«КазНИГРИ» ЖШС-нің шаруашылық қызметіне сипаттама

ustify">     3. Қаулыға сәйкес атқаратын негізгі қызметі:

- геологиялық барлау, геофизикалық қызмет және ғылыми ізденістердің басқа да түрлері;

- делдалдық және сату қызметтері [11].

     Бухгалтерлік  қызметті ұйымдастыруы:

       Бухгалтерлік есеп бухгалтериямен дербес құрылымдық бөлімше сияқты жүзеге асырылады. Бухгалтерия қызметін реттейтін, құқықтықтық-нормативтік құжат «Бухгалтерия жағдайы» туралы құжат болып табылады. Бухгалтерия жұмыскерлерінің лауазымды міндеттері лауазымды нұсқаулармен реттеледі.

        Шаруашылық операция міндеттері және мүлік бойынша бухгалтерлік есеп тенге мен тиын бойынша 1С-бухгалтерия бағдарламасын қолдану арқылы жүзеге асырылады.

        Шаруашылық операцияларының орындалуын ішкі бақылау бухгалтерия арқылы алғашқы есептік құжатты қабылдауды есепке алғанда қолданылады және оған мына бағыттарды жүзеге асыратын бақылау рәсімдері жатады:

  - бақылауды тексеру;

      - заңға сәйкестікті тексеру;

     - өкілділікті тексеру

     - деректердің өңделуін тексеру;

     - қорғаныс жүйесін тексеру;

     - тексеру тәуелсіздікі.

 Бухгалтерлік құжаттама:        

       ЖШС атқаратын барлық шаруашылық  операциялары негізгі бухгалтерлік есеп жүргізілетін алғашқы құжаттармен рәсімделеді. ЖШС шаруашылық қызметінің деректерін рәсімдеу үшін, 23.05.2007 ж. №185 ҚР Қаржы министрлігінің бұйрығымен бекітілген бастапқы құжаттың жиынтық формалары және 1С-Бухгалтерия бағдарламасы қарастыратын алғашқы құжат формалары қолданылады [11].

     Бухгалтерлік  есеп регистрлері 1С бағдарламасымен  көзделген ЖШС бухгалтерлік есебі  жүргізілетін форматта құрылады.

     Бухгалтерияға келіп түсетін бастапқы құжаттар формасы, мазмұны, арифметикасы бойынша міндетті тексеріске түседі.

     Ақшалай, тауарлы-материалдық және басқалай құндылықтарды сақтау және жұмсау, заңға және тағайындалған тәртіпке қарама қайшы келетін операциялар бойынша құжаттар қабылданбайды, олар ЖШС-ның Бас бухгалтеріне шешім қабылдау үшін беріледі.

     Бұрын кеткен жазба қателерін түзету үшін проводкаларды түзету бухгалтерлік анықтамасы беріледі. Бухгалтерлік анықтамаға оны жасаған орындаушының және бас  бухгалтердің қолы қойылуы керек.

     Белгілі бір құжаттарды сақтау үшін әрбір  есепті ай және кварталға іс қағазы құрылады. Бухгалтерлік мұрағатта сақтау жауапкершілігі және мұрағат кітапшасына енгізіп отыру бухгалтерге жүктеледі [10].

     Ол  мынадай сақтау мерзімдерінен құралады:

     - жылдық қаржылық есеп – күнбе-күн

     - кварталдық – 5 жыл;

     - келіп түскен негізгі құралдарды бағалау ведомость актілері – күнбе-күн;

     - жұмысшылардың жеке шоттары (еңбекақы есептеу ведомості) – 75 жыл;

     - басқалай құжаттар – 5 жыл.

     Құжаттарды  сақтау мерзімінен шығару олар жүргізілген  жылдан  кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап жүргізіледі.

     Қаржылық  есептілік:

Қаржылық  есептілік Қазақстан Республикасының  ұлттық валютасында жүргізіледі. 

1-кесте

     Қаржылық  есептілік құрамы және оның жүргізілу мерзімі 

 

     Бухгалтерлік баланс ЖШС-ның қаржылық жағдайын көрсетеді және активтер, міндеттемелер және меншікті капитал жөнінде ақпараттар беріп отырады. Шаруашылық операцияларын негізге ала отырып активтер мен міндеттемелер баланста қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

     Қоғам активтердің, меншікті капиталдың, міндеттемелер  мен соның жүзеге асырып отырған  шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есебін бухгалтерлік есептің шоттарының жұмыс жоспарына сәйкес Қазақстан  Республикасының «Бухгалтерлік  есеп пен қаржылық есептілік туралы» заңына, ҚЕҰС,  ҚЕҰС-ны түсіндірмелеу жөніндегі тұрақты комитетімен жарияланған ҚЕҰС-ларды қолдану жөніндегі түсіндірмелерге, осы Есептік саясатқа және Стандарттардың ішкі түсіндірмелеріне, Қоғамның бухгалтерлік есепті ұйымдастыру жөніндегі өзге нұсқаулықтары мен бұйрықтарына негізделумен жүргізіп отырады [1].

     Тауарлардың өзіндік құны негізінде пайда және зиян жөніндегі есептілік шығыстарды өзіндік құны функциясы бойынша классификациялайды.

     Ақша  қозғалысы жөніндегі есептілікте  ақша қаражаттары операциялық, инвестициялық  және қаржылық қызмет бойынша тікелей  есептеу әдісінен құралады.

     Капитал өзгерісі бойынша есептілік ЖШС-ның жылдық кезең бойындағы таза активтерінің өзгеруін көрсетеді. Бұл өзгерістер ЖШС қызметінің кезең бойындағы коптеген пайдасы мен зиянын көрсетеді.

       ЖШС-ның жылдық бухгалтерлік есебі бойынша түсіндірмелік жазбада көрсетіледі:

     - Қаржылық есептілікті дайындау мен таңдалған есеп саясаты туралы ақпарат,

     - ХҚЕС бойынша ашылуы керек, бірақ қаржылық есептілікте көрсетілмеген,

     - Қаржылық есептілікте көрсетілмеген, бірақ дәлелдеу үшін қажет қосымша ақпараттар.

     Есеп  саясатының қолданылуын қадағалау:

     1. Есеп саясаты барлық қызметкерлерге өз қызметі шегінде міндетті болып саналады.

     2. Есеп саясатын дұрыс қолдануды қадағалау Бас бухгалтерге жүктеледі [11]. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     2  Кәсіпорындағы қаржылық есепті ұйымдастыру 
 

2.1 Кәсіпорын активтері, оларға сипаттама 
 

  «КазНИГРИ»  ЖШС-нің  қаржылық есептілік түрлері:

• Бухгалтерлік баланс
• Пайда және зиян жөніндегі есептеме
• Ақшалай қаражаттар қозғалысы жөніндегі есептілік (тікелей және жанама әдістер)
• Капитал өзгерісі жөніндегі есептеме

     Бухгалтерлік  есептің негізгі және басты міндетінің, атқаратын қызметі мен функциясының бірі – пайдаланушыларға кәсіпорынның мүлкі және қаржылық жағдайы туралы ақпараттық мәліметтерді дер кезінде, яғни уақтылы жеткізіп беріп отыру. Осындай ақпараттық мәліметгің негізгі қайнар көзі болып – бухгалтерлік баланс табылады. Сырт көзбен қарағанда кәсіпорынның бух-галтерлік балансы актив және пассив деп аталатын екі бөлімді кестеге ұқсас болып табылады. Оның сол жағында, яғни активінде кәсіпорынның қаржылары, заттай және ақшалай түрдегі мүліктері мен шығындары көрсетілсе (орналастырылған болса), оңжағында, яғни пассив бөлімінде осы ұйымның қорлану көздері қарастырылады. Бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес бухгалтерлік баланстың актив бөлімінде кәсіпорынның өзіне тиесілі, яғни қолда бар мүліктері қарастырылады. ұйым осыларды пайдалану арқылы ғана алдағы уақытта табыс таба алатындықтан бүл мүліктерді кәсіпорынның әлуетті табыстары ретінде таниды [6].

     «КазНИГРИ»  ЖШС-нің  бухгалтерлік балансын талдасақ (2-кесте):

      

2-кесте

     «КазНИГРИ»  ЖШС-нің 31.12.2010 жылғы  бухгалтерлік балансын талдау  

 

     Бухгалтерлік  балансты талдасақ, кестеден көріп  отырғанымыздай, ақша қаражаттары және оның баламалары есепті кезеңнің басы бойынша 513 822 теңгені құраса, есепті кезеңнің аяғында 7 567 824 теңгені құрап отыр. Қысқа мерзімді саудалық және басқа да дебиторлық бережақ есепті кезең басында 867 538 теңгені құраса, ал соңында 1 127 927 теңгеге азайғанын көріп отырмыз. Ал қорларға келетін болсақ, ол есепті кезең басында 66 895 теңге, есепті кезең соңында 48 612 теңгеге тең болып отыр. Жалпы қысқа мерзімді активтердің барлығына келетін болсақ, ол есепті кезең басында 1 031 777 теңгеге тең болса, жыл аяғында 1 590 111 теңге болған, яғни теңгеге құны артқан. Капитал есепті кезең басында 1 634 494 теңге болған, ал соңында 9 487 400 теңге болып отыр.

Пайда және зиян жөніндегі есептемені құрудың  мақсаты – кәсіпорынның пайдасы немесе зияны жөніндегі ақпараттар алу. Кәсіпорынның пайда және зиян жөніндегі есептілігіне тоқталсақ (3-кесте): 

3-кесте

     «КазНИГРИ»  ЖШС-нің 31.12.2010 жылғы  пайда және зиян жөніндегі есептілігі