Рэч Паспалитая

1697 г., 27 чэрвеня. 

Каралём польскім і  вялікім князем літоўскім выбраны  курфюрст саксонскі Аўгуст II Моцны (правіў да 1733 г.).

1699—1706 г. 

Беларускі кнігавыдавец і асветнік Ілья Капіевіч (Капіеўскі) склаў і выдаў у Амстэрдаме каля 20 свецкіх навуковых кніг.

1700, 1703 г. 

Магілёўскі гравёр па дрэве Фёдар Ангілейка зрабіў гравюры для кніг, выдадзеных у Магілёўскай друкарні М.Вашчанкі.

1700—1721 г. 

Паўночная вайна  Расіі і Рэчы Паспалітай супраць  Швецыі, многія падзеі якой адбываліся на тэрыторыі Беларусі; вайна прычыніла  вялікія страты Беларусі, многія яе гарады былі спалены, колькасць насельніцтва значна паменшала.

17 ст. 

У Полацку складзены  зборнік беларускай музыкі 16—17 ст. «Полацкі сшытак».

17—18 ст. 

Будаўніцтва у Гродне касцёла і кляштара езуітаў.

Канец 17 ст. — 1-я палова 18 ст. 

Дзейнасць на Беларусі базыльянскіх школ у Навагрудку, Мінску, Пінску, Віцебску, Брэсце, Магілёве, Полацку, Ружанах, Жыровічах, Вішневе, Талачыне, Баркулабаве, Чарэі, Ушачах і інш.

Канец 17 ст. — пачатак 19 ст. 

Стварэнне Гродзенскіх  філасофскіх рукапісаў (каля 50 трактатаў  аб'ектыўна-ідэалістычнага кірунку).

18 СТАГОДДЗЕ 

1701 г. 

Пабудаваны Беніцкі  Троіцкі касцёл бернардзінцаў (у  в. Беніца Маладзечанскага раёна) —  помнік архітэктуры сталага барока.

1702 г., пачатак. 

Уступленне шведскіх войск на чале з каралём Карлам XII у межы Рэчы Паспалітай; узяцце шведскімі  войскамі горада Гродна.

1702 г. 

Дагавор паміж Расіяй і Вялікім княствам Літоўскім  пра ўзаемную дапамогу ў барацьбе супраць Швецыі.

1702—1705 г. 

Пабудова у мястэчку Івянец (Валожынскі раён) касцёла і  кляштара францысканцаў — помнік архітэктуры сталага барока.

1702, 1706 г. 

Штурмы і разбурэнне шведамі Лідскага замка.

1703 г., вясна. 

Стварэнне у Вялікім княстве Літоўскім Генеральнай канфедэрацыі, якая дамагалася саюза з Расіяй.

1704 г., май. 

Утварэнне Сандамірскай канфедэрацыі, якая ў жніўні 1704 г. абвясціла  пра саюз з Расіяй у барацьбе супраць  Швецыі.

1704 г., 13 ліпеня.  

Канфедэрацыя, арганізаваная  шведскім каралём Карлам XII, выбрала  каралём польскім і вялікім князем літоўскім пазнанскага ваяводу Станіслава Ляшчынскага.

1704 г. 

60-тысячная расійская  армія над камандаваннем А.Л.Рапніна  ўступіла на тэрыторыю Беларусі; да лета 1705 г. заняла Мінск і Гродна.

Пачатак 1706 г. 

Шведскія войскі аблажылі расійскі гарнізон у Гродне; у сакавіку 1706 г. расійскаму войску ўдалося вырвацца з аблогі і праз Брэст адысці у Кіеў.

1706 г. 

Узяцце і спаленне шведскімі войскамі гарадоў Нясвіж, Клецк, Полацк і Навагрудак; аблога горада Дяхавічы.

1706—1707 г. 

Шведскае войска разам з атрадамі К.А.Сапегі прайшло  па цэнтральнай Беларусі, руйнуючы маёнткі шляхты, якая падтрымала саюз з Расіяй.

1706—1707 г. 

Дзейнасць у Гродне манетнага двара, які чаканіў  металічныя грошы, у тым ліку шастакі.

1707 г. 

Аўгуст II Моцны адмовіўся  ад каралеўскай кароны Рэчы Паспалітай на карысць Станіслава Ляшчынскага.

1707 г. 

Антырасійскае выступленне  генерала Сініцкага ў Быхаве; аблога, штурм і ўзяцце горада расійскімі войскамі на чале з Пятром I.

1708 г., 14—15 ліпеня. 

Бой паміж шведскімі  і расійскімі войскамі каля мястэчка Галоўчын (цяпер веска ў Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобл.), у якім корпус А.І.Рапніна быў разбіты (Рапнін разжалаваны у радавыя салдаты).

1708 г., ліпень. 

Узяцце шведскімі  войскамі горада Магілёва.

1708 г., верасень. 

Расійскія войскі Пятра I, адступаючы на Украіну, спалілі гарады Віцебск, Дуброўна, Орша, Магілёў, Мсціслаў, Быхаў і інш.

1708 г., 9 кастрычніка. 

Разгром расійскімі войскамі шведскага корпуса генерала Левенгаўпта каля вёскі Лясная (Слаўгарадскі раён Магілёўскай вобл.).

1708 г. 

Захоп шведскімі  войскамі Карла XII Горскага замка (мястэчка Горы, Горацкі раён).

1709 г., 8 ліпеня. 

Палтаўская бітва  — разгром расійскімі войскамі шведскіх войск.

1709 г. 

Былы кароль Аўгуст II вярнуўся ў Рэч Паспалітую і аднавіў саюз з расійскім царом Пятром I.

1709 г. 

Аблога расійскімі войскамі Пятра I Ляхавіцкага замка, дзе засеў украінскі гетман Мазепа.

1712 г. 

Будаўніцтва ў Навагрудку фарнага касцёла — помніка  архітэктуры сталага барока; у кампазіцыю будынка ўключаны капліцы гатычнага касцёла 14-15 ст.

1716 г., 23 сакавіка. 

Утварэнне Віленскай канфедэрацыі літоўскай і беларускай шляхты, якая далучылася да Тарнагродскай канфедэрацыі 1715 г. і выступала супраць караля Рэчы Паспалітай Аўгуста II Моцнага (караля падтрымлівалі Расія і Прусія); у выніку каралеўская ўлада абмежавана, а правы шляхты пашыраны.

1717 г., 1 лютага. 

Аднадзённы «нямы» сойм, на якім прынята рашэнне пра абмежаванне ўлады караля і гетманаў Рэчы Паспалітай, пра колькаснае скарачэнне польскай і беларуска-літоўскай армій, пацверджана права liberum veto.

1717 г., 20 лістапада  — 1795 г., 13 лютага. 

Жыцце і дзейнасць  Г.Каніскага — палітычнага, царкоўнага і культурнага дзеяча Беларусі; кананізаваны праваслаўнай царквой у святыя Беларусі.

1718 г. 

Дэкрэт Галоўнага літоўскага трыбунала (найвышэйшай судова-апеляцыйнай інстанцыі ў Вялікім княстве Літоўскім) аб затрыманні і вяртанні прыгонных сялян-уцекачоў.

1721 г., 30 жніўня. 

Ніштацкі мірны  дагавор Расіі з Швецыяй, якім закончылася Паўночнаявайна 1700—-1721 гадоў.

1728 г., 30 верасня —  1810 г., 20 лютага. 

Жыццё і дзейнасць  беларускага астранома і асветніка  Марціна Пачобут-Адляніцкага.

1729 г., 4 студзеня —  1812 г., 4 сакавіка. 

Жыццё і дзейнасць  Іахіма Ігнація Храптовіча — грамадскага  і дзяржаўнага дзеяча, філосафа, публіцыста і паэта.

1720-я гады. 

Заснаванне Налібоцкай гуты (Стаўбцоўскі раён).

1730 г. — 1800 г., 31 мая 

Жыццё і дзейнасць  Міхала Казіміра Агінскага — дзяржаўнага  дзеяча, мецэната, кампазітара і  пісьменніка.

1732—1782 г. 

Выданне «Валюміна  легум» — 8-томнага збору законаў, соймавых пастаноў, прывілеяў і іншых  заканадаўчых актаў Рэчы Паспалітай, якія дзейнічалі на тэрыторыі Польшчы, Беларусі і Літвы з 1347 г. да 18 ст.

1733 г., 12 верасня. 

Каралём польскім і  вялікім князем літоўскім выбраны Станіслаў Ляшчынскі; гэта не адпавядае інтарэсам Расіі, якая ўвяла свае войскі і арганізавала новыя выбары.

1733 г., 5 кастрычніка. 

Каралём польскім і  вялікім князем літоўскім выбраны Аўгуст III (курфюрст Саксонскі, сын Аўгуста II Моцнага).

1733 г. 

Пабудаваны Воўчынскі  Троіцкі касцёл (в. Воўчын Камянецкага  раёна, каля палацавай рэзідэнцыі князя  К.Чартарыйскага) — помнік архітэктуры позняга барока.

1733—1764 г. 

У Нясвіжскім замку  Радзівілаў працаваў жывапісец і  гравёр Ксаверы Дамінік Гескі; для галоўнага алтара Нясвіжскага касцёла езуітаў ён напісаў карціну «Тайная вячэра» (1753), пісаў фрэскі, партрэты Радзівілаў, дэкарацыі для Нясвіжскага камедыенгаўза, узоры для габеленаў, што ткаліся на мануфактурах у Карэлічах, Нясвіжы, Міры і інш.

1735 г. 

Першае выгнанне старавераў: 5 палкоў расійскіх войск  гвалтоўна ўварваліся на Беларусь і  выгналі з раёна горада Веткі  у Сібір больш за 13 тыс. так званых раскольнікаў, якія жылі тут з 17 ст.

1736—1844 г. 

Дзейнасць у Слуцку мануфактуры шаўковых паясоў, дзе вырабляліся слуцкія паясы.

1738—1846 г. 

Дзейнасць у мястэчку Урэчча (Любанскі раён) шкломануфактуры.

1738—1752 г. 

Пабудова у Магілёве касцёла кармелітаў (Станіславаўскага касцёла) — помніка архітэктуры позняга барока.

1740 г., красавік. 

Антыпрыгонніцкае  выступление сялян у Быхаўскім  старостве.

1740—1744 г. 

Антыпрыгонніцкае  выступление сялян Крычаўскага  староства пад кіраўніцтвам Васіля Вашчылы, Івана Карпача і інш.

1740—1791 г. 

Дзейнасць у Нясвіжы  тэатра Радзівілаў.

1744 г., студзень. 

Баі каля Крычава  і вёскі Царковішча паміж атрадамі паўстаўшых сялян на чале з В.Вашчылам і карным войскам Радзівілаў.

1746 г., 4 лютага —  1817 г., 15 кастрычніка. 

Жыццё і дзейнасць  Андрэя Тадэвуша Касцюшкі — палітычнага  і ваеннага дзеяча Рэчы Паспалітай беларускага паходжання, кіраўніка  вызваленчага паўстання 1794 г.

1749—1800г. 

Жыццё і дзейнасць  Мацея Радзівіла — драматурга, кампазітара, удзельніка вызваленчага паўстання 1794 г.

1750—1791 г. 

Дзейнасць другой нясвіжскай друкарні (у замку Радзівілаў).

Да 1751 г. 

У Гродне пабудаваны Каралеўскі палац (Новы замак) — помнік архітэктуры позняга барока.

1753 г. 

Заснаванне Віленскай астранамічнай абсерваторыі (пры Віленскім універсітэце) — адной з найстарэйшых у Еўропе.

1754 г. 

Выданне у Нясвіжы  кнігі «Артыкулы ваенныя» — першага сістэматызаванага збору юрыдычных актаў па ваенным праве Беларусі і Літвы.

1756—1811 г. 

Жыццё і дзейнасць  Іосіфа Яленскага — аднаго з першых на Беларусі прадстаўнікоў утапічнага камунізму.

1757 г., 16 лютага —  1841 г., 21 мая. 

Жыццё і дзейнасць  польскага пісьменніка беларускага паходжання Юльяна Нямцэвіча.

1760 г. 

Пабудаваны Быстрыцкі  Крыжаўзвіжанскі касцёл (в. Быстрыца Астравецкага раёна) — помнік архітэктуры позняга барока.

1762 г. 

Атрыманне мястэчкам  Бобр самакіравання паводле магдэбургскага права.

1762—1785 г. 

Дзейнасць у Гродне балетнага вучылішча.

1763 г. 

Заснаванне расійскіх  гандлёвых консульстваў у Віцебску і Шклове.

1764 г., 7 верасня. 

Каралём польскім і  вялікім князем літоўскім выбраны  Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

1764 г. 

Утварэнне ў Вялікім  княстве Літоўскім Генеральная  канфедэрацыі, якая выступіла на баку расійскіх войск супраць груповак Радзівілаў і Патоцкіх.

1764 г. 

Другое выгнанне так званых раскольнікаў; расійскія  войскі выгналі з раёна Веткі  ў Сібір 20 тыс. старавераў.

1764, 1768г. 

Пастановы соймаў Рэчы Паспалітай пра забарону самавольнага збірання пошлін з расійскіх купцоў.

1765 г., 25 верасня —  1833 г., 15 кастрычніка. 

Жыццё і дзейнасць  Міхала Клеафаса Агінскага — дзяржаўнага  дзеяча, дыпламата і кампазітара.

1765 г. 

Увядзенне ў Расіі  новага мытнага статута, паводле  якога жыхарам Рэчы Паспалітай дазвалялася  бяспошлінна правозіць тавары у  Рыгу.

1765—1775 г. 

Будаўніцтва Агінскага  канала, які злучыў басейны Немана і Дняпра.

1766 г. 

Пастанова сойма  пра ўвядзенне ў Вялікім княстве Літоўскім адзінай сістэмы мер і вагі.