ҰлттықБанктіңалтынвалютаактивтеріжəнеолардыбасқару

«Қазпочта» АҚ-ның 4 айырбастаупунктіқысқарды. Бұлреттежылбойыбарлығы 382

айырбастаупунктіашылып, 746 айырбастаупунктіжабылды.

Салыстыруүшін, 2008 жылыайырбастаупункттерініңжалпысаны 52-геұлғайды, бұл

ретте 791 айырбастаупунктіашылып, 741 айырбастаупунктіжабылды.

Осылайша, 2008 жылменсалыстырғанда 2009 жылыашылғанайырбастау

пункттерініңсаныжалпықысқарғанкезде (52%-ға, оныңішіндебанктікеместербойынша

25%-ға), жабылғанайырбастаупункттерініңсаныісжүзіндесолдеңгейдеқалды,  бұлвалюта

нарығыныңосысегментіқатысушыларыныңтұрақтанудағыжəненығаюдағыорнықты

үрдісінкөрсетеді.

Экспорттық-импорттықвалюталықбақылау.Экспорттық-импорттықвалюталық

бақылаусаласындағықызмет 2009 жылыэкспорттық-импорттықвалюталықбақылаудың

түрлендірілгеннұсқасыноданəріжүзегеасыруғабағытталды.

Экспорттық-импорттықвалюталықбақылаушеңберіндебизнестіңжүктемесін

төмендетумақсатындаҰлттықБанкқабылдағаншараларбөлігінде 2009 жылымынадай

жұмысжүргізілді:

- көтерілгенкездемəмілепаспортынресімдеуқажетболатыншектімəн 2009 жылғы 

1 қарашаданбастап 10 мыңдоллардан 50 мыңдолларғадейінұлғайтылды. 2008 жылдың

деректерінбағалаубойыншабұлнегізіненшағынжəне ортабизнестің

паспортизацияланатынсаудакелісімшарттарысаныныңүштенбіріненастамынқысқартуды

қамтамасызетеді. Бұлреттемəмілепаспортынжабуүшінсыртқыэкономикалыққызметке

қатысушыларданқандайдаболмасынқұжаттарұсынуталапетілмейді;

- артықбағандарменбөлімдердіалыптастауарқылымəмілепаспортыныңнысаны

оңайлатылды;

- 2009 жылғымаусымдаҚазақстанРеспубликасыныңжаңаКеденкодексінəзірлеу

жөніндегіжұмыстобышеңберінде 295-баптыңредакциясыкелісілді, оғансəйкес

Тəуекелдердібасқаружүйесіескерілеотырып, мəмілепаспортыныңкөшірмесісыртқы

экономикалыққызметкеқатысушылардыңжекелегенсанаттарығанатауарларшығару

кезіндеұсынылатынқосымшақұжаттардыңтізбесіндекөзделген (сарыжəнеқызылдəліз);

- 2009 жылғықыркүйектеҚазақстанныңҚаржыгерлеріқауымдастығыныңкөмегімен

тарифтіксаясат, оныңішіндемəмілепаспортыбойыншаалымдаралубөлігіндегімəселелер

бойыншаірібанктердіңөкілдеріменкездесуөткізілді.

ҚаржыминистрлігініңКедендікбақылаукомитетімен (бұданəрі – КБК) ақпарат

алмасуарқылыэкспорттық-импорттықвалюталықбақылаудыңтиімділігінарттыру

мақсатында 

2009 жылымынадаймəселелердіталқылауүшінКБКөкілдерімен 2 кездесуөткізілді:

- Кеденодағыісжүзіндежүзегеасырылғанкездеэкспорттық-импорттықвалюталық

бақылаусаласындағытəуекелдердібағалау; 32

- экспорттық-импорттықоперациялардыжүзегеасырукезіндеэкспорттық-импорттық

валюталықбақылаумеханизмінБірыңғайэлектрондықтерезежүйесінеендіру.

Экспорттық-импорттықвалюталықбақылаудыңқолданылыпжүргенсхемасынодан

əріжетілдіружəнеавтоматтандырумақсатындаэкспорттық-импорттықоперацияларды

жүзегеасырукезіндеБірыңғайэлектрондықтерезежүйесінендіруүшінақпараттық

жүйелердіинтеграциялаужөніндегімемлекеттікоргандардыңжұмыстоптарының

отырыстарынақатыстыжəнеосыбағытташешімұсынды.

Валюталықзаңнаманыңбұзылуынқарауүшін 2009 жылыҰлттықБанктің

филиалдарына 4 мыңнанастамхабаркеліптүсті.

2009 жылыКеденодағыісжүзіндежүзегеасырылғанкездеэкспорттық-импорттық

валюталықбақылаусаласындағытəуекелдердібағалаубойыншажұмысжүргізілді. Кеден

одағыісжүзіндежүзегеасырылғанкездеқараужəнешешуталапетілетінмəселелер

бойыншакездесулерөткізужөніндеұсынысжіберілдіжəнеҚаржыминистрлігінің,

ИндустрияжəнесаудаминистрлігініңжəнеСтатистикаагенттігініңөкілдеріменкездесуге

қатысты. КездесунəтижесібойыншаКеденодағыішіндегірепатриацияныбақылаудың

қолданылыпжүргенмеханизмініңжұмысістеуітоқтатылғанкездетуындайтынтəуекелдерді

басқарушараларыныңбіріретіндеҰлттықБанкрепатриацияныбақылаужөніндегіміндетті

жанамасалықтаралужəнетауарларэкспортыменимпортыкезіндеолардытөлеудібақылау

механизмішеңберіндесалықоргандарынажүктеудіұсынды.

Сондай-ақ, осымəселеҚазақстанРеспубликасыменРесейФедерациясыарасындағы

банкаралықжəнеинвестициялықынтымақтастықжөніндегішағынкомиссияның 11-ші

отырысыбарысындаталқыланды.

Валюталықзаңнаманыбұзушылықтарсаласындағыəкімшілікісжүргізу.Ұлттық

Банк 2009 жылывалюталықзаңнамасаласындаəкімшілікқұқықбұзушылықтардыанықтау

жəнеболдырмаубойыншажұмыстыжалғастырды.

Валюталықоперацияларжəнекапиталағындарыбойыншаақпаратбазасынжасау

жəнеосыбазанегізіндевалюталықоперацияларғаталдамамониторингінжүргізувалюталық

реттеудіңбасымміндетіболыптабылуыжалғасуда.

Сыртқысектордыңстатистикасынқалыптастыруүшінвалюталықоперациялар

бойыншауақтылы, толықжəнешынайыесепкеалудықамтамасызетумақсатындатіркеу

куəліктерінжəнехабарлаутуралыкуəліктердіалуғаөтінішберумерзімдерінбұзғаныүшін,

шынайыемесақпаратбергеніүшін, сондай-ақвалюталықоперацияларбойыншаесептілікті

уақтылыұсынбағаныүшінəкімшілікжауапкершіліккөзделеді.

ҰлттықБанк 2009 жылывалюталықзаңнамасаласындаəкімшілікқұқық

бұзушылықтартуралы 1957 ісқозғады, бұл 2008 жылменсалыстырғанда 1,9 есеаз (3659 іс).

Істерсаныныңазаюы «Шағынжəнеортакəсіпкерліксубъектілерінтексеруге

мораторийжариялаутуралы»  ҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің 2009 жылғы 17 ақпандағы 

№ 176 қаулысынасəйкесшағынжəнеортакəсіпкерліксубъектілерінтексеругемораторий

енгізуге (2009 жылғы 17 ақпан  – 2009 жылғы 1 шілдеаралығында) жəнезаңнаманың

өзгеруінебайланыстыболды.

1846 əкімшілікісбойыншажазақолданылды, олардыңүлкенбөлігіескертутүрінде  – 

1500 іс.

2009 жылыҰлттықБанксалғанайыппұлдардыңжалпысомасы 348 ісбойынша 

60,2 млн. теңгеніқұрады. 

Соныменқатар, 2009 жылы 106 ісбойыншаөндірістоқтатылды, 2 ісқарауүшінсот

органдарынажіберілді, оныңнəтижелерібойынша 0,2 млн. теңгесомағаайыппұлтүрінде

жазақолданылды. Сондай-ақҰлттықБанк 11 ісбойыншаəкімшілікжазақолданужəне

əкімшілікжазаданбосатутуралықаулылардыорындаудытоқтатты. 2010 жылғы 1

қаңтардағыжағдайбойынша 3 ісқаралуда. 33

Осылайша, 2009 жылыҰлттықБанктіңвалюталықзаңнамасаласындаəкімшілік

құқықбұзушылықтуралыістердіқараужөніндегіқызметінəтижелерініңбіріреспубликалық

бюджетті 60,4 млн. теңгесомағатолықтыруболды.

Валюталықбақылаумəселелерібойыншаинспекциялау.Валюталықзаңнамадаəр

түрлішектеулердіңқысқартылғанынжəнетұтастайалғандавалюталықоперацияларды

жүзегеасырутəртібініңжеңілдетілуінескереотырып, валюталықоперацияларсаласындағы

ҰлттықБанкжүзегеасыратынтексерулердіңсипатыталдауміндеттеріне, сондай-ақ

валюталықбақылауагенттерініңҰлттықБанккеберетінақпаратыныңуақтылыжəне

шынайыболуынақарайбағытталды. Тексерулердіжүзегеасырудыңжаңаəдістері

статистикалықмониторинг, валюталықмониторингжүйелері, шетелвалютасынасұраныс

пенұсыныскөздерітуралыесептерді, экспорттық-импорттықвалюталықбақылау

нəтижелерінжинауарқылыалынатынақпаратты, сондай-ақвалюталықзаңнамашеңберінде

ұсынылатынбасқаматериалдардыжəнеақпараттынеғұрлымтолықзерттеументалдауға

негізделеді.

Осыжағдайларжəнешағынжəнеортакəсіпкерліксубъектілерінтексеругемораторий

енгізуҰлттықБанкжүргізетінтексерулерсаныныңжылсайынқысқаруынасебепшіболды.

Мəселен, 2007 жылменсалыстырғандажүргізілгентексерулерсаны 22,5%-ға, яғни

тексерулер 714-тен 552-гедейінқысқарды.

ҰлттықБанк 2009 жылывалюталықзаңнаманысақтаумəселелерібойынша 552

тексеру, оныңішіндеуəкілеттібанктерге/олардыңфилиалдарына (атапайтқанда 10 банк

жəне «Қазпочта» АҚкешендітексеруменқамтылды) 144 тексеру (оныңішінде 2 жоспардан

тыстексеру), уəкілеттіұйымдарға 408 тексеру (оныңішінде 5 жоспардантыстексеру)

жүргізді.

ЖүргізілгентексерулердіңнəтижелерібойыншаҰлттықБанктіңфилиалдарықолма-

қолшетелвалютасыменайырбастауоперацияларынжүргізутəртібінбұзудыанықтау

бойыншасанкцияларменықпалетушараларынқолданды, қалғанбұзушылықтарбойынша

материалдықараужəнетиістішараларқабылдауүшінҰлттықБанктіңорталықаппаратына

жіберілді.

2009 жылытексерубарысындаанықталғанбұзушылықтарбойынша, 77 ескертумен

қатар, 11,5 млн. теңгесомаға 82 айыппұлтүріндеəкімшілікжазаларқолданылды.

Бұданбасқа 216 ықпалетушарасықолданылды (оныңішінде 56 – жазбашаескерту

түрінде, 117 – міндеттеме-хаттардыталапетутүріндежəне 43 – жазбашаұйғарымшығару

түрінде), сондай-ақуəкілеттіұйымдардыңбірлиценциясынжəне 25 тіркеукуəлігін

қолданудытоқтататұружүзегеасырылды.