Автор: Пользователь скрыл имя, 30 Октября 2012 в 09:12, дипломная работа
Қазіргі әлемде тауарлардың барлық түрлерін өндіру, өндіріс факторларының барлық типтерін құру және жетілдіру сияқты бірде елдің қолынан келмейді. Халықаралық экономика барлық елдер мүддесінде осы мақсаттарға жетуді қамтамасыз ететін механизм болып табылады.
Халықаралық экономиканың белгілері болып табылады:
1) халықаралық сауда негізінде тауарлардың халықаралық айырбасының дамыған сферасы;
2) өндіріс факторларының халықаралық қозғалысының дамыған сферасы;
3) бірнеше елдерде орналасқан кәсіпорындардағы өндірістің халықаралық формалары;
4) тауарлардың халықаралық қозғалысын, не өндіріс факторларының қозғалысын қызмет етумен байланысты емес, дербес халықаралық қаржылық сфера;
5) экономикалық дамудың тепе-теңдігін және тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында халықаралық реттеудің ұлтаралық, мемлекетаралық және мемлекет аралық емес механизмдердің жүйесі;
6) мемлекеттердің экономикалық саясаты.
Халықаралық экономика теориясының пәні болып халықаралық айналымдағы тауарлар мен өндіріс факторларына сұраныс және ұсыныстың қалыптасу заңдылықтары табылады.
Экспортер - ел үшін болатын оң салдарға еңбек рыногындағы жағдайдың жақсаруы, әлеуметтік шиеленістің әлсіреуі, елге валюта қаржы ағымының ұлғаюын жатқызуға болатыны сөзсіз. Отанына Қайтып келетін реэмигранттар өзімен бірге жоғары өндірістік және техникалық деңгейдегі кәсіпорында істеген тәжірибесін, кәсіпкерлік дағдыларды ала келеді. Бұл елге құрал-жабдық, машиналар әкелінеді. Осы елді әлемдік шаруашылық және экономикалық мәдениетке, тартылуына мүмкіндік беріп, оған сауда-экономикалық серіктес ретінде қызығушылықты жоғарылатады. Осының нәтижесінде экспортер ел маманданған жұмысшыларды ақысыз алады. Жоғарыда айтылғанды қорытындылай келе, еңбек миграциясының теріс және оң салдары бар екенін айтамыз. Оны 1-кестеде көрнекті түрде көруге болады.
Теріс жақтары |
Оң жақтары |
1. Активті эмиграция экономика, ғылым техниканың кейбір бағыт-тарының дамуын баяулатады. |
1. Кәсіби ұтыс: кәсіби білімнің жо-ғарылауы, нарықтық экономикамен танысып, оны басқару әдістерін білу. |
2. Қоғам халықтық ең интел-лектуалды тобы, жоғары кәсіби, іс-әрекет белсенділігі бар ғылыми-еңбек потенциалын жоғалтады. |
2. Экономикаға валюта қаржыларыны |
3. Халықтың кетуі елдегі демо-графиялық жағдайға әсер етіп, оның қартаюына әкеледі. |
3. Еңбек рыногында шиеленісті төмендету. |
Әрбір ел өз миграциялық
саясатының бағыттары мен мақсаттарын
анықтауда еріктілігіне қарамастан,
халықаралық ұйымдар
Халықаралық деңгейде еңбек күші миграциясын реттеуде 185 мемлекет-мүшесі бар, штаб-квартирасы Нью-Йоркте орналасқан, 1945 жылы құрылған Біріккен Ұлттар Ұйымы маңызды орын алады.
БҰҮ-ның арнайы құрылымы - қашқындар ісі бойынша (БҰҰ) Бас комиссары Басқармасы 1950 жылы құрылды. 1951 жылы 108 ел қашқындар статусы конвенциясына қол қойды.
Халықаралық миграция ұйымы (ХМҰ) 1951 жылы, Женевада құрылды. Осы ұйымға 48 мүше-ел мен 35 бақылаушы-ел кіреді. Ұйымның маңызы жылдан жылға өсуде. Халықаралық миграция ұйымының мақсаты - халықаралық миграцияның жоспарлығы мен тәртіптелуін, оны ұйымдастыру, тәжірибе мен ақпаратпен алмасуды қамтамасыз ету болып табылады. Оның қалыптасқан ұйымдық құрылымы бар. Сол арқылы талаптанған мигрант пен еңбек бойынша мемлекеттік органдарды қандай да бір елдің еңбек рыногындағы жағдай туралы, оның ішінде кәсіптер, мамандану, жұмысқа алу жағдайлары туралы ақпаратпен қамтамасыз етеді.
Халықаралық еңбек ұйымы - 1919 жылдан жұмыс істеп келе жатқан, ең қадірлі ұйым болып табылады. Оның құрамына 160 мемлекет мүше болып кіреді.
Жоғарыда көрсетілген
ұйымдар эмиграция елдеріндегі
Сыртқы еңбек миграциясының халықаралық құқықтық негіздеріне жататын төмендегі құжаттар:
Еңбек миграциясы - объективті экономикалық процесс. Ол ұлттық заңдар мен халықаралық нормативті актілер негізінде өркениетті түрлерімен жүзеге асырылады. Осы мәселеге қатысты әлемдік қауымдастықтың көзқарасы, еңбек миграциясының жұмысқа орналасу мақсатындағы іс-әрекеті халықаралық құқықтың объектісі болғаннан бері өзгерді. БҰҰ шеңберінде бірқатар маңызды құжаттар қабылданып, олар азаматтардың басқа мемлекетте кәсіби іс-әрекетін жүзеге асыруда заңды мүдделері мен абыройына нұқсан келтірмей, олардың құқықтары мен еркіндігіне қатысты қысымшылық жасау, экономикалық, әлеуметтік және саяси сипаттағы кедергілерді болдырмауды қамтамасыз етуге бағытталды.
1966 жылы БҰҰ қабылдаған
азаматтық және саяси құқықтар
Қазіргі уақытта көптеген ұйымдар мен мекемелер, әсіресе БҰҰ шеңберінде, жұмысшы күші мен халықтың миграциясы мәселерімен айналысуда.
Негізгі әдебиеттер: 1,2,3
Қосымша әдебиеттер: 1,2
Тақырып 11. Халықаралық экономикалық интеграция
1.Экономикалық интеграцияның алғышарттары және мақсаттары. Интеграциялық процестердің дамуы халықаралық тауар айырбасы мен оларды өндіретін факторлар қозғалысының артуының зандылықты нәтижесі болып табылады. Бұл елдер арасындағы тұрақты өндірістік өнім өткізу байланыстарын қалыптастыру және халықаралық сауда мен өндіріс факторлары қозғалысындағы көптеген кедергілерді жоюды қажет етеді. Бұны жүзеге асыру мемлекетаралық интеграциялық бірлестіктер деңгейінде көп жақты саяси келісімдер негізінде ғана мүмкін болды.
Экономиканы интеграциялау оған қатысушылардың әрқайсысына, өзара саудамен шектелген елдерге қарағанда, қосымша жүйелі эффект деп аталатын артықшылықтарды алуға жағдай жасайды. Екінші жағынан алғанда, мемлекеттердің бұндай ынтасы әлемде болып жатқан сапалық өзгерістерді керсетеді және де қоғамдық өмірдің әр түрлі салаларындағы, ең алдымен экономикалық жүйедегі интеграциялық процестердің дамуына жасалған оңтайлы жағдайлардан туындайды.
Біріншіден, әлем салыстырмалы түрде әскери шиеленістерден біршама сақтану жүйелерін қалыптастыра бастады, әрі әскери қырғи-қабақ саясаты жойылуда. Әлемдегі екі жүйенін ғаламдық Қарсы тұруы жойылды. Елдер арасындағы даулы мәселелер мен шиеленістерді өз уақытында шешудің көптеген механизмдері жасалды. Әрине, Югославия және жеке елдердегі уақиғалар жалпы мемлекетаралық мәселелердің тұрақтылығы, сенімділігі мен келісімділігін терістей алмайды.
Екіншіден, әлемде әр түрлі елдердің капиталдарының өзара кірігуінің қарқындылығы артты, сыртқы сауда қатынастарының ырықтандырылуымен халықаралық сауда ұлғаюда.
Үшіншіден, әлемде соңғы жылдары елдер арасындағы экономикалық ынтымақтастықты реттеудің сенімді және тиімді механизмдері жасалып, табысты қолданылуда. Бұлар - кедендік, төлемдік, валюталық, экспорттық-импорттык және т. б. механизмдер мен нормалар.
Төртіншіден, жоғарғы технология және озық техниканың, информатика және т. б. қарқынды дамуы еңбек өнімділігін шұғыл арттыруға, тіпті жеке елдер мен региондардың нарығының тар болуына әкелуде. Оларға тауарлар мен қызметтер айналымының үздіксіздігін тездету қажеттігі, осыған бөгет жасайтын барлық кедергілерді жою үшін елдер арасындағы өнім алмасуға қатысты мәмілелерді неғұрлым көбірек жеңілдетуге итермелейді.
Бесіншіден, әлемдік нарықтағы бәсекенің сипаты мен ауқымы өзгерді. Жеке елдердің экономикасы дамуына және еңбек бөлінісінің терендеуіне байланысты бәсеке ел ішіндегі фирмааралық деңгейден шығып, еларалық, халықаралық сипат ала бастады.
Алтыншыдан,
кейінгі жағдайлар айқын
ХХ-ғ. екінші жартысынан бастап жетекші индустриалды елдердің қарқынды экономикалық дамуы нәтижесінде және халықаралық транспорт пен байланыс құралдарының жетілдірілуіне байланысты тауарлар мен қызметтердің халықаралық саудасы күрт ұлғайды. Халықаралық сауда бірте-бірте өндіріс факторларының (капитал, жұмыс күші, технология) халыкаралық қозғалысының әр түрлі формаларымен толықтырыла бастады.
Қазіргі Экономикалық сөздік анықтамасы бойынша, интеграция (латын тілінен "integer" - толық) - экономикалық тұлғалардын бірігуі, олардың өзара әрекеттесуінін тереңдеуі, өзара байланыстардың дамуы. Экономикалық интеграция жеке елдердің ұлттық-шаруашылығы деңгейінде және де кәсіпорындар, фирмалар, корпорациялар, компаниялар арасында да жүреді. Экономикалық интеграция өндірістік-технологиялық байланыстарын кеңейту мен тереңдетуі, ресурстарды бірлесе пайдалану, капиталдар бірігуі, сол сияқты, бір-біріне қолайлы жағдай жасау арқылы экономикалық іс-әрекеттерге өзара "кедергілерді" жою бағыттарында айқын көрінеді.
Көптеген
экономистер мемлекеттер
- "домино эффектісі".
Осы және басқа региондағы көпт
Қазіргі халықаралық экономиканың пайда болуы мен дамуындағы сансыз көп интеграциялық бірлестіктер өздерінің алдарына ұқсас мақсаттар қояды.
Масштабтың экономикалық басымдылығын пайдалану. Масштаб экономикасы теориясының негізі, нарықтық көлемдерді кеңейтуді, трансакциондык. шығындарды қысқарту және басқадай басымдылықты қамтамасыз ету. Бұл, өз кезегінде, үлкен нарықтарға көбірек назар аударатын тікелей шетел инвестицияларын тартуға мүмкіндік береді, себебі олардың сұранысын қанағаттандыра алатын дербес өнеркәсіпті құру мәні пайда болады. Регионалды масштабтарды ұлғайту мақсаты көбіне Орталық Америка және Африка интеграциялық топтарында айқын көрінеді.
Қолайлы сыртқы экономикалық ортаны құру. Көптеген интеграциялық бірлестіктердің басты мақсаты саяси, әскери, әлеуметтік, мәдениеттік және басқадай экономикалық емес облыстардағы қатысушы елдердің ынтымақтастығы және өзара түсінушілігін нығайту болып табылады. Жағрапиялық орналасуы жағынан бір-біріне жақын және даму барысында ұқсас мәселелердің бар болуы, өзара экономикалық міндеттермен нығайтылған, кершілес елдермен жақсы қатынастын қалыптасуы - маңызды саяси приоритет болып табылады. Оңтүстік -шығыс Азия және жақын Шығыс елдері интеграциялық бірлестіктерді құра отырып, алдарына дәл осы мақсатты нақты қойды.
Сауда саясаты мақсатын шешу. Аймақтық интеграция ВТО-ға мүше болуға ұмтылған елдердің көпжақты сауда келіссөздерінде позициясын нығайтуының әдісі ретінде қарастырылады. Елдердің регионалды блок атынан келісімді сөз сөйлеп-орындауы сауда саясаты облысында басымдырақ және тілекке сәйкес салдарға жетуге мүмкүншілік береді деген көзқарас қалыптасқан. Сонымен бірге, жан-жақты сауда келіссөздеріне қарағанда, регионалды блоктар өзара сауда үшін тұрақты және алдын ала болжамды ортаны құруға мүмкүндік береді. Солтүстік және Латын Америкасы,) Оңтүстік-Шығыс Азия интеграциялық бірлестіктерінде коллективтік күшеюге көпжақты сауда келіссөз шеңберінде ерекше үміт жүктейді.