Коммуникативтік әдістеме барысындағы аудированиеге үйрету

      Бұл оқушылардың толық оқылмаған  тілдік материалды аудирование немесе оқу кезінде  тануына әкеп соғады.  Осылайша, материалдың айтылуына  емес, оның танылуына көп көңіл  бөлген жөн.

3. Хабарлама мазмұнының мәнімен байланысты:

      Мәтіннің  мәндік мазмұнына байланысты қиындықтың удемелеуі қызықты мәтіннен  мазмұнды (ақпаратты) мәтіндерге көшуден  көрінуі мүмкін.

      Мәтіннің  тақырып секілді құрылымдық ерекшеліктеріне  көңіл бөлген жөн. Тақырыптың негізгі  мәселесі – ойдық керекті бағытын  құру, мәтіннің негізгі бөлігіне көңіл аудару, болжамдауды жеңілдеті.  Тақырыпқа келесі қызметтер  лайық: наминатты, ақпаратты, жарнамалық және экспрессивті-апеллятивті.

      Мәтіннің  көлемі ақпараттық жүктеменің болмауы  үшін оқушының  психикалық мүмкіндіктеріне  сәйкес болу керек.  Оның дыбысталуы 2-2,5 минуттан аспауы керек. Бірақ  дыбысталу уақытының  біртіндеп өсуі мүмкін.

4. Хабарламаларды ұсыну жағдайларымен байланысты

      Қызметтің шамаға шақтығы, яғни, естігенді бір  дыбысталғаннан -ақ түсіну. Бұл аудированиені  бұзбайбын, басқа жеңілдетеін факторлардың, қосылуымен  қамтамасыз етіледі. Мысалы,  көру тірегі, таныс дауыс секілді және тағы да басқалар. Осы қарсылық тек қана аудированиеге үйрететін  жаттығуларды орындаған кезде дұрыс айтылғанын айта кеткен жөн. Біз келесі тіректерді қолданғанды ұсынамыз: мәтін (оқу үшін қажетті, іштен сөйлеуді жаттықтыру), сауалнама (назар мәтіннің  белгіленген бөліктерінде шоғырланады. Ол түсінуді жақсартуға әкеліп соғады ).  Диалог мәтіндерін    мысалы ұқсас диалогтарды құрастырған кезде қолданады. Осы кезде мәтінді 2,3 рет тыңдаған жөн.

      Осылайша  аудирование нақты мақсатын табады. Оның әсерін бақылаған жеңіл, себебі, балалардың ойлау қызметтері сыртқа шығады.  Оқушыларға бағдарды  аудиомәтіннің  өзінен  табуға үйреткен жөн.  Мұндай бағдарлар ырғақпен ерекшеленетін сөздер, тақырыптар, логикалық екпінді тасымалдаушы сөздер, риторикалық сұрақтар, қайталаулар арқылы келеді.

      Аудирование барысында оқушыларға екпінде тұрған сөздерді жаздыруға, тапсырмаларды  беруге болады.

5. Ақпарат көздерімен байланысты:

      Аудитивті ақпарат көздерінің жеңіл және кең тараған түрі – магнитофон жазбасы. Олар сөйлегенді қабылдауда  басқыштауға мүмкіндік береді. Магнитофонмен жұмысты оқытушының сөзінен бастауға болады.  Содан соң  басқа дауыстарды тыңдауға көшу, ең алдымен еркек дауыстары, содан соң әйел адам дауысы мен бала дауысы.

      Ақпаратты ұсыну тез үзіліп кетуі мүмкін және іркілістерде түсінуді бақылау  жүзеге асады. Осылайша магнитофоннан  естілетін сөздердің жеңілділігі  қамтамасыз етіледі. біздің ойымызша, магнитофон жазбасы – аудированиеге оқытудың орташа кезеңіндегі  негізгі құрал. 

  ІІ тарау бойынша қорытынды. 

      Сонымен, қазіргі кезде аудированиеге  уйрету әдістемесіне осы сөйлеу қызметін оқыту  мақсаты секілді  үйрену және  сөйлеу қызметінің басқа да түрлеріне үйрену құралы  секілді  енеді.

      Сол үшін аудированиеге үйренуде керекті  нәтижеге жету үшін  арнайы және арнайы емес жаттығуларды, тілдік жаттығуларды (дайындық) қолданған жөн

      Өткізілген  тәжірибе дәлелдегендей, аудированиеге  үйретудің ұсынылған әдістемесі оқуышларға ағылшын тілін үйренуді қызықты етіп, сонымен қатар, осы сөйлеу қызметінде олардың дағдыларын бекіту.

      Біздің  әдістемеміз  есту жадысының жаттығуына өз үлесін қосты. Ол шет тілін үйренуге қолайлы жағдайларды жасайды.

      Оқыту тәсілдерін  бір сабақта ауыстыру  мидың жаңа қажымас бөліктерін жұмысқа енгізілуіне, қоздырғыштардың өзгеруіне  жағдай жасайды. Себебі, жүйкенің бірқалыпты және ұзақ қоздырылуы тежелу үрдісіне әкеп соғады. Содан кейін оның жұмысын тоқтатады. Көру органдарына аудиовизуады құралдар арқылы ұластыру әрекеті жасалады. Олар қоздырғыш коэффициентін көбейтіп, ұзақ уақытты жадыға әсер етеді және ақпаратты қабылдауды мен өңдеуді қамтамасыз етеді. Осылайша магнитофон жазбасы нақты есту түсініктерін құрады және табиға жағдайларға максималды түрде жақындатылған жағдайларда естіп қабылдауға үйретеді.

           
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                                  
 
 

Қорытынды 

      Сонымен, берілген курстық жұмыста аудирование  үрдісі, сөйлеу қызметінің ең қиын  және маңызды түрінің бірін меңгеру  тәсілдері, оқушылар кез болатын қиындықтарды жеңу жолдары зерттелді.

      Сонымен қатар, психолого-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді терең  оқуды пайдалану кезінде аудированиені  орташа кезеңде  меңгерудің  қарқынды әдістемесі мазмұндалып, зерделді.  Ол аудированиені құрал және мақсат ретінде қолдану арқылы  үйрету мүмкіншілігі туралы жағдайларға негізделді.  Осы жағдайға көп көңіл бөлінді және аудированиеге  терең үйрету жолдары мен әдістері көрсетілді.

      Осылайша,  аудированиені сөйлеу қызметінің түрі секілді меңгеру  табысты  байланыс үрдісін, оқушылардың ағылшын тілін түсініп, сөйлеу қабілеттерін дамытуды қамтамасыз  етеді. Бұл үрдіс қиын және күрделі болғандықтан, мектептерде осы  рәсімге көп көңіл бөлінгені жөн.

      Оқушылардың сөйлеуді естіп түсіну уәжін көтерген дұрыс.  Ал аудирование үрдісін  жетілдіру үшін барлық сітемелер бар: қазіргі кезде техниканың даму үрдістері жоғары болғандықтан, оқытушыларда аудированиеге оқыту үшін техникалық құралдардың түрін қолдану мүмкіншіліктері көп.

      Аудирование және сөйлеу  ауызша сөйлеудің бір актісін құрайды. Бұл екі үрдіс тығыз байланысты, бірақ білімнің салыстырмалы шектері тыңдау мен сөйлеуге әр түрлі. Осыны біз екі шеңбер секілді графикалық түрде бейнелей аламыз, оның ішкі шеңдері белсенді сөйлеу вокабуляры секілді келеді, ал сыртқы шеңбері – естігенді түсіну . оған қоса оқылған материалдың көлемі ұлғайған сайын екі шеңбер  сәйкес үлкейе түседі. Ішкі шеңбер сыртқыға жақындайды, бірақ екеуі кездеспейді. Сыртқы шеңбер әрқашанда үлкен болады. Осылапйша біздің ойымызша, сыртқы және ішкі шеңбердің шамаларының жақындасу тенденциясын ұстанған жөн. Яғни тілмен белсенді қолдануды шет тілін түсінуге жақындату.

      Оқушыларға таныс лексико-грамматикалық  материалда  құрылған  шет тілін  жүйелі түрде тыңдауға ұсыну  қажет.  
 
 
 
 

Listen to the monologue. It will be difficult for you  to  understand  the following words so these are their translations : 

foreigners   –     шетелдіктер

behaviour   –    жүріс-тұрысы (бір адамның) 

consider      –    істеу, жасау 

unfair          –    дұрыс емес

competition –   бәсекелесу (соревнование) 

SPORTS IN GREAT BRITAN. 

      The English are great lovers of sport; and they are neither playing nor waching games, they like to talk about them. However, there is important thing about sport in Britain which we must know. Today, an big sports is professional and famous players can make a lot of money.

      One of the most popular British games is cricket, which foreigners can hardly understand. Cricket is played by two teams of  eleven men. Players usually wear white clothes. Cricket is a very slow game. Matches last from one to five days. It is played oll over the country in summer. To many Englishmen cricket is both a game and standart of behaviour. When they consider anything unfair, they say  «That is not cricket».

      Rugby football is also very popular, but it is played mainly by amateurs. It is kind of English football in which the players use their hands for carrying the ball. This game is played by teams of fifteen men with an oval ball

      Sports competition get big crowds in Great Britan. All people in Great Britan are fond of sport and Englishman know is they train hard. Sport will make them strong and healthy. 
 
 
 

Task 1 

       What did you understand from this text? What about is this text?  Tell about it to yor partner? 

Task 2

            Answer the following questions from the text.

   

     What popular British sports do you know?

     What sports are especially associated with Britain?

     What do you know about cricket ?

     How many players in cricket team?

     What does cricket mean for many Englishmen?

     What do you know about Rugby?

     By whom Rugby is mainly played?

Task 3         Fill in the gaps. 
 

SPORTS IN GREAT BRITAN. 

      The English are great              of sport; and they are neither playing nor waching games, they like to talk about them. However, there is                      about sport in                  which we must know. Today, an big sports is professional and famous players can make a lot of money.

      One of the most popular                   games is cricket, which foreigners can hardly understand.                   is played by two teams of  eleven men.                  .              usually wear white clothes. Cricket is a very slow              . Matches last from one to five days. It is played oll over the                in summer. To many Englishmen

                   is both a game and standart of behaviour. When they consider anything unfair, they say  «That is not cricket».

                       is also very popular, but it is played mainly by amateurs. It is kind of English football in which the                 use their               for carrying the ball. This game is played by teams of                  men with an oval ball .

      Sports competition get big crowds in                           . All people in Great britan are                            and Englishman know is they train hard. Sport will make them strong and healthy. 
 
 

Task  4  

      Make a dialog with your partner.

      And say what kind of British sports do you know besides the Rugby and cricket.

      What kind of sports do you like?

      Are you fond of some sports?