Коммерциялық емес ұйымдардың қаржысы

мемлекеттік салық саясатын әзірлеуге және іске асыруға қатысу;

банкроттық рәсімін жүргізуге (банктерді және сақтандыру (қайта сақтандыру) үйымдарын қоспағанда), сондай-ақ соттан тыс рәсімде дәрменсіз борышкерді таратуға мемлекеттік бақылау;

алкоголь өнімдері мен этил спиртінің өндірілуін және оның айналымын мемлекеттік реттеу;

өз қүзыры шегінде Қазақстан Республикасының экономикалық қауіпсіздігін жүзеге асыру;

Министрліктің қүзыры шегінде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;

оған заңнамамен жүктелген өзге де міндеттер.

Министрлік заңнамада белгіленген тәртіппен мынадай негізгі функцияларды жүзеге асырады:

тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджеттің жобасын, мемлекеттік және өзге де бағдарламаларды, Қазақстан Республикасының стратегиялық жоспарларын және Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуыньщ индикативтік жоспарларьш, негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді әзірлеуге қатысу;

бюджетке түсетін түсімдерді болжауға жөне мемлекеттік бюд­жетке кірістердің түсуі саласындағы мемлекеттік саясаттың мақ-саітары мен басымдықтарын нақтылауға қатысу;

өз қүзыры шегінде мемлекеттік қаржыны жөне мемлекеттік басқару саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен ба-сымдықтарын анықтауға қатысу;

мемлекет қаржысы, фискаддық саясат және мемлекетгік меншік саласындағы заңнаманы қолдану төжірибесін талдау және қоры-тындылау, оны жетіддіру жонінде үсыныстар өзірлеу;

ұтымды үкіметтік жене мемлекет кепілдік берген қарыз алу-ды, сондай-ақ мемлекеттік борышты басқаруды қамтамасыз ету;

мемлекеттік меншікті пайдалану мониторингі жүйесін жетілдіру;

заңнамада белгіленген тәртіппен шикізат секторы үйымдары-нан бюджетке түсетін түсімдердің болігін Қазақстан Республика­сы Үлттық қорына аудару;

оз қүзьфы шегінде бюджетгің атқарылуы жөніндегі нормативтік қүқықтық актілердің, бухгалтерлік есеп пен аудиттің, қаржылық бақылаудың және мемлекеттік меншікті басқарудың жобаларын өзірлеу және дайындау (немесе қабылдау);

оз құзыры шегінде қосарланған салық салуды болдырмау ту­ралы халықаралық салық келісімдері мәселелеріңде уөкілетгі орган-ның функциялары;

жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартгардың салық сараптамасы, сондай-ақ келісімшарттық талаптардың орыңцалу ба-рысына тексеру жүргізу;

мемлекетгік мекемелердің бухгалтерлік есебін, сондай-ақ өз қүзыры шегінде республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы есептемені жүргізу және іске асыру тәртібін әзірлеу;

жергілікті бюджеттердщ шоттарын, мемлекеттік мекемелердің шоттарын жүргізу жөне шоттар бойынша аударымдық операция-ларды жүзеге асыру;

республикалық бюджетті қаржьшандырудың жиынтық жоспа-рын бекіту және оларға өзгерістер енгізу;

республикалық бюджеттен шығыстарды қаржылаңдыру және республикалық бюджетге козделген соманьщ шегіңце кредит беру;

Ұлттық қордың қалыптасуы және атқарылуы жөніңдегі қызмет туралы ақпаратты қамти отырып, республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есептерді, мемлекеттік бюджеттің атқарылуы барысы туралы айлық, тоқсандық жөне жылдық ақпа-ратты жасау, сондай-ақ мемлекет қаржысы бойынша статистика-лық есептерді жасау;

республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығыстар сметасының дұрыс жасалуын және бекітілуін, сондай-ақ республикалық бюджет қаражатының, үкіметтік қарыздар, мемлекеттік кепідцігі бар мемлекеттік емес қарыздар қаражатының және кейіннен үкіметтік қарыз алуға бай-ланысты гранттардың және мемлекетгік меншіктегі өзге де мүлік-тердің мақсатты пайдалануьш бақылау;

республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылау және талдау;

бухгалтерлік есеп пен аудит саласыңца, оның ішінде ез құзы-ры шегінде аудиторлық қызметті лицензиялау саласында уәкілетті органның функцияларын анықтау;

Қазақстан Республикасының Үлттық банкіндегі Қазынашы-лық комитетінің тиісті шотгары арқылы мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын жүргізу және есепке алу, заңнаманы сақтау жөніндегі тексерістерді үйымдастыру;

мемлекеттік кепілдіктермен тартылған мемлекетпк емес қарыздардың және жергілікті атқарушы органдар қарыздарының шарттарына қаржылық сараптама жүргізу;

үкіметтік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы органдардың қарыздарды тартуын келісу;

Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес келіссөздер жүргізу, үкіметтік қарыздардың шарттарына қол қою, Үкіметтің мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарын шығару, Қазақстан Республикасы резвденттерінің мемлекеттік емес қарыздары бойынша үкіметтік кепіддіктер беру; үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, етеу жөне оларға қызмет көрсету, Қазақстан Республикасы резиденттерінің мемлекеттік емес қарыздарының мемлекеттік кепілдері бойынша міндетгемелердің орындалуын қамтамасыз ету; республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес инвестициялық жобаларға, мемлекепік бағдарламаларға жөне өзге де іс-шараларға кредит беру;

үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бекітуге қажетті қүжаттарды дайыңцауға қатысу; түпкі қарыз алушылар мен екінші деңгейдегі банктердің үкіметгік қарыздардың қаражатын және Үкіметтің бірлесіп қар-жыландыру үлесін республикалық бюджетке қайтару туралы ішкі кредиттік келісімдердің жобаларын дайындау; уәкілетті банк-агенттермен бірлесіл республикалық бюджет­тен оқшауландырылған қаражатты өңдіріп алу жөніңде түпкі қарыз алушылармен жұмыстарды үйымдастыру және жүргізу;

салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін кездейтін заңнаманың сақталуын, міндетті зейнетақы жарналарының толық жөне уақтылы аудары-луын бақылау;

мемлекеттің кірістері бойынша мемлекеттік есептемені жинау-дың нысандары мен төсіддерін жетілдіру;

Ұлттық банкпен келісім бойынша конкурстық негізде үкіметлік қарыздарға, мемлекеттік кепілдігі бар мемлекеттік емес қарыздар-ға және кейіннен үкіметтік қарыз алуға байланысты гранттарға қызмет керсету үшін екінші деңгейдегі банктерді, бастапқы дилерлерді, лид-менеджерлерді және мемлекетгік бағалы қағаздар-ды шығару жөніндегі басқа да өріптестерді іріктеу; алкоголь онімдері мен этил спиртін ондіруді және оның айна-лымын мемлекеттік бақылау; заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасында лотерея үйымдастыруға және өткізуте байланысты қызметті жөне озінің қүзырына жатқызылған озге де қызмет түрлерін лицен­зиялау; салық және бюджетке төленетін басқа да міңдетті төлемдер бойынша берешекті мәжбүрлі түрде оңдіріп алу жөнінде жұмысты үйымдастыру;

өз құзыры шегінде салықтық қүқық бүзушылыққа қарсы күрес моселелері бойынша Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін орындау; банкроттық рәсімдердің жүргізілуін (банктерді жөне сақтан-дыру (қайта сақтандыру) үйымдарын қоспағанда) мемлекеттік бақылау, сондай-ақ соттан тыс рәсімде дәрменсіз борышкерді тарту; оған заңнамамен жүктелген өзге де функциялар.

Қаржыны басқару жоніндегі сан алуан функцияларға байла­нысты Қаржы министрлігіне үлкен қүқықтар берілген.

Министрліктің негізгі міндеттерін іске асыру және өз функ­цияларын жүзеге асыру үшін зандарда белгіленген тәртіппен:

мемлекетгік органдардан, өзге де үйымдардан және жеке тұлға-лардан Министрлікке жүктелген функцияларды жүзеге асыру үшін қажетті ақпараттарды сүратуға және алуға;

өз құзырының шегінде барлық мемлекеттік органдардың, өзге де үйымдардың және жеке түлғалардың орыңдауы үшін міндетті нормативтік құқықтық актілерді шығаруға;

Министрліктің қарауындағы комитеттер мен мемлекеттік үйымдардың бұйрықтарын, өзге де кесімдерін тоқтатуға немесе тоқтата түруға;

акционерлік қоғамдардағы мемлекеттік үлеске және респуб-ликалық меншіктегі басқа да мүлікке иелік етуге, пайдалануға, соңцай-ақ заннамалық акгілермен және Үкімет белгілеген жағдай-ларда билік етуге;

өз қүзырындағы мәселелер бойынша халықаралық үйымдар-мен ынтымақтастықты жүзеге асыруға;

бірыңғай қазынашылық шоттағы және Қазынашылық комитетінің корреспонденток шоттарындағы ағымдағы қадцықтарды Үкімет белгілеген тәртіппен тиімді орналастыру жолымен баскаруды жүзеге асыруға;

бюджетгік заңнамада көзделген жағдайларда бюджет қаражат-тарын қайтарып алуға, қаржылаңдыруды тоқтата түруға;

қымбат бағалы металдар мен асыл тастарды басқаруды, есебін және сақтауды ұйымдастыруды жүргізуге;

ұлттық және шетелдік валютада банктік операциялардың же-келеген түрлерін жүзеге асыруға;

өзіне заңцармен жүктелген өзге де қүқықтарды жүзеге асыруға құқықтары бар.

Қаржы министрлігінің орталық аппаратында белгілі міндеттер мен функцияларды атқаратын бірқатар арнаулы бөлімшелер бар, басқарудың мақсаттары мен міндеттерінің өзгеруі аппарат функцияларының дамуы, жүмысты жетілдірудің қажеттігі ескеріле отырып бүл бөлімшелердің құрамы мен қүрылымы үнемі өзгеріп отырады.

Қазіргі кезде Қаржы министрлігінің орталық аппаратында бір-қатар департаменттер мен басқармалар маңызды орын алады:

Мемлекеттік бюджеттің атқарылуы үйымдастыру департаменті;

Фискалдық саясат пен болжам департаменті;

Макроэкономика және қаржы статистикасы департаменті;

Мемлекеттік органдаңцарды қаржылаңдыру департаменті;

Кірістер мен келісімшарттар департамені;

Электронды мониторинг департаменті;

Жүмыстарды үйымдастыру және қаржылық қамтамасыз ету департаметі;

Құжат айналымы және кадр жұмыстары департаменті;

Акциздерді реттеу департаменті;

Заң қызметі департамені;

Ақпараттандыру департаменті;

Мониторинг және трансферттік баға белгілеу департаменті;

Бухгалтерлік есептің әдіснамасы мен аудит департаменті;

Халықаралық қаржылық қатынастар департаменті;

Халықаралық салық салу департаменті және т.т.

Департаменттер өз кезегіңде нақтылы функционалдық міндетерді орындайтын басқармалардан, ал олар болімдерден түрады.

Министрліктің мынадай ведомстволары бар: Қазынашылық комитеті, Қаржылық бақылау комитеті, Салық комитеті, Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті, Дәрменсіз борышкерлермен жүмыс жоніндегі комитет.

Қазынашылық комитетінің үйымдық қүрылымы Қаржы министрлігі қүрамындагы Қазынашылықтың орталық аппаратынан және оған бағыныстағы аймақтық болімшелерден түрады.

Қазынашшык, органдары мынадай міндеттер мен функциялар­ды орындайды:

республикалық бюджетті үйымдастыру, оның кассалық аткд-рылуын жүзеге асыру, жергілікті бюджеттерге есеп-қисаптық кассалық қызмет көрсету және мемлекетгік бюджеттің орындалуын бақылау;

касса бірлігі қағидатын негіздей отырып, қазынашылықтың шоттарындағы ақша қаражаттарын басқару;

республикалық және жергілікті бюджеттер арасьнда өзара есеп айырысуды енгізу;

республикалық және жергілікті бюджеттер арасында салықтарды және басқа міндетті толемдерді бөлуді қамтамасыз ету жөне оларды түрлі деңгейлердің бюджеттеріне есептеу;

мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын басқару жөне есепке алу, оларды жүргізген кезде заңнамалықтың сақталуы жонінде тексерулер үйымдастыру;

мемлекет қаржысының мән-жайы туралы ақпаратты жинау, өңдеу және талдау;

республикалық бюджетгің қолма-қол ақшасының ағымын болжау;

мемлекетгік сыртқы қарыздарды және мемлекеттің кепілдігі бар мемлекеттік емес ішкі қарыздарды отеу және қызмет корсету кезінде ақша аударуды жүзеге асыру;

бухгалтерлік есеп пен бюджет жүйесіндегі есептемені және қазынашылық органдары жүйесіңцегі ішкі аудитті дамыту және жетіддіру;

қазынашылықтың қүзырына жататын мәселелер бойынша есептік операцияларды жүргізудің тәртібі туралы әдістемелік және нұсқаулық қүжаттарды әзірлеу.

Қазынашылық қызметкерлерінің мемлекеттің қаражаттарын пайдаланатын мемлекетгік кәсіпорыңцардың, мемлекеттік билік пен басқару органдарының, мемлекеттік банктердің қаржы-бухгалтерлік службаларын тексеруте құқы бар. Олардың лауазымды адамдардан қаржы заңнамасын бұзуды жоюды талап етуге құқы бар. Қазынашылық службаларына қазынашылық төлем операция-ларының орындалуын тоқтата түруға, бюджет ақшасын мақсатсыз пайдалану фактілері анықталған жағдайда оны қайтарьш алуға және жұмсауға тиым салуға, ақшаны бюджетке өндіріп алуға (қайтарып алуға) құқық берілген, сонымен бірге қазынашылық бюджет қара-жаттарын үнемді жүмсауға мүмкіндік туғызуы тиіс.

Қаржылық бақылау комитеті бақьшау саласындағы үйымдық-өдіснамалық және талдамалық жүмыстарды жүзеге асырады. Оның органдары мемлекеттік көсіпорындарға үлттық шаруашылықтың барлық салаларының және көрсетілетін қызметгер сферасының үйымдарьша, өлеуметгік сфера мен халықты қорғаудың мемлекеттік үйымдары мен мекемелеріне, басқару органдарына, қорғаныс кәсіпорындары мен үйымдарына жөне құқық төртібін қорғауға тексеріс жүргізеді. Олар сонымен қатар кредит жөне валюта ре-сурстарын пайдалануды, бағалы қағаздар бойынша заңнамалардың орындалуын бақылайды.

Мемлекеттің кірістерін жүмылдыру женіндегі аса маңызды функиияларды Салық комитеті орындайды.

Салық комитеті органдарына салық жене бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарыньщ толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніңдегі, сондай-ақ салық төлеушілердің салықтық міндетгемелерін орындауына салықтық бақылауды жүзеге асыру жөніндегі негізгі міндетгер жүктеледі.