Депозиттік саясат

            

Осы негізгі  мақсаттар мен міндеттерді ескере отырып, инновоциялық саясаттың басым  бағыттарын, дамыту жолдарын саяси  жүйеде жүзеге асыру басты қажеттілік болуы тиіс.

            

Инновациялық  саясаттың негізгі принциптерін қалыптастыруда қоғамның әлеуметтік-экономикалық мақсаттары есепке алынады. Мұнда қысқа, ұзақ, орта мерзімдік ішкі зандылықтарға негізделген ғылым мен техниканың дамуы халық шаруашылығы мен есеп жүргізудің бірлігін анықтайды. Инновациялық саясатты іске асыруда өнеркөсіп, кәсіпорындар көбіне экономикалық өркениетке ұмтылуға тырысады. Жалпы мемлекетте жүргізілетін ғылыми-техникалық саясатты қалыптастырудың негізгі прин-циптері төмендегідей:

• орта және шағын бизнес субъектілерін инновациялық қызметке тарту, олардың қаржылық-кредиттік салада толық мемлекет тарапынан қамтамасыз етілуін талап ету;
• инновациялық саясатты дамытуға халықаралық серіктестіктерді тарту және ұлттық мүддені, интеллектуалдық әлеуетті қорғау;
• инновациялық саясаттың экономикалық-әлеуметтік бағытын жеке-дара карастыру;
• әлеуметтік-экономикалық тиімділікті қамтамасыз ететін ғылыми-техникалық дамудың жаңа бағыттарын таңдап алу;
• ғылым мен техниканың басым бағыттарын іске асыру үшін ресурстарды бір жерге топтастыру;
• ғылым — өндіріс — тұтыну жүйесіндегі халықаралық еңбек бөлінісінің объективті үрдістерін көрсету үшін, халықаралық ғылыми-техникалық ынтымактастықтар мен топтарға мүше болу;
• осы жүйені колданысқа енгізіп, калыптастыру үшін кажетті орталықтың болуы. [22, 19б.] 

            

Мемлекеттік инновациялық саясат стратегиясы ғылыми-техникалық прогрестің жаңа бағыттарының, маңыздысына әрі жемістісіне және осы бағдарда барлық ресурстардың, күштердің топтасуына тікелей ықпал етуі тиіс.

      

ҚР Ғылым қоры Қазақстан Республикасында ғылымды басқарудың жаңа моделін ұсынып отыр. Оны келесі 2-сызбанұсқадан көруге болады.

      

Инновациялыќ  даму елдiң ғылыми-техникалыќ әлеуетiмен  ажырағысыз байланысты. Экономикалық дамудың инновациялыќ жолына көшуi жағдайында ғылыми әзiрлемелердi коммерциялау процестерiн үйлестiру және ынталандыру жөніндегі мемлекеттiң рөлi артады. Ғылым мен техниканың жедел түрде сапалы дамуы тікелей мемлекеттік саясатпен байланысты екендігі ақиқат.

 

Қорытынды 
 

    

Қазақстанның  әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі  мақсатты бағыттары, Қазақстан Республиасының Индикативті жоспарында көрсетлгендей, экономикалық өсуге, толық еңбекпен қамтуға, инфляцияны тежеуге, әлемдік рынокта бәсекеге қабілеттілікті жоғарлатуға, әлеуметтік бағыталған рыноктық экономикаға қол жеткізу.

      

Осы жазылған жұмысты қортындылайтын болсақ, жұмыстың бірінші бөлімінде қарастырылып отырған мәселенің теориялық негіздері, нақтырақ айтқанда инновация ұғымының экономикалық мәнін ашу, оны зерттеудегі методологиялық көзқарастар және Қазақстанның инновациялық дамуының негізгі бағыттары, ҚР инновациялық инфрақұрылымын құру факторлары және алғышарттары қарастырылды.

      

Ал екінші бөлімінде ҚР инновациялық қызметті қаржыландыру мәселелері және перспективалары, Қазақстанда инновациялық қызметті қаржыландырудағы венчурлік фирмалардың және инновациялық қызметті реттеудегі мемлекеттің рөлі қарастырылды.

      

Осы мәселелерге  қатысты Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы; Ќазаќстан Республикасының ұлттыќ инновациялыќ жүйесiн ќалыптастыру және дамыту жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарламасы;

 

Инновациялыќ  ќызметтi мемлекеттiк ќолдау туралы заңы қабылданып, жүзеге асырылуда.

    

Ұзақ мерзімді экономикалық өсуді қамтамасыз ету  үшін алдымен елдің ішкі экономикалық жағдайын қалпына келтіру керек, яғни әлеуметтік, табиғи фактор мен технологиялық процестер арасындағы қайшылықты қалыпта тұрлаулы өсуге жету мүмкін емес. Тұрлаулы экономикалық өсуге жету үшін ең алдымен өндірістің құлдырауын тоқтатуды, өңдірістің салалық құрылымындағы деформацияны түзетуді және тозған негізгі өндрістік қорларды жаңалауды қарастырып барып, өсуге жол ашу қажет.

    

Экономикалық  өсуді қамтамасыз етуде мемлекеттің  алатын рөлі аса жоғары, ол экономиканың ішкі және сыртқы қызметтерін реттеп, отандық өндірушілерді қолдап, халықтың толық еңбекпен қамтылуын өсіре отырып, жиынтық сұраныстың өсуін ынталандыру керек, және де мемлекет өндіріс тиімділігін арттыруда кәсіпорынның жаңа технология мен техникаларды енгізуі үшін ішкі жинақтар мен шетелдік инвестициялардың келуіне де стимул беруі қажет.

    

Сонымен, жоғары қарқынды экономикалық өсуді отандық  өндірушілер үшін қолайлы жағдай жасау арқылы өнеркәсіптің ғылымды  қажетсінетін салалары мен өңдеуші  салаларында қамтамасыз ету керек  және елдің негізгі қор жүйесін  жаңалап, ресурсты үнемдеуші өндірісті жүзеге асыру қажет, қосымша елдің тұрақсыз қаржылық және ақша-несие жүйесін реттеп, инвестициялық тәуелділікті төмендету қажет және бос қаражаттарды тиімді қызметке, өндіріс салаларына бағыттау керек. Ол үшін дамыған қаржылық және инновациялық инфрақұрылымды қалыптастырып, жетілдіру қажет.  Инновациялық инфрақұрылым елдің экономикасын жоғары деңгейге көтеруге мүмкіндік беретін, инновациялық экономиканың негізгі құралы және механизмі.

      

Инновациялық  инфрақұрылым құрамына арнайы мамандандырылған технопарктер мен инновациялық қызметке бағытталған мемлекеттік емес ғылыми-технологиялық фирмалар, венчурлік қорлар жүйесі, инновациялық дамудың жекелеген аспектілерін қамтамасыз ететін юридикалық, экономикалық, эксперттік, кеңес беруші және басқа ұйымдар кіреді.

      

Қазір инновациялық инфрақұрылымды құрудың бастапқы сатысы аяқталды, яғни даму институттары, ғылым  қоры құрылып, оларды қаржыландыру басталды. ҚР келесідей даму институттары құрылған: «Ұлттық инновациялық қор», «Қазақстан инвестициялық қоры», «Қазақстан даму банкі», «Инжиниринг және технология трансферті орталығы», «Экспорттық несие мен инвестицияны сақтандыру бойынша мемлекеттік сақтандыру корпорациясы» және басқалары. Даму институттарының алдында шикізаттық фактордың рөлін біртіндеп төмендетуге бағытталған экономикадағы, өнеркәсіптік өндірістегі құрылымдық ілгерілеуге қатысты маңызды міндет тұр.

      

Ќазiргi уаќытта  Ќазаќстанның ҒЗТКЖ-ның ќаржылыќ инфраќұрылымы  мына көздерден жүргiзiледi: 
      - Ғылым ќорын ќоса алғанда, ғылыми зерттеулер бағдарламаларына арналған республикалыќ бюджет ќаражаты; 
      - ұлттыќ компаниялар мен кәсiпорындардың ќаражаты; 
      - жеке инвесторлардың ќаражаты; 
      - «Ұлттыќ инновациялыќ ќор» АЌ-тың ќаражаты; 
      - венчурлiк ќорлардың ќаражаты. 
      ҒЗТКЖ-ды бюджеттік ќаржыландыру республикалыќ бюджеттiң, Ғылым ќорының ќаражатынан жүзеге асырылады.

      

Қазақстан Республикасының  табиғи ресурстарға бай ел болғандықтан, экономикалық өсу негізінен шикізатты  экспорттау есебінен болады, яғни әлемдік  рынокта мұнай, газ, уран және әртүрлі металдарды өткізу арқылы. Қазақстанның моношикізатты бағыттағы ел болып қалмауы үшін жеңіл және тамақ өнеркәсібін, инфрақұрылымды, мұнай және газ өңдеуді, химия және машина жасау салаларын, қызмет сферасын, туризмді, өндірісті дамыту қажет.  Тұрлаулы өсу өндіріс диверсификациясын қамтамасыз етеді. Қазіргі кезде отандық өндіріс өнімдері импортталған өнімдерге қарағанда бәсеке қабілеттілігі төмен, сондықтан біздің өнімдер шикізаттан басқа, әлемдік экономикада бәсекелесе алмайды. Өндірістің құлауы және оның регрессивті құрылымы – екі еселі қауіпті фактор.

    

Сондықтан «2030 жылға дейінгі аралықта ең алдымен келешекте бәсекелесе алу мүмкіншілігі бар, еңбекті қажетсінетін салаларға көңіл бөлінуде. Қазақстан қазіргі таңда инновациялық даму жолына бағытталып отыр. Елдің ғылыми әлеуетін одан әрі жетілдіріп, дамыту үшін іргелі және қолданбалы ғылымды, ғылыми-техникалық зерттеулер мен әзіррлемелерді қаржыландыру жағдайын реттке келтіру қажет, яғни оны қаржыландыру көлемін арттырып қана қоймай, оны тиімді пайдалау көздерін, тетіктерін анықтау қажет.  Сонда ғана инновациялық зерттеулер экономикалық дамуға негіз болады. Экономикалық дамусыз әлеуметтік инфрақұрылымды жасай да, қоғамды дамыта да, оны коррупция мен қылмыстықтан қорғай да алмаймыз. Сол себепті бұл мәселе бүгінгі таңда да және келешекте де маңызды мәселелердің бірі болып табылады.  
 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
 

1. Лекция Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева в Евразийском Национальном Университете имени Л.Н.Гумилева Астана, 26 мая 2006 года
2. Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 ж. 17 мамырдағы N 1096 Жарлығы Алынған көзі: ЮРИСТ анықтама жүйесі, 14.09.2005 г.
3. Инновациялыќ ќызметтi мемлекеттiк ќолдау туралы Ќазаќстан Республикасының 2006 жылғы 23 наурыздағы N 135 Заңы ЌР Парламентінің Жаршысы, 2006 ж., N 5-6, 35-ќұжат
4. Ќазаќстан Республикасының ұлттыќ инновациялыќ жүйесiн ќалыптастыру және дамыту жөнiндегi 2005-2015 жылдарға арналған бағдарлама Астана, 2005 жыл
5. Постановление Правительства Республики Казахстан от 25 июня 2005 года № 633 Об утверждении планов по созданию и развитию пилотных кластеров в приоритетных секторах экономики
6. Й.А. Шумпетер Теория экономического развития М., 159 бет
7. Глазьев С.Ю. Теория долгосрочного технико-экономического развития. М.,1993
8. Хайек Ф. Дорого к рабству. М.: Экономика 1992. стр.34
9. Агеев А.И. Предпрнимательство: Проблемы собственности и культуры. –М.: наука 1991, стр.7
10. Санто Б. Инновация как средство экономического развития. Пер. с венг. /Общ. ред. и вступ. ст. Б.В. Сазонова –М.: Прогресс, 1990/ стр.83
11. Богатырев А.Н., Андреев П.А. и др. АПК России: приоритеты развития инновационных процессов в условиях рыночной экономики (теория, методология, практика). М.: Колос, 1994.
12. Райсберг Б.А., Лозовский Л.Ш., Стародубцева Е.Б. Современный экономический словарь. М.:Инфра-М, 1996.
13. Аубакиров Я.А. «Конкурентные отношения в рыночной экономике» Национальные экономические интересы и отношения собствености в условиях глобализации Алматы 2005, стр.173
14. К.Берентаев. О приоритетах экономической политики индустриально-инновационного развития Казахстана //Капитал.kz., 31.08.2006.
15. Инновационная система Казахстана решили обсудить министры. //Капитал KZ. 16.11.2006.
16. «Конкретная ниша» в глобальной экономике // Казахстанская правда 09.09.2006.
17. Алибекова Г.Ж. Казахстан в научно-техническом развитии среди стран СНГ. Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 15-летию независимости РК, на тему: Национальная конкурентоспособность Казахстана: теория, практика, перспективы. ІІ-часть. Алматы, 2006 стр.48
18. Қазақстанның 2004 жылғы ғылымы және инновациялық қызметі. Алматы, 2006.
19. Макеев В.К. Научно-техническая политика в современных условиях М., 1995.
20. Решетов Т.Е. Основные аспекты научно-технической политики М., 1996.
21. Муханова Е.Т. Единая научно-техническая политика М.,1996.
22. Ашимбаев Т.А. Экономический потенциал и эффективность его использования. Алматы, 1990 г.
23. Назарбаев Н.А. Рынок и социально-экономическое развитие. Москва «Экономика», 1994 г.
24. Марьенко А.В. Эффективность производства и рост социальной экономики. Киев, 1984 г.
25. Пеньков Б.Е. Экономика: резервы каечтсвенного роста. Мысль,    1986 г.
26. Плышевский Б.П. Экономичский рост и эффективность. Москва, 1986 г.
27. Информационно-статистический сборник «Казахстан: 1991-2001 годы», Алматы, Агенство РК по статистике.
28. Общий обзор социально-экономического развития. Агенство РК по статистике // Банки Казахстана 2003 №4.
29. Р. Алшанов, жаңа экономика, инновация және бәсекеге қабілеттілік //Егемен Қазақстан 2006-09-16
30. К.Сагадиев. Экономика Казахстана: очерки актуальных проблем. Алматы,2004
31. Нысанбаев С.Н. Условия достижения конкурентоспособ-ности экономики республики казахстан Материалы между-народной научно-практической конференции, посвященной 15-летию независимости РК, на тему: Национальная конку-рентоспособность Казахстана: теория, практика, перспек-тивы. І-часть. Алматы, 2006   
32. Тулегенова М.С. Социально-экономические факторы инновационного развития Казахстана. Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 15-летию независимости РК, на тему: Национальная конкурентоспособность Казахстана: теория, практика, перспективы. І-часть. Алматы, 2006