Ауыл шаруашылыгы министрлиги - тил саясаты

 

 

 

МАЗМҰНЫ

 

 

КІРІСПЕ..................................................................................................................3

 

І. ҚР Ауылшаруашылығы Министрлігінің қызметі мен міндеттері

 

1.1 Ауылшаруашылығы Министрлігінің қызметі мен міндеттері......................5

1.2 Ауыл шаруашылығында агроөндірістік  кешенді бағдарламасы..................8

 

ІІ. «Мемлекеттік тіл саясатын іске асыру» бөлімінің  қызметі мен міндеттері

2.1  Қазақ тілін мемлекеттік  қызметшілерге жеделдете оқытып, үйрету теориясы...............................................................................................................20

2.2 Қазақ тілін мемлекеттік  қызметшілерге жеделдете үйрету  деңгейлері.....22

 

ІІІ.   ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫ ТІЛ САЯСАТЫНЫҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ

3.1 Тілдік ахуалдың сипаттамасы........................................................................24

3.2 Тілдерді функционалды дамытудың  қолайлы моделі.................................24

3.3 Тіл құрылысының  міндеттері.........................................................................26

IV. ҚР-дағы ауыл  шаруашылығын дамыту жолдары.................................27

 

Қорытынды..........................................................................................................34

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................35

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

2012 жылдың 11-23 маусым аралығында  ҚР Ауылшаруашылығы Министрлігінде  оқу-танысу практикасын өткіздім.

ҚР Ауылшаруашылығы  Министрлігінің басты мақсаты елімізді азық-түлікпен қамтамасыз ету, астық егу, жинау шаруашылығын басқарумен айналысады,  сонымен қатар көлемді инвесторларды тарту болып табылады. Бұдан бөлек, жоғары технологиялық өндірісті инфрақұрылым, бәсекеге қабілетті өндіріс, өңдеу мен тауарды сату да оның міндетіне кіріп отыр.

Қазақстанның ауылшаруашылығы  министрлігінің жанында іскерлік кеңес  құрылды. Оның басты мақсаты, салаға алып көлемді инвесторларды тарту  болып табылады. Бұдан бөлек, жоғары технологиялық өндірісті инфрақұрылым, бәсекеге қабілетті өндіріс, өңдеу мен тауарды сату да оның міндетіне кіріп отыр.

Кеңес құрамына: Одақтардың басшылары, ауылшаруашылығы бірлестіктерінің директорлары мен Ауылшаруашылығы  министрлігінің өкілдері кіріп отыр. Егін шаруашылығын жандардыру мақсатында кеңес: шаруаларды қолдау, олардың жұмысын жетілдіру мен бағыттау, несиелік ресурстарды қолжетімді ету, лизингтік бағдарламаларды арзандату, және тауарды өткізуге келгендегі мәселелерді шешуге көмектесетін болады. Бұдан бөлек, кеңес мүшелері халықаралық қатынастарды реттеп, Кеден Одағы мен Біріңғай экономикалық кеңестіктің аясында туындап отырған мәселелерді реттеп отырады.

Министрліктің басты  мақсаты – егіс алаңдарының құрылымын  әртараптандыру, астық нарығын реттеу, ішкі нарықты өніммен қамтамасыз ету және аймақтық азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жұмыстарын ұйымдастыру.

Практика өткізу барысында  маған ҚР Ауылшаруашылығы Министрлігінің тіл саясатын іске асыру бөлімі белгіленді.

ҚР Ауылшаруашылығы  Министрлігінің тіл саясатының басты  мақсаты:

• Министрлікте қызметкерлерге мемлкеттік тіл үйрету;
• Мемлекеттік тілді насихаттау;
• Қызметкерлерді қазақ тілінде еркін сөйлеуге, құжаттарды қазақ тілінде жазуға баулу т.б.

Мемлекеттік қызметшілерді  жеделдете оқытудың теориялық және технологиялық құралдарын негіздеу мен оны жүзеге асырудың қажеттілігі бірнеше қарама-қайшылықтарға келіп тіреледі. Олар:

- мемлекеттік қызметшілерге  қазақ тілін жеделдете оқыту  үдерісін енгізуге қоғамдық-әлеуметтік  қажеттілік пен аталған мәселенің  ғылыми-теориялық тұрғыдан жеткіліксіз  зерттелуі арасындағы қайшылықтар;

- қазақ тілін жеделдете  оқытуға қойылатын жоғары талаптар  мен мемлекеттік қызметшілердің  оқу-танымдық уәждемелерінің төмендігі  арасындағы қайшылықтар;

- жеделдете оқытуда  мемлекеттік қызметшінің өздік  жұмысын тиімді ұйымдастырудың  қажеттілігі мен оның басты алғышарты болып табылатын ақпараттық білімдік ортаның шектеулі мүмкіндіктері арасындағы қайшылықтар;

- жеделдете оқытуда педагогикалық технологияларды тиімді қолданудың жоғары маңыздылығы мен қатысымдық бағытта жеделдете оқыту технологиясын жүзеге асырудың жеткіліксіздігі арасындағы қайшылықтар.

2006 жылдың мамыр айында  Қазақстан Республикасы Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың №127 Жарлығымен  «Тілдерді қолдану мен дамытудың  2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік  бағдарламасына» толықтырулар енгізілуі қазақ тілін мемлекеттік қызметшілерге жеделдете оқыту ісіне жаңа қарқын әкелді. Мемлекеттік тіл жылы ретінде танылған 2007 жылы Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі, Тіл комитетінің жанындағы «Ш.Шаяхметов атындағы Тілдерді дамытудың республикалық үйлестіру-әдістемелік орталығы» «Мемлекеттік тілді мемлекеттік қызметшілерге, (ересектерге, тіл үйренуші жеке тұлғаларға) жеделдете деңгейлік оқытудың Тұжырымдамасы мен Стандартын , Типтік бағдарламасын даярлап, ғалымдар талқылауынан өткізіп, бекітті. Бұл кезеңде мемлекеттік қызметшілерге қазақ тілін жеделдете оқыту үдерісі ерекше қарқын алып, дамып, жеделдете оқыту ұғымы әдістеменің жаңаша сипаттағы бағыты түрінде қалыптаса бастады.

Қазіргі қоғамымызда  мемлекеттік қызметшілердің қазақ тіліне деген қызығушылығы мен оны меңгерудің мәнін түсінуі үздіксіз білім беру жүйесінде қазақ тілін жеделдете оқытудың теориялық тұжырымдамасын қалыптастырудың қажеттілігін тудырды. Соған байланысты оқу жоспарымен шектелген уақыт аралығында бағдарлама қойған міндеттер төңірегінде неғұрлым жоғары деңгейдегі қатысымдық құзыреттілікке қол жеткізудің қажетті алғышарттарын жасайтын, сөйлесім әрекетін дамытуды көздейтін қатысымдық бағдарлы жеделдете оқыту технологиясын ғылыми-әдістемелік тұрғыдан негіздеу, мемлекеттік қызметшілерге тіл үйрету курстарында қазақ тілін жоғары деңгейде жеделдете оқыту – бүгінгі әлеуметтік міндет болып отыр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

І. ҚР Ауылшаруашылығы  Министрлігінің жалпы ережелері

 

1.1 Ауылшаруашылығы Министрлігінің қызметі мен міндеттері

 

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2007 жылғы 2 қазандағы №594а бұйрығымен Тұрақтандыру қорларын құру және пайдалану ережесі  бекітілді. Тұрақтандыру қорлары жергілікті бюджет, келісім бойынша шаруашылық субъектілерінің қаражатының және «Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы» ҰК» акционерлік қоғамының (бұдан әрі – Корпорация» тартылған қаражатының есебінен құрылады.

Қазіргі уақытта тұрақтандыру қорлары барлық облыстарда және республикалық маңызы бар қалаларда құрылды. 2008 жылғы 14 қаңтардағы жағдай бойынша жоспардағы 474,0 мың тонна астық және 18,2 мың тонна ұнның орнына 418,9 мың тонна астық және 18,1 мың тонна ұн сатып алынды. Оның ішінде 206,4 мың тонна астық Корпорацияның, 80,0 мың тонна астық және 18,0 мың тонна ұн «Қазақстанның Астық Одағы» заңды тұлғалар бірлестігіне қатысушы-компаниялардың қатысуымен, 132,6 мың тонна астық пен 0,1 мың тонна ұн жеке облыстармен сатып алынды. Облыс әкімдіктерінің сұранымына сәйкес көрсетілген датаға құрылған тұрақтандыру қорларынан астықты қайта өңдейтін және нан пісіретін кәсіпорындарға 75,5 мың тонна астық және 4,3 мың тонна ұн босатылды.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 13 наурыздағы №190 қаулысына сәйкес 2007 жылғы егіннен  мемлекеттік ресурстарға Корпорация 6208,4 млн. теңге сомаға бір тоннасын 18000 теңге бағамен 345,0 мың тонна астық сатып алды, оның ішінде 230,4 мың тонна көктемгі-жазғы қаржыландырудың есебінен қайта ресімделді, 114,6 мың тонна – күзгі уақытта тікелей сатып алынды. Бұдан басқа 893,1 мың тонна астық тартылған кредит ресрустарының есебінен сатып алынды. 

Мемлекеттік қолдау шаралары тұқым шаруашылығында тұқымдық материалдардың барлық көлемінің себу сапасына сараптама  жүргізуге, элита тұқымдарын өндірудің  және сатудың көлемдерін қажетті  мөшерге жеткізуге мүмкіндік  берді (жылына 54-58 тонна). Үш деңгейлі тұқым шаруашылығы жүйесін құру мақсатында 34 бірегей тұқым өндірушілер, 76 элита тұқым шаруашылықтары және 303 репродуктор-тұқым шаруашылықтары аттестациядан өтті.

Себу сапасына жеткізілген  тұқымның үлес салмағы 2001 жылғы 53% 2007 жылы 99,7% дейін көбейді, бұл ретте 1-2 сыныпты тұқымның  үлес салмағы 78,9% дейін, ал жоғарғы репродукциялы тұқымның  үлес салмағы 84% дейін өсті.

 Қазақстандық мақтаның  бәсекеге қабілеттілігін көтеру  мақсатында 2007 жылы мақта талшығының сапасына  сараптама жасауға отандық ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің шығынын толықтай өтеу үшін респуликалық бдюжеттен 111,6 млн. теңге бюджет қаражаты бөлінді. Республикада өндірілетін мақта талшығының сапасына саны 261,7 мың сынама болатын әділетті бумалық сараптама жасау жүргізілді.

2007 жылға 21 шілдеде  мақта саласын заңнамалық реттеу  мақсатында мақта саласының экономикалық, құқықтық және ұйымдастыру негіздерін  анықтайтын және Қазақстан Республикасында  мақтаны өндіру, өңдеу, сақтау  және сату үрдістерінде пайда болатын қоғамдық қарым-қатынастарды реттейтін «Мақта саласының  дамуы туралы» Қазақстан Республикасының заңы қабылданды. 

Заң мақта өңдеу ұйымдары қызметінің жариялылығын және мақта  нарығына қатысушылардың арасында табыстың әділетті бөлінуін, мақта нарығындағы жасырын капиталдың айналымын қысқартуды, салаға қаржы ресурстарын тартуға жағымды жағдай жсауды, қазақстандық мақтаның бәсекеге қабілеттілігін арттыруды, тоқыма кластерін дамытуды және мақта талшығын толықтай өңдеуді ынталандыруды қамтемесіз етеді.

Кәзіргі уақытта Заңды  жүзеге асыру мақсатында заңға тәуелді  актілер қабылданды.

Жеміс шаруашылығын және жүзім шаруашылығын дамытуды экономикалық ынталандыру мақсатында 2007 жылдан бастап  жеміс-жидек дақылдарын және жүзімді  отырғызу және өсіру республикалық бюджеттен  субсидияланады (40% дейін).

Осы мақсатқа 800,0 млн. теңге  бюджет қаражаты бөлінді. Пилоттық жоба ретінде аталған бюджет қаражаттары  Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан  облыстарына бағытталды. Көрсетілген  қаражаттардың есебінен 2007 жылы 509,6 га жеміс дақылдары және 696 га жүзім отырғызылды. Облыстар бойынша қаржыны бөлу Ауылшарминінің бюджеттік сұранымын қалыптастыру үрдісінде облыстардың берген ұсыныстарына сәйкес жүргізілді. Алдағы уақытта жеміс беру мерзімі басталғанға дейін отырғызылған екпелерді күту үшін субсидия беру жоспарланғанын атап өту керек (осы мақсатқа республикалық бюджеттен қаржы бөлінген жағдайда).

2007 жылғы 6 желтоқсандағы  «2008 жылға арналған республикалық  бюджет туралы» Қазақстан Республикасының  заңымен 2008 жылы осы бағдарлама бойынша мемлекеттік қолдаудың көлемі 1,2 миллиард теңгеге дейін көбейтілді.

Қант қызылшасы шаруашылығын және қант өнеркәсібін қайта құру және одан әрі дамыту мақсатында Ауыл шаруашылығы министрлігі қант қызылшасын өсіруді ынталандыру шараларын қабылдауда. Мысалы, 2008 жылы республикалық бюджеттің есебінен қант қызылшасын өндіруге субсидия көлемін бір гектарға 2 мың теңгеден 11 мың теңгеге дейін көбейту жоспарлануда.

Сонымен қатар, қазіргі  уақытта Ауыл шаруашылығы министрлігі қант қызылшасы шаруашылығын және қант өнеркәсібін қайта құру, дамыту, қант қызылшасының егістік алқаптарын, түсімділігін және сапасын көтеру жөніндегі шараларды көздейтін «2008-2010 жылдарға арналған қант қызылшасы және ақ қант өндірісі» салалық бағдарламаның жобасы әзірленуде.

Ауыл шаруашылығы дақылдарының жоғары түсімін алудың, Қазақстан  топырағының құнарлылығын сақтау және арттырудың негізгі шарттарының  бірі агротехнология тәртібін сақтау болып табылады, мұны өз кезегінде, тыңайтқыштарды пайдаланбай жүзеге асыру мүмкін емес.

Соңғы жылдары минералды  тыңайтқыштарды пайдалану көлемдері  артуда, бұл топырақ құнарлылығын арттыруға ықпал етеді.

«Республикалық ғылыми-әдістемелік  агрохимиялық қызмет орталығы» ММ-ның  мәліметтері бойынша, 2007 жылы 195,0 мың  тонна немесе 2001 жылмен салыстырғанда 4,5 есе артық минералды тыңайтқыштар енгізілді. Бірақ, егін шаруашылығын тиімді жүргізу, топырақ құнарлылығын сақтау және қайта өңдіру үшін қосымша ақша қаражаты қажет.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 2011 жылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында биылғы жылы Тәуелсіздіктің мерекелі жиырмасыншы жылына аяқ басқанымызды атай келе, 1994 жылы жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнім жеті жүз доллардан сәл ғана асса, осы жылы бұл көрсеткіш 12 еседен артық өскенін айтты. Яғни, жан басына 9 мың АҚШ долларынан асқанын, оның ішінде ауыл шаруашылығы саласы да дамығанын атап көрсетті. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігін 2014 жылға қарай 2 есе, 2020 жылға қарай 4 есе арттыру, мал шаруашылығын дамыту, 2016 жылы ет экспортын 60 мың тоннаға жеткізу жөнінде айрықша міндет қойып, Үкімет пен барлық өңірлер әкімдеріне селодағы индустрияландыру шараларымен нақтылай айналысуды жүктеді. 

Ел Президентінің қойған талаптарына сай, атқарылатын міндеттердің барлығы ең алдымен ауыл халқына, ауыл еңбеккерлеріне жүктелетіні, солардың қолымен жүзеге асатыны талас тудырмайды. Олай болса, ауыл тұрғындарына жағдай жасау, оларды тұрақтандыру шараларын жүргізу ауыл шаруашылығы саласын өркендетудің ең негізгі, түпкі жолы болмақ. Сайып келгенде, ауылды дамыту, ауылдағы өмір сүру деңгейін көтеру, елді мекендерде мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетуді жақсарту, онда жұмыс орындарын молайту арқылы халықтың отбасылық табысын көтеру, яғни, ауылды көркейту ондағы еңбек өнімділігін арттырудың басты шарты деп түйіндеуіміз қажет. Ауыл – біздің мемлекетіміздің негізі. Мемлекетіміздің гүлденуін ауылдың көркеюімен тікелей байланыстыруға тиістіміз.

Елбасының биылғы Жолдауында атап көрсетілгендей, тағы бір мүмкіншілік  – бүгінге дейін микронесиелік  ұйымдар айтарлықтай жоғары мөлшерменен тұтынушылық мақсаттарға несие беріп келсе, енді ахуалды өзгертіп тұтынуға емес, қолжетімділікті нығайта отырып еңбекпен қамтуға басымдық беру екенін айрықша айтып, Үкіметке қаржы реттеушілермен бірігіп, шұғыл түрде тиісті заң жобасы мен кешенді шаралар жасауды тапсырған.