Ақпараттық желілерді оқу үрдесіне пайдалану

Жұмыстың  орындалу тәртібі:

Сіздің компьютердегі  файлдар және принтер мен басқа  компьютерлерде жұмыс істеу рұқсат берілгеннен кейін, оның қандай болатынын анықтау керек. Яғни, осы рұқсатты басқарудың екі түрлі мүмкіндігі бар.

Бірінші тәсіл  – ресурстар деңгейінде (на уровне ресурсов), парольді білетін барлық адамдарға жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Бұл  жағдайда бумалар және файлдар оқуға рұқсат ете отырып, оны өзгерту үшін, пароль сұрайтындай параметр тағайындауға болады.

  Екінші тәсіл – рұқсатты пайдаланушы адамдар деңгейінде басқару  (управление доступом на уровне пользователей). Бірдей деңгейлі түйінді желіде бұл тәсілді қолдана аламыз. Сервер белгіленген желілерде ғана қолданылады. Бұл кезде сіздің компьютеріңіздегі ортақ ресурстарға рұқсат етілген компьютерлер анықталады да, оларға әртүрлі рұқсат ету құқықтары беріледі. Анықталған ресурспен жұмыс жасауға мүмкіндік берілетін топтың немесе жеке компьютерлер тізімі алдын-ала анықталып бекітіледі және оның серверді техникалық жағынан қамтамасыз етуге міндетті желі админстраторы ғана өзгерте алады.

 

Тапсырма  №3. Ресурстар деңгейінде берілген рұқсатты басқару

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Ресурстар деңгейінде берілетін рұқсаттың үш деңгейі бар: тек оқуға берілетін рұқсат (доступ только для чтения), толық рұқсат (полной доступ), рұқсатқа тыйым салу (запрещение доступа). Тек оқуға берілетін рұқсат, сіздің компьютердегі файлдар сәйкес пароль арқылы оқуға мүмкіндік береді. Мұндай рұқсатты тағайындау үшін:

1. Басқару тақталары (Панель управления) терезесінде Желі (Сеть)  сұқбат терезесін ашамыз.
2. Рұқсатты басқару (Управление доступом) бетіне көшеміз (1.6-сурет).
3. “Ресурстар деңгейінде” (На уровне ресурсов) ауыстырғышын қосамыз, осы кезде әрбір бумамен, принтермен жұмыс жасауға рұқсат беру, пароль тағайындау арқылы басқарылады (тогда доступ будет контролироваться поролями, для каждой папки и для принтера можно задать отдельный пароль).
4. ОК батырмасына тышқанды шертіңіз. Жаңа параметрлер күшіне ену үшін, компьютерді қайта жүктеу қажет. Қайта жүктеу жөнінде сұрау шыққан кезде Ия(Да) деп жауап беру қажет.
5. Басқару тақталары (Панель управления) терезесін жабыңыз.

 

Егер компьютеріңіздегі  бір бумаға толық, ал қалғандарына оқу  үшін рұқсат етукіңіз келетін болса, онда бір толық, екіншісі оқу үшін екі пароль бекітуге тура келеді. Дұрыс парольді білмеген адам сіздің файлыңызды оқи да алмайды.

Тапсырма  №4. «Мой компьютер» -дегі бумаларды толық және оқуға рұқсат беретін парольді бекіту

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. Менің компьютерім (Мой компьютер) немесе Сілтеуіш (Прооводник) терезесін ашыңыз. Рұқсат құқығын өзгерткіңіз келетін буманы белгілейміз (мысалы Практика бумасын).
2. Тышқанның оң жақ батырмасын шертеміз де, жанама менюден Рұқсат (Доступ) командасын орындаймыз. Менің компьютерім терезесінде Файл- Рұқсат (Файл-Доступ) командасын орындауға болады. Ашылған Қасиеттер (Свойства) сұқбат терезесінің Рұқсат (Доступ) астарлы бетіне көшеміз
3. Ортақ ресурс (Обший ресурс) опциясын таңдаңыз.
4. Желілік атау (Сетовое имя) өрісінде буманың аты автоматты түрде шықпаса. Практика деп теріп жазыңыз.
5. Ескертпелер (Заметки) өрісінде буманың мазмұнына байланысты кез келген мәтіндік комментарий жазуға болады.
6. Парольмен анықталады (Определяется паролем) опциясын таңдаңыз. Бұл опция қосылғаннан кейін, мынадай екі енгізу өрісі екпінді болады.

   а. Оқу үшін (Для чтения) өрісінде, Альма паролін енгізіңіз;

   в. Толық  рұқсат үшін (Для полного доступа) өрісінде Сен     

           паролін енгізіңіз.

7. ОК батырмасын шертіңіз. Пернелерді қайталап енгізіп бекіту мүмкіндігін беретін сұқбат терезе ашылады (1.7 б-сурет):

   а) Оқу үшін өрісінде қайтадан Алма деп:

   в) Толық рұқсат үшін өрісінде Сен  деп теріңіз де, ОК батырмасын шертіңіз.

Парольдерді білетін  кез келген адам сол бумамен жұмыс  жасай алады.

Альма паролін білетін адам Практика бумасының мазмұнын оқи алады, ал Сен поролін енгізіп, сол бумадағы файлдарды өңдей алады.

Рұқсат типі анықталған соң, Менің компьютерім және Сілтеуіш терезесіндегі буманың шарт белгісі өзгереді:

Тапсырма  №5 Пайдаланушы адамдар деңгейіндегі рұқсатты басқару

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Егер компьютерлер Microsoft Windows немесе NetWare серверлерімен байланысқан болса, онда рұқсат құқықтарын пайдаланушы адамдар деңгейінде басқару мүмкіндігі бар. Windows 98 операциялық жүйесіндегі көп желілер пайдаланушы адамдар деңгейіндегі рұқсатты басқаруға мүмкіндік береді. Бірдей дәрежелі түйінді желілерде пайдаланушыларды тіркеп отыратын сервер жоқ болғандықтан, мұндай рұқсат берілмейді.

1. Менің компьютерім (Мой компьютер) терезесінде Басқару тақталары (Панель управления) шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз  немесе бас менюдегі Баптау (Настроика) командасын орындап, баптау тақталары (Панель управления)  шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз.
2. Желі (Сеть) шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз.
3. Рұқсатты басқару (Управление доступом) астарлы бетінде пайдаланушы адамдар деңгейінде (На уровне пользователей) опциясын таңдаңыз.
4. Пайдаланушылар және серверден топтар тізімін алу (Взять список пользователей и групп с сервера) өрісінде пайдаланушылар тізімі енгізілген рұқсат құқығын бергіңіз келетін сервердің атын теріп жазыңыз. Бұл Netware немесе Windows NT базасындағы сервер болуы мүмкін.
5. ОК батырмасында тышқанды шерткен соң, осы терезе жабылады да, Желі (Сеть) терезесі ашылады.
6. Желі сұқбат терезесінде Ия (Да) батырмасында тышқанды шертіңіз де, компьютерді қайта жүктеп, өзіңіз берген пайдаланушы аты бойынша Windows операциялық жүйесін іске қосыңыз.

Сіз өзіңіздің компьютердегі  ресурстарға пайдаланушылар деңгейіндегі рұқсатты басқару параметрін тағайындадыңыз. Енді ортақ бумадағы файлдарға рұқсат ету құқығын көрсету қажет. Келесі жаттығуда сіз Асқаровқа ортақ бумаға толық рұқсат, ал Беріковаға тек оқу үшін ғана рұқсат ету параметрін тағайындайсыз. Сондай ақ желімен жұмыс істеп отырған барлық адамдарға файлдарды оқу және жазу құқығын бересіз.

 

Тапсырма  №6. Пайдаланушылардың  рұқсат құқығын анықтау

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Microsoft  және NetWare желілері үшін, рұқсат деңгейлері бірдей тағайындалады:

1. Рұқсат деңгейін тағайындағыңыз келетін буманың шарт белгісінде тышқанның оң жақ батырмасын шертіп, жанама менюден Рұқсат (Доступ) командасын орындаңыз (Буманың аты Тексты болсын).

Қасиеттер: Тексты (Свойства: Тексты) сұқбат терезесі ашылады.

2. Рұқсат (Доступ) астарлы бетінде Ортақ ресурс (Обший ресурс) опциясын таңдаңыз.
3. Желілік атау (Свойства имя) өрісінде Тексты деп теріңіз.
4. Ескертпелер (Заметки, Comments) өрісінде кез келген мәтінді енгізуге болады.
5. Қосу (Добавит, Add) батырмасына тышқанды шертіңіз. Add Users терезесі ашылады.
6. Пайдаланушылар тізмін қараңызда, Асқаров шарт белгісінде (немесе кез келген басқа пайдаланушы атында), одан кейін толық рұқсат (Full Access) батырмасында тышқанды шертіңіз .
7. Пайдаланушылар тізімін тағы оқып қараңызда Берікова (немесе кез келген пайдаланушы атында) одан кейін, Тек оқу үшін (Read Only) батырмасында тышқанды шертіңіз.
8. Кез келген жұмыс тобының (мысалы, Marketing шарт белгісінде, одан кейін (Custom) батырмасында тышқанды шертіңіз.
9. ОК батырмасында тышқанды шертіңіз. Рұқсат құқығын өзгерту (Изменение права доступ, Change Access Rights) терезесі ашылады.
10. Арнайы рұқсат құқықтары (Специальныие права доступа, Custom Access Rights) тобында Файлдарды оқу (Чтение файлов, Read Files) және Файлға жазу (Запись в файлы, Write to Files) қанат белгілерін көрсетіп, ОК батырмасын шертіңіз.

 

Енді маркетинг тобындағы  адамдар бұрынан бар файлдарды  оқып және өңдей алған мен жаңа файлдар құру және файлдарды өшіру  әрекеттерін орындай алмайды. Қасиеттері: Ағымдағы (Своиства: Текущие) терезесінде пайдаланушылардың үш категорияларына арналған рұқсат параметрлері тағайындалған.

 

Тапсырма  №7. Тұтас дискіні ортақ пайдалану

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Дискіні ортақ пайдалану  үшін мынандай әрекеттерді орындау  қажет:

1. Менің  компьютерім (Мой компьютер) терезесін ашыңыз. Ортақ тағайындау параметрін тағайындағыңыз келетін дискіні белгілеңіз.
2. Файл-Рұқсат (Файл-Доступ) командасын орындаңыз. Дискінің қасиеттері (Своиства диск) терезесінің Рұқсат (Доступ) астарлы беті ашылады (1.7 а-сурет).
3. Дискіні ортақ пайдалану үшін Ортақ ресурс (Обши ресурс, Shared As) ауыстырғышын қосыңыз. Осыдан кейін, Ортақ ресурс   тобындағы параметрлерді тағайындауға болады.
4. Ортақ ресурс тобындағы қажетті параметрлерді 1-кестеге сүйене отырып, тағайындаңыз.
5. Қолдану (Переменить), одан кейін ОК батырмасын шертіңіз.

 

Тапсырма  №8. Бумаларды ортақ пайдалану

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Бумаларды ортақ пайдалану  параметрін тағайындау үшін:

1. Менің компьютерім (Мой компьютер) терезесін ашыңыз.
2. Қажет буманың шарт белгісін белгілеңіз.
3. Тышқанның оң жақ батырмасын шертіп, жанама менюден Рұқсат (Доступ) командасын орындаңыз.
4. Ашылған сұқбат терезесінің Рұқсат астарлы бетінде  Ортақ ресурс (Общий ресурс) ауыстырғышын қосыңыз (1.7а-сурет).
5. Ортақ ресурс тобынан қажетті параметрді тағайындаңыз. Ортақ буманың шарт белгісі, бұл ресурстың ортақ пайдаланылатындығын білдіретін қолдың суреті бар шарт белгіге айналады.

Тапсырма №9.

Тақырыбы : Желідегі өз компьютеріңіздің атауын көру.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. Бас менюдегі Баптау, Басқару тақталары (Настройка, Панель управления) командасын орындаймыз.
2. Басқару тақталары (Панель управления) терезесіндегі Желі (Сеть) шарт  белгісінде тышқанды екі рет шертеміз. Желі сұқбат терезесі ашылады. Компьютер астарлы бетіне көшеміз.
3. «Компьютердің аты» (Имя компьютера) өрісінде компьютерге берілетін атты теріп жазамыз. Кез келген атты  жазуға болады. Мысалы, Студент 1,Сектор 3, Comp. 3 т с.с.
4. «Жұмыс тобы» (Рабочая группа) өрісінде компьютер кіретін топқа берілетін атты жазамыз, мысалы 10-класс 1- топ, т.с.с.
5. «Компьютерге сипаттама»  (Описание компьютьера) ешнәрсе жазбауға да болады.
6. Желі сұқбат терезені жабу үшін ОК  батырмасын шертеміз.

Тапсырма  №10.

Тақырыбы : Желі (Сеть) сұқбат терезелерімен жұмыс.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1.    Конфигурация астарлы бетіне көшіп, «Желіде жұмыс істеу тәсілдері» (Способ входа сеть) тізімінде тышқанды шерту керек. Желімен жұмыс жасау  тәсілінің  тізімі ашылады:
2.   Microsoft  желілерінде арналған клиент (Клиент для сетей Microsoft). Бұл параметрді тағайындау арқылы, бірдей дәрежелі түйінді Windows желісіне қосыла аламыз.
3.  NetWare желілеріне арналған клиент (Клиент для сетей NetWare). Бұл параметр Novell  желісіне қосылу үшін қолданылады.
4.    Әдеттегідей Windows- қосылу (Обычный вход в Windows). Осы параметр таңдалған кезде, желіге қосылу әрекеті орындалмаса, қате жөнінде ешқандай хабарлама шықпайды.

 

Тапсырма  №11.

Тақырыбы: Компьютерлік желіге қосылған ресурстарды анықтау

Жұмыстың  орындалу тәртібі:

1.    Желілік қоршау (Сетевое окружение) шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз. Осы мезетте желіге қосылған компьютерлер мен серверлер шарт белгісі көрініп тұратын. Желілік қоршау терезесі ашылады (1,4-сурет).
2.   Тұтас желі (Вся сеть) шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз. Егер сіздің компьютер желіге қосылмаған болса, онда қате жөнінде хабарлама шығады.
3. Өзіңіз байланыс жасағыңыз келетін компьютердің, мысалы Oleg шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз. Келесі ашылған терезеден өзіңіз жұмыс жасай алатын осы компьютерде сақтаулы тұрған ақпаратар тізімін көре аласыз.
4.   Оқығыңыз келетін буманың шарт белгісінде тышқанды екі рет шертіңіз. Келесі ашылған терезеде буманың мазмұны көрінеді.
5.   Осы әрекеттерді қайталай отырып, желіге қосулы тұрған әрбір компьютердегі ақпараттарды оқи аламыз. Ашылған терезедегі құжаттың немесе буманың шарт белгісін өзіңіздің жұмыс үстеліне  тышқанды ұстаулы күйінде жылжытып көріңіз. Осы кезде бұл ақпарат таңдап алынған компьютерден сіздің компьютеріңізге көшіріледі. Егер бұл ресурспен жұмыс жасауға рұқсат жоқ болса, экранға ол жөнінде хабарлама шығады.
6.   Барлық ашулы тұрған терезелерді жабыңыз.

 

Тапсырма №12.

Тақырыбы :Электрондық почта

 

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. Электрондық почта адресінде ИМЯ ПОЛЬЗОВАТЕЛЯ@ИМЯ ДОМЕНА болады. Мұндағы ИМЯ ПОЛЬЗОВАТЕЛЯ – тұтынушы есімі, ал Domaіn (домен) - электрондық адресті иеленушінің қайда орналасуын көрсететін және бірнеше өрістерден құралған облыс. Яғни ИМЯ ДОМЕНА бөлігінде адрес иесі туралы мәліметтер: мемлекет, қала, байланыс түйіні, тұтынушының компьютерінің аталуы беріледі және мәліметтер нүктелермен ажыратылған.
2. root@gymnasіum1.novsu.ru, nvrad@jnlіne.scі.kz.Электрондық почта адресін Интернеттегі арнайы программалар көмегімен табуға болады.
3. E-maіl - ға кіру.  Жұмысшы столда оның таңбашасы бойынша екі рет сырт еткізумен жүзеге асады. Ал егер электрондық почта қызметі Outlook Express жүйесінде жүзеге асырылса, онда ПУСК+Программы+Іnternet Explorer+Outlook Express
4. Электрондық почта арқылы хабарлама келесі келесі пункттарды орындау керек орындау керек..

Тапсырма №13

.Тақырыбы :Хатты жөнелту

Жұмыстың  орындалу тәртібі:

1. Инструменттер панеліндегі Создать сообщение батырмасын басқаннан шыққан (суреттегі) терезені пайдаланамыз.