Қазақстанда кедейшілікпен күресу жолдары

       медицина  қызметкерлерін ауылдық жерде  жұмыс істеуге тарту жөнінде  шаралар қолдану; 

       әсiресе  ауылдық жерде аурулардың алдын  алуға бағдарланған бастапқы  медициналық-санитариялық көмектi, сондай-ақ бiрiншi кезекте - халықтың  әлеуметтiк осал топтары үшін  медициналық көмектiң жаңа ұйымдық  нысандарын (мысалы, күндiзгi стационарлар, үйдегi стационарлар, ауылдық жердегi медициналық көмектiң, оның ішiнде дәрі-дәрмекпен көмектесудiң ұтқыр нысандары) басым дамыту;

       қалалық  және ауылдық жерлер бөлiнiсiнде  әйелдердiң акушер- гинекологтармен,  акушеркалармен және балалардың  бала дәрiгерлерiмен қамтамасыз  етілу нормативтерiн әзiрлеу;

       өмiрлiк  маңызы зор дәрiлiк заттардың  айналымына мемлекеттiк бақылауды  күшейту және дәрiлiк заттардың  құнын арзандату мақсатымен отандық  фармацевтика өнеркәсiбiн дамыту;

       туберкулезбен,  қаны аздықпен және басқа да  әлеуметтiк маңызы бар аурулармен  күрес жүргiзу тиiмдiлiгiн арттыру; 

       бұқаралық  ақпарат құралдарын пайдалана  отырып салауатты өмiр салтын  насихаттауды күшейту; 

       әсiресе  жастар арасында ЖҚТБ/АҚТҚ-ның  алдын алу жөнiнде түсiндiру  жұмысын жүргiзу;

       омыраумен  тамақтандырудың кеңейтiлген бағдарламаларын  iске асыру, сондай-ақ тыныс  жолдарының вирустық және iшек  инфекцияларының, балалар тамағы  рационындағы йод және темiр  тапшылығының алдын алу және  басқа да шаралар есебiнен сәбилер  мен балалар өлiмiнiң алдын алуды  қамтамасыз ету; 

       аналар  өлiмiн азайту жөнiнде шаралар  қабылдау;

       отбасын  жоспарлау жүйесiн одан әрi жетiлдiру  жөнiнде шаралар әзiрлеу;

       денсаулық  сақтаудың мемлекеттiк емес секторын  одан әрi дамыту жөнiнде шаралар  қабылдау қажет. 

 

3.3.2.3. Халықтың бiлiм беру  қызметтерiне қол 

 жетiмдiлiгiн жақсарту 

 

       Халықтың  бiлiм беру қызметтерiне қол  жетiмдiлiгiн жақсарту үшiн: 

       бiрiншi кезекте  ауылдық жерде жалпы бiлiм беру  мектептерi желiсiн дамыту;

       мектепке  дейiнгi және мектептен тыс бiлiм  беру ұйымдары, бастауыш және  орта кәсiптiк бiлiм беру оқу  орындары желiсiн дамыту;

       барлық  үлгiдегi интернат мекемелерi желiсiн  кешкi мектептер, оқу-консультациялық  пункттер желiсiн дамыту;

       ауылдық  жердегi шалғай аудандардың бастауыш  және орта кәсiптiк бiлiм беру  оқу орындарының оқушыларын жатақханаларға  орналастыру мәселесiн шешу;

       балаларды  мектептерге кiдiрiссiз жеткiзудi  және оларды сабақтан кейiн  үйлерiне алып келудi қамтамасыз  ету; 

       бiлiммен  қамтылмаған мектеп жасындағы  балаларды анықтау және оларды  мектепке қайтару үшiн жұртшылықтың  кеңiнен тартылуын қамтамасыз  ету; 

       оқу орындарына  бармай жүрген мектеп жасындағы  балаларды есепке алу тетiгiн  жетiлдiру;

       әлеуметтiк  жағынан осал отбасыларының балалары  үшiн жалпыға бiрдей мiндеттi  орта бiлiм беру қорларының  қаражаты есебiнен жалпы бiлiм  беретiн мектептерде ыстық тамақ  берiлуiн кеңейту; 

       әлеуметтiк  осал отбасыларының балаларына  киiм-кешек, оқу құралдарын сатып  алуда көмек көрсету; 

       әлеуметтiк  осал отбасыларының балаларына  жергiлiктi бюджеттер есебiнен жазғы  демалыс ұйымдастыру; 

       жалпыға  бiрдей мiндеттi орта бiлiм беру  қорларына бюджет қаражатының  дер кезiнде және толық аударылуын  қамтамасыз ету; 

       қараусыз  балаларға арналған уақытша ұстайтын  баспана-үйлерiнiң жұмыс iстеп  тұрған желiсiн жетiлдiру қажет. 

 

3.3.2.4. Халықтың әлеуметтік  осал топтарына мемлекеттiк әлеуметтiк  көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру 

 

       Халықты  әлеуметтiк қорғаудың қазiргi жүйесiн  талдау негiзiнде мынадай шаралар  қолдану: 

       отбасының  әлеуметтiк-демографиялық көрсеткiштерiн  барынша нақты талдау негiзiнде  мұқтаждықты, кiрiс, мүлiк деңгейiн  және мемлекеттiк атаулы әлеуметтiк  көмек көрсетудiң басқа да өлшемдерiн  бағалау әдiстерiн жетiлдiру;

       ең төменгi жалақы мөлшерiн ең төменгi күнкөрiс  деңгейiне дейiн кезең-кезеңмен  жеткiзу;

       халықты  әлеуметтiк қорғаумен айналысатын  мемлекеттiк органдар арасында  функцияларды үйлестiрудi күшейту  және айқын бөлу есебiнен әлеуметтiк  көмек бағдарламаларын әкiмшiлiк  басқару тиiмдiлiгiн арттыру; 

       әлеуметтiк  төлемдер алушыларды сәйкестендiрудiң  бiрыңғай жүйесiн әзiрлеу және  олардың тiркелiмiн практикаға  енгiзу;

       халықтың  тұрмыс деңгейiн арттыруға бағытталған  әлеуметтiк бағдарламалардың тиiмдiлiгiн  бағалау әдiстемесiн жетiлдiру;

       жинақтаушы  зейнетақы жүйесiн дамытудың нормативтiк  құқықтық базасын жетiлдiру;

       көмек  алушыларды тұрмыстық проблемаларды  шешуде бастамашылық пен тапқырлық  танытуға ынталандыратын, әлеуметтiк  масылдық пиғылды болдырмауға  бағытталған тетiктер әзiрлеу;

       тұрмыстық  зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдер  мен балалар үшiн дағдарыс орталықтарын  құру қажет. 

 

3.3.3. Инфрақұрылымды дамыту 

 

3.3.3.1. Халықтың тұрғын  үймен және коммунальдық қызметтермен  қамтамасыз етiлуiн жақсарту жөніндегi шаралар 

 

       Халықтың  тұрғын үймен және коммунальдық  қызметтермен қамтамасыз етiлуi үшiн: 

       халықтың  тұрғын үй жағдайларын жақсарту  үшiн ұзақ мерзiмдi несие беру  жүйесiн жетiлдiру;

       тұрғын  үйлердi және әлеуметтiк сала объектiлерiн  қайта жаңарту және салу жобаларын  әзiрлеу мен iске асыру кезiнде  дене мүмкiндiктерi шектеулi азаматтар  үшiн жағдайлар көздеу;

       ауылдық  жерде электр энергиясын тұрақты  берудi қамтамасыз ету, сондай-ақ  электр тұтынуды есепке алу  жүйелерiн енгiзу жөнiнде шаралар  әзiрлеу;

       ауылдық  елдi мекендердi газдандыру жөнiнде  шаралар қолдану; 

       табиғи  монополиялар субъектiлерiнiң ұсынылатын  қызметтерге бағалар мен тарифтер  белгiлеуiнiң ашықтығы мен негiздiлiгiн  қамтамасыз ететiн олардың қызметiне  мониторинг жүргiзу жүйесiн жетiлдiру  қажет. 

 

3.3.3.2. Халықты сумен қамтамасыз  етудi жақсарту жөнiндегi шаралар 

 

       Халықты  сумен, соның iшiнде таза ауыз  сумен қамтамасыз етудi жақсарту  жөнiндегi шаралар Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2002 жылғы 23 қаңтардағы N 93 қаулысымен бекiтiлген 2002-2010 жылдарға  арналған "Ауыз су" салалық  бағдарламасы шеңберiнде жүзеге  асырылатын болады.

       Аталған  Бағдарламаға сәйкес ел халқының  кедейлiгiн азайту мәселелерi мынадай  шараларды iске асыру арқылы  шешiмiн табатын болады, олар:

       мейлiнше  мұқтаж елдi мекендерді сумен  қамтамасыз ету және ауыз сумен,  коммунальдық-тұрмыстық және шаруашылық  сумен жабдықтауды жақсарту жөнiнде  бiрiншi кезектегi шараларды әзiрлеу;

       республикалық  және жергiлiктi инвестициялық жобалар  шеңберiнде iске асырылатын ауыз  сумен жабдықтау объектiлерiн  оңалту және салу жобаларын,  су шаруашылығы бойынша жобаларды  басым қаржыландыруды қамтамасыз  ету; 

       табиғи  су тоғандары мен су көздерiнен  шалғай республиканың ауылдық  елдi мекендері мен өңiрлерiн  сапалы ауыз сумен қамтамасыз  ету үшiн магистральдық топтама  су құбырлары мен сумен жабдықтау  объектiлерiн жөндеу және қайта  жаңарту; 

       ауыл  шаруашылығын орнықты жүргiзу  және су ресурстарын тиiмдi пайдалану  жөнiнде халыққа көмек көрсетуге  бағытталған Қызылорда облысының  су пайдаланушылар қауымдастығының  тәжiрибесiн қолдану жөнiнде шаралар  қабылдау;

       ауыз  су көздерi қатты ластанған аудандарда (Атырау, Маңғыстау, Қызылорда облыстары,  Алматы және Оңтүстiк Қазақстан  облыстарының жекелеген аудандары)  халықтың қолы жететiндей бағамен  бөтелкеге құйылған су өндiрiсiн  ұйымдастыру мәселелерiн пысықтау;

 

       су шаруашылығы  объектiлерiн қайта жаңартуға  және пайдалануға бағытталған  қаражаттың мақсатты пайдаланылуына  бақылауды күшейту; 

       қайталанбалы  және айналмалы сумен жабдықтауды  барынша пайдаланып ресурстар  үнемдейтiн технологиялар енгiзу  кәсiпорындарда айналмалы және  қайта пайдаланылатын су көлемiн  ұлғайту. 

 

3.3.3.3. Халықты жолмен, көлікпен, байланыс қызметтерiмен қамтамасыз  етуді жақсарту жөнiндегi шаралар 

 

       Халықты  жолмен, көлiкпен және байланыс  қызметтерiмен қамтамасыз етудi жақсарту  үшін:

       ауылдық  елдi мекендермен байланыстырылатын  автомобиль жолдарын оңалтудың  және салудың өңiрлiк бағдарламаларын  қабылдау;

       республика  өңiрлерiнде денсаулық сақтау, бiлiм  бepу, мәдениет, спорт салаларының  мемлекет кепiлдiк берген қызметтерiн  алатын орындарға көлiкпен баруға  тұрғындардың барынша аз уақыт  жұмсауын қамтамасыз ететiн нормативтер  әзiрлеу;

       елдi  мекендердiң тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз  ету объектiлерiн қолдауға, жергiлiктi маңызы бар автомобиль жолдарын  қайта жаңартуға, инфрақұрылымды  дамытудың әлеуметтiк маңызы бар  жобаларын iске асыруға бағытталған  жергiлiктi инвестициялық жобаларды  басыңқы жобалар ретiнде айқындау;

       телекоммуникация  қызметтерiнiң ең төменгi жиынтығын  айқындау және оларды халқының  адам саны 200 және одан да көп  ауылдық елдi мекендер тұрғындарына  ұсынуды қамтамасыз ету; 

       почта  байланысы қызметтерiнiң ең төменгi жиынтығын айқындау және олардың  шалғайдағы ауылдық және халқы  аз елдi мекендер тұрғындарына  сапалы берiлуiн қамтамасыз ету; 

       ауылдық  емдеу-сауықтыру ұйымдарын (фельдшерлiк-акушерлiк  пункттер, ауылдық дәрiгерлiк амбулаториялар, ауылдық учаскелiк ауруханалар)  телефондандыру қажет. 

 

3.3.4. Өңiрлiк деңгейдегi  кедейлiктi азайту және қолайсыз  экологиялық факторлардың кедейлiкке  әсерi

 

3.3.4.1. Өңірлiк деңгейдегi  кедейлiкті азайту жөнiндегi шаралар 

 

       Облыстардың  әлеуметтiк және экономикалық  даму деңгейлерiндегi айырмашылықтарды  қысқарту арқылы тұрмыс деңгейiндегi өңiраралық теңсiздiктi кемiту кедейлiктi азайтудың маңызды факторы болып  табылады, ол үшiн: 

       жаңа  жұмыс орындарын құру және  халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз  ету мақсатында экономикасы шикiзат  бағытындағы өңiрлерде өңдеушi өндiрiстердi  дамыту жөнiнде шаралар қолдану; 

       даму  келешегi бар экономикасы тоқыраудан  өңiрлерде отандық және шетелдiк  инвестицияларды тарту жөнiнде  шаралар әзiрлеу;

       Қазақстан  аумағында тұратын жерiне қарамастан  әлеуметтiк көмектiң заңнамамен  белгiленген түрлерiне халықтың  бiрдей қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз  ету; 

       адамдардың  тиiмсiз өндiрiс аймақтарынан тұруға  және жұмысқа қолайлы өңiрлерге  көшуiне ықпал ететiн шаралар  әзiрлеу;

       кедейлiктi азайту жөнiндегi өңiрлiк бағдарламалар  шегiнде кедейлiк шегiнен төмен  деңгейде тұратын азаматтардың  санын азайтуды қамтамасыз ету  қажет. 

       Өңiрлiк  деңгейдегi кедейлiктi азайту жөнiндегi мақсаттарға қол жеткiзу үшiн  жергiлiктi атқарушы органдарға мынадай 

 индикаторлар белгiленедi:

 

                                                       адам саны 

___________________________________________________________________

N |   Өңiрдiң атауы       |Кедейлiк шегiнен төмен деңгейде  тұратын 

N |                       |           азаматтар  саны 

   |                       |                        (жылдың соңына)

   |                       |________________________________________

   |                       | 2002 ж.   2003 ж.  2004 ж.  2005 ж. 

____________________________________________________________________

1   Ақмола                  44376    35501     28401     22721

2   Ақтөбе                  92518    74014     59212     47369

3   Алматы                  160000   128000    102400    81920

4   Атырау                  67056    53645     42916     34333

5   Шығыс Қазақстан         166937   133550    106840    85472

6   Жамбыл                  136645   109316    87453     69962

7   Батыс Қазақстан         60511    48409     38727     30982

8   Қарағанды               72961    58369     46695     37356

9   Қызылорда               145853   116682    93346     74677

10  Қостанай                52794    42235     33788     27031

11  Маңғыстау               26118    20894     16716     13372

12  Павлодар                61687    49350     39480     31584

13  Солтүстiк Қазақстан     56637    45310     36248     28998

     облысы 

14  Оңтүстiк Қазақстан      117195   93756     75005     60004

     облысы 

15  Алматы қаласы           18806    15045     12036     9629

16  Астана қаласы           15400    12320     9856      7885

17  Қазақстан Республикасы  1295494  1036395   829116    663293

___________________________________________________________________

       Кедендік  шегінен төмен деңгейде тұратын  азаматтардың санын 2003 жылдан 2005 жылға дейiнгі, кезеңдер 632201 азаматқа  азайту жоспарланып отыр.

       Кедейлiк  шегінен төмен деңгейде тұратын  еңбек жасындағы азаматтар санын  шағын несие беру, жұмыс орындарын  құру, кәсiби оқу, әлеуметтiк жұмыс  орындарын құру арқылы жұмыспен  қамту саласында белсендi iс-шаралар  жүргiзу есебiнен азайту көзделiп  отыр.