технологиялар орталығы. – 2007,  № 1 . –  17–21бб.

      27 Жер кәсібіндегі мамандардың интеллектуалдық әлеуеті. // «Қайнар» университетінің хабаршысы. – Алматы: Университет «Қайнар». –  2007 , № 1. – 39–46 бб.

      28 Ауыл-селодағы материалдық-техникалық базаның дамуының интеллектуалдық әлеуетке әсері. // Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің хабаршысы. Гуманитарлық ғылымдар сериясы. –Атырау:   Х.Досмұхамедов  атындағы Атырау мемлекеттік университетінің    Жаңа ақпараттық  технологиялар орталығы. – 2007,  № 1 . – 24–26 бб.

       29 Соғыстан кейінгі жылдардағы ауыл-селоның инженер-техник қызметкерлерінің интеллектуалдық әлеуеті. // Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институты. Ғылыми-әдістемелік журнал. – Ақтөбе:Принт А. – 2007, № 1. -  116–120 бб.

       30 Роль  механизаторских кадров в повышении интеллектуального потенциала  аула и села // Батыс    Қазақстан   мемлекеттік университетінің    хабаршысы. Ғылыми   журнал.  – Орал: М Өтемісов  атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті.- 2007,  № 1. –  С. 142–146.

      31 Соғыстан кейінгі жылдарда малшы қауымның интеллектуалдық әлеуетінің қалыптасу жолдары. // Ізденіс-Поиск. Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің ғылыми журналы. Гуманитарлық ғылымдар сериясы. –Алматы: Қазақстан  жоғары мектебі.– 2007, № 2. – 197–204 бб.

      32 Ауыл-селоның мәдени өмірінің дамуы: жетістіктер мен кемшіліктер.// «Педагогикалық оқу орындарында құзіреттілік тұрғыдан білім беруді жүзеге асырудың өзекті мәселелері». Республикалық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары. 19-20 наурыз 2007ж. – М Өтемісов  атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті. -  Орал, 2007.– 188–191 бб.

      33 Ауыл-селодағы өнертапқыштық қозғалыстың интеллектуалдық әлеуетке әсері // Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы.  Ғылыми -әдістемелік  журнал. - 2007, №2. -  95 –100 бб.

       34 Аграрлық экономиканың материалдық базасы және интеллектуалдық әлеует // Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы.   Ғылыми -әдістемелік  журнал.  2007, №2. -  100–105 бб.

       35 Алаш партиясы және XXғ.II жартысындағы ауыл-селоның кейбір әлеуметтік проблемалары // «XXғасырдың басындағы Еуразия кеңістігіндегі қоғамдық – саяси партиялар мен қозғалыстар: алғышарттары, сипаты мен сабақтары». Халықаралық  ғылыми-теориялық  конференциясының  материалдары. - Ақтөбе: Принт А, 2007. - 88–92 бб.

     36 Интеллектуалдық әлеует және Қазақстанда аграрлық экономика кадрларын даярлау(1946-1991 жж.) //Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің хабаршысы. Гуманитарлық ғылымдар сериясы.  Атырау. - 2007, №1(9). – 152-156 бб.

 

Резюмe

 

Сарсенов Алдар  Сарсенович

 

«Исторический опыт формирования интеллектуального  потенциала и этнокультурного развития аулов и сел Казахстана (1946-1991 гг)».

 

07.00.02 – Отечественная  история (История Республики Казахстан)

 

Диссертация на соискание учёной степени доктора  исторических наук.

 

      В диссертации впервые в отечественной историографии на основе анализа большого корпуса разнообразных источников получены достоверные результаты, комплексно обобщающие формирование интеллектуального потенциала и этнокультурного развития аулов и сёл Казахстана в 1946-1991 годы, аргументирована историческая обусловленность взаимозависимости и взаимосвязи интеллектуального потенциала с развитием материально-технической базы сельского хозяйства, социальными и историко-демографическими аспектами, культурной жизнью и судьбами наций.

      Проведен системный анализ этапов,  процессов становления и развития интеллектуального потенциала и этнокультурного развития аулов и сел Казахстана. Обосновано, что главным виновником регресса в развитии интеллектуального потенциала на селе является социалистическая идея и сконцентрировавшая всю власть в своих руках Коммунистическая партия. В этой связи впервые выявлена авторская позиция о том, что в условиях, когда КПСС потеряла свою авангардную роль, именно интеллектуальный потенциал народа спас Казахстанскую республику от катастрофы.

      Обобщён и проанализирован широкий круг документов и материалов, в совокупности позволяющих составить объемное,  всестороннее  представление о тенденциях, характере и динамике формирования и развития интеллектуального потенциала и этнокультурного развития в аулах и селах Казахстана. Установлены роль и вклад интеллигенции в формировании этих процессов. Проанализирована динамика роста ее различных слоев: зооветинтеллигенции,  инженерно-технической, учителей, медиков, агрономов, учетных работников и др. Доказано, что в Казахстанской аграрной среде в 1946-1991 годы интеллектуальный потенциал и этнокультурная среда сформировались под влиянием внутренних и внешних факторов. Справедливо отмечено, что организатором внешнего фактора являлись центральные органы исполнительной власти, а главной задачей внутреннего фактора было сохранение единства казахской нации.

      В диссертации дается авторское определение понятию «интеллектуальный потенциал». Носителем интеллектуального потенциала является человек. А человек, в свою очередь, по содержанию своего труда, по вкладу в решение глобальных задач делится на несколько категории. Значит, исследование интеллектуального потенциала указывает путь на познание человека и сущности социального общества. Изучение истории интеллектуального потенциала и этнокультурного развития аулов и сел Казахстана способствует познанию предпосылок и рычагов способностей независимого казахского народа и всех народов, населяющих Казахстан. Словом, будущее нашего молодого государства тесно связано с наукой, а будущее науки крепко увязано с государственной политикой. Именно поэтому руководство Казахстана твердо взяло курс на развитие образования и науки. Неслучайно в стратегии Казахстана по вхождению в число наиболее конкурентноспособных 50 государств поставлена на повестку дня открытие академических центров и высших учебных заведений, соответствующих самым высоким международным стандартам, развитие культуры народов Казахстана.

      Объектом исследования является определение роли и места политико-экономических, социально-культурных и межнациональных отношений в аграрной среде, исследованы социально-профессиональный, культурно-идеологический облик послевоенных социальных общностей аулов и сел.

      Цель работы. Раскрытие в исторической динамике сущности и особенности интеллектуального потенциала и этнокультурной жизни в аулах и селах Казахстана в 1946-1991 годы, изучение взаимосвязи и определение источников интеллектуального потенциала и этнокультурного развития, исследование социального облика их субъектов, выделение путей формирования и этапов развития, определение места, значения и результатов интеллектуального потенциала в агроэкономическом пространстве.

      Методология проведения работы. Методологическую основу исследования составляют базовые принципы историзма и научной объективности, системность и признание плюрализма как основы решения актуальных научных и прикладных социально-экономических задач. В методологическом плане для объективного системного изучения социальной сферы используется социальная диалектика. Вместе с тем используются историко-генетический, проблемно-хронологический, сравнительный и статистический методы.

      Научно-практическое значение работы. Исследование является решением крупной научной проблемы, имеющей социальное и политическое значение по изучению интеллектуального потенциала и этнокультурного развития в агроэкономическом пространстве Казахстана в послевоенные годы. Выводы и рекомендации диссертации имеют прикладное значение в плане их использования центральными и местными органами управления, а также общественно-политическими организациями. Материалы и результаты исследования могут быть использованы при чтении лекции по новейшей истории Казахстана и подготовке спецкурсов по аграрной проблеме, издании учебных и учебно-методических пособий.

      Степень внедрения. Основные положения диссертационного исследования нашли отражение в более чем 30-ти работах, опубликованных в республиканских научных изданиях, в материалах международных, республиканских и областных научно-теоретических и научно-практических конференций, посвященных актуальным проблемам Отечественной истории.

 

RESUME

of the Dissertation for the Scientific Degree of the Doctor of  Historical Science

Specializing code 07.00.02- Fatherland History

(History of the Republic of Kazakhstan)

Aldar S. Sarsenov

                          The Historical Formation of the Intellectual Potential

                       and Ethnocultural Development of the Auls and Villages

                                         in Kazakhstan of 1946-1991 y.y.

 

It is for the first time in fatherland historiography that authentic results have been achieved on the basis of the analysis of different resources, comprehensively reflecting the formation of the intellectual potential and ethno-cultural development of Kazakhstani auls and villages in the period 1946-1991. The historically conditioned interdependence and interrelations of the intellectual potential of villages with the development of the material and technical base of the agricultural sector has been proven including the interrelations with the social, historical-demographic aspects, cultural life and human destiny.

  A systematic analysis of the process of the formation of the intellectual potential and economic development of Kazakhstani  auls and villages has been undertaken. It has been proved that the Socialist idea and the Communist Party, which had unlimited power, were guilty for the regress of intellectual potential. In this connection, the author is the first to state that in the conditions following the CPSU’s loss of its leading role, it was human intellectual potential that saved the Republic of Kazakhstan from disaster.

  A wide range of material has been analyzed and summarized allowing for an extended and all-sided presentation of the tendencies, character and dynamics of the formation and development of intellectual potential and ethnic culture in auls and villages of Kazakhstan. The intelligentsia’s role in and contribution to the formation of processes for development has been determined. The dynamics of different social layers’ growth has been analyzed – veterinary scientists, technical engineers, teachers, doctors, agronomists, accountants, etc. It has been proved, that in 1946-1991 the intellectual potential and ethno-cultural environment were formed under the influence of factors originating both inside and outside the villages. It is fair to say that the organizer of the inner factor was the executive committees of the central bodies, and the main task of the inner factor was the maintenance of Kazakh national unity. 

 In the dissertation the author gives a definition to the notion of “intellectual potential”. Intellectual potential belongs to an individual human being. According to his work, his contribution to the solution of global tasks, a human being’s personality can be divided into different categories. Consequently, the research points to the manner of human cognition and the essence of a social society. The study of the history of the intellectual potential and ethno-cultural development of the auls and villages in Kazakhstan promotes the knowledge of the premises and levels of the capacities of independent Kazakhstani people of different ethnic groups. The future of our young state is closely connected with science, and the future of science is strongly tied with state policy. The leadership of Kazakhstan has taken a course of development of science and education. Kazakhstan is supposed to be in the list of the 50 most competitive countries in the world in the near future. According to this strategy, the opening of academic centers and higher educational institutions, as well as cultural development is planned. The institutions and centers will meet the highest world demands.    

     The object of the research is the definition of the role and place of the political, economical, socio–cultural and international relations in the agricultural sphere. The investigation has been conducted in the social, professional, cultural and ideological image of the post war communities of auls and villages.