Қазақстан тұрғындарының жоғарылатудағы ең негізгі алты бағыт

Қарағанды Мемлекеттік  Медицина Университеті

 

 

 

 

 

СӨЖ

Тақырып: « Қазақстан  тұрғындарының жоғарылатудағы ең негізгі  алты бағыт »

 

 

 

Орындаған: Сапишева А.Г.

504 топ “ҚДС”

Қабылдаған: Сұлтанов А.К.

 

 

 

 

Қарағанды 2012ж.

Жоспар

 

МАЗМҰНЫ 
 
КІРІСПЕ 
 
1 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 
1.1 Экономикалық өсу және экономикалық даму, экономикалық өсудің  
факторлары, көрсеткіштері. 
1.2 Экономикалық өсудің типтері және негізгі модельдері. 
1.3 Экономикада және оның өсуіндегі мемлекеттік реттеудің ролі. 
 
2 ҚР ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, КЕЗЕҢДЕРІ МЕН  
ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ 
2.1 Қазақстандағы экономикалық өсудің ерекшеліктері мен даму кезеңдері. 
2.2 ҚР-дағы қазіргі экономиканың жағдайы. 
 
3 ҚР ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ БОЛАШАҒЫ. 
 
ҚОРЫТЫНДЫ. 
 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

        Ел  қатарына қосылумен бірге, мемлекет ішінде  еңбектің барлық түрі мен  және құру. Ал, экономиканың тұрақты дамуы тарихи ұгым. Қоғамның даму барысындағы кезеңдерде ... ... ... ... осы ... қарастырып барып, оның бүгінгі ... ... ...мақсат болып табылады. 
       Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев біздің елде он жыл  ішіндегі қол жеткен реформаландыру ... ... ... ... ... реформалар кезеңінің көптеген қиындықтарын ойдағыдай  еңсеріп, тұракты экономикалық даму ... ... ... ... ... [1, 5б]. Сондықтан, экономикалық өсудің процесінің мәні мен мазмұнын зерттеу біздің елде ... ... ... ... ... ... ... тақырыптың белсенділігін экономикалық өсудің қоғам дамуының басты ... бірі ... ... ... ... ... өзінің азаматтарының жағдайын көтеруге және туындайтын әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге ... ... ... ... ... – ... маңызды мақсаттарының бірі болып табылады. Атап ... өсу ... осы ... ... ... ... ... деңгейі, мемлекеттің бәсекелестік қабілеті және әлемдік ... ... ... елдің болашақта дамуы толығымен байланысты. 
       Нарыққа көшу ... ... және ... ... ... ... болып қоғамдық өнім көлемінің өсуі, халықтың  өмір сүру деңгейінің, қоғам ауқаттылығының ... ... ... ... жолына тұрған тәуелсіз Қазақстан Республикасының  алдында өнім өндіруді жоғарлату сияқты күрделі мәселелер тұр. ... ... ... бұл ... ... шешіп келе жатыр, бірақ экономикалық  өсу қысқа мерзімді ... ... ... ... ... қоғам  дамуының ұзақ мерзімді сұрағы болғандықтан, бұл сұрақ өте маңызды және дер 
кезде қаралуын талап етеді. 
       Қойылған мақсатқа қарай, қаралатын міндеттер: 
- экономикалық өсу түсінігін қарастыру; 
- ... ... әсер ... ... ... ... өсудің негізгі көрсеткіштерін анықтау; 
- экономикалық өсудің типтерін қарастыру; 
- экономика дамуын жоғарлатудағы мемлекеттің ролін анықтау; 
- ҚР-ның қазіргі экономикалық даму ... ... ... ... ... жұмыстың негізгі мәселесі – нарық ... сай ...... ... іс-жүзіндегі формаларының даму  жолдарын қарастыру. 
        Берілген тақырып өзінің белсенділігінің арқасында көптеген ... Ж..Б. Сэй, Дж. ... ... Сакс және... озық 
ғалымдар К.Н. Нарыбаев, С.С. Оспанов, Б.М. Мұхамедиевпен қарастырылған. 

 

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 

      1.1 Экономикалық өсу және экономикалық даму, экономикалық ... ... өсу – ... ... өнім ... ... яғни 
халықтың өмір сүру деңгейінің жоғарлауы. 
      Экономикалық өсу – ұзақ уақыт аралығындағы нақты және әлуетті (мүмкін) ұлттық табыстың ... даму ... ... қарағанда шаруашылық прогресті 
толығырақ сипаттайды. Ол тек қана өндірістің көбеюін ғана емес, ... ... ... жаңа ...пропорциялардың пайда болуын білдіреді. Олар, өз кезегінде келесі дамудың ... ... ... ең ... ... ... ... өсуімен байланысты. Ол өндірісті және товар ассортиментін жаңарту, ... ... ... ... ... маңызды бағдарларын елемей алады. Ал тура осы процестер экономикалық дамудың және оның жоғарырақ сапалы ... ... ... ... өсу және ... ... қисығы 
      Графикалық түрде (1-сурет) экономикалық өсу ұдайы түрде өндіру 
мүмкіншілігі қисығының оңға ... ... Бұл ... экономиканың товар өндіру және ... ... ... ... сипаттайды. Егер экономиканың барлық ресурстары (еңбек, ... т.б) ... онда ... ... барлық мүмкіншіліктерін жүзеге асыра алмайды, 
яғни графикалық түрде экономика «ОАВ ... ... ... ... ... СD қисықтарында қалу үшін, жиынтық сұраныс тез өсуі және өсіп келе жатқан ... ... ... толығымен пайдалану керек. 
     Егер экономиканың кез келген ресурстарының біреуі ... ... ... және пайдалы жерде қолданылмаса, онда экономика өндіріс қисығында жұмыс істемейді. 
2-суретте тиімді ... ... ... ... ... ... | |мақсаттары ... сүру ... ... ... және ... төмендеуі; 

... ... ... ... беру және ... деңгейін көтеру; ... ...және өз ... ... арттыру; |

|кедейлік пен  өмір сүру деңгейлерінің айырмашылығын  жою; 

... ... ... ... ... экономикалық өсудің мақсаттары 
       Экономика баяу оңға жылжитын өндіріс қисығында әрекет етуі ... ... оның ... толығымен қамтылуы және тиімді орналасуы керек. 
       Еңбекпен толық қамтымуды жою және экономиканың өсіп келе ... ... ... ... және қаржы полициясы жиынтық сұраныстың жылдам өсуін 
қамтамасыз етуі керек. 
    Экономикалық өсу – бұл ... ... ... ... өнімнің сандық және сапалық жетілдіру. 
Экономикалық өсудің факторлары, ... өсу ... ... ... ... ... ... Ж .Б. Сэй болған өндірістің 3 факторы кең тараған (3-сурет). 
|    Өндіріс факторлары ... | |жер | ... ... ... үш ... ... өндіріс факторларын жіктеу анағұрлым тереңірек және кеңірек көрініс тапты. 

   Оларға жатады: 
- еңбек; 
- жер; 
- капитал; 
- кәсіпкерлік ... ... ... ... ... ... байланыста болады. 
     Сонымен қатар, бұл ірі факторлар кешенді ... ... және олар ... ... кішігірім факторлардан тұрады. 
    Сонымен, сыртқы және ішкіэкономикалық элементтер бойынша бөлуге болады: 
- сыртқы; 
- ішкі факторлар. 
   Сонымен ... өсу ... ... ... ... ... бөлінетін факторлар бар: 
1. Интенсивті факторлар: 
- ғылыми-техникалық ... ... ... ... ... ... жаңарту жолымен енгізу, т.б.) 
- мамандар біліктілігін көтеру; 
- негізгі және айналым фондтарын пайдалануды жақсарту; 
- шаруашылық қызмет тиімділігін ... ... ... ... ... ... ... көлемін технологияның бар деңгейін сақтау... ... ... көбейту; 
- пайдаланылатын шикізат, отын, материал және де басқа айналым капитал 
көлемін өсіру. 
    Интенсивті факторларды жиынтық ұсыныстың факторлары деп те ... ... өнім ... ... факторларды жиынтық ұсыныстың факторлары деп те атайды. Бұл факторлар арқылы өскен ... ... ... ... ... Және де жиынтық 
сұраныспен байланысты факторларға ресурстарды тиімді бөлу жатады. 
    Факторлардың ең ... ... ... ... ... Бұл ... мемлекеттің халық санымен анықталады. Халықтың бір бөлігі жұмыс қабілеті барлардың санына кіреді және ... ... ... ... ... ... ... және т.б. жатып, ... ... ... күшін құрайды. Сонымен қатар, жұмыс күші ... яғни ... ... ... ... ... таба ... шығады. 
    Еңбек шығынының (жұмыс істейтіндер саны) бұл көрсеткіші нағыз шын 
жағдайды көрсетпейді. 
    Еңбек шығынының ... ... ... уақытының сомалық шығынын 
көрсете алатын, жасалған адам-сағат саны болып табылады. 
    Жұмыс уақытының өсуі келесі факторларға байланысты: 
- халықтың өсу қарқынынан; 
- ... ... ... жұмыссыздық деңгейінен; 
- зейнеткерлік қамтамасыз етуге. 
     Сандық факторлармен қатар еңбек күшінің сапалығы өте ... ... ... тағы да ... ... ... ... табылады. 

     Капитал – бұл ғимараттар, товардың қосалқы қорлары. Негізгі қор ... ... ... ... үйлерде тұратын адамдар бұл ... ... ... ... ... ... шамасына тәуелді болады. Ал ... ... ... ... тәуелді: неғұрлым жинақтау нормасы 
жоғары болса, соғұрлым күрделі ... ... ... ... ... де байланысты: неғұрлым олар көп болса, соғұрлым капиталдың өсу жылдамдығы төмен болады. ... АҚШ және ... ... жинақталған капитал мөлшері өте үлкен және оның өсу ... ... ... ... сияқты елдерден 3-5 есе кем. 
     Экономикалық өсудің маңызды факторы – жер, дәлірек айтқанда, табиғи 
ресурстардың мөлшері мен ... Әр ... ... ... үлкен қоры, 
құнарлы жерлер, қолайлы климат және ... ... ... ... ... ... елдің экономикалық өсуіне салмақты үлес қосады. Бірақ оны дұрыс әрі ... ... ... – ... экономикалық өсудің маңызды қозғауышы. ҒТП өзіне технологияны жетілдіруді, ... жаңа ... және ... ... қосады. 
    Экономикалық өсуді өлшеу ұлттық табыстың өсу көрсеткішімен немесе 
ішкі өнімнің ... ... ... адам жаны ... жүзеге асырылады. 
    Ұлттық табыстың өсу қарқыны былай көрсетіледі: Х=(Yt-Yt-1):Yt-1 
Мұндағы х – ... ... өсу ... Yt – осы ... ... Yt-1 – алдыңғы жылдың ұлттық табысы. 
    Экономикалық өсу физикалық (физикалық өсу) және ... ... ... ... әрқайсысы экономикалық өсудің көрсеткіштерін инфляциялық құрағыштан тазалап отырады. Ұлттық табыстың ... ... оның ... ... ... аралығындағы бағаның өсу индексіне бөлінеді. 
1.2 Экономикалық өсудің ... және ... ... ... ... ... сапалық) экономикалық өсудің екі типін ажыратамыз: ... және ... ... ... ... өсудің |типтері ... ... ... типтері 
Экономикалық өсу экстенсивті деп аталады, егер ол қосымша ... ... ... ... орта өндіргіштігін жоғалтпаса. Бақаша 
айтсақ, экономикалық өсу жұмсалатын факторлар - өндіріс қаражаттары ... күші ... ... ... тип ...... ... тарихының алғашқы жолы 
болып табылады. Оның бірқатар теріс мінездемелері бар және олар үшін ... ... ... болып саналады. 
Экстенсивті жол өндіріске жұмысшы ... көп ... ... ... етеді. Егер біз жұмыссыздықты 6-дан 3% ...... онда бұл ... ... ... ... көрінеді. Бірақ 
өнімге аударғанда, бұл ... ... ... ... ... көрсетеді. 97/94 немесе 3/94 қатынасын елемеуге болмайды және де ол 3/6 ... 50% ... ... ... өсуі ... дәлірек 
түсінік береді. Одан басқа жұмыссыздықты 6-дан 3%-ке ... ... ... ... қарқынын қосымша 3%-ке (немесе 3/94) өсіре аламыз. ... ... ... ... ... онда ол жыл ... ... ... жылы ... ... ... ... бос, артық жұмысшы күші болмағандықтан, өсу бұрынғы қарқынмен жүзеге асады. 

Экстенсивті типтегі  тағы бір проблеманы қарастырып өтуге  тура ... – ... ... ... ... ... өсуімен технико-экономикалық прогресс еріп жүрмейді. 
Экстенсивті экономикалық өсуде қанша деңгейде пайдаланылатын ... ... ... ... саны ... сондай деңгейде өнім 
шығару да өседі. Сондықтан да ... ... ... ... ... және ғылыми-техникалық жаңалықтар енгізілмейді. 
      Мысалы, СССР-да 1986-1990 жылдар аралығында ... ... ... 38 %-тен 41%-ке ... ... өсу табиғи ресурстарды тез меңгеруге  мүмкіндік береді. ... ... ... ... ... ... ... тез таусылуы орын алады. 
    Интенсивті типте ең ... - ... ... ... ... өнім ... ... бірлігіне шағу арқылы өсіреді, сонымен қатар, ... ... ... ... ... процестер мына жағдайлардан байқалады: 
- ҒТП ... ... ... ... ... біліктілігін жоғарлату; 
- шығарылатын өнімнің сапасын жақсарту, тауар түрлерін жаңарту. 
Интенсивті экономикалық өсудің ең маңызды факторы – ... ... ПТ – ... өнімділігі, П – табиғи немесе ақшалай мәнердегі жасалған ... Т – ... ... ... ... адам-сағат). 
     ХХ ғасырдың ортасынан құлаш жайған ҒТР шарттары бойынша, батыстың индустриалды елдерінде интенсивті жол ... ... ... ... тип ... ... ... және оның ешбір маңызы жоқ . 
    Анағұрлым тиімді болып өндіріс ... ... ... сапасының, өмір 
сүру деңгейінің жоғарлауына алып келетін алып келетін ... ... және ... ... ... кез келген түрі қосымша инвестицияларды ... ... ... мүмкіншілігі және оның ... ... ең ... қозғауышы және реттегіші болып келеді. 
    Инвестициондық процесті жүзеге асыру қоғамнан бірқатар ... ... ... ... ... ... Егер нарықтық экономика жұмысшыларға 
қор жинай алатындай табысты бере алмайтын ... онда ... ... ... ... алмайды. 
- Дамыған қаржы нарығы. Инвесторлардың қолдарына қорлар ағымын әкеле 
алуы қажет. ... бұл ... жеңе ... ... ақша ... ... процеске араласпайды. 
- Инвестициялардан түсетін ... ... ... ... туындайтын мүмкін шығындардың орнын баса алады. Мұндай 
тәуекелділіктер неғұрлым жоғары болса, соғұрлым бизнес инвестициялар 
тиімділігіне жоғары талаптар ... өсу ... ... мен ... игеру 
тиімділігін жылдамдатады. Егер қорлар инвесторлардың қолына түсетін болса, онда кейнсиандық теория бойынша тұжырым ... ... ... ... және инвестициялар тиімділігіне тікелей тәуелді. 
    Тұрақты экономикалық өсу. ... ... ... тап ... ... ... бейтараптандыра алмаса, онда экономикалық өсу үзіліп кетуі мүмкін. Бұл ... ... ... мақсаттарын жүзеге асыра алмайды және өз азаматтарының ... ... ... ... ... ... да ... өсуді тұрақтандыру – экономикалық саясаттың ең маңызды мақсаты. 
     Экономикалық өсуді ... ... ... ... ... өзгеруіне байланысты туындайтын мәселелерді шеше алатын өндіріс тиімділігін көтеру; 
- әлеуметтік жанжалдардың алдын алатын ... ... ... ... ... ... ... болатын нарық субъектілерінің 
мүддесін үйлестіру; 
- экологиялық апаттардан сақтап қалуға мүмкіндік беретін экономикалық 
өсуді биосфераның даму ... ... және ... ... өсу. Егер ... өзінің тұрақтылығы мен туындайтын үйлесімсіздіктерді дер ... ... ... ... ... ... ұлғаюына ықпал етіп дамыса, онда оған теңгерімді экономикалық өсу тән. ... ... ... ... біртұтас жүйе ретінде дамуына жағдай жасайды. 
    Экономиканы теңгеру процесі тұрақты және шексіз ... ... ... ... жаңа өнім ... ... өнім түрлерін және сапасын көтеруді талап етеді. Сондықтан да теңгеріліске деген ... ... ... қала ... ... ескі ... ... ескірсе, жаңалары тұрақталып үлгермейді. Сондықтан да халық шаруашылығының қалыпты жағдайы жеткен ... ... ... – ... ... Оны жеңе отырып, қоғам тепе-теңдікке, 
теңгерілімдікке мұратқа сияқты жылжиды. 
   Үйлесімсіздіктерден босаған емес, бар әлуеттерді жия ... ... ... тез шыға ... экономика тиімді. 
   Экономиканың теңгерілімді траекторияға шығуы тұрақты дамудың кепілі 
болып табылады. 
   Екінші ... ... ... Дж.М. ... ... ... әр түрлі жағдайларын түсіндіре алатын жаңа 
модельді ойлап ... өз ... ... ... ... ... ішіндегі аса танымалдары – Р.       Харрод ... және Е. ... ... Бұл модельдер екі алғышартқа негізделген: 
1. Ұлттық табыстың өсуі – тек қана ... ... ... ал ... әсер ... ... ... факторлар (еңбекпен қамтылудың өсуі, ҒТП жетістіктерін қолдану ... ... ... ... пен ... ... – бір факторлы. 
Берілген капитал ... ... ... ... тек ... ... өсу қарқынына байланысты. 
2. Капитал сыйымдылығы өндіріс факторларының баға ... ... ол тек қана ... ... ... ... ... ойынша, экономикалық өсудің анықтаушы факторы 
болып инвестициялар ... ... ... ... ... ... роль атқарады: бір жағынан – олар ... ... ... ... - ... ...жоғарлауына ықпал етеді. Өз кезегінде, табыстың өсуі ... ... ... ... ... ... жоғарлататындықтан, қоғамның ұлғайып келе 
жатқан өндіріс мүмкіншілігін тұрақтандыру үшін, ... өсуі ... ... ... ... ... Е.Доммардың моделін қарастырайық. ... ... ... ... келесі теңдік табылады: 
Ақшалай ... ... = ... ... қуатының (ұсыныс) өсімшесіне. 
ΔI×1/a=I×δ, немесе ΔΙ/ Ι =δ×a, мұндағы 
Ι – жылдық таза күрделіжұмсалым; 
ΔI – ... таза ... ... ... – таза ... жұмсалымның өсу қарқыны; 
1/а – мультипликатор, мұндағы а – ұлттық табыс ... ... ... ... иілімі; 
δ – күрделі салымдардың мүмкін ... ... ... ... таза ... ... δ×a тең болуы керек немесе күрделі жұмсалымның мүмкін орташа өндірісін ұлттық ... ... ... ... ... δ=0,3 және а=0,2 , онда инвестициялар өсімінің қарқыны құрау керек: (0,3х0,2)х100%=6 %. [25, 17б.] 
Р. Харрод моделі ... ... ... шартына 
негізделген: I=SxP. Харрод біреуі статистикаляқ макроэкономиканың шартын көрсететін 2 формуланы қолданады. Ал екіншісі – ... ... ... ... ... ... нақты қорлар мен мүмкін қорлар салыстырылады. Сонымен, 1-теңдік: GxC=S, мұндағы G=ΔY/Y, S=S/Y, ... – ... ... өсу ... ... – ұлттық табыс қорының үлесі; 
С – капитал сыйымдылығы. 
2-теңдік: 
Gw x Cr=S. 
S – ескі (ex post) уақыт ... ... x Cr – ... ... ... (ex ante) ... – капиталдық коэффициенттің қажетті шамасы; 
Gw – қажетті, нақтырақ айтқанда, өсудің кепілді екпіні. 
Неокейнсиандық адамдардың ойынша, нарықты ... ... ... ... ... автоматтық түрде орындалмайтындықтан, динамикалық тепе-теңдікті орнату үшін ... ... ... деген тұжырымға келді. 
    Экономикалық өсудің неоклассикалық ... ... ... жасағанда, неоклассиктер біріншіден, өнімнің бағасы барлық өндіріс факторларымен жасалады; екіншіден, өндірістің әрбір факторы өнімнің бағасан ... ... ... ... ... ... қосып, осы шекті өнімге тең табыс көреді; үшіншіден, өнім ... өнім мен ... ... ... ... ... факторлардың дербестігі мен өзара ауыспалдығынан шығады. 
    Неоклассиктердің моделі ... ... ... ... болып келеді. 
Экономикалық теорияда ex ante және ex post ... ... ... алғы ... ... ... сатыларын және деректі нәтижелер сатысын (іске асқан инвестициялар, ... ... ... үшін қолданылады. 
    ҒТР экономикалық өсу теориясындағы зерттеулерге қуатты демеу берді. 
Интенсивті типке көшу ҒТР-дың экономикалық өсуге және оның ... ... ... ... ... құбылыстарды зерттейтін неоклассикалық модель кең тараған Кобб- Дугластың өндірістік ... ... 1928 ... өзінде-ақ 
американдық ғалымдар – экономист П.Дуглас және математик Ч. Кобб әр ... ... ... ... ... ...табысты ұлғайтуға 
қандай үлес қосатындығын бағалай алатын макроэкономикалық модельді жасады. 

Бұл функция мынадай  түрде болады: 
Ү=AK L, ... Ү - ... ... К – ... L – ... А, α ... - ... функциясының параметрлері немесе коэффициенттері: А ... ... α және β – ... және капитал шығындары бойынша өндіріс ... ... ... ... капиталдың динамикасы, жұмысшылардың істеген адам-сағатының статистикалық ... ... ... ... өндірістік өнімнің көлемі 
арқылы Ч. Кобб пен П. Дуглас эмпиристік ... ... ... ... анықтады: Ү= 1,01х К0,25х L5. 
Кейінірек Коббс-Дугластың өндірістік функциясы жаңа ... ... ... ... өзгерген болатын. Бұл амалды ең алғашқы болып голландық экономист, Нобель сыйлығының лауреаты Ян ... ... ... ... ... ... түрленді: 
Y= AK L1 e. 
e – уақыт факторы. Уақыт факторын ... тек қана ... ... ... ... де көрсетуге мүмкіндік берді. 
    Одан кейінгі өндіріс функцияларының анализі ... ... ... Дж. Мид, Э. ... және тағы ... атымен байланысты. 
«Нөлдік экономикалық өсудің» концепциясы ХХғ 70-жылдарының басында ... ... даму ... сақтала тұрса да, кейбір экономисттер ... ... ... ... ... АҚШ-тың Массачусет технологиялық институтының зерттеу группасының профессоры Медоузаның ... «Рим ... ... ... Жердегі адам ... тез ... ... ...дамуының және тез таусылып келе жатқан табиғат ресурстарының арасындағы қарама-қарсылықтың ... ... келе ... экспоненциалдық өсудің әрбір күні әлемдік жүйені осы өсудің шегіне итермелейді... ... ... ... ... ... ... өсу ... жақын жүз жыл ішінде аяқталатынын білеміз.» (Meadows D. Et al., the limits to growth. N.Y., 1972, p. ... ... «өсу ... жету ... ... ...қысқаруымен, қоршаған ортаның бұзылуымен аяқ басып жүреді. Бұл жағдайда, автордың ойынша, ... ... ... ... ... ... табылады. 
«Нөлдік өсуді» жақтаушылар техникалық прогресс пен экономикалық ... ... ... ... ... ...ластануына, өндірістік шуға, улағыш заттардың тасталуына, қалалардың ... алып ... ... ... табиғи ресурстарды тек 
қана түрлендіретіндіктен, уақыт өткеннен кейін олар қоршыған ... ... ... өсудің түрін жақтаушылар экономикалық өсу әрқашан да өмір сүрудің жоғары деңгейін қамтамасыз ете алмайтындығын айтады. 
     Салааралық ... ... ... ... ... ... маңызды модельдерінің бірі – салааралық ... ... ... ... ... ... ...жылдары СССР-да жасалған болатын. Бірақ рәсімделген түрінде ... ... ... В. ... «шығын шығару» деген атпен шығарды. 
     АҚШ-тағы салааралық байланыс шахматтық тип түріндегі кестелерді ... ... ... қолдану арқылы 30-жылдары В. ... ... ... үшін қолданылған болатын. 

     Бұл әдісте В.Леонтьев ең бірінші экономикадағы мөлшерлік байланыстарға назар ... Сала ... бұл ... ... (а11, а12, а13, және т.с.с І ... ішінде) арқылы беріледі. 
   Салааралық баланс төрт квадрант арқылы берілген. Бірінші ... ... ... материалдық үнемдеу көрсеткіштері. Екінші квадрантта 
көрсеткіштер дербес қолдануға, жинауға, ... ... ... ... ... ... ... – қосылған құн және импорт көрсеткіштері. Төртіншіде – таза ұлттық өнімнің бөлуінің көрсеткіштері. 
    Салааралық байланыс ... ... ... шығындарды, яғни әрбір 
саланың бағасын жасайтын өнім элементтерін және жолдар бойынша ... ... ... ... ... ...кестесінде соңғы сұраныстың немесе бір ... ... ... ... ... ... ... реацияларын бақылау арқылы зерттейді. Бұл қажеттіліктер немесе өнім ... кез ... ... ... ... ... өзгертіп, сол арқылы технолгиялық коэффициенттердің өзгеруіне әкеледі. 
    Осылайша, ... ... ... ... тек қана ... арасындағы байланысты ғана емес, сонымен елдің экономикасының  дамуын болжауға ... ... және оның ... ... реттеудің ролі 
   Өнеркәсібі дамыған барлық елдерде экономиканың мемлекеттік секторлары бар. ... ... ... ... ... ... ... өсудің тарихы экономикадағы мемлекеттік реттеудің бірнеше модельдерін біледі. Осылай, Дж.М. Кейнс және оны ... ... ... ... ... ... факторлары жағынан қарастырады. 
Олар күрделі салымдарды көбейту үшін проценттік ... ... ... ... ... ... болса, қаржы-бюджеттік саясат үкіметтік шығындар мен тұтынуды шектеу үшін, яғни күрделі салымдарының ... ... ... үшін ... ...сияқты 
     Кейнстің теориясы нарықтық экономиканың ... ... ... ... ... болды. Егер материалист К. Маркс барлық мәселелерді меншікке, экономиканы басқару үшін оны ... ... ... ... ... меншіктің үш түрін: жеке, мемлекеттік және ... ... ... ... ... айтқан. Ленин Маркстің айтқанына еріп, ... ... ... ... ... ... ...негізделген тоталитарлық мемлекетті салды. 
Кейнс «Жаңа курс» негізіне кірген дамудың басқа жолын көрсетті. Бұл 
нарықпен үйлескен ... ... ... ... ... ... ... Ал Батыс Европада социал-демократтардың аса үлкен ықпалынан ... ... ... пайда болды. Қазір Батыста кейнсиандық әдістің қайта жандануы болып жатыр. ... ... ... бар. ... – ... ... әдістерін қолданған барлық елдердегі кризистер (тоқыраулар). Екіншісі – Американың алып державаға ... ... ... ... ... фондын, Әлемдік сауда ұйымын, 
     Халықаралық банкті, ал қазір ... да ... ... Дж. Буш ... ... қолданатыны қызық. Ол шағын бизнеспен айналысатын ... үшін орта ... ... шамамен салықты 2 мың ... ... бұл ... тек қана инвестицияларға ... ... ... Буш ... ... үшін де қысқартады, бірақ қайтадан толығымен емес, кейнсиандық-бағытталған әдіспен. ... ... ... 2 мың ... және қосымша түрде балалары бар жанұялар үшін 
де қысқартылады - ... ... үшін 1000 ... ... мемлекет өзінің қатысуын тура ... ... ... көрстетеді. 
    Мемлекеттің тура араласуына нарықтық жүйенің барлық элементтері 
арасындағы қатынастарды дамытуға бағытталған ... ... ... Ал жанама араласу оның ... – ... ...және ... мен инвестициялар арасындағы тепе-теңдікті қайта 
орнатуға, халықты толық еңбекпен қамтуға, товардың экспорты мен импортын, капитал мен ... ... ... ... мақсаттарында бағаның 
ортақ деңгейіне әсер етуге, тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз етуге 
және де ... да ... ... ... әрдайым көңіл бөліп отыратын объект болып ... ... ... ... ... төндіретін инфляциямен күресу 
болып табылады. Ақша айналымын реттеу ... ... қор ... ... ... ... әсер етеді. Төлем балансының жағдайы мемлекеттің ... ... ... ... ... ... ... елдердің бәрінде мемлекет әрдайым экспорт пен импорт, капитал ... ... ... ... ... мен 
жоғарлату, халықаралық экономикалық интеграция арқылы ... ... ... жүзеге асырады. 
     Мемлекеттік реттеу инстанциялары экономиканың мемлекеттік реттеудің 
басқа да объекттеріне ықпал етуге тырысады. Мысалы, жеке фирмаларды ... және ... ... ...және оның ... мемлекеттік реттеудің ролі өте 
маңызды. Біздің мемлекетіміздегі мемекеттік ... ... ... ... және т.б. ... ... Бәрімізге таныс «Қазақстан-2030», «Қазақстан 2020», “Жол картасы-2009”, индустриалды- инновациялық саясат ... ... ... жүзеге асырылуда және уақыт өте келе олардың әсері де байқалып отыр. 
     Үкімет 1997 жылы ... ... ... елдің ұзақ мерзімді күн тәртібін, басты мақсаттар мен басымдықтарын ... олар 2010 ... ... ... ... қисынды түрде дамытылды. 
     Сөйтіп қалай жоспарласақ, солай өмір сүрдік және мынадай ... ... ... ... 2008 жылы-ақ, жоспарланғанынан екі жыл бұрын, республика ІЖӨ-сінің көлемін екі еселедік және мемлекеттің ... ... ... ... жалақы 5 есеге, ал зейнетақының орташа ... 3 ... ... ең ... ... аз ... бар халықтың үлесі 4 есеге (50%-дан 12%-ға дейін) азайды. 
      Халық денсаулығының негізгі көрсеткіштері жақсарды. ... ... ... 68 ... ... ... Ана ... екі есеге азайды, бала 
туу бір ... ... ... ... 652 ... және 463 ... сақтау нысаны салынды. 
     Бүгінде елімізде әлемдік деңгейдегі медициналық орталықтар – Ана ... ... ... және ... ... ...жылы ... орталығын іске қосылады. Барлық облыстарда қазақстандықтарға ... ... ... жақсаруда. 
      Біздің еліміздің жетістіктерімізді мойындай отырып, БҰҰ өзінің ... ... ... адам ... ... деңгейі бар елдер санатына қосты. Бұл – біздің өскен әл-ауқатымыздың даусыз дәлелі! Он ... мың ... – бұл ... 1,2... адам ... үйге ие ... 32 мың шақырым жолдар салынды және жөнделді, бұл Қазақстанның барлық жолдарының үштен ... ... ... ... іске ... ... ... ТКШ-ны реконструкциялау жөнінде 862 жоба іске асырылып, ... ...... 1029 ... ... ... желілері, 284 шақырым 
жылу трассасы, автожолдар, жүздеген мектептер мен ауруханалар, мәдениет ... ... ... ... ...жеткен мұндай аса маңызды жұмысты біз тұңғыш рет 
жүргіздік. ... ... риза – біз ... жұмыс атқардық. 
     2009 жылы экономиканың артуы 1,1%-ды, өнеркәсіпте 1,7%-ды ... ... өсу ... бар елдердің “серіппелі тобына” жаттық. 
     Ұлттық қордың жалпы халықаралық резервтері мен активтері ... 50 ... ... асып түсіп, соңғы он жылда 25 еседен астамға 
өсті. 
     Өткен жылы Қор ... бір ... ... ал ... ... өткен жылдың желтоқсанындағыдан көп екенін атап өту маңызды. 
     Қордың арқасында дағдарысқа қарсы шараларды жүргізіп қана ... ... ... ... қиын болған кезде, сатуға мәжбүр болған 
маңызды активтерді ... Бұл – ... 1-ші ... ... Қашағандағы біздің үлесіміз, Маңғыстаумұнайгаз және барлық үш мұнай ... ... ... ... құрады, ал бұл ... ... ... іске ... ... ... стратегиясының арқасында елде 400 
мыңнан астам жұмыс орындары ашылды. 
    «2020 Стратегиялық жоспары ... ... ... ... міндеттері: 
1. Экономиканы дағдарыстан кейінгі дамуға әзірлеу; 
2. Жедел индустрияландыру және инфрақұрылымды дамыту ... ... ... қол ... Адам ... ...қабілеттілігін арттыру үшін болашаққа 
белсенді инвестициялау; 
4. Қазақстандықтарды сапалы әлеуметтік және ... ... ... ... ... ... ... ұлттық қауіпсіздікті арттыру, 
халықаралық қарым-қатынасты одан әрі ... ... ... ... ... қабілеттілігі елдің ұзақ 
мерзімді дамуындағы тұрақты экономикалық өсу қарқынымен анықталады. Елдің бұл экономикалық өсуіне ... ... ... ... ... мен ... құрылымының технологиялық деңгейі, мемлекеттік институттардың сапасы сияқты факторлар әсер етеді. 
     Ғылым мен технология да елдің экономикалық өсуіне әсер ... ... бірі ... ... Оны қолданыста жүрген ресурстарымыздың 
басым бағыттарының өзгеруінен, яғни шикізаттық бағытта ғана ... ... ... ... ... қарай ауысқанымыздан көруге 
болады. Әлемді шарқыған ... ... ... ... елдің даму стратегиясының негізі ретінде қалыптасты. 

     Қазақстанның дамуының ... ... - ... мен технологияны 
дамыту, яғни олардың нәтижелерін жаңа бағытта дамытуы мен коммерциялық пайда ... ... және де, ... өсуді қолдайтын қолайлы 
инновациялық ортаны құру арқылы ... ... ... ... Ұлттық инновациялық жүйенің қалыптасуы және экономиканың барлық секторының ақпараттық-коммуникациялық технологияларының дамуы да, ... ... ... жағдай туғызады. 
Мемлекеттік реттеу әлеуметтік саясатты жүзеге асыру үшін аса қажет. 
Ұжымдық тұтыну немесе ... ... ... ... ... ... емес. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. ҚР ЭКОНОМИКАЛЫҚ  ӨСУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, КЕЗЕҢДЕРІ  МЕН ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ 

2.1 Қазақстандағы  экономикалық өсудің ерекшеліктері  мен даму кезеңдері 
Республикамыздың ... ... ... шаруашылыққа өтуінің 
объективті қажеттіліктен туындағаны даусыз. Мәселе басқада — оның ... ... ... ... ... ...экономикадан нарықтық экономикаға ... ... ... ... даму процестерінің классикалық қағидаларына 
сай жүргізілді. Олар: 
1. бағаны ырықтандыру, бағаларды ... пен ... ... ... мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру, оның ... ... ... ... зандастыру және экономиканың түрлі 
секторларында өндірісті монополиясыздандыру; 
3. жеке ... ... ... оның ... ... экономиканы тікелей мемлекеттік реттеуді шектеу, яғни меншік құқығын 
қорғау мен жүзеге асыруды қамтамасыз ету, монополияға қарсы ... ... ... ... салық және ақша саясатын 
жүргізу, тұрғындарды ... ... ... ... ... ... ... салалық инфрақұрылымды дамыту 
(көлік, байланыс); 
5. монетарлық сипаттағы ... ... ... ... яғни инфляцияны ауыздықтау мақсатында мемлекеттік бюджет 
тапшылығын жою, ... ... ... мен ... ... ... ... валютаның еркін айналымдылығына жағдай жасау; 
6. әлеуметтік бағдарланған ашық ... ... ... ... ... еркін сауда қатынастары, шетелдік 
инвестицияларды тиісінше қорғау, пайданы репатриациялауға мүмкіндік 
беру. 
Қазақстан экономикасының ... ... ... ... ... салдарлары ауыр болғаны белгілі. Әлеуметтік-экономикалық жүйесі 
озық дамыған мемлекеттерде (Германия, Жапония, Швеция) нарықтық шаруашылық 
эволюциялық ... ... ... ... ескере отырып, 
сатылы түрде ұзақ мерзімде қалыптастырылса біздің елімізде ... ... ... ... қайта құруды радикалды, тітіркендіру 
терапиясы таңдалды. Экономикалық өсу резервтерінің ... ... ... ... ... ... пен белгісіздікті 
орнатты. Өндірістің терең құлдырауы орын алып, мәселен ... ... 1995 ... 1991 ... салыстырғанда 40 пайыздан асса, 
1990 жылмен — 57 пайызды [7, 25б]. 1989 ... — 53 ... ... ... ... шаруашылық аралық байланыстар үзілді, 
тұрғындардың өмір сүру ... күрт ... ... ... ... ... ... өзгерістер мен реформалаудың оқыстан 
аяқсыз қалу ... ... ... ... ... мен ... ... асыратын адамдардың, мамандардың біліктілік деңгейімен анықталады. 
Нарықтық шаруашылыққа өту ... ... ... ... ... ... ... қасы болды. 
Бағаны ырықтандыру нарықтық қатынастарға өтудің негізгі шарттарының 
бірі екендігі күмәнсіз еді, ... ... ... ... ... (сұраныс пен ұсыныс) механизмінің ... енуі ... ... ғана ...... көптеген зерттеулер мен әлемдік 
тәжірибеге ... ... таза ... ... ... ... және 
әлеуметтік тұрғыдан жалаң нарық механизмдерінің ... ... аз ... белгілі. Кез-келген әлеуметтік-экономикалық жүйе мемлекеттік 
менеджменттік араласуы мен ... ... ... ... ... ... ... дағдарысқа қарсы (антикризистік) менеджмент 
сапасында дайын болуға ... бұл ... ... бір ... жүзеге 
асыруға кірісуден бұрын олардың салдарын болжау жәнеауыртпалылықгарын 
жұмсартудың жолда-рын белгілеу ... еді. ... ... ... ... есепсіз, яғни жауапсыз қадамдар жасалды. 
Нарықтық ... ... ... ... ... ... бару үлкен асығыстық болды. 
Бағаны ырықтандырумен байланысты бірінші қағиданы қадағалаудың салдары 
— инфляцияның ... тыс ... (1992 жылы — 3061, ... 1993 жылы — ... ... ... дәуір мұрасы ретінде жасырын формада болған ол ашық 
аласұрған сипат алды. Әлеуметтік-экономикалық феномен ... ... ... пен ... алуын мүлдем аластады, соның ішінде 
экономиканың қан айналу жүйесі саналатын ... ... ... ... ... ... ... тиімділігін кемітті. Созылымды терең 
дағдарыстың алғышарты жасадды. 
1992-1993 жж., экономиканы ырықтандырудың тағы бір ... ... ... ... ... алу мен жекешелендіру процесі 
басталды. Оның қандай формада ... ... ... жеке меншік 
институтын тезірек қалыптастыру мақсатында бүл да тым ... ... оның ... өтуі үкімет өкілдерімен жымдасқан кәсіпорын басшылары мен 
коммерсанттарға тиімді болды. Инфляцияның асқынғандығын тек ... ... ... олар ... тым арзанға сатып 
алғанымен қоймай, негізгі қорды талан-таражға салды. Осы жыддар ... 8,9 мың ... ... мен ... ...... 21 ... жеке меншікке өтті, 57 пайызы акционерленді, 10 
пайызы занды түлғалар билігіне ауысты. Жекешендірілген ... ... ... санының ішінде өнеркәсіптің үлесі 9,4 пай-ыз, құрылыс — 
5,7 пайыз, ауыл ... — 9,8 ... ... — 2,5 ... ... ... тамақтандыру — 36,3 пайыз, тұрмыстық қызмет көрсету — 23,7 ... ... ... — 3,1 ... ... [6, 16-17 б]. ... 60 пайызы өндірістік емес сферада жасалды. Материалдық 
өндірістік жетекші салаларының үлесі 20 пайыздан ... ... ... ... болды. Кейіннен жекешелендірудің басқа да ... жж. ... ... ... өнім 30 ... ... табыс 
27 пайызға, өнеркәсіп өнімін шығару 28 пайызға және халық ... 33 ... ... [4, 23 б]. 1991 жылмен салыстырғанда 1993 ... ... ... ... ... 40 ... ... 1992-1993 
жж. нарықтық экономиканы қалыптастыруға ... ... ... ... ... негізделген, дағдарысқа қарсы 
мемлекеттік менеджменттің жоқтығынан туындаған және әлеуметтік салдары 
халықтың өмір сүру ... күрт ... ... ... ... ... билеген терең жүйелік дағдарыс 
кезеңі ретінде сипатталады. Бұл ... ... ... пен 
әлеуметтік әділеттілік қағидаларының (принциптері) екеуі де ескерілмеді [5. 
63б]. Айта кету қажет, 1993 ж. қарашасында ұлттық ... ... ... ... ... ... ... дәрежеде Ресейде 
қабылданатын үйымдардан тәуелді болды. Үкіметтің 1993-1995 жж. арналған 
дағдарысқа қарсы ... ... ... ... атап ... ... ... 1993 ж. 2265 пайызға 
жеткенде-ақ белгілі болды. 1994 ж. ортасында ... ... ... министрлер кабинетінің жұмысына өте қатаң баға беріп, таратты. 
Қазақстан үшін 1994 ж. ... ... ... ... ... ... ... Ұлттық валюта енгізлгеннен кейін Ұлттық банктің 
өкілеттілігі артты. Сол жылдары қазіргі уақытта ... ... ... ... салаларда терең құлдырау байқалды. Мұнай өндіру көлемі 
бойынша Қазақстан 14 жылға кері, яғни 1980 ж. деңгейіне ... ... ... ... ... екі есеге дейін төмендеді [12. 36 ... ... ... 1960 ж., ... мен ... ... 1970 ж. ... Осындай жағдайлардың орын алуында, экономикалық реформаларды 
жетілдірудің 15 айға (1994-1995 жж.) ... ... іске ... ... ... мақсаты өндірісті тұрақтандыру мен оның жандануына 
мүмкіндік беру үшін ... ... ... ... ... ... ... 1994 ж. аяғына қарай инфляцияның ... 7 ... ... ал 1995 ж.... ... 1-2 пайызға 
дейін шегерудің амбициозды міндеттерін алға тартты. Алайда, 1994 ... ... ... ... ... 1258 ... ...айлық 
мөлшері 105 пайыз), ал 1995 ж. — 160,5 пайызды (орташа ... ... ... ... ... ... әжептеуір ауыздықталғаны байқадды. Бұл 
ақша эмиссияның қысқартуға негізделген қатаң ... ... ... ... болды. Экономиканы монетизациялау коэффициенті 
(ақша массасының ЖҰӨ-ге қатынасы) 1995 ж. 5,4 пайызды ғана құрады. Дамыған 
елдерді айтпағанда, ... ... ... Латвия, Эстония, Словения, 
Венгрия сияқгы өтпелі экономика ... бұл ... 25 ... ... ... [7. 45б]. Айналымдағы ақшаның тым аздығының салдарынан, төлем 
дағдарысы ушығып, жаппай ... ... жол ... ж. басында республикамызда реформаларды тереңдетудің 1996-1998 жж. 
арналған ортамерзімдік бағдарламасы қабылданды. Бұл бағдарлама ... ... ... ... ... ... ... ол бес жыл 
бұрын алдыға қойылған міндетті — инфляцияның айлық деңгейін ... ... 9-12 ... ... ... көздеді (қысқа мерзімдік 
макроэкономикалық тұрақтандырудың критерийі мен белгісі), меже 1997 ж. 
аяғына ... ... ... ... ... ... бәсеңдік өткен 
бағдарламалардың сәтсіздігінен туындады. Сонымен қатар, ... жаңа ... ... ... ... бәсекелестікті 
біртіндеп орнатудың әдістері күшіне енгізілу тиісті екендігі кеш те болса, 
түсінілді, сөйтіп институционалдық ... ... ... ... ... ... ... 1997 ж. қатаң 
ақша-несие саясатының арқасында инфляцияның айлық ... ... ... 9-12 ... дейін жеткізуді көздеді (тұрақтандырудың 
критерийі мен белгісі), меже 1997 ж. ... ... ... ... ... мүндай бәсеңдік өткен бағдарламалардың ...... ... ... бағдарланған жаңа нарықтық қатынастарды 
қалыптастыруда нақты бәсекелестікті біртіндеп орнатудың ... ... ... ... кеш те ... түйсінілді, сөйтіп институционалдық 
реформалау процестерінің күрделілігі ... ... ... ... 1997 ж. ... ақша-несие саясатының арқасында 
иняфляцияның алғашқы көзделген межесіне жетудің арқасында қысқа мерзімдік 
макроэкономикалық ... ... деп жар ... ... ... ... үлкендігі, салық саясатының икемсіздігі, нақты 
сектордың құлдырауы, төлем дағдарысының асқынуы ... ... ... оның ... ... ... ... 1989-1998 жж. аралығын ... ... ... ... реформалаудың жүйелік дағдарыс кезеңі 
деп сипаттайды. 1998 ж. жалпы ішкі өнімнің құлдырауы 1991 ж. ... ... ал 1989 ж. ... 53,5 ...құрады. Соның әсерінен 
оның орнын толтырудың мүмкіндігі 2010 ... ерте ... ... ... пен ... ... Даму Институты Адами даму 
жөніндегі 1997 ж. есебінде ... ... ... бері ... ... өтсе 
де, ол өміршеңдігін жоғалтқан жоқ. ... ... ... ... ... ... арқасында 
өндеуші өнеркәсіп рөлін күшейтуге бағытталған. Индустриалды-инновациялық 
стратегия бойынша 2010 ж. белгілегендіктен, осы тұжырымның ... ... ... ... ... түсіндіруде қазақстандық белді 
ғалымдардың іскерлік белсенділіктің циклдік толқуын мойындауы үлкен ықпал 
етті. ... ... ... ... ... ... ... П. Самуэльсон, В. Леонтьев сынды эконо-мистермен қатар отандық 
мамандарымыз (қысқа мерзімдік макроэкономикалық ... ... құру тек да ... еді. ... ... уақытта ұлттық 
шаруашылықгар мен әлемдік шаруашылық қозғалысының жалпыға ортақ формасы 
ретінде экономикалық дамудың циклділігі ... Цикл ... ... ... ... ... ... сатыларын 
(фазаларын) бейнелейді және шиыршық (спираль) бойымен дамудың өзегіне 
(трендіне) байланысты макроэкономикалық ... ... ... ... Шындығында, бұл өтпелі және ... ... ... ...... ... ... реттелуінің тәсілдерінің 
бірі. Ағылшын ғалымы X. Кларк тұңғыш рет ұзын ... ... ... оның 
жерлесі В. Джевонс толқынды ... ... үшін ... ... ... ды. өз кезегінде, К. Маркс артық өндіруден 
туындайтын кезендік ... ... ... ... ... ... құрылымына (дағдарыс, тоқырау, жандану, өрлеу фазалары) назар 
аударды. 
Н.Д. ... С. ... А. ... отандық М. Кенжегузин, Ж. 
Кулекеев, А. ... ... ... ... жалпы 
қорытындылары циклділікке қарсы реттеудің және тұрақтандыру ... ... ... ... ... ... ... (он 
төрт жыл) мен республика экономикасы дамуындағы ауыткулардың терендігі мен 
ұзақтығы жөнінен әртүрлігі қысқа мерзімді тұрақтандыру жөнінде ғана ... ... ... ... ... даму ...атауы №2-3 ... 2009 ... ... арлығында ... ... ... дәрежесіне дейін бекіту үшін ... күш ... ... ...... ... ... дамыту, аумактық ... ... ... ұлғаюына байланысты ішкі инвестициялар көзі 
ретінде жинақтау нормасының артуы. Сыртқы сауданы ырықтандыру, Дүниежүзілік 
сауда ұйымына мүше ... ... ... үшін ... басты 
макроэкономикалық көрсеткіштердің өзгеру қарқынын нақты фактілер негізінде 
алдыға ... ... ... ... ... 2005 ж. ... деңгейі 1989 ж. деңгейін енді қамтыды, бірақ оның ... ... ... тым... (50 ... ... және өзге өндіріс 
салалары нарықтық бәсекелестікке төтеп беретіндей қарқын ала алмай отыр. 
Сондықган бөл ... ұзақ ... ... оң ... ... жағынан біз үшін жаңа, дамыған елдер үшін ескірген 
инвестициялық ... ... шикі ... экспорттаудан түскен 
пайданың есебінен қаржыландырып ... ... ... тиімді 
жақтарынан, келешек тұрғысынан бұрыс жақтары басым. ... ... ... ... ... орын ала ...мемлекетінің дербес экономикалық дамуы кезеңін теориялық 
астарлау тұрғысынан экономиканың бекем өсу ... ... ... соңғысының негізгі шарты ретінде ... ...... ... айту ... уақытты талап етеді. Казіргі 
уақытта инфляцияның ауыздықталуының және шикізат нарығында оңтайлы ... ... ... ... жандануы 
байқалады, солардың арқасыңда 2000 ж. бері экономикалық өсу ... ... ел үшін ... ... даму ерекшеліктеріне байланысты 
экономикалық өсуді бастауға ... ... ... ... үшін ол ... жж. ... ... аркасында қаржы секторы 
өрістеді де, нәтижесінде 1999 ж. ... ... ... ... өндіру) көтерілуіне әкедді. Жоғарыда атап кеткеніміздей, өндеуші 
салаларымыз ... ... ... сапалылығы жағынан сын ... ... ... ... және ... ... заманында бәсекелестік қабілетті өнім дайындауды дер кезінде 
қолға алмаудың салдары ауыр болмақ. 
Инфляцияны ... ... ... ... ... маңызы зор көрсеткіш — жұмыссыздықты «табиғи 
қалыптың деп ... ... ... ... ... ... еңбектеріне көз жүгіртсек, ол деңгей осы көрсеткіш үшін 5-6 
пайыз шамасында болуы тиіс. ... ... ... ... ... 9 ... ... казір оның Қазақставдағы деңгейі әртүрлі ресми 
деректер бойынша 8-12 пайыз ... ... ... ... ... ... ... Ресей үшін Батыс кеңесшілері 1994 ж. 
оның 10 пайыздық мөлшерін ... ... сол ... де, ... ... күресудің маңыздылығы жұмыссыздық мәселесінен жоғары ... ... ... бірының басымдылығы екіншісіне кері әсерін 
тигізбей қоймайды. 
Сонымен қазіргі уақытта ... ... ... ... ... ... ... макроэкономикалық 
тұрақтандыру орнатылды. Бұл — ... ... тән ... ... ... Алдымызда бәсекелестік кабілетті экономика құру стратегиясы 
тұрғысынан ұзақ мерзімдік макроэкономикалық тұрақтандыруға қол ... түр. Бұл ... ... ... ... ... ...негізгі 
шарты және өркениетті нарықтық қатынастарға өтудің ... ... ... ... әлеуметтік мәселелерге жіті назар аударуға ... ... ... ... ... ... экономикаға айналатынымызға 
сенеміз. 
2.2 ҚР-дағы қазіргі экономиканың ... ... ... ... әлеуметтік, экономикалық және мәдени 
байланыстардың қиылысында орналасқан Қазақстан өткен ... мен ... ... ... көп ... қоғам болып табылады. Қазақстанның, әлемде 
көлемі жағынан 9-шы орынды алатын, халқының саны 16 миллионнан ... ... ... ... ... ... ... ж. тәуелсіздікті алған сәтінен бастап Қазақстан қабылданған 
бірқатар ... ... және ... ... құрулардың нәтижесінде 
аймақтағы тез экономикалық өсуді бастан өткізді. 2000 ... ... ... ... ... ... 8.5% ... отырып, ел әлемнің ең тез ... ... ... арасынан орын алады және сөзсіз орта азиялық 
басқа мемлекеттердің барлығынан да озып ... ... ... ... ... ... қарыздарын Халықаралық валюта қорына 2000 жылы, мерзімінен жеті ... ... ... ... ... ... болды. Қазақстан 
2001 жылы ЕО-тағы нарықтық экономикалы елдің мәртебесі ұсынылған ТМД-ғы 
алғашқы ел ... 2002 ж. ... ... ... ... ... ... сауда құқығы бойынша ... ... ... ... Мәртебедегі өзгерістер валютаның 
айырбасталымдылығы, жалақының нормалары, шет елдік инвестицияларға ... ... ... және ... ...... ... нарықтық экономиканың тәуелсіз реформалармен танылды. 2002 ж. 
қыркүйек айында Қазақстан ... ... ... ... ... ... ... алған, ТМД-ғы алғашқы ел болды. 
2005 жылдың қаңтар айында Экономикалық әріптестік және Даму ... ... ... тәуекелдер тобының 5-нен 4-ге дейін ... ... ... тәуекелін бағалауды өзгертті.
БҰҰ-ның, өмір сүру 
деңгейінің әлемдік рейтингінде келтірілген деректері бойынша, Қазақстандағы 
білім беру деңгейі ... ... ... ... ... 72 елінің 
арасында білім беру деңгейінің индексі бойынша Қазақстан жаңа мың ... 35 ... ... Және де бұл... ... ... ... Швеция, Люксембург, Сингапур сияқты дамыған елдерін ... ... ... мен ... ... негізгі көрсеткіштерін 2-кестеден көруге болады. 
Соңғы 3 жыл (2007, 2008, 2009) ... ... ... ... ... ... тауар айналымы да осындай әсерлі 
қарқынмен өсіп ... ... он ... ... орташа өсу қарқыны 19,1 % 
құрай отырып (әлемдегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі), ... ... 2009 жылы 109,1 ... АҚШ ... ...2008 ... ... млрд. АҚШ долл.) 35,5% артты. Осылайша, Қазақстан тауар айналымы 100 
млрд. АҚШ долл. асатын әлемнің жетекші 35 елінің ... ... өнім ... көлемі 2009 жылы 71,2 млрд. АҚШ долл. 
құрады және 2008 жылмен салыстырғанда (47,8 млрд. АҚШ ... 49,1% ... ... ... көп ... (84,4%) алыс шет ... ... (60,1 млрд. АҚШ долл.), ТМД елдеріне 2009 жылы 11,1 
млрд. АҚШ долл. сомасында (15,6%) ... ... ... ... негізгі сатып алушылары: Италия (жалпы экспорт 
көлемінің 16,7%), Швейцария (15,8%), ... (10,8%), ... ... ... (7,6%), ... (6,5%), Иран (2,9%) ...табылады. 
Жалпы экспорт көлемінде 2009 жылы ең көп үлес ... ... ... ... ... металдар және олардан жасалған өнімдер (15,2%), 
- малдардан және өсімдіктен алынған өнімдер, дайын азық-түлік тауарлары 
(4,2%), 
- химиялық және ... ... ... ... ... (каучуктар 
мен пластмассаны қоса) (3,5%), 
- машиналар, құрал-жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар және аппараттар 
(1,8%). 
Қазақстан нарығына импорттың көлемі 2009 жылы 37,9 ... АҚШ ... және 2008 ... ... (32,8 ... АҚШ... 15,7% ... жылы алыс шет елдерден 20,4 млрд. АҚШ ... ... (53,8%), ... – 17,5 ... АҚШ ... ...(46,2%) ... әкелінді.  
Импорттық өнімнің негізгі жеткізушілері: Ресей Федерациясы (жалпы ... 36,3%), ... (12%), ...(6,8%), АҚШ (5,1%), Украина (5,6%), 
Италия (3,3%), Франция (2,1%) болып табылады. 
Жалпы импорт көлемінде 2009 жылы ең көп үлес ... ... ... ... ... құралдары, аспаптар және аппараттар 
(40,8%), 
- минералдық өнімдер (15,8%), 
- металдар және олардан жасалған ... ... ... және ... ... ... ... өнімі (каучуктар 
мен пластмассаны қоса) (10,5%), 
- малдардан және ... ... ... ... ... ... ағаш және одан ... өнімдер (2,8%). 
Қазақстанның БСҰ-на жұмыс тобының мүдделі мүше-елдерінің қатысуымен 
енуі жөнінде келіссөздер жүргізілуде. Жалпы ... ... ... ... жеті ... ... ... жұмыстардың қорытындысы 
бойынша, келіссөз үдерісінің елдің БСҰ-ға болашақ мүше болуының өлшемдерін 
жан-жақты талқылаудың арнасына ... ... ... деп ... ... халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша, Қазақстан әлемнің 
шет елдік инвестициялар үшін ең тартымды елдерінің қатарына кіреді. Тікелей 
шет елдік ... ... ... ... ... Қазақстан 
Республикасы 2008 жылы 141 елдің арасынан 23-ші орынды ... ... «Doing ... Банкының рейтингі бойынша Қазақстан 2009 жылдың 
ішінде жоғары қарай он ... ... ... ... шет ... ... ... инвестициялардың басты 
көзі ретінде ЕО елдерімен бірге, Орталық Азия экономикасына құйылған барлық 
капиталдың шамамен 80 % құрайды. 
Қазақстан Республикасы ... ... ... бойынша, 1993 жыл мен 
2009 жыл аралығындағы қоса алғандағы ... ... шет ... ... ары – ТШИ) ... экономикаға құйылуы шамамен 
166 млрд. АҚШ долл. құрады. 2009 жыл ішінде ... ... ... 19,8 
млрд. АҚШ долл. құрады. 
Қазақстанның негізгі инвестор – елдері: АҚШ – 32 ... АҚШ ... ... ... ... ... 19.2%), ... – 30 млрд. 
АҚШ долл. (18.1%), Ұлыбритания – 14.1 ... АҚШ ... (8,5%) ... ... ... бойынша ТШИ-дың жалпы құйылуының 
құрылымында тікелей ... ... ... ... ... мен іздестірулерді жүргізу ... ... оған ТШИ ... ... ... 41,9% ...(40,3% ... жылы), шикі мұнайды және табиғи газды өндіруге – 22,2% (31,6%), сондай- 
ақ қаржылық делдалдыққа – 15,7% (2,9%). ... ... 2009 ... ... ... ТШИ-дың құйылуы 8,5 млрд. АҚШ долл. ... ... ... ... 5% ... ... көрсеткіштер Қазақстанда қалыптасқан, ... ... ... ... тартымды шараларымен, 
сондай-ақ экономикалық және саяси тұрақтылықпен қолдау көрсетілетін ... ... ... ... ... ... ...инвестицияларды салу туралы шешімді қабылдауына әсер ететін 
негізгі факторлардың бірі ... ... ... ... ... ресурстарының және сыймды нарықтардың болуы ... ...... ... ... үшін ... және ыңғайлы базаға 
айналдырады. ҚР Индустрия және сауда Министрлігінің бағалауы ... ... және ... шекаралас Ресей мен Батыс Қытайдың тұтыну 
нарықтары жарты миллиардтан астам адамды қамти алады. 
Қазақстандағы инвестициялық қызметті жүзеге асырудың құқықтық ... ... 8 ... ... ... ...Республикасының 
Заңымен реттеледі, ол өтпелі экономикалы елдердегі ең үздік заңдардың бірі 
ретінде танылған. Бұл ... ... ... ... ... барлық кепілдіктері көзделген, мысалы, табыстарды 
пайдаланудың кепілдіктері, мемлекеттің қарамағына алу және ... ... ... ... тұрақтылығының кепілдіктері және 
басқалары. Сондай-ақ, Заң Қазақстан экономикасының ... ... ... асырылатын инвестицияларға мемлекеттік қолдау көрсетудің 
шараларын да көздейді, олар ... ... ... шет ... ... тең ... ... жылдың қаңтар айында жаңа салық заңы қабылданды, оған ... ... ... 2009 ж. 20% дейін, 2010 ж. 17.5% және 
2011 ж. 15% ... ... ... Бұл Қазақстанның инвестициялық 
тартымдылығын недәуір ... ... ... ... ... ... көршілес елдердің өзінде корпоративтік салықтың мөлшерлемесі біршама 
жоғары. 
Жергілікті заңнамамен қатар, қазіргі ... ... ... ... ынталандыру және өзара қорғау ... ... ... ... ... ...... бойынша 5.3 млрд. тонна 
қорының деңгейімен әлемде 9-шы орынды иеленеді. Оның алдында тек ... ... ... ... БАӘ, ...Ливия және Ресей ғана бар.  
Республиканың әлемдік барланған қорлардағы үлесі мұнайдың 3,2% және ... 1% ... ... ... және... ... Министрлігінің 
деректері бойынша, мұнайды өндіру, газ конденсатын қоса алғанда, 2009 ... ... ... ... және газ... ... алдыңғы жылмен 
салыстырғанда 5%-ға артты. Мұнайдың таза экспорты 62.8 миллион ... 12,3 ... ... ... ... және: бензин 2 491,1 мың тонна, 
дизель отыны – 3 898,0 мың ... ... – 3 134,7 мың ... ... ... мың ... ... Қазақстанда газды өндіру 2009 жылы 33.5 ... ... ... газдың таза экспорты 5.6 миллиард текше метрді құрады. 
Тауарлық газды ... ... 16,1 ... ... м құрады. Республика 
облыстарының табиғи газды тұтынуының көлемі 8,9 млрд. текше м. құрады, ... ... ... ... 3,9% ...2009 жылғы 1 қаңтардағы күйі 
бойынша республиканың жер астындағы газ сақтау қоймаларындағы ... ... 1,9 ... ... м. құрады. Болжамдар бойынша мұнай және газды 
өндіруді 2010 жылы 80 млн т ... және 47 млрд м3 ... ... ... ал 
2015 жылы – сәйкесінше, 130 млн т және 50 млрд м3 ... ... ... аудандары, оларда 172 мұнай кен орны және 42 
конденсатты кен орны орналасқан (соның ішінде 80 ... ... ... ... ... 62% алып жатыр. Қазақстандағы мұнайдың негізгі 
қорлары (90% астамы) аса ірі 15 кен орнында шоғырланған – ... ... ... ... ... ... ... Қаражанбас, Құмкөл, 
Солтүстік Бозашы, Әлібекмола, Прорва Центральная және Восточная, Кенбай, 
Королевское, жартысы – аса алып ... және ... ... кен орындарында. 
Мұнайгаз қорларының молынан болуымен қатар, Қазақстан әлемде хромның 
қорлары бойынша бірінші ... ... ... ... – екінші орында, 
мырыштың қорлары ... – ... ... ... ... ... ... орында, сондай-ақ көмірдің, темірдің, күмістің және ...... ... ондықтағы орынды иеленеді. Қазақстан сондай-ақ 
алмастарды да экспорттайды. 
Ауыл шаруашылығы 2009 жылы Қазақстанның ЖІӨ-не 7 ... ... ... ... Астық және үй малы – ауыл шаруашылығы өндірісі өнімінің 
негізін құрайды. Ел аумағының шамамен 85%-ы ауыл ... ... ... ... жұмыс күшінің 47%-ы аграрлық секторда жұмыспен 
қамтылған. ... ... мал ... – ауыл ... ... ... Мал шаруашылығының басты өнімдері – сүт өнімдері, тері, ет ... ... ... ... ... ... арпа, мақта және күріш жатады. 
Тұрақты валютаның негізгі көзі ... ... ... саудасындағы жетекші тауарлардың арасынан орын алады. ҚР Ауыл 
шаруашылығы министрлігінің ... ... ... астықты 
экспорттаушы әлемдік 8 елдің ... ... ал ... ... ... 2009 
жылы әлемде бірінші орынды иеленді. Астықтың ... ... ... АҚШ, Канада, Австралия, Еуропалық Одақ, Ресей, ... ... ... ... алда ... экспорты 2009 жылы, ұнды астыққа балама түрде есепке алғанда, 
өнімнің 15,6 млн ... ... 6 млн ... ... ... ... ұнды ... түскен табыстар 2009 күнтізбелік жылда 2,5 млрд АҚШ 
долларын құрады. Жалпы, соңғы 3 ауыл шаруашылығы маусымында астықтың орташа 
жылдық ... 17,4 млн ... ал ... ... ұнды астыққа балама 
түрде есепке алғанда – 8 млн ... ... ... ... 2007 ... ортасынан бастап, Қазақстанның 
экономикалық тез өсуіне жаһандық дағдарыс қолайсыз әсер етті. Капиталдың 
құйылуының төмендеуі, ... және ... да ... ... ... ... ... қолайсыз сыртқы жағдайлар, көбі күткендей, 
2009 жылы өсу қарқынының 2-3 % ... ... ... ... ... ретінде, Қазақстанның үкіметі қаржылық секторды 
тұрақтандыру және ауыл ... ... және ... қоса ... ... экономиканың стратегиялық секторларын 
қолдау жолымен жаһандық ... ... ... ... ... және ... шаралардың кешенін жасады. 
Ағымдағы экономикалық саясаттың басым ... – бұл ... атап ... ... ... ... ... азайту 
үшін өндірістің басқа салаларын нығайту. 
Қазақстанның экономикасы, 2009 жылғы негізгі ... ЖІӨ – 135 ... ... ... – 84 ... ... 2,1 %) 
- ... капиталға инвестициялар – 31,7 млрд.USD (өсім 4,6%) 
- Орташа жалақы – 59 722 теңге 
- Елдің ... ... ... ... ... – 46,7 ... қаржыландыру мөлшерлемесі (%) -10.5 
- Тікелей шет елдік инвестициялар, 2008 –19.8 ... АҚШ ... ... ... айналымы, 2008 – 109,1 млрд.USD (өсім 39,9 %) 
- 283744 заңды тұлға тіркелді 
Анализдің нәтижелері ... БҰҰ ... ... ... өсуі ... ... ... тым тәуелді екенін айтады. 
Бұл әлемдік сұранысқа және бағаның маусымдық ... аса ... ... ... Н.Ә. ... ... тұрақты экономикалық өсуіміз 
беріп отырған мүмкіндіктерді біздің халқымыздың ... ... ... ақша ... ... 71 мыңға өсті. Бір жұмысшының орта айлық 
номиналды жалақысы 26,7 мыңға жетті. 
«Сыртқы сауда мен ... ... ... – ... ... оң 
көрсеткіштері», - деді президент. Тек бірінші жартыжылдықта ғана ... ... ... ... өсіп, 14,2 млрд. долларды құрады. Негізгі 
капиталға құйылатын инвестициялар 12%-ке өсті. [24, 15б.] 
2000 жылы ... ... ... ел ... ... ал 
соңғы бес жыл ішінде ел экономикасы тұракты түрде өсу ... ... ... ... ... 1999 жылдан бастап 62%-ға өсіп, 5 542 миллиард 
теңгені құрады, бүл ретте жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім 3 260 ... ... Осы ... ... ...орта ... 2 еседен астам өсті. 
Казақстанның экономикасына 2009 жылы 1530 миллиард теңге тартылды. 2008 
жылмен салыстырғанда инвестиция ... 5 ... ... бұл ... ... ... саяси және экономикалық жүйесінің 
тұрақтылығын жоғары бағалаудың куәсі. 
Сыртқы сауда айналымының көлемі 2005 ... ... 3 ... ... 2008 жылы ол 7 ... ... астам оң салъдомен ... АҚШ ... ... ... ... ... камтамасыз ету үшін 
құрылған Ұлттық қорда 5 миллиард 300 миллион АҚШ ... ... ... ... ... алтын-валюта қоры тұтастай алғанда 61 млрд. 
АҚШ долларынан асады. 
Казіргі кезде Қазақстан үшін ... ... бірі — ... ... кұру ... табылады. Ел ДСҰ-ға кіруге және өндірісті 
әртараптандыруға ниеттеніп отыр. Орта ... ... ... ... ... ... 50 ... қатарына кіруге және 
қазақстандықтар үшін өмір сапасының жаңа жоғары стандартын ... ... ... ... ... экономикалық, негізі бар, ол нақты және 
оған қол жеткізуге ... Ел ... қоры ... ал таяу ... ... ... жүзінде алдыңғы қатарға шығады. 
2008 жылмен салыстырғанда көмірсутегі шикізатын өндірудің көлемі 225 
пайызға ұлғайды, ал осы кезеңде оны ... ... ... 1,3 ... ... ... Қазақстан жылына 70,9 миллион тонна көмір, 35,4 
миллион тонна — темір рудасын, 4,5 миллион ... — ... 500 мың ... мыс пен ... ... ... марганец, күміс және фосфат өндіруден 
мемлекеттердің алғашқы әлемдік дюжинасына кірді. 
Ауыл шаруашылығы ... 2008 ... ... ... өсті. 
соңғы бес жыл ішінде Қазақстан 5.5 миллион тоннадан ... ... ... оның ... ... әлемдік көшбасшылардың қатарына кірді. 
Сонымен қорыта келе біз соңғы 3 жыл негізінде жасалған сараптамадан қай 
саладан болмасын экономикалық өсу ... ... ... ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІҢ БОЛАШАҒЫ 
Алдыңғы қатарлы халықаралық қаржы институттары өте ұстамды ... ... құру мен ... ... банкі (ЕБРР) өзінің 
сараптамасында 2011 жылы ТМД ... ... өсу 5,6% ... яғни алдыңғы жылмен салыстырғанда, 2проценттік деңгейге 
төмендейтінін анықтаған. 2010 жылы Қазақстанның, Ресейдің, ... ... ... ... ... мұнайдың бағалары, шетелдік 
инвестициялардың жоғары деңгейі бұл елдерге енді ... өсу ... ... ... ... ТМД елдерінің экономиканы 
әртараптандыруға аз ... ... ... ... ... ЕБРР ... және ТМД елдерінің Армения, Грузия және Беларусия сияқты 
бірқатар ... ... ... көрсетсе, Қазақстан экономикасын сол 
баяғы бағада қалдырған. 
ЕБРР-ге ... ... ... ... ... (МВФ) ... көзқарасы өзгешелеу: 2011 жылы ТМД елдерінің экономикалық өсуі 6% 
құраса, 2012 жылы 5,2% ... ... Және де атап ... жайт, біздің 
еліміздің атауының қасында «асыл» 8 саны тұр. МВФ сарапшылары 2010 ... ... ... ... ... ... өсуді көрсеткенін 
айтты. Мысалы, негізгі ... ... ... 2010 жылы ... ... құрады, бұл 2009 жылға қарағанда, 10,6%-ке көп. ... ... 24,5 ... ... ... ... келетін болсақ, МВФ осы жылы ТМД ... ... ... болатынын айтып отыр. Оның себептері: тұтынушы 
сұраныс пен инвестициялық ағымның ... ... ... ... 2010 жылы шетелдік инвестициялардың 40% пайдалы 
қазбаларды табуға, тағы 40% ... ... ... тек қана ... өңдеуші кәсіпорындарға жұмсалған болатын. Өзінің экономикалық 
өсуін тұрақтандырғысы келетін мемлекет классикалық ... ... ... төрт «дөңгелегі»: адамдық ресурстар, табиғи 
ресурстар, ... ... және ... бар ... ескеруі 
тиіс. Өкінішке орай, мұнай, газ және басқа пайдалы қазбаларды иелене 
отырып, Қазақстанның ... бір ғана ... ... келе ... бұл әдісті Канада және ... ... ... ... ... ... табиғи ресурстардың бар болуы ... ... ... ... таңда Қазақстан дұрыс бағытта келе жатыр. Біз жоғары қосылған 
құнмен жоғары технологиялық өндірісті, кәсіпкерліктің ... ... ... ... осы ... ... үшін, салық 
туралы заңдар қайта қарастырылып жатыр. ... ... ... ... қарапайымдауды, салықтық есеп 
беруді қысқартуды көздеп отыр. 
Дамуымыздың маңызды алғышартына айналған қазақстандық ... ... ... ... басшылары мен конфессия жетекшілерінен 
лайықты бағасын алды. 
Осылайша Қазақстан қуатты да ... ... ... ... ... ... халықаралық беделге ие болды. 
Жасампаздық қуатымен дүние жүзінде даңқы артқан Қазақстан әлемді өз 
жетістіктерімен таң ... ... ... ... және ... ... ету мәртебелі миссиясы сеніп тапсырылды. 
«Қазақстан 2020» стратенгиясында ел басының қойылған міндеттеріне 
байланысты 2014 ... ... ... 3 ... ... зауытын 
реконструкцияланады және бүкіл мұнай өнімдерінің түр-түрі бойынша ішкі 
қажеттіліктер ... ... ... басқа бір маңызды сегменті агроөнеркәсіптік кешенді 
дамыту болып ... Оның ... ... үш ... ... жүруі керек. 
Біріншіден, негізгі салмақ еңбек өнімділігінің артуына түсірілуі тиіс. 
Ауыл шаруашылығындағы еңбек ... ең ... және ... бір ... 3 мың ... шамасында келеді. Ал дамыған елдерде бұл көрсеткіш 
50-70 мың долларды құрайды екен. 
Ауыл үшін өсу ... міне ... ... – 2014 ... ... ... ... кем дегенде екі есе арттыру керек. 
Бұл күрделі міндетті аграрлық-индустриялық ... ... ... ... қайта өңдеуді шұғыл арттыру, жаңа құрал-жабдықтар, 
жаңа технологиялар мен ауыл шаруашылығындағы жаңа көзқарас шеше ... ... ... ... оны ...ауыл ... ендіру керек. 
Екіншіден, елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету. 
2014 жылға қарай азық-түлік тауарлары ішкі рыногының 80%-дан астамын 
отандық тағам өнімдері ... ... ... бұл үшін ... ... экспорттық әлеуетті іске асыру, бірінші кезекте бұл Кеден 
одағы, Орталық Азия, Кавказ бен Таяу Шығыс ... ... ... ... және ... мемлекеттік 
шекара” темір жол желілерін салынып жатыр, олар іс жүзінде біздің өнімдерге 
Қытай мен Парсы ... ... ... жол ... Біз ... ... Қытай-Батыс Еуропа” автожолы – ... үшін ... ... ...жеке ... ... ... тиімді қызмет ететін ұлттық инновациялық жүйе оның негізі болуы тиіс. 
Бізде қазірдің өзінде бұл ... ... бар. Жаңа ... Астанада үш жаңа ғылыми орталық құрылатын болады. 
Өмір туралы ғылымдар орталығы органдарды көшіру, жасанды жүрек және 
өкпе, бағаналы ... және ұзақ ... ... ... ... ... ... бірлескен әзірліктер жүргізеді. 
Энергетикалық зерттеулер орталығы қайталанба энергетика, жоғары 
энергиялар физикасы мен техникасы мәселелерімен ... ... ... ... ... орталығы, зертханалық база 
және конструкторлық бюро болып табылады. 
Бұл біздің болашақ дамуымыз үшін маңызды. 
Банктерді ашық ... ... ... ... ... ... тек қана банк қызметімен айналысуын және олардың қызметінің 
барынша мөлдір болуын қатаң бақылауға алу керек. 
Дағдарыс жағдайында Ұлттық қор біз үшін ... бір ... ... Оның ... ... – ... пен өркендеудің кепілі 
болу. 
Үстіміздегі жылдан бастап республикалық бюджетке ... ... ... – 8 ... ... көлемінде бекітілетін болады. 
Бұл трансферт ең алдымен индустрияландыруды жүзеге асыру мақсаттарына 
бағытталуы тиіс. 
Бюджетке Ұлттық қордан ешқандай ... өзге де ... ... ... ... ... ... Ұлттық қордың активтері 2020 жылға 
қарай 90 миллиард долларға дейін өсуі тиіс, мұның өзі ... ... ... ... ... үстіміздегі жылдың бірінші тоқсанында Ұлттық ... мен ... жаңа ... ... ... ... алғанда 2020 жылға қарай біз экономиканы жеделдете 
әртараптандырудың төмендегідей ... ... қол ... ... ... ... үлесі 13%-дан кем емес мөлшерін ... ...... ... емес экспорттың үлесі 27-ден 45%- 
ға дейін ұлғаюы ... ... ... ... ... 2 есе, ... кем дегенде 4 есе артуы керек. 
ІЖӨ-нің энергия ... ... кем емес ... ... ... ... активтерінің үлесі 4-тен 20 %-ға дейін өсуі 
керек. 2015 жылдың өзінде-ақ аграрлық ... ... ... 4-тен ... ... ... ... ішкі қажеттіліктерінің 80%-ы қазақстандық 
құрылыс материалдарымен қамтамасыз ... ... ... ... ... ... ... мен экспортының екі 
еселенуін, химия өнімдері өндірісінің үш еселенуін қамтамасыз етуі керек. 
2015 жылға қарай бюджет ... ... ... ... отырып, 
жаңа жобалар есебінен 300-400 миллиард теңгеге өсіп шығуы тиіс. 
2020 жылға қарай қалалық, сол ... ... ... ... ... жасына дейінгі тәрбие беру және оқытумен қамтылатын ... ... ... зор әлеуеті бар. Жеке меншік 
отбасылық балабақшалар мен шағын орталықтар – бұл мемлекеттік мекемелерге 
балама. 
Үкіметке ... ... ... ... ... жартысында-ақ 
балаларды мектеп жасына дейінгі оқытумен және тәрбиемен ... ... ... “Балапан” арнайы бағдарламасын әзірлеп, іске асыруға 
кірісуді тапсырамын. 
2020 жылға қарай орта ... ... 12 ... оқыту моделінің табысты 
жұмыс істеуі үшін Үкімет барлық қажетті шараларды қабылдауы тиіс. 
Кәсіптік және ... ... беру ... ... ... түрде экономиканың қажеттіліктерімен өзара байланыстырылуы керек. 
Жоғары білім ... ең ... ... ... ... ... тиіс. 
Елдегі жоо-лар әлемнің жетекші университеттерінің рейтингіне енуге 
ұмтылулары ... ... ... ... ... жүйе ... жұмыс істеп, 2020 
жылға қарай елде енгізілетін талдаулар, патенттер мен ... ... өз ... ... ... біз ... қызметке нәтижелерге бағдарланған қаржыландыру 
мен ақы төлеу жүйесін енгізуді ... ... ... ... ... үшін барлық қажетті базалық жағдайларды жасадық. 
Дәрілердің 50%-ы біздің ... ... ... беру мен ... ... салаларындағы мемлекеттік 
кәсіпорындардың қызмет ... ... ... ... ... ... ... қажет. 
Саламатты өмір салты мен адамның өз денсаулығы үшін ... ... – ... ... ... ... және ...тұрмысындағы мемлекеттік саясаттың ең басты мәселесі болуы тиіс. 
2011 ... Азия ... үшін біз ... ... ... өңірлерді Астана мен Алматыдан қалып ... ... ... дене ...қозғалысын дамыту үшін қажетті 
алғышарттар жасайтын болады. 
Туризм және ... ... ... ... елде ... ... үшін ... іс-шараларды анықтап, оларды нақты іске айналдыруы 
тиіс. 
30%-ға дейінгі қазақстандықтар бұқаралық спортқа тартылуы керек. 
Осындай ... ғана біз ... көре ... ... ... ... де. 
Денсаулық сақтау нысандарын салу және жабдықтау, кадрларды даярлау, 
саламатты өмір салты ... ... ... кешені 2020 жылға қарай 
ана мен бала өлімін екі есе ... ... ... 30%-ға ... ... 20%-ға ... тиіс. 
Бұл ретте өмір сүрудің күтілетін ұзақтығы 72 жасқа дейін ұлғаяды. 
Осынау құрғақ ... ... ... ... аман алып ... өмірлері тұр. Бұл өте маңызды мақсат. Біз оған ... ... ...... ... ... ... зейнетақы төлемдері ең төменгі күнкөріс 
деңгейі көлемінің 60%-ы ... ... ... ... ... ... 2010 ... салыстырғанда 1,2 есе арттырылуы тиіс. 
Біз өз ... ... ... ... ... ... ... саласы қызметкерлерінің еңбекақылары 25%- 
ға өсірілді. Әлеуметтік жәрдемақылар орта ... 9%-ға ... ... ... ... жаңғырту өзіндік 
пайдалану шығындарын төмендетумен және ресурс сақтаушы ... қоса ... ... ... ... ... ... ету жұмыстарын жалғастыру 
қажет. Шағын қалаларда халықтың 100%-ы үшін сапалы су қолжетімді ... ... ... халықтың еңбекпен қамтылуына және ауыл 
шаруашылық және агро-өнеркәсіптік секторларға назар бөлуі ... ... ... ... талаптарға сай болуы үшін, білім 
секторында да ... ... жөн ... ... ... 2011 жылы 2% деңгейінде болжануда. 
"Әлемдік тауар нарығында оң баға динамикасы байқалатындығын ескере келе 
әлемдік мұнай бағасының болжамы 2011 жылы бір ... 50 ... ... ... ... ... ... мен ішкі даму алғышарттарын 
ескеру ... ... ... ... 2010 жылы 2% ... өнімінің көлемі 3,3%-ға өседі. Мұнай өндіру көлемі 2011 жылы 
80 млн ... ... деп ... 2011 жылы ... $49,6 млрд, импорт 
- $34,2 млрд көлемінде болжануда. 
Сондай-ақ, министрдің ... ... 2011 жылы 6 - ... ... ... жолдауынан туындайтын іс-шараларға ... ...... 1,2 трлн ... ... ... Ұлттық қордан қосымша 124,3 млрд ... ... ... ... болжамы (трансферт түсімдерінсіз) 103 млрд 
теңгеге ... ... ... ... ... ... ... болады деп болжануда: 61,3 млрд теңге - ... ... ... ... 19,6 млрд ... ...... - Корпоративтік кіріс 
салағы бойынша, 22,1 млрд ... - ... ... ... бойынша 
түсімдер. Бұл ретте жергілікті атқарушы билік органдарына баспана ... ... ... ... ... байланысты республикалық 
бюджет түсімдері 13,7 млрд теңгеге қысқарады деп күтілуде". 
Сондай-ақ, Экономика және бюджетті жоспарлау ... ... ... ... нақтылау барысында 2009 жылдың қорытындысы 
бойынша қалған бос қалдық - 24,1 млрд ... ... ... ... ... ... 26,6 млрд ... көлемінде несие тарту, 
соның ішінде ішкі нарықтан - 13,4 млрд ... ... ... - 13,2 ... тарту көзделген. 
Жалпы ішкі өнімнің өсімі 2011 жылы 1,5 - 2% құрайды деп болжануда. 
Баяндалған жайлар ... ... ... ... жасалған 
белсенді әрекеттер болып табылды. Тәуелсіздік алып, ... ел ... ... ... ... ... ... экономикалық өрлеуде жетістіктерге жету мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... деп ... — нарықтық 
экономика мен реформаларды жүзеге асыруда Казақстанның зор нәтижелерге қол 
жеткізгенін көрсетеді. 
ҚОРЫТЫНДЫ 
Экономикалық өсу ... ... ... ... ... және 
қызмет көлемінің өсу түрінде көрсетілуі мүмкін. Экономикалық өсуге ... тек қана ... ... ...назарға алынатындығы маңызды болып 
келеді. Номиналды өзгерістердің көрсеткіштері ... өсу ... ... Экономикалық өсу ішкі және халықаралық әлеуметтік- 
экономикалық мәселелерді шеше алатын өндіріс өсуін ... ... ... типтерін қарастырғанда, экстенсивті типте 
жұмыссыздық деңгейі қысқарады, ... ... ... ... ... ... бұл уақытша құбылыс. Сондықтан бұл тип ...... ... ... ... ... өндіріс фондтары өнегелік 
және физикалық жағынан да тозады. Біз жасайтын қорытынды: ... ... ... ... әлі ... келе ... ...қатынастар 
шарттарында бұл тип тек қана ... ... ... ... ... ... бермейді. Сондықтан да, объективті түрде бұл 
типті ауыстырып, халық шаруашылығын интенсивті даму ... ... ... ... ... ... тип жаңа тип – интенсивті типтің пайда 
болуына негіз ... ... ... ... ... салып, 
экстенсивті тип бүкіл әлемнің ұлттық шаруашылық дамуына үлес қосты. Осы 
таңда ... ... ... ... ... түрде бірінші немесе екінші 
типтің белгілерін анықтауға ... олар ... ... қатынаста 
үйлеседі. Бірақ, ХХғ. ортасынан ... ... ҒТР ... ... ... оның ... ... елімізде де экономикалық өсудің 
интенсивті түрі басым. 
Экономикалық өсу келесі факторлармен ... ... ... ... ... және технология. 
Экономиканы мемлекеттік реттеу және оның ұдайы ... ... ... ... ... ... жүзеге асыру үшін қажет. 
Қоғамдық ... ... ... ... ... т.б.) ... және ... мүмкін емес. Мемлекеттік реттеу экономикалық өсуде 
дұрыс иілімді бюджеттік-салықтық, ... ... ... ... ... маңызды роль атқара алады. 
Кейнсиандық теория макроэкономикалық тепе-теңдік теориясын қайта ... даму ... ... ... ... ... ...өсуді анықтайтын ең басты фактор – инвестициялар. 
«Нөлдік өсу» ... ... ... ... ... өсу қазіргі өмірдің бірқатар теріс факторлары: қоршаған 
ортаның ластануына, өндірістік шуға және ... ... ... ... ... Және ... өсу ... халық үшін 
қолайлы жағдайлар туғызы алмайтындығын айтады. 
Салааралық баланстың «шығын-шығару» әдісі әр түрлі салалар арасындағы 
байланысты ... ғана ... ... ... мемлекеттің 
экономикалық дамуын болжай алады. 
Екінші бөлімде анализдің ... ... БҰҰ ... ... ... өсуі ... ... пайдалануға тым тәуелді 
екенін айтады. Бұл әлемдік сұранысқа және ... ... ... ... ... ... соңғы 3 жылмен салыстыра келгенде еліміздің айтарлықтай дамып кел 
жатқанын көруге болады. Оған ... ... ... 2009 ... ... ЖІӨ – 135 ... ... өндірісі – 84 млрд.USD (өсім 2,1 %) 
- Негізгі капиталға инвестициялар – 31,7 млрд.USD (өсім 4,6%) 
- Орташа жалақы – 59 722 ... ... ... резервтері, Ұлттық қордың резервтері – 46,7 млрд.USD 
Қайта қаржыландыру мөлшерлемесі (%) -10.5 
- Тікелей шет елдік инвестициялар, 2008 –19.8 ... АҚШ ... ... сауда айналымы, 2008 – 109,1 млрд.USD (өсім 39,9 %) 
- 283744 заңды тұлға ... ... ... сараптама – еліміздің экономикасы тез қарқынмен 
дамып келе жатқандығының айғағы. Әлемнің алып елдері ... ... ... ... экономикалы ел деп таныды. Табиғи ресурстардың ... ... ... ... және ... ... әлемдік сақынадағы бағдардың тұрақтануы экономикалық өсудің 
жоғары қарқынмен ... және ... ... ... ... ... көрсеткіштерін көрсетуге ықпал жасайды. 
Дамуымыздың маңызды алғышартына айналған қазақстандық ... ... ... ... басшылары мен конфессия жетекшілерінен лайықты 
бағасын алды. 
Осылайша Қазақстан қуатты да табысты мемлекетке ... ... ... жоғары халықаралық беделге ие болды. 
Жасампаздық қуатымен дүние жүзінде даңқы артқан Қазақстан әлемді өз 
жетістіктерімен таң қалдырды. 
Сондықтан Қазақстанға ... ... және ... ... ету мәртебелі миссиясы сеніп тапсырылды.