ҰлттықБанктіңалтынвалютаактивтеріжəнеолардыбасқару

2.2. ҰлттықБанктіңалтынвалютаактивтеріжəнеолардыбасқару

Алтынвалютаактивтерікөрсеткіштерініңдинамикасы.ҰлттықБанктіңжалпы

алтынвалютаактивтерініңжалпыкөлемі 2009 жылдыңаяғында 23 218,5 млн. долл. болды,

бұл 2008 жылдыңаяғындағытиістікөрсеткішпенсалыстырғанда 3 346,4 млн. долл. көп.

Жалпыалтынвалютаактивтерініңкөлемініңөзгеруінееркінайырбасталатынвалютадағы

жəнеСДР-дағыактивтердің 2 846,4 млн. долл. ұлғаюыəсеретті, қымбатметалдармен

активтер 500,0 млн. долл. ұлғайды.

2009 жылыактивтердіңвалютадағыбөлігініңөзгеруімыналарғабайланыстыболды. 

Қаржыминистрлігініңпайдасынамұнай-газсекторыныңкомпанияларынан

салықтардытөлеутүрінде 5 416,6 млн. долл. сомасындашетелвалютасындағытүсімдерге

байланыстыболды. Бұлретте 3 585,4 млн. долл. мөлшердегітүсімдердіңбірбөлігіҰлттық

қордыңтұрақтандырупортфелінеайырбасталды.

2009 жылыҚазақстанныңвалютанарығыеркінайырбасталатынвалютағаұсыныстың

оныңсұранысынанасыпкетуықпалындаболды. ҰлттықБанктіңнетто-сатукөлемі 5 441,3

млн. долл. болды, оның 5 815,2 млн. долл. – ҰлттықБанктіңҚазақстанқорбиржасындағы

(KASE) нетто-сатуы, 373,9 млн.  долл. – ҰлттықБанктіңбиржадантыснарықтағынетто-

сатыпалуы.

ҰлттыққордыңвалютаактивтерініңбірбөлігінқайтаайырбастаушеңберіндеҰлттық

Банктұтастайалғанда 7 850,3 млн. долл. сомағашетелвалютасындағыактивтердісатып

алды.

ҰлттықБанк 2009 жылыҚаржыминистрлігініңсыртқыборышбойыншажалпы

сомасы 121,7 млн. долл. төлемдерінжүзегеасырды

Осылайша, ҰлттықБанкжүргізгеноперациялардыңқорытындыларыбойыншатаза

алтынвалютаактивтері 2009 жылғы 1 қаңтарменсалыстырғанда 2 814,3 млн. долл. ұлғайды

жəне 22 658,6 млн. долл. болды (ІІбөлімнің 2.2-бөлімшесіне 1-қосымша, 2.2.1-кесте).

ҰлттықБанктіңжəнеҰлттыққордыңалтынвалютаактивтерінбасқару. 2009

жылыҰлттыққордыңактивтерінсыртқыбасқарушылардыңқызметініңинвестициялық

стратегияныңшектеулерінесəйкесболуынажүйелімониторингжүргізілді.

ҰлттықБанкБасқармасының 2006 жылғы 27 қазандағы№105 қаулысыменбекітілген

ҚазақстанРеспубликасыҰлттықБанкініңалтынвалютаактивтерінбасқарубойынша25

инвестициялықстратегияныңжəнеҰлттықБанкБасқармасының 2006 жылғы 25 шілдедегі

№65 қаулысыменбекітілгенҰлттыққордыңинвестициялықоперацияларынжүзегеасыру

ережесіндебелгіленгенталаптардысақтауғабақылаукүнсайынжүзегеасырылды.

ҰлттықБанктіңалтынвалютаактивтерініңжəнеҰлттыққордыңдербесжəнесыртқы

басқарудағыактивтерініңкірістілігінесептеукүнсайынжүзегеасырылды.

Бірлескеніс-əрекеттержоспарыніскеасырушеңберіндеҰлттықБанк 2009 жылғы 2

ақпанда «Самұрық-Қазына»  ұлттықəл-ауқатқоры» АҚ-ныңжəне 2009 жылғы 18 ақпанда

ҚазАгроұлттықбасқарушыхолдингі» АҚ-ныңоблигацияларынсатыпалу-сатушарттарын

жасадыжəнетиісінше 480 млрд. теңгежəне 120 млрд. теңгесомағаосыоблигацияларды

сатыпалудыжүзегеасырды. Мəселен, Ұлттыққордыбасқаружөніндегікеңестің 2009

жылғы 23 қарашадағыотырысының№01-7.14 хаттамасының 1-тармағынасəйкесҰлттық

Банк 2009 жылғы 8 желтоқсанда  «Самұрық-Қазына» ҰƏҚ» АҚоблигацияларынсатыпалу-

сатушартынжасадыжəне 150 млрд. теңгесомағаосыоблигациялардысатыпалудыжүзеге

асырды.

ҰлттықБанкБасқармасының «ҚазақстанРеспубликасыныңҰлттықБанкі

Басқармасының «ҚазақстанРеспубликасыҰлттыққорыныңинвестициялықоперацияларын

жүзегеасыруережесінбекітутуралы» 2006 жылғы 25 шілдедегі№ 65 қаулысынаөзгерістер

ментолықтыруларенгізутуралы» 2009 жылғы 28 қаңтардағы№6 қаулысынасəйкес,

тəуекелдердібарыншаазайту, сондай-ақҰлттыққордыңактивтерініңөтімділігінарттыру

мақсатында 2009 жылғы 1 cəуірденбастапоблигациялардыңпортфелінеарналғанэталондық

портфельгекіретінбағалықағаздардыөтеугедейінгіорташамерзімазайтылды.

Мəселенолмыналарданбастап:

Merrill Lynch US Treasury (G0Q0) –  45%,

Merrill Lynch EMU Direct Governments (EG00) – 30%,

Merrill Lynch UK Gilts (G0L0) – 10%,

Merrill Lynch Japan Governments (G0Y0) –  10%,

Merrill Lynch Australian Governments (G0T0) – 5%

мыналарға:

Merrill Lynch U.S. Treasuries, 1-5 Yrs (GVQ0) – 45%,

Merrill Lynch EMU Direct Governments, 1-10 Yrs (EG05) – 30%,

Merrill Lynch U.K. Gilts, 1-10 Yrs (G5L0) – 10%,

Merrill Lynch Japan Governments, 1-10 Yrs (G5Y0) – 10%,

Merrill Lynch Australian Governments, 1-10 Yrs (G5T0) – 5% өзгертілді.

Президенттің 2009 жылғы 27 наурыздағы№777 Жарлығынасəйкес 2009 жылы

жұмыспенқамтудықамтамасызету, жұмыссыздықтыңайтарлықтайөсуінболдырмаужəне

дағдарыстанкейінтұрақтыдамуғаарналғанжағдайларжасаумақсатында 2009 жылбойы

Ұлттыққорданмақсаттытрансферттүрінде 261,5 млрд. теңгеалынды.

Ұлттыққордыңактивтерінкастодиандықсақтаудыəртараптандырумақсатында 2009

жылғықаңтарда Federal Reserve Bank of New York тұрақтандырупортфелініңшотына 3

млрд. долл. астаммөлшердеактивтердіаударудыжүзегеасырды. 2009 жылғыекінші

тоқсандаеуроғаденоминирленгенактивтерді Clearstream тұрақтандырупортфелініңшотына

аударудыжүзегеасырды.

Ұлттыққордыңактивтерінкастодиандықсақтаудыңтəуекелдерінбасқаруды

оңтайландыру, сондай-ақтүрлендірумақсатындақосымшаеуропалықкастодиандытаңдау

бойыншажұмысжүргізілді. ҰлттықБанкбірнешеқаржыұйымдарынакастодиандыққызмет

көрсетубойыншаұсыныстарберуге (жаңартуға) сұраныстаржіберді. Осысəттекомиссия

жəнеқызметкөрсетусапасыпозициясынанқосымшакастодиантаңдаубойыншажұмыс

жалғасуүстінде.

ҰлттықБанкБасқармасының 2006 жылғы 25 шілдедегі№66 қаулысыменбекітілген

ҚазақстанРеспубликасыҰлттыққорыныңактивтерінсыртқыбасқарушылардытаңдау

ережесінесəйкессоңғы 2-3 жылдардағынəтижелернегізіндеҰлттыққордыңсыртқы26

басқарушыларықызметініңтиімділігінбағалаурəсіміжылсайынөткізіледі. Жүргізілген

талдаунəтижелерібойыншаҰлттықБанкБасқармасының «ҚазақстанРеспубликасыҰлттық

қорыныңактивтерінсыртқыбасқарукелісімдерінбұзутуралы» 2009 жылғы 25 мамырдағы

№50 қаулысыменмынадайсыртқыбасқарушыларменинвестициялықбасқарутуралы

келісімдертоқтатылды:

1.«Ауқымдыоблигациялар» мандатыбойынша – BlackRock Financial Management,

Inc.

2.«Ауқымдыакциялар» мандатыбойынша – Alliance Capital Limited.

Ұлттыққордыңсыртқыбасқарушысының «Ауқымдыоблигациялар» мандаты

бойыншапортфеліҰлттықБанккедербесбасқаруға, соныменқатарҰлттыққордыңсыртқы

басқарушысының «Ауқымдыакциялар» мандатыбойыншапортфелі – осымандатбойынша

еңжақсынəтижекөрсеткенсыртқыбасқарушы – JPMorgan Asset Management берілді.

ҰлттыққордыңактивтерінбасқарушылардыңарасындаҰлттыққордыңактивтерін

басқарудытүрлендіру, сондай-ақсенімділігінарттырумақсатындасоңғыжылдарыҰлттық

қордыңактивтерінсыртқыбасқарубағдарламасыныңедəуірқысқарғандығынескере

отырып, оныкеңейтутуралышешімқабылданды. Осығанбайланысты, 2009 жылғы 30

қарашадаҰлттықБанкБасқармасының «ҚазақстанРеспубликасыныңҰлттықБанкі

Басқармасының «ҚазақстанРеспубликасыҰлттыққорыныңактивтерінсыртқы

басқарушылардытаңдауережесінбекітутуралы» 2006 жылғы 25 шілдедегі№ 66 қаулысына

толықтыруларменөзгерістеренгізутуралы» №105 қаулысықабылданды.

2009 жылғымаусымныңбасындаҰлттықБанк «Ауқымдыактивакциялар» жəне

«Ауқымдыпассивакциялар» мандаттарыбойыншасыртқыбасқарушылардытаңдаужөнінде

тендержариялады. Осыжұмысшеңберінде 43 əлуеттісыртқыбасқарушыныңсипаттамалары

менұсыныстарына (Request for proposal) талдаужүргізілді, оныңішінде 31 ұсыныс -

«Ауқымдыактивакциялар» мандатыбойыншажəне 12 ұсыныс - «Ауқымдыпассив

акциялар» мандатыбойынша, олардыңқорытындыларыбойыншаəлуеттісыртқы

басқарушылардыңқысқатізіміжасалынды. Осытендердіжүргізунəтижелерібойынша

жоғарыдааталғанмандаттарбойыншажаңасыртқыбасқарушылардытаңдаужоспарланады.

2009 жылғықазанныңбасындаҰлттықБанк «Ауқымдыоблигациялар» мандаты

бойыншаҰлттыққордыңактивтерінсыртқыбасқарушылардытаңдаубойыншатендер

жариялады. Осытендершеңберінде 24 əлуеттісыртқыбасқарушыларданұсыныстарға

(Request for proposal) сұратуларалынды, олардыңқорытындыларыбойыншаосымандат

бойыншаəлуеттісыртқыбасқарушылардыңқысқатізіміжасалынды. Осытендердіжүргізу

нəтижелерібойыншажоғарыдааталғанмандатбойыншажаңасыртқыбасқарушыларды

таңдаужоспарланады.

Əлемдікқаржынарықтарындағыекіұштылықтыескереотырып, ҰлттықБанктің

бастамасыменқаржытəуекелдерінбарыншаазайтумақсатында, сондай-ақҰлттыққорды

басқаружөніндегікеңестің

6

мақұлдауыменҚазақстанРеспубликасыныңҰлттықБанкі

Басқармасының «ҚазақстанРеспубликасыныңҰлттықБанкіБасқармасының «Қазақстан

РеспубликасыҰлттыққорыныңинвестициялықоперацияларынжүзегеасыруережесін

бекітутуралы» 2006 жылғы 25 шілдедегі№ 65 қаулысынаөзгерістерментолықтырулар

енгізутуралы» 2009 жылғы 30 қарашадағы№107 қаулысыменҰлттыққордыңжинақ

портфелініңтактикалықбөлуін 80%-ыоблигацияларданжəне 20%-ыакциялардантұратын

индекскеөзгертуді, сондай-ақҰлттыққордыңжинақпортфелініңэталондықвалюталық

бөлуіндегіАҚШдолларыныңүлесінеуроныңүлесін 30%-дан 35%-ғадейінұлғайтуесебінен

45%-дан 40%-ғатөмендетудікөздейтінөзгерістерментолықтыруларенгізілді.ҰлттықБанк

Басқармасының 2009 жылғы 30 қарашадағы№104 қаулысынасəйкесалтынвалюта

активтерінвалюталықбөлутиістітүрдеөзгертілді.

 

6

Ұлттыққордыбасқаружөніндегікеңестің 2009 жылғы 23 қарашадағыотырысының№01-7.14 хаттамасының

2,3-тармақтарынасəйкес 27

ҰлттықБанктіңалтынвалютаактивтерінбасқарунəтижелері. Алтынвалюта

активтерініңинвестициялықпортфелі.

Алтынвалютаактивтерініңинвестициялықпортфелініңнарықтыққұны 2009 жылдың

басында 6 041,0 млн. долл. болды, ал 2009 жылдыңаяғындаинвестициялықпортфельдің

нарықтыққұны 9 329,1 млн. долл. болды. 2009 жылыалтынвалютаактивтерінің

инвестициялықпортфеліндеАҚШдолларындаесептелгенинвестициялықкіріс (іске

асырылғанжəнеіскеасырылмаған) пайдаболды, ол 298,3 млн. долл. болды.

2009 жылывалюталарқоржынындакөрсетілгеналтынвалютаактивтерінің

инвестициялықпортфелініңкірістілігі 2,47% болды. Эталондықпортфельдіңкірістілігі

2,15% болғанкездеүстемекірістілік 32 базистіктармақболды.

2009 жылыАҚШдолларындакөрсетілгеналтынвалютаактивтерініңинвестициялық

портфелініңкірістілігі 8,45% болды. Эталондықпортфельдіңкірістілігі 8,10% болғанкезде

үстемекірістілік 35 базистіктармақболды.

2009 жылдыңаяғындаинвестициялықпортфельдіңактивтерінқұралдарбойынша

бөлумынадайқұрылымғаиеболды: ақшажəнеоныңбаламалары – 0,76%, мемлекеттік

бағалықағаздар – 92,96%, агенттікбағалықағаздар – 4,84%, ХҚҰБҚ – 0,32%, активтермен

қамтамасызетілгенбағалықағаздар – 0,00%, корпоративтікбағалықағаздар – 1,12%.

Инвестициялықпортфельдіңактивтерінқисықкірістілікпенбөлумынадайқұрылымғаие

болды: 1 жылданаз – 11,99%, 1-2 жылғы – 51,81%, 2-3 жылғы – 33,56%, 3-4 жылғы – 2,21%,

4-5 жыл – 0,44%, 5 жылданастам – 0,00%.

ҰлттықБанкБасқармасының «ҚазақстанРеспубликасыныңҰлттықБанкі

Басқармасының«ҚазақстанРеспубликасыҰлттықБанкініңалтынвалютаактивтерінбасқару

бойыншаинвестициялықстратегияныбекітутуралы» 2006 жылғы 27 қазандағы№ 105

қаулысынаөзгерістеренгізутуралы» 2009 жылғы 27 ақпандағы№13 қаулысынасəйкес

алтынвалютаактивтерініңбасқарудыңтиімділігінарттырумақсатындаэталондық

портфелініңинвестициялықшегі 1-5 жылдан 1-3 жылғадейіназайтылды.

СоныменқатарбасқарудыңтиімділігінарттырумақсатындаҰлттықБанк

Төрағасының 2009 жылғы 22 қазандағы№ 96 өкімінесəйкесжалпысомасы 3 млрд. долл.

активтердіөтімділікпортфеліненинвестициялықпортфельгеаударужүзегеасырылды.

2009 жылғыжелтоқсандаҰлттықБанкБасқармасының 2009 жылғы 30 қарашадағы

№104 шешімінорындаумақсатындаинвестициялықпортфельдіңвалюталықбөлуінеуроның

құрамдасбөлігін 30%-дан 35%-ғаұлғайтупайдасынадоллардыңқұрамдасбөлігін 45%-дан

40%-ғаазайтужағынақарайөзгертужөніндеоперацияларжүргізілді.

Абсолюттіккірістілікпортфелі. Алтынвалютаактивтерініңабсолюттіккірістілік

портфелініңнарықтыққұныжылдыңбасында 391,1 млн. долл., ал 2009 жылдыңаяғында –

390,8 млн. долл. болды.

Алтынвалютаактивтерініңабсолюттіккірістілікпортфелініңкірістілігі2009 жылы

(-) 0,09% болды. Эталондықкірістілік 0,70% болғанкездеүстемекірістілік (-)79 базистік

тармақболды. Инвестициялықкіріс (іскеасырылғанжəнеіскеасырылмаған) есептікезең

үшін (-) 337,6 мыңдолл. болды.

Алтынвалютаактивтерініңөтімділікпортфелі. Алтынвалютаактивтерінің

өтімділікпортфелініңнарықтыққұны 2009 жылдыңбасында 9 905,7 млн. долл., 2009

жылдыңаяғында – 9 772,1 млн. долл. болды.

Алтынвалютаактивтерініңөтімділікпортфеліақша-кредитсаясатынжүргізуге

арналғанжəнебарлықағындаржəнетүрлітөлемдердеоларқылыжүзегеасырылады. Осы