БАҚ-тағы жарнама технологиясы

              Слоган -  сауда  ұсынысының күшті әрекет ететін түрі, әрбір  слоганда ұсыныс  болуы керек. Жарнама  ұранын    ойлап  табу кезінде  мына талаптарды  ескерілетін  болу  керек:

-         жалпы жарнама тақырыбына сөзсіз сәйкес  келуі;

-         қарапайымдылық: «Ортекс» фирмасының  ескі слоганы- «Ортек -   не

ждет рынка, он формирует, делая  ваши  рубли свабодно конвертируемымы сегодня!». Фирманың жаңа слоганы (олар екеу)- «Ортекс: сөз - іс! және «Үміт пен сапа - біздің  стиль».

-         Лозунгты есте  сақтау  үшін  ерекше сөздер  ойыны  жолымен іске

асады.

-         «Пермавиа - акция с вериталным  взлетем! » «Пермавиа» фирмасының

атауын еске  түсіреді.

-         Жарнамалық  хабарламада   басты  рөл  оның  тақырыбы  болып

табылады. Тақырыпсыз  жарнамалық  хабарлама  өте  тиімсіз. Орта есеппен мәтінге  қарағанда  тақырыпты  бес есе  көп  оқиды. Тақырыбында 80 пайыз  тауар  туралы айтылмаған мәтін  берілді  делік, онда әлеуетті тұтынушылар шынайы  бола  алмайды. Тақырыптың тұтынушы  оқып  үлгеретін сөз  болатынын  ескерген  дұрыс.

-         Тақырыпқа қарап тұтынушы жарнаманы  елестету арқылы және

тауарды қолданудан  түсетін нақты пайда туралы  түсінік беретіндей анық  болу  керек.

-         Тақырып – жарнаманың   мәтіннің мазмұны және оны елестетіп

суреттеу арқылы қызғушылықты арттырады. Бұл  көпір іспеттес.

Мамандар тақырыпты дұрыс қолданудың  бірнеше жолдарын көрсеткен. Ол мына  талаптарды  қанағаттандыра  алу керек:

1. Қысқа  әрі  нұсқа да болуы. Оннан көп сөзден  құралған  тақырып

қысқа тақырыпқа  қарағанда  нашар есте  қалады.

2. Мүмкіндік  болған жағдайда  «тырнақша»  ішінде болса  оның

ұтымдылығы 28 пайызға  өседі.

     3. Қызмет немесе  тауар артықшылығына  нұсқау жасау әуесқойлықты оятады.

    4. Белгілі  нарыққа, тұтынушының  белгілі  бір  түрінде сәйкестік болу

керек.

5. Жеке  қызығушылықты ояту.

6. Өнімнің  артықшылығына адресаттың  бірден  назар  аударуы.

7. Тұтынушының қызығушылығын жарнаманың  шығармашылық  жағына

емес,  өнім сапасына  аударып бағыттау.

8. Жарнамаланатын  өнімнің жалпы  кейпін көрсету.

9. Ескі өнімдерді  жаңа  әдістермен пайдалану  туралы айтатын жаңалық

стилімен  тарту.

10. Қажет  болмаған  жағдайда тақырыпты  қисайтуға, егер тақырып  бір

қатарға сыймаған  жағдайда тақырыпты екінші  сөйлемнің  ортасынан бөлмеген  дұрыс.

Жарнама мәтінінің  лингвистикасы

              Жарнама  мәтіндерін зерттеу  нәтижелерінде  жарнаманы  қабылдауға кері әсер ететін  қателер  анықталып жатады. Мамандар жарнамалық  хабарламаларда  мәтіндегі лингвистиканы  жетілдіру үшін  бұқаралық ақпарат  құралдарында бірнеше  ұсыныстар жасап  отыр:

-         ойды жүйелеу және жеңілдету. Қарапайым  және тіке айту. Күнделікті

сөздер мен қысқа  сөйлемдерді  пайдалану. Оның  мағынасын кез келген  адам бірден  түсіну керек. Техникалық  және басқа  да  жаргон түрлерін  пайдаланбау;

-         хабарламаны   шабытты және еліктіретіндей етіп  көрсету. Егер ол

әуесқойлықты  оятса,  тіпті  қызығушылық  тудырса  одан да  жақсы  болар еді. Түрі ұзақ созылыңқы  түсіндірмелерден, сондай-ақ   мақұлдаулардан аулақ болу қажет;

-         Тұтынушыны осы тауар мен қызметтен түсетін  пайдаға  бағдарлауы

керек;

-         Нақты  және түрткі  болатындай етіп  айту  қажет. Сұраулы

сөйлемдерден гөрі келісу сөйлемдерін  «Сізге  неге  біздің  дүкенге  кірмеске?» деген сияқты  сөйлемнің  орнына «дәл  қазір  біздің  дүкендегі  тауарды көріңіз» сөйлемін пайдаланған  дұрыс;

-         Адал  да  шыншыл болу. Тауарды өтірік  насихаттау дұрыс емес,

мұндай жағдайда қателіктің орнын толтыру өте қиынға соғады;

-         Мұнтаздай  болу.  Безендіру  арқылы  назар аудару - нәтижелі іс емес.

Оны  қолданған  көрермен мен  оқырман тауар  немесе  жарнама  тартымсыздығын   жарнама  берушінің  соңғы  үміті  деп  болжайды.

-         Ойша  бейне  тудыратын сөйлемдер мен  сөздерді  пайдалану;

-         Сенімді  болу, көрерменге, оқырманға әсіресе тікелей сатып алу

кезінде қалай, қайтіп  тауарды сату-сатып алуға  болатынын айту  керек.

БАҚ -тағы жарнама ерекшеліктері

Бүгінгі таңда баспасөздегі жарнама  дәстүрлі БАҚ-тың бір бөлігі болып табылады. Ол ғылым мен техника жетістіктерінің  ықпалы нәтижесінде бірнеше ғасыр бойы қоршаған әлемнің тіршілігімен бірге сан салалы өзгерістерге ұшырап келеді.

ХХ ғасыр басында баспасөз саласында жарнама қуатты маркетинг құралы болып саналса, ХХІ ғасыр оған өзіндік түзетулер енгізді. Бұл кезеңде пайда болған радио, телевизия, директ-маркетинг, интернет баспасөздегі жарнаманың  тікелей бәсекелесі ретінде қабылданды.  Мәселен, алпысыншы жылдары бірқатар компаниялар газет жарнамасынан түгелдей телевизиялыққа ауысты. Ал, жиырмасыншы ғасырдың соңында  жарнама таратудың ең тиімді бірнеше жолы айқындалады. Себебі, әрбір жарнаматасушы құралдың өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Сондықтан олар ерекшеліктеріне сай қолданылуы тиіс.

Баспасөз басқа бұқаралық ақпарат құралдарына қарағанда жарнама берушілердің барлық дерлік  түрлері мен типтерінің мүдделерін  анықтаушы болып табылады. Ғылыми зерттеулерге сүйенсек, адам ақпаратты жазбаша, яғни, баспа түрінде тез қабылдап меңгереді. Мұны жарнама берушілердің баспасөздегі жарнама қызметін пайдалануы айқындайды.

Газет пен журналдарға негізінен ұсынып отырған қызмет пен тауар сатып алу туралы шешім қабылдаған жағдайда рационалды немесе рационалды-эмоциялық дәлелдері бар едәуір көлемді ақпаратты қажет ететін компаниялар жарнама береді.

              Жарнаманың рационалды сипаты  дегеніміз – иллюстрация немесе иллюстрациясыз берілетін көлемді мәліметтер мен сілтемелер, дәйексөздер мен деректерді қолдану. Жарнама беруші оқырманның әлдебір нәрсеге сеніп, көзін жеткізу мақсатында өзінің  ұсынысын логикалық түрде құрап, егжей-тегжейлі тексереді. Газет-журналдардың мүмкіндіктері жарнама берушінің бұл әрекеттерінің басқа ақпарат құралдарына қарағанда нәтижелі болуына мүмкіндік береді.

Баспасөздегі жарнаманы  үш негізгі топқа бөлуге болады:

- газеттегі жарнама;

- журналдағы жарнама;

         - қосымшадағы жарнама.

Жарнама берушілердің көзқарасы бойынша, аталған категориялардың өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар.

              Газеттегі жарнама –  баспасөздегі жарнаманың ең көп тараған түрі. Бұл бірінші кезекте жарнаманың осы түрінде кемшіліктің аз болып, керісінше, артықшылықтың басымдылығына және әртүрлі газеттер ұсынатын мүмкіндіктердің ауқымына байланысты.

Көптеген жарнама берушілерді газеттің шығармашылық әлеуетінің төмендігі қанағаттандырмайды. Бірінші кезекте - баспа сапасының төмендігі. Осыны есепке ала отырып, апталық газеттер мен күнделікті  басылымдар әр түрлі түстермен безендірудің және жаңа сортты қағаздарды пайдалана отырып басудың ең озық тәсіліне ауысып отырған.

Дегенмен, оларға электрондық ақпарат құралдарымен бәсекелесуі қиын. Бұл электронды  бұқаралық ақпарат құралдарының тек көз алдымызға суреттеп көрсету сапасына ғана байланысты емес. Теледидар мен интернет әр түрлі түстерді ғана емес, белгілі бір жүйелі бірізділікті, кейде интерактивті тәртіпте дыбысталған қимыл-қозғалысты да көрсете алады. Осыған сәйкес, сатып алушы бұйымдар мен тауарлар, қызметтер, керек десеңіз, технологиялар туралы экрандағы көрсетілімдерден өзіне жеткілікті түрде мағлұмат ала алады. Әлбетте, газеттерде мұндай мүмкіндік жоқ.

Баспасөздегі жарнаманың келесі бір кемшілігі – оның уақытқа байланысты тұрақсыздығында. Әдетте газет тек бір мәрте ғана оқылады. Хабарландыру да соған сай «тіршілік етеді» деп айтуға болады. Күнделікті газетте – бір күн, апталық газетте – бірнеше күн. Көп жағдайда газет жастар аудиториясын толықтай қамти алмай жатады. Сондықтан жарнама берушілерге бұл топтағылардың қызығушылығын арттыру үшін басқа бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалануға тура келеді.

Жарнама берушілер кемшілік факторы ретінде оқырмандардың газеттегі жарнамаларды елемеуін атап айтады. Олардың көпшілігі тек жаңалықтар мен редакциялық мақалаларды, сұхбаттар мен репортаждарды  оқиды. Ал жарнамаларды, жеке хабарландыруларды көзбен шолып қана қояды. Қазіргі  оқырманның газет оқуға уақыты аз. Көптеген оқырмандар газеттегі мақалаларға көз жүгірте өтіп, кейбіреулері тек бір айдарды оқумен шектеліп қана қояды. БАҚ-тағы жарнаманы зерттеу нәтижелеріне сүйенсек, бүгінгі оқырман мерзімді басылымды күнделікті оқуға 12-14 минут уақытын жұмсайды екен. Сондықтан газет шығарушылар ең басты ақпараттарды неғұрлым тиімді ету үшін газеттің алғашқы бетіне, ал сараптамалық материалдар мен шолуды басқа беттерге  орналастыруға тырысады.

Тәртіп бойынша, хабарландырулар арнайы жарнама блогында жарияланатындықтан, оқырмандардың көңілін аудару үшін басқа жарнамалармен бәсекелесуге мәжбүр болады. Мұндай жағдайда шағын жарнамалар өзімен қатар орналасқан үлкен хабарландырулардың қасында мүлдем еленбей қалуы әбден мүмкін. Сонымен қатар, жарнаманың дәл қай жерде орналасатындығы айқын болмайтын жағдайлар жиі кездесіп тұрады. Егер жарнама беруші арнайы орын үшін ақы төлемесе, онда оның жарнамасы басқалармен бірге немесе қаламайтын редакциялық мәтінмен қатарлас кептеліп қалмауы ықтимал. Десек те, баспасөздің басқадай жарнаматасушылардан тиімділігі мен артықшылықтарын атап өтпеуге  болмайды.  Жарнама берушілердің барлық категориялары үшін газеттегі жарнама құнының қымбат болмайтындығы өте жағымды дәлел болып табылады. Теледидарға жарнама беру үшін кез келген компанияның қалтасы көтере бермейді. Газетте жарнамалау орны ғана емес, сонымен бірге жарнама дайындаудың өзі арзанға түседі.

Жарнама берушілерге баспасөзде әртүрлі нұсқалы жарнамалар беруге болатындығы маңызды. Компаниялар өздерінің қаржылық мүмкіндіктері мен шығармашылық талғамына сай жарнама көлемін таңдай алады.   Сонымен қатар, газеттер жарнаманы географиялық орналасуына байланысты барлық таралымдарда немесе олардың нақты бір аудандарға таралатын кейбір бөлімдеріне ғана жариялау тәсілдерін ұсына алады.

              Газеттің радио мен теледидардан айырмашылығы, ол жарнамаланып отырған тауар немесе қызмет түрі жайында егжей-тегжейлі баяндауға мүмкіндігі бар. Шағын жарнаманың өзіне  жеткілікті түрде қажетті ақпаратты сыйғыза отырып, түрлі мінездемелер, бағалар, байланыс телефон нөмірін, мекен-жайлар, купон және тағы басқалары кірістіре алады Оларды телевизиялық немесе радиожарнамадан көрсетуге болады, бірақ естілгенде немесе экранда жылдам көрсетілген ұсақ сандарды, бағаны, байланыс телефон нөмірін және мекен-жайды адам тез қабылдап, қас-қағым сәтте есте сақтай алмайды.

Газеттегі жарнама қызметі  аз уақыттың ішінде тез пайдалануға болатындығымен ерекшеленеді. Кейде жарнаманы газеттің жуық арадағы  сандарының біріне немесе келесі санға, тіпті хабарландырудың макет-түпнұсқасы дайын болмағанына қарамастан қайта беруге болады. Бұл жаппай сату, қандай да бір шұғыл хабарлама жайында немесе  жарнаманы тестілеу туралы  айтылған жағдайда өте маңызды. Газет шыққан күні-ақ жарнама өз нәтижесін береді. Ал келесі күндері оның қаншалықты сәтті шыққандығы туралы ой түйіп, сатылымдағы байланысты бақылауға болады.

Журналға жарнама беретіндер сатылымда өздері күтетін нәтиженің ойдағыдай болатынына көп ретте сене бермейді. Ал, жарнама басылған газет жарыққа шыққаннан кейін, көп кешікпей көптеген сатушылар дүкенге келушілер санын есептеп, сатылған тауарларды тізімдеуіне болады. Уақыты шектелген акциялар үшін газет жарнамасының әсер ету ықпалы маңызды. Басылымдағы жарнама уақытты үнемдеп, оқылу кезінде, белгілі бір уақыт аралығында тартымды әсер қалдырады. Атап айтқанда, күнделікті газетте бір күн, апталық газетте – жарияланған күннен бастап жеті күнге дейін жарнама жариялана береді. Газеттер теледидарға көрнекілікке жол беретіндігіне қарамастан, жарнама берушілерге шығармашылық ыңғай танытуда зор мүмкіндіктер ұсынады. Тапсырыс беруші компаниялар жарнама көлемін, тұрпатын, бояуын таңдай алады. Сондай-ақ, еш қаржы шығынынсыз хабарландыру мазмұнын түрлендіріп, баспасөз бетіне арнаулы шығарылымдарды орналастыруға, газетпен бірге өзінің анықтамалық қосымшаларын, үлгілерін таратуға, оқырмандардың барынша қызығушылығын туғызу үшін мүмкін болатын барлық амал-тәсілдерді пайдалануына болады. Газетте тауарлар мен қызметтердің тізбегін кең түрде жарнамалауға болады. Бұқаралық ақпарат құралдарының бұл түрі адам баласы тұрмыс-тіршілігінің барлық саласын қамтитындықтан, мұнда кез-келген жарнама орынды. Газетте жарияланатын мақалалардың қазіргі заманға сай  жаңалығын ерекшелеп көрсетеді. Жарнамада жаңалыққа қатысты сілтеме болмаса да, жаңалық элементі оған қоғамдық, экономикалық, спорттық және басқа да соңғы жаңалықтар туралы баяндайтын редакциялық мақалалардан ауысады.

Баспасөзді негізгі жарнама құралы ретінде пайдалануға болады. Теледидардағы немесе радиодағы жарнаманы газетке меңзеудің еш қиындығы жоқ. Мысалы, «Толық мағлұматты сіздер осындай газеттің осындай санынан біле аласыздар...» деген мәтіндерді бүгінгі таңда жиі кездестіреміз. Сонымен қатар, жарнама жарияланған газетті директ-маркетинг құралы ретінде делдал мен клиенттерге тарату үшін пайдалануға болады.  Газеттер аудиторияның кең ауқымын қамти алады. Олардың әрқайсысын бірнеше мыңнан бастап миллиондаған тұтынушылар оқиды. Сондай-ақ, газет арқылы жарнамалар қоғамның барлық бөлігіне тарайды.