Экономикалық өсу теориясы. Мультипликаторлар және акселератор эффектісі

Қазақстан Республикасынын «Тұрғындарын  жұмыспен қамту туралы» жұмыссыздығы үшін олардың,негізгі- жалақысының 50 %-нан төмен емес мөлшерге кепілдікпен ақы белгіленеді.Ол төлем республикадағы қалыптасқан жағдайға күн көру деңгейімен төмен болмауы қажет салыстыру үшін жұмыссыздық бойынша ақы мөлшерін келтірейік:АҚШ-та жалақының 50%-ын құрайды, Жапонияда жұмыссыздардың жас ерекшелігімен басқада көрсеткіштеріне байланысты 3-12 айдың жалақысының -60-80% құрайды,Францияда–1-2,5 жылдағы жалақының-42%-ын құрап, қосымша күніне 40 франк төленеді,ал үш жыл бойы ерекше ақы төленеді.Ұлыбританияда 52 апта бойы 28-5 фунт стерлинг төленді. Жұмыс істейтіндердің жалақысына шегеріліп,сол жиналған соммалардан арнайы қорлар құрылады.

Егер де жұмыс  күші тауар болса,онда оның құны туралы сұрақ туады.Ол қалай анықталады  және қазіргі кездегі оның шамасы  қандай?Жұмыс күшінің құны,оны қайта өндіруге қажетті өмір сүру құралдарының құны мен анықталынады.Әзірше,дүниежүзінің көптеген  елдеріне қарағанда біздің  елімізде адам еңбегі,оның жұмыс күші төмен бағаланылады.Мысалы,Швейцарияда 1сағат еңбек–30$,Германияда-28$,Австралияда-22$,Францияда 15$,тұрады.Ал біздің елімізде ол көрсеткіш  орта шамамен 1,2 $ тұрады.

 Рыноктық экономикасы дамыған көптеген елдерде еңбек нарығындағы әр түрлі категориядағы адамдарға дифференциалды түрде қарау көзделген әсіресе жастарға.Осы мақсатта жастар арасындағы жұмыссыздықпен күресу үшін арнайы бағдарлама жасалып,ол өмірге ендіріледі.Бұл бағдарламада кәсіпкерлердің катысуымен жастар үшін жұмыс орнын құру шараларына ерекше орын берілген,кәсіпкер жалақыны төлеу шығындарын қаржыландырмаса,мемлекет кәсіби дайындықта жұмсалатын шығындарды өз мойнына алады.

 

  

 

                  

                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                  

 

 

                                      ҚОРЫТЫНДЫ

 

«Экономикалық өсу:Инфляция және жұмыссыздық» тақырыбын зерттей отырып өзіме деген көп жаңалық аштым.  Біздің республикамыздың экономикалық өсу деңгейін, жұмыссыздық деңгейін зерттедім.Жұмыссыздықпен күресуде еңбек биржалары айтарлықтай орын алады.Нарық қатынастары дамыған елдерде еңбек биржасы алғашқыда жұмыссыздарға жәрдем беру мақсатында адамгершілік институттары ретінде пайда болды.Уақыт өте келе және еңбек қатынастарының дамуына сәйкес,оның мақсаттары мен атқаратын қызметтері өзгерді.

Ал қазіргі  уақыттағы еңбек биржасының негізгі  қызметтерін айқындайтын болсақ:

• Еңбек нарығындағы сұраным мен ұсынымды анықтау;
• Жұмыссыздарды есепке алу және бос жұмыс орындарын тіркеу;
• Жұмысын ауыстыруға және жұмыс

 

Инфляциямен күрес – несие-ақша саясатының басты  мақсаты. Біз өзіміздің шетелдегі  әріптестеріміздің бұған дейін байқап көрілген ұсыныстары мен кеңестеріне арқа сүйей отырып,валюта саясатын басқарылатын ырықтандыру есебімен инфляция өсуінің келеңсіз салдарын барынша төмендету мақсатында нақты айырбас бағасының қажетті икемділігін қамтамасыз етуге тиіспіз.

Жұмыссыздықпен  күресу мәселесінің шешіміне келетін болсақ келесі шараларды қолдануға болады:

1. жұмыс табуға жәрдемдесу және жұмысқа  орналасу процесін жетілдіру;
2. жұмыссыздарды кәсіби оқыту және қайта  даярлау арқылы  біліктілігін жоғарлату;
3. қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру;
4. жұмыс орындарын  жасауды тікелей және жанама түрде ынталандыру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                         ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Шеденов Ө.Қ, БайжомартовҮ.С , Жүнісов Б.А ,Комягин Б.И «Жалпы экономикалық теория».-Алматы-2002 жыл
2. «Труд в Казахстане» журнал №5, 12 бет.
3. Бердалиев К.Б «Қазақстан экономикасын басқару негіздері»-Алматы,2001
4. ҚазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы. №4 (56).2006,№5 (57)
5. «Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік әріптестік туралы» ҚР Заңы, ҚР Парламентінің Жаршысы,2000, №22
6. http://www.egemen.kz/
7. http://www.ktk.kz/
8. http://www.khabar.kz/
9. Экономикалық саясат.Лекциялар. – Алматы, 2002ж.
10. Экономикалық теория негіздері.Оқулық. – Алматы, 2004ж.
11. Ілиясов К.Қ., Құлпыбаев С., Қаржы. Жоғары оқу орындарына арналған оқулық. – Алматы,2005ж.
12. Әубәкіров Я., Нәрібаев К., Есқалиев М., Жатқанбаев Е., Байжұмабаев Е., Досқалиев С., Жәймебеков Ж. Экономикалық теория негіздері. Алматы: «Санат»,1998 ж.
13. Жүнісов Б.А.″Экономикалық ілімдер тарихы″.-Алматы:Қазақ        Университеті, 1997.
14. Қабдиев Д.Қ, Оралбаев Т.Қ. "Экономикалық саясат".- Алматы: Экономика,2002.
15. Сахариев А.С."Жаңа экономикалық теория".- Алматы: Дәнекер,2004.
16. Мауленова С.С."Экономикалық теория". Алматы: Экономика,2004.
17. Үсенова Г."Экономикалық өсу".Ақиқат: №2,2003.
18. Өтебаев Б.А, "Экономикалық теория негіздері".- Алматы: Экономика, 2006.
19. С.Сатыбайұлы."Экономикалық теория негіздері".- Алматы: Экономика,2003.
20. Байжанова Б.Б, Жақыпова Ф.Н, Табеев Т.П, "Экономикалық теория".-Алматы: Қазақ Университеті,1999.