Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау

Оның негізгі мақсаттары:

- өндірістің қаупі көлемін анықтау;

- өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;

- тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;

- өткізудің қаупті бағасын  есептеу болып табылады.

“Рентабельділік шегі”-кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтай-ландырудың маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Сонымен қатар оны өнімнің рентабельді ассортиментін қалыптастыруда, баға белгілеуде және тиімді баға саясатын әзірлеуге пайдалануға болады.

Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті көлемін анықтауға және өткізудің қаупті бағасын есептеуге өте қажетті болып табылады.

 

 

 

 

Қорытынды

 

Бұл дипломдық жұмыста  кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау және оны жақсарту жолдары қарастырылды. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау қаржы менеджментінің ажырамас құрамдас бөлігі болып табылады.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау нәтижелері бойынша кәсіпорында қалыптасқан жағымды және жағымсыз құбылыстар туралы, кәсіпорын қызметінің мықты және әлсіз жақтары туралы, сонымен қатар олардың туындауына себеп болған факторлар жөнінде қорытынды жасауға болады. Қаржылық талдаудың нәтижелері туралы ақпаратқа тек ішкі субъектілер (меншік иелері, басқарушылар, жұмысшылар) ғана емес, сонымен қатар сыртқы субъектілер ( жабдықтаушылар, инвесторлар, кредиторлар және тағы басқалар) де қызығушылық білдіреді. Сыртқы субъектілер талдау нәтижелерін алдағы уақытта субъектілер болса оны қалыптасқан қаржылық жағдайды тұрақтандыруға және оны жоғары деңгейде ұстап тұруға пайдаланады.

Аяқтай келе істелінген жұмыстар бойынша қорытындылар жасау қажет. Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негіздеріне зерттеу жасалынған болатын.

Нарықтық қатынастары  жағдайында кәсіпорыннын қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қыз-метін үздіксіз жүргізуі мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақтылы өтеуі үшін қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуін көрсетеді.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру болып табылады.                                                                                  

Қаржылық талдаудың  тәжірибесі қаржылық есепті оқудың негізгі  ережеле-рін қалыптастырды. Олардың  ішінен алты негізгі әдісті бөліп қарастыруға бола-ды:                                                                                                                                        

1) көлденең талдау;                    

2) тікелей талдау;                                                                                                                    

3) трендтік талдау;                                                                                                              

4) салыстырмалы талдау;                                                                                                     

5) факторлық талдау;                                                                                                                  

6) қаржылық коэффициенттер  әдісі.                                                                                                                                                                  

Екінші бөлімде мен Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ-ның қар-жылық жағдайына талдау жүргізілді. Яғни кәсіпорынның мүліктік жағдайына, төлем қабілеттілігімен өтімділігіне, қаржылық тұрақтылығына және табыстығына мен іскерлік белсенділігіне талдау жүргізілді. Талдау нәтижесінде келесідей кемшіліктер анықталды:

Кәсіпорынның мүліктік жағдайы тұрақты, яғни ол жыл соңына 49,29%-ға артқан. Негізгі құралдардың активтердің жалпы сомасындағы үлесі 21,70 пайызға жоғарлаған, айналымнан тыс активтердің үлесі 0,89 %-ға жоғарлаған.

Кәсіпорынның негізгі  проблемаларының бірі - төменгі төлем  қабілеттілік пен өтімділік болып табылады. Кәсіпорынның баланс құрылымы нашар болып келеді және ақша қаражаттарының өте тез өзгеруіне душар.

Қаржылық тұрақтығы  жағынан кәсіпорын сыртқы қарыз  көздерінен тәуелсіз. Оған ұзақ мерзімді міндеттемелердің жоқ болуы дәлел  бола алады.

Кәсіпорынның тағы бір  негізгі проблемаларының бірі – оның рентабельсіз-

дігі. Ағымдағы жылы сатудан түскен түсім артқанына қарамастан кәсіпорын шығын шегуде. Жалпы табыстың азаюы өндіріс рентабельділігінің төмендегенімен және соған қатысты шығындардың өсуімен түсіндіріледі.

Үшінші бөлімде кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту жөнінен  ұсыныстар жасадық. Кәсіпорыннның қаржылық жағдайын жақсарту бойынша іс-шаралар негізгі үш проблеманы шешуге бағытталады: кәсіпорын активтерінің өтімділігін арттыру, қаржылық тұрақтылықтың және іскерлік белсенділіктің көрсеткіштерін ағымдағы деңгейде сақтау және кәсіпорынды қызметінің рентабельділігін арттыру.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы  оның қызметінің тиімділігін сақтап тұру және кемшіліктерін жою бойынша іс- шаралар дайындау болып табылады. Кәсіпорынды қаржылық сауықтыруда ішкі және сыртқы көздер пайдаланылуы мүмкін.

Сыртқы көздерге жаңа акциялар мен облигациялар шығару, дәрменсіз кә-сіпорындардың басқа  кәсіпорындармен қосылуы, банктік  несиелер мен дота-циялар, лизинг, факторинг, дивидендтер төлеуді уақытша тоқтату жатады. Ал қаржылық жағдайды сауықтырудың  ішкі көздеріне өнімдердің сапасы мен бә-секе қабілеттілігін арттыру, өнімнің өзіндік құнын төмендету, тұрақты шығын-дар мөлшерін азайту, өндіріс қуаттылығын толық пайдалану және пайдаланыл-майтын активтерді сату болып табылады.

Талдау нәтижелері кәсіпорында  негізгі проблеманы анықтады: төлем  қабілетсіздік және рентабельсіздік.

Осы проблеманы шешуде мен  екі әдісті ұсындым:

1) Қысқа мерзімді қарыздарды ұзақ мерзімді қарыздарға қайта құрылымдау. Бұл әрине өз алдына банктің өзінің несиелік саясатын қайта қарауына, яғни несие бойынша пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне алып келеді. Бірақ кәсіпорын осы іс-шаралардың нәтижесінде өзінің өтімділігінің артуына қол жеткізеді;

2) Тауарлы материалдық  қорлардың мөлшерін азайта отырып, ақша қаражаттарының көлемін арттыру. Сол арқылы активтердің абсолютті өтімділігін арттыруға қол жеткізу болады.

3) Қазақ киносын көретін көрермендер санын көбейту.

Үш әдісті қатар пайдалану меншікті айналым қаражаттарының бірнеше есеге артуына және ағымдағы өтімділік коэффициентінің, аралық өтімділік коэффициентінің, абсолюттік өтімділік коэффициентінің өсуіне алып келді.

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

1 Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау / Оқу құралы. - Алматы:Экономика. 2001 ж.-5,61 б.

2 Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. - М.: ИНФРАМ, 1995.-48 б.

3 Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2007 ж., N 4, 32-құжат; "Егемен Қазақстан" 2007 жылғы 12 наурыз N 63-64.-11-13,20 б

4 www.kazakhfilm.kz - 28 б.

5   Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ ның жарғысы,2006ж.-29 б.

6 Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. - М.: Центр экономики и маркетинга, 1995.- 48 б.

7 Н.Ә.Назарбаев «Бұл киножоба бабалар туралы»// Егеменді Қазақстан,2000 жыл 18 қазан. - 31 б.

8 Хажиев Т.Ы.,«Фильм өндірісін жоспарлау»/ Оқу құралы. -Алматы: «Волкова» ДҚ баспасы, 2010ж. - 31 б.

9  www.zakon.kz – 11 б.

10 Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР», 1996.-52 б.

11 Методические рекомендации по составлению финансовой отчетности. Утверждены директором Департамента методологии бухгалтерского учета и аудита. Министерства финансов Республики Казахстан 06.-3.1998 г., http://www.minfin.kz -17,20б.

12 Хажиев Т.Ы. Қазақстандағы киножүйенің экономикалық жағдайы// КАЗЭУ хабаршысы,№3, 2007 ж.

13 Бухгалтерский анализ: Пер. с англ. - К.:Торгово-издательское бюро ВНУ, 1993.

14 О. В. Ефимовой, М. В. Мельник. Анализ финансовой отчетности: -2-е изд., испр. и доп. - М.: Изд-во ОМЕГА-Л, 2006.

15 Руководство по финансовому учету, отчетности и аудиту. Первая редакция Центральный и операционный отдел учета и отчетности. Всемирный банк, январь 1995.-14б.

16 Морозова Е.Я. Экономика и организация предприятий социально-культурной сферы.СПб.: Михаилова В.,2002.

17 www.continent.ru

18 www.Lenta.ru.

19 http://bulletinsite.net/index.php?id1

20 www.kinobusiness.com

21 Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций. Анализ отчетности. - М.: Финансы и статистика, 1995.- 47 б.

22 Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник /под. ред. Е.С. Стояновой. - М.: изд-во «Перспектива», 1996.- 47 б.

23 Чечета А.П. Анализ финансового состояния предприятия. /Бухгалтерский учет. 1992 г., №5.- 52 б.

24  Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту». -

Москва, Финансы и статистика, 2006.- 62 б.

25 Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый директор. - 2005. - №4. - 63 б.

26 Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».// Финансовый директор.-2005. -№3.- 67 б.

27 Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006.

28 Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М, 2006. - 67 б.

29 Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием предприятия».//Финансовый менеджмент. - 2004. - №1.- 68 б.

30 Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива, 2006.- 64 б.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1

 

                                                                 

                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 3

 

Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ - ның баланс құрамы  мен құрылуы

Активтер				Қатар код			2009 ж. соңы (мың.тенге)			Құрылымы,%		2010 ж. соңы (мың.тенге)		Құрылымы,%	Өзгерис (+;)(мың.тенге)			Үлес салмағы%
1				2			3			4		5		6	7			8
І. Қысқа  мерзімді активтер
Ақша  қаражат				010			677 417,00			11,46		1 325 273,50		15,02	647 856,50			95,64
Қысқа мерзімді қаржылық инвестиция				011			-					-
Қысқа мерзімді дебиторлық берешек				012			37 285,00			0,63		134 068,00		1,52	96 783,00			259,58
Қорлар				013			886 648,00			15,00		2 616 930,00		29,65	1 730 282,00			195,15
Ағымдағы салық  активтері				014			101 740,00			1,72		144 448,00		1,64	42 708,00			41,98
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер				015			-					-
Басқа қысқа мерзімді активтер				016			1 683 854,00			28,49		1 465 397,00		16,61	-218 457,00			-12,97
Қысқа мерзімді активтер жиынтығы				100			3 386 944,00			57,30		5 686 117,00		64,43	2 299 173,00			67,88
II.Ұзақ  мерзімді активтер
Ұзақ  мерзімді қаржылық инвестиция				020			-					-
Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек				021			66,00			0,00		66,00		0,00	0,00			0,00
Үлестік қатысу әдісімен есептелетін инвестиция				022			-					-
Инвестициялық жылжымайтын мүлік				023			-					984,00		0,01	984,00			0,00
Негізгі құралдар				024			2 486 764,00			42,07		3 026 389,00		34,29	539 625,00			21,70
Биологиялық активтер				025			-					-						0,00
Бағалау активтер				026			-					-
Материалдық емес активтер				027			37 284,00			0,63		37 284,00		0,42	0,00			0,00
Кейінге қалған салық активтер				028			-					-
Басқа ұзақ мерзімді активтер				029			-					73 929,00		0,84	73 929,00			0,00
Ұзақ  мерзімді активтер жиынтығы				200			2 524 114,00			42,70		3 138 652,00		35,57	614 538,00			24,35
БАЛАНС (строка 100 + строка 200)							5 911 058,00			100,00		8 824 769,00		100,00	2 913 711,00			49,29
МІНДЕТТЕМЕ  ЖӘНЕ КАПИТАЛ				Қатар код			2009 (мың.тенге)			Құрылымы,%		2010(мың.тенге)		Құрылымы,%	Өзгерис (+;)(мың.тенге)			Үлес салмағы%
1				2			3			4		5		6	7			8
III. Қысқа  мерзімді міндеттеме
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттеме				030			-					-
Салық бойынша міндеттеме				031			13 478,00			0,23		11 827,56		0,13	-1 650,44			-12,25
Басқа да міндетті төлемдер және ерікті төлемдер				032			4 884,00			0,08		5 572,87		0,06	688,87			14,10
Қысқа мерзімді кредиторлық берешек				033			109 076,00			1,85		187 629,00		2,13	78 553,00			72,02
Қысқа мерзімді бағаланған міндеттеме				034			76 385,00			1,29		161 549,00		1,83	85 164,00			111,49
Басқа да қысқа мерзімді міндеттеме				035			818 153,00			13,84		1 497 051,00		16,96	678 898,00			82,98
Қысқа мерзімді міндеттеме жиынтығы				300			1 021 976,00			17,29		1 863 630,00		21,12	841 654,00			82,36
IV. Ұзақ  мерзімді міндеттеме
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттеме				040			-					-
Ұзақ мерзімді кредиторлық міндеттеме				041			2 969,00			0,05		2 519,00		0,03	-450,00			-15,16
Ұзақ мерзімді бағаланған міндеттеме				042			-					-
Кейінге қалған салық міндеттеме				043			4 095,00			0,07		4 095,00		0,05	0,00			0,00
Басқа ұзақ мерзімді міндеттеме				044			2 209 413,00			37,38		3 348 094,00		37,94	1 138 681,00			51,54
Ұзақ  мерзімді міндеттеме жиынтығы				400			2 216 477,00			37,50		3 354 708,00		38,01	1 138 231,00			51,35
V. Капитал
Жарғылық капитал				050			4 736 592,00			80,13		5 736 592,00		65,01	1 000 000,00			21,11
Төленбеген капитал				051			-					-
Сатып алған  меншікті улестік инструменттер				052			-					-
Эмиссияляқ кіріс				053			-					-
Резервтер				054			-					-
Таратылмаған  пайда (өтелмеген шығын):				055			-2 063 987,00			-34,92		-2 130 161,00		-24,14	-66 174,00			3,21
Азшылық үлесі				056			-					-
Капитал жиынтығы				500			2 672 605,00			45,21		3 606 431,00		40,87	933 826,00			34,94
БАЛАНС( қатар 300 + қатар 400 + қатар 500)							5 911 058,00			100		8 824 769,00		100	2 913 711,00			49,29