Ақша қаражаттары

 

Кесте 11

Өнім бірлігінің өзіндік  құны

                                                                                                     мың теңге

№	Өнім атауы	2005 ж. өзіндік құны	Бағасы	2006 ж. өзіндік құны	Ауытқу (+,-)
1	Мұнай, тонна (шығындар)	15 112	26 487	15 247	11 240
2	Құрғақ газ, мың м3	2 939	2 496	3 070	-574
3	Қысылған газ, тонна	7 063	9 183	8 165	1 018
4	ПГФ, тонна	7 073	15 658	8 165	7 493
5	Ауыз су, м3	62,42	50,37	58,13	-7,76

 Ескерту: дерек көзі – ұйымның бюджеттің атқарылуы туралы түсіндірме хаты.

 

Бюджет бойынша жалпы  шығындар  2005 жылы 34 851 356 мың теңгені құраса, ал бұл көрсеткіш 2006 жылы 49 770 955 мың теңгеге артты, яғни есепті жылы шығындар 14 919 599 мың теңгеге артты.

 

Кесте 12

Мұнай және мұнай өнімдерін  өндіру бойынша шығындар

                                                                                                мың теңге

Шығындар	2005 жыл		2006 жыл
			жоспар	нақты	ауытқуы
1	2		3	4	5
1. Эксплуатациялық шығынар	26  755 891		37 419 221	36 907 075	-512 146
Шикізат және материалдар	3 445 724		4 353 708	4 068 163	-285 545
Жанармай	162 515		224 303	170 419	-53 884
Энергия	3 539 108		4 453 986	4 412 315	-41 669
Табиғи шикізатты пайдаланғны  үшін төлем	4 019 306		4 318 457	5 750 012	1 431 557
Өндірістік сипаттағы қызмет көлемі	15 589 238		240 687 81	22506166	-1 562 615
- жүкті тасымалдау бойынша	3 241 648		4 406 798	4 440 504	33 706
- скважиналарды жөндеу	3 210 875		3279308	3 162 897	-116 410
- негізгі құралдарды жөндеу	2 424 921		3 505 211	348 765	-17 556
- геофизикалық жұмыстар	726 523		865 494	655 756	-209 738
- өзге де қызметтер	5 985 271		12 011 971	10 759 354	-1 252 617
2.Негізгі құралдардың тозуы	2 946 809		2 893 609	4 790 852	1 897 243
3. Еңбекақы бойынша шығындар	2 505 707		4 328 570	3 902 775	-425 795
4. Салықтық төлемдер	2 573 060		3 100 429	29 81 203	-119 226
5. Өтімділік қоры		148 000		314 953	166 953
6. Өзге де шығындар	69 889	295 214		874 097	578 884
Барлық шығындар	34 851 356	48 185 052		49 770 955	1 585 903

Ескерту: дерек көзі – ұйымның кірістері мен шығыстары туралы есебі.

 

 

Кезең шығындары.

2006 жылғы кезең шығындары  44 652 076 мың теңгені құрады, ол жоспарғамен салыстырғанда 2 228 401 мың теңгеге өсті, соның ішінде баптар бойынша:

 

Кесте 13

Кезең шығындары

                                                                                                           мың теңге

№	Шығындар баптары	2004ж	2005ж	2006ж
1	2	3	4	5
1	Әкімшілік шығындар	1 422 402	940 917	13 95 294
2	Жалпы шаруашылық шығындары	14 253 822	11 414 916	12 224 070
	«КМГ» ҰК серіктестік қызметтері	8 663 000	8 663 000	8 663 000
3	Өткізу бойынша шығындар	28 876 845	29 365 362	3 051 8914
4	Пайыздар бойынша шығындар	660 223	702 480	513 797
	Шығындар, барлығы	45 213 292	42 423 675	44 652 076

Ескерту: дерек көзі – ұйымның кірістері мен шығыстары туралы есебі.

 

Әкімшілік шығындар бойынша 2006 жылы өткен жылмен салыстырғанда шығындар 454 377 мың теңге сомасын құрады, оның ішінде: еңбекақы төлемі юойынша шығындар 216 904 мың теңге сомасында,    транспорт бойынша – 50 477 мың теңге, техникалық қызмет көрсету және байланыс бойынша –   28 774 мың теңге, іс-сапар шығындары – 3 764 мың теңге, мамандарды дайындау бойынша – 3 640 мың теңге, қорғай бойынша – 5 489 мың теңге, материалдар – 67 004 мың теңге, әлеуметтік салық бойынша– 74 966 мың теңге көлемін құрайтын шығындар «ӨМГ» ӨФ филиалдарының әкімшілік құралдарын өндірістікке қайта бөлу нәтижесінде бюджет құрылымының өзгеруімен байланысты болды. Жалпы шаруашылық шығындары бойынша шығындар 809 154 мың теңгені құрады. Соның ішінде салықтық төлем 253 444 мың теңге.

Техникалық түгендеу барысында мүлікті тіркеу бойынша кеш қол қойылған келісім шарт 79 412 мың теңге сомасын үнемдеді. Сондай-ақ, аудиторлық қызмет бойынша 116 943 мың теңгеге, банк қызметтері бойынша 14 582 мың теңгеге үнемдеу байқалады. Басқарма шешімімен еншілес ЖШС-дың күмәнді қарыздары бойынша құрылған резерв қайтарылған сомасы 2005 жылы 348780 мың теңгені құрады.

Кендірлі аймағында  өткізілген шетел инвесторларының кеңесін өткізуге арналған шығындар бойынша 2 622 085 мың теңге үнемделді, оның ішіндегі 173 830 мың теңге негізгі емес қызметтен түскен кірісте көрсетілген 30 145 мың теңге капиталдық салымдар бойынша – негізі құралдарды сатып алу, 7000 мың теңге – Ауыл қоры бойынша, 46 936 мың теңге Өзен-Тұрмыс бюджетіне.

«ӨзенМұнайГаз» ӨФ АҚ шаруашылық және қаржылық нәтижелерін  талдай келе кәсіпорынның негізгі қызметі мен табысы мұнай және мұнай өнімдерін өндіру, өңдеу және оларды алыс, жақын шетелге өткізу болып табылады.

 

2.   «ӨзенМұнайГаз» ӨФ АҚ қаржылық жағдайын талдау

 

      Кәсіпорынның қакржылық жағдайы оның активі мен пассиві құрамының қатынасынан көрінеді. Қаржылық жағдайды талдаудың негізгі міндеті – қаржылық жағдайдың сапасын анықтау, кезең бойынша оның өзгеру себебін анықтау, кәсіпорынны төлемқабілеттілігін және қаржылық тұрақтылығын жақсарту бойынша ұсыныстарын дайындау. Бұл мәселелер абсолютті және қатысты көрсеткіштердің динамикасын зерттеу негізінде шешіледі./18. 263б./

«ӨзенМұнайГаз» ӨФ АҚ мүліктік жағдайын бағалау.

Кәсіпорын қарамағындағы  шаруашылық құралдар сомасы. Бұл көрсеткіш кәсіпорын жалпы көлемінің жиынтық құнын бағалауға мүмкіндік береді. Бұл кәсіпорын балансы құрамындағы активтерді есепті бағалау, оның нарықтық бағамен сәйкес келуі міндетті емес. Динамикадағы бұл көрсеткіш өсімі кәсіпорынның мүліктік потенциалының өсуін білдіреді.

Негізгі құралдардың  тозу коэффиценті. Бұл көрсеткіш өткен жылдарда бастапқы құнымен шығынға шығарылған негізгі құралдардың үлестік құнын көрсетеді:

2004 жыл:   63087 / 233068 = 0,27

2005 жыл:  137125 /  270786 = 0,50

2006 жыл:  200212 / 213819 =  0,93

2004 жыл негізгі құралдардың тозуы 21% құрап, сәйкесінше жарамдылық деңгейі 79% құрады, ал 2005 жылы негізгі құралдардың тозуы 50% дейін өсіп, жарамдылық 50%, 2006 жылы тоған негізгі құралдар 93% құрап, кәсіпорын құралдарынның өте нашар жағдайда екенін көрсетеді.

 

Кесте 14

«ӨзенМұнайГаз» ӨФ АҚ мүліктік жағдайын бағалау

                                                                                                     мың теңге

Коэффицент атауы	Формуласы	2004жыл	2005жыл	2006жыл
1	2	3	4	5
Кәсіпорын қарамағындағы шаруашылық құралдар сомасы.	Баланс нәтижесі	159588001	178622652	178999888
Негізгі құралдардың тозу коэффиценті	НҚ тозуы / НҚ бастапқы құны	0,27	0,50	0,93
Мобильді және иммобильді құралдардың арақатынасы коэффиценті.	Ағымдық активтер / ұзақ мерзімді активтер	0,29	0,33	0,17
Негізгі құралдардың нақты құны коэф.	НҚ қалдық құны / актив барлығы	0,75	0,72	0,81
Негізгі құралдардың активті бөлігі үлесі.	НҚ активті бөлігі құны / НҚ құны	0,23	0,27	0,28

     Мобильді және иммобильді құралдардың арақатынасы коэффиценті. Бұл коэффицент 1 теңге айналымнан тыс активтерге қанша көлемде ағымдық активтер келетінін көрсетеді.

2004 жыл:  36013118 / 123574883 = 0,29

2005 жыл: 44877967 / 133744685 = 0,33

2006 жыл:  26892288 / 152107600 = 0,17

Негізгі құралдардың  нақты құны коэффиценті.

2004 жыл:  120284581 / 159588001 = 0,75

2005 жыл:  128900493 / 178622652 =  0,72

2006 жыл:  145172375 / 178999888 = 0,81

Негізгі құралдардың активті бөлігінің  үлесі. Бұл коэффицент өндірістік-техникалық процеске қатысатын активтердің негізгі құралдардың қандай бөлігін құрайтындығын кғөрсетеді. «Негізгі құралдардың активті бөлігі» түсінігіне машиналар, құрал-жабдықтар және көлік құралдары жатады. Бұл коэффицент өсімі жағымды нәтижені береді.

2004 жыл:  28206600 / 120284581 = 0,23

2005 жыл:  35151898 / 128900493 = 0,27

2006 жыл: 40916912 / 145172375 = 0,28

Талдау жүргізген кезең  бойынша кәсіпорынның мүліктік потенциалы          19 411 887 мың теңгеге өскені кәсіпорындағы жағымды жағдайды білдіреді.

«ӨзенМұнайГаз» ӨФ АҚ төлем қабілеттілігін бағалау.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның тұрақтылығының сыртқы көрсеткіші ретінде ұсынылады, оның негізі болып айналым активтерін қалыптастырудың ұзақ мерзімді көздермен қамтамасыз етілуі болып табылады. Ағымдық төлем қабілеттіліктің жоғары немесе төмен болуы айналым активтерінің ұзақ мерзімді көздермен көп немесе аз қамтамасыз етілуімен негізделеді.

 

Кесте 15

 «ӨзенМұнайГаз» ӨФ  АҚ төлем қабілеттілігін бағалау

                                                                                                             мың теңге

Коэффицент атауы	Есептеу формуласы	2004ж	2005ж	2006ж	Ұсын Мәні
1	2	3	4	5	6
Менікті айналым капиталының көлемі	Ағымдық активтер - ағымдық міндеттемелер	21 746666	36 366971	19 607661
Меншікті айналым құралдарының маневрлілігі	Ақша қаражаттары/ ФК	0,09	0,02	0,32
Ағымдық өтімділік коэффиценті	Ағымдық активтер / ағымдық міндеттемелер	2,52	3,69	5,27	2,0
Абсолютті өтімділік коэффиценті	Ақша қараж. / ағымд. Міндеттемелер	0,14	1,39	0,07	0,2
15 кестенің жалғасы
1	2	3	4	5	6
Активтегі айналым құралдарының үлесі (активтің мобильділік коэффиценті)	Ағымдық активтер / барлық активтер	0,15	0,25	0,22
Ағымдық активтердегі ТМҚ үлесі	ТМҚ / ағымдық активтер	0,28	0,26	0,37
ТМҚ өтеудегі меншікті айналым құралдарының үлесі	(ағымдық активтер-ағымд.міндеттеме лер) / ТМҚ	2,12	3,06	1,95
ТМҚ өтеу коэффиценті	(мен. Кап+ ұз.мерз. міндет+қысқ.нес + төлеуге арн.шоттар мен век+алынған аванстар-ұз.мерз.актив)/ТМҚ
Төлемтқабілет-тіліктің жалпы көрсеткіші	(ақ.қар+0,5деб.қарыз+0,3ТМЗ)/(қыс. мер.қарыз+0,5банк несие+0,3ұз.мерзм.несие және займ-дар+бол.кезең кірістері)	2,12	3,12	1,95
Меншікті айналым қаражаттарымен қамтамасыз етілу коэффиценті	Менш. Капитал-ұз.мерз. активтер/айналым қаражаттары	4,12	13,4	6,24	кем емес немесе тең 0,1

 

Меншікті айналым капиталының көлемі (функционалдық капитал). Бұл көрсеткіш кәсіпорынның ағымдағы активтерінің көзі болып табылатын меншікті капитал бөлігін білдіреді. Ол актив құрылымынан, сондай-ақ қаражаттар көздерінің құрылымына байланысты есепті көрсеткіш болып табылады. Өзге де жағдайларда бұл көрсеткіштің өсімі жағымды жағдай ретінде қарастырылады. Меншікті айналым қаражатының негізгі көзі пайда болып табылады.

2004 жыл :   36013118-14266452=21746666

2005 жыл :   44877967-8510996=36366971

2006 жыл :   26892288-7284627=19607661

2004 жылы функционалдық  капиталдың көлемі 21746666 мың теңгені  құрап, кәсіпорынның ағымдық қызметін  қаржыландыруға меншікті айналым  қаражатының жеткілікті көлемде болғанын көрсетеді. 2005 жылы жағдай жақсара түсіп, меншікті айналым қаражатының көлемі 36366971 мың теңгеге өсті. Ал 2006 жылы өткен жылмен салыстырғанда 16759310 мың теңгеге азайып, 19607661 мың теңге құрағанын көреміз.

Негізгі айналым құралдарының маневрлілігі (маневренность). Меншікті айналым құралдарының ақша қаражаттары формасында болатын бөлігін көрсетеді, яғни абсолютті өтімді қаражаттарды білдіреді. Қалыпты қызмет атқаратын кәсіпорын үшін бұл көрсеткіш 0-1 аралығында өзгереді, алайда өзге де жағдайлар болуы мүмкін.

2004 жыл :   2098041/21746666=0,09

2005 жыл :   11890868/36366971=0,32

2006 жыл :   518798/19607661=0,02

Ағымдық өтімділік коэффиценті. Кәсіпорынның жалпы өтімділігін  бағалайды, 1 теңге ағымдық міндеттемеге неше теңге айналым қаражатының (ағымдық активтердің) келетіндігін анықтайды. Оның өсімі жағымды жағдай ретінде қарастырылады.

2004 жыл :   36013118/14266452=2,52

2005 жыл :   44877967/8510996=5,27

2006 жыл :   26892288/7284627=3,69

Үш жыл көрсеткіші бойынша кәсіпорынның өтімділігінің жақсы жағдайда екенін көреміз. Нәтижелердің ұсынылған мәннен жоғары болуы кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша толық есеп айырысу мүмкіндігінің барын көрсетеді.

Жылдам өтімділік коэффиценті. Мағынасы бойынша ағымдық өтімділік коэффицентіне ұқсас. Алайда, айналым активтерінің есебінен ең өтімсіз бөлігі - өндірістік запастар есептелмейді.

2004 жыл :   (2098041+669808)/14266452=0,19

2005 жыл :   (11890868/2082158)/8510996=1,64

2006 жыл :   (518798+4230158)/7284627 = 0,65

Кәсіпорынның 2004 жылы ағымдық міндеттемелерді 19 % ғана төлеу мүмкіндігі болды, алайда 2005 жылы жағдай жақсарып кәсіпорынның ұсынылған мәннен артық деңгейде болуы кәсіпорынның ағымдық міндеттемелерін толық өтеуіне мүмкіндігінің жоғары екндігін көрсетеді. Ал 2006 жылы көрсеткіштің күрт төмендеуі байқалады.