Ипотекалық несие

     Жолдауда  ерекше аталып өтілген келесі мәселе - мемлекеттік қаражатты үнемдеу. Қаншалықты қиын жағдай туса да мемлекетіміз бізге қаржы тауып беруде. Мәселе – оның орынды жұмсалуында. Ысырап пен талан-таражға жол бермей, қаражаттың әрбір тиынын мақсатты жұмыстарға жұмсау бүгінгі күннің басты талабы. Әлемдегі іскерлік белсенділіктің қысылуы мұнай мен металға деген сұраныстың төмендеуіне соқтырды. Ал бұлар – Қазақстан экспортының негізі. Бір жылда мұнай бағасы 4 есе, металл бағасы 2 есе дерлік құлап түсті. Біздің негізгі сауда-саттық әріптестеріміз әрі жақын көршілеріміз – Ресей мен Украина өздерінің ұлттық валюталарын 40-45 пайызға құнсыздандырды. Сондықтан да біз өзіміздің тауар өндірушілеріміздің мүддесі тұрғысынан теңгенің құнсыздануына баруға мәжбүр болдық. Өйтпесек, қазақстандық өнім өзінің бәсекеге қабілеттілігін жоғалтар еді. Біз елдің алтын-валюта резервін жұмсауды жалғастыра берер едік.Қаражаттың басқа бір көзі – бұл бюджеттің барлық шығындық баптары бойынша қатаң үнемдеу және аса қатал қаржы тәртібі. Осыны ескере отырып, Үкіметке республикалық бюджет шығындарын оңтайландыруды және апта сайынғы мониторинг режімінде бюджеттік қаражаттың жұмсалуын жіті бақылауды тапсырамын. Осыған сондай-ақ біздің депутаттарды да шақырамын.

 Қауырт  өсу кезеңінде үйреншікті болып кеткен ысырапқорлық ойлы тұтынумен және үнемдеумен ауыстырылуы тиіс. Ашығын айтайық, бізге ақша пайда болған осы жылдары сұраныс көбейіп, штаттар көбейіп кетті және іссапарлар саны, әрқилы ауқымды мәдениет күндерін өткізу ұлғая түсті. Осы мәселеде баршаның ойланғаны керек. 
Қаржы тәртібін бұзушыларға дағдарыс уақытының заңы бойынша қатал сұраныс қойылуы тиіс. Барлық басым емес шығындар – әкімшілік, инвести¬циялық және басқа шығындар – нөлге теңестірілуі тиіс. Бұл жергілікті бюджеттерге де қатысты.

     Бүгінде әлемнің ең дамыған мемлекеттерінің  қаржы жүйелері сыр беріп жатқанда шариғат заңдары мен заманауи талаптарды үйлестіре құрылған араб елдерінің банктері тұғырының мығымдығын көрсетті. Қазақстан жақында ислами қаржыландыру туралы арнайы заң қабылдап, ислам қаржысының елге келуіне қажетті алғышарттарды жасады. Ислам даму банкін 30 жыл бойы басқарып келе жатқан Ахмад Мохаммад Әли Әл-Мадани бұл қадамдарға жоғары баға беріп, дін қарындас елдердің ынтымақтастығы арта түсеріне сенім білдірді. Астана форумы әлемдік валюта туралы жаһандық пікірталасқа бастау болуы ықтимал. Нұрсұлтан Назарбаев Астанада үшінші экономикалық форум өтетін 2010 жылдың жазына дейін пікірталастар бір ізге түсіп, әлемдік экономиканы тұрақтандыруда нақты шешімдер қабылданарына сенім білдірді.[10,11] 
 

3.2.АҚ «Халық Банкі»  қаржылық тобының 2008-2010 жылдарға стартегиясы 

                   Негізгі міндеті - Қазақстандағы және онымен көршілес елдердегі қаржы рыногының барлық сегментінде (банк секторы, зейнетақы саласы, сақтандыру, бағалы қағазадар және лизинг нарығы) клиенттерге сапалы қызмет көрсетуді бағдар еткен әмбебап өңірлік қаржылық топты одан әрі дамыту, өз имиджі мен беделін жоғары бағалайды, еуропалық стандарттарға сай жұмыс істейді, өз капиталы мен адам ресурсын неғұрлым тиімді пайдалануға ұмтылады. 
 

 
1.Клиенттер  
        Қаржылық топ заңды тұлғаларға да, жеке тұлғаларға да қызмет көрсетеді. Банктің қазіргі клиенттеріне көрсетілетін қызмет сапасын айтарлықтай арттыру есебінен оларды одан әрі ұстап отыру және қатарларын кеңейту арқылы қаржылық топ жаңа клиент тартуды да назардан тыс қалдырмайды әрі бұл істе шағын және орта бизнеске, банктік емес қаржылық қызмет түрлеріне, жастар мен орташа таптың өкілдеріне баса көңіл бөледі.  
2.Өнімдер мен қызмет түрлері

         Банктің барынша кең таралған филиалдар желісі мен еншілес компаниялары, сондай-ақ өзінің стратегиялық әріптестері арқылы қаржылық топ клиенттеріне қаржылық өнімдердің кең жиынтығын ұсынуға ұмтылады. Жаңа өнімдер мен қызметтер түрін іске қоса отырып, Топ өңірдегі қаржылық инновациялар саласында жетекші болуды көздейді.  

3.Географиялық  аумағы 

           Қаржылық топ өз қызметімен Қазақстан аумағын түгелдей, Ресей, Орталық Азия, Грузия, Әзірбайжан, Моңғолия өңірлерін, Қытайдың Синьцзян-Ұйғыр автономиялық ауданын қамтитын болады. Қажет болған жағдайда өз клиенттерінің мүддесін көздей отырып, Топ дербес түрде немесе стратегиялық серіктестері арқылы басқа елдердің қаржы нарығына шығуға қол  жеткізе алады.

 
4.Акция құнын   арттыру

            Қаржылық топ акция құнын арттыра түсуді мақсат етеді. Барынша жоғары табыс табу акция құнының өсу қарқынын қамтамасыз ету үшін, капитал көлемін одан әрі арттыру, үздік қызметкерлерді жұмысқа тарту және оларды ұстап отыру үшін өте маңызды көрсеткіш. Акционерлер мен қызметкерлер мүддесінің ара жігін теңестіру мақсатында Қаржылық топ қызметкерлердің акцияны иеленуіне қолдау жасайды.  
5. Сату арналары

             Қаржылық топ үшін Қазақстан бойынша негізгі сату арналары Халық банкінің филиалдары мен бөлімшелері болып табылады. Басқа елдердің нарығында Топтың еншілес компаниялары мен стратегиялық серіктестердің

арналары  пайдаланылады.

6.Стандарттар  
             Стратегиялық серіктеспен бірлесе отырып, 2010 жылдың 1 қаңтарына дейін қаржылық топ тәуекелдерді басқару, ақпараттық технологиялар, корпоративтік басқару және «Базель-2» сияқты салаларда өз қызметін ЕО (Еуроодақ) стандарттарына толық сәйкестендіруді көздейді.  
7.Қызметкерлер  
              Қаржы капиталы мен беделді былай қойғанда, Топтың негізгі байлық көзі қызметкерлер құрамы болып табылады. Біз жоғары білікті үздік мамандарды іздестіруге және оларды жұмысқа қабылдауға барынша күш саламыз. Қаржылық топ қызметкерлерге жұмыс тәжірибесінің алуан түрін және қаржы аясында қызмет көрсетуші басқа компаниялармен салыстырғанда қызмет сатысымен өсуге біршама тез қол жеткізу мүмкіндігін ұсына алады.

              Негізгі міндеттері

 
1. «Халық Банкінің» көпшілікке белгілі атауы мен танымалдық имиджін, Банктің кеңінен таралған филиал желісін пайдалана отырып, қаржылық топ пен оның еншілес компаниялары бұрынғысынша жеке тұлғалармен жұмыс істейтін жетекші мекеме ретінде айқындалуға тиіс.

Бұл үшін:

- қаржылық  топтың бәсекелестік басымдығы  айқын білінетін сегменттерде (төлем  карточкалары, жалақылық жобалар,  агенттік қызметтер, банкоматтар,  мобильдік банкинг, төлемдер мен ақша аударымдары) шоғырлануға күш салу және осы салаларда жаңа өнімдер енгізіп отыру, мәселен, Интернет-киоскілер, супербанкоматтар,т.б.  
- кешенді қаржылық қызметтерді түйіспелі жолмен сатудың тиімді жүйесін құру, сөйтіп «one stop shopping» тұжырымдамасы бойынша Банктің филиал желісі арқылы бір клиентке орта есеппен 5 түрлі өнім ұсыну: төлем карточкалары, депозиттер, тұтыну немесе тұрғын үй кредиттері, сақтандыру (жалпы), зейнетақы қорының өнімдері, жарналық үлестік қорлар, жеке өмірді

сақтандыру  полистері;

- дәл  қазіргі сәтте бәсекелестердің  қолында жоқ жаңа өнімді іске  қосу және түйіспелі сатулар  ұйымдастыра отырып, ыңғайлы да  икемді сервис ұсынатын қаржылық  супермаркеттердің жетіспеушілігінен  қаржы қызметтерінің түрін 

жеткілікті  пайдаланбайтын клиенттерді тарту.

2. Корпоративтік  клиенттерге қызмет көрсету тұрғысынан  алғанда корпоративтік және инвестициялық  банкингтегі айқындаманы нығайту.  Мақсатты клиенттік база мыналардан  құралуы тиіс:  
- аса ірі клиенттер мен экспорттық кәсіпорындарға арналған жергілікті және шетелдік жетекші банктер бүгінгі күні ұсынып отырған үздік деңгейдегі қызмет көрсету талаптарына сай келетін жағдайлар. Мұндай клиенттерге жоғары сапалы кешенді қаржылық және банктік қызмет көрсетілуі керек;  
- қазіргі уақытта кредитке мұқтаж емес клиенттерге ерекше көңіл бөлу қажет және оларға пайызы жоқ әрі банктік емес өнімдер ұсыну керек;  
- шағын және орта кәсіпкерлік саласындағы клиенттер мен бөлшек бизнестегі клиенттер базасын нығайтуды түйіспелі өнімдер сату арқылы және «one stop shopping» қызметі есебінен іске асырылуы тиіс.  
 
3. Қолайлы экономикалық жағдайдың қалыптасуы, сондай-ақ халықтың жоғары және орта топтарының әлеуметтік жағдайының неғұрлым өсуі қаржыны жоспарлау және кеңес беру, қаржылық және қаржылық емес құралдарға инвестиция салу, активтерді (қаржыны) басқару қызметтеріне сұраныс туғызады. Сондықтан осы сегменттегі қол жеткізілген жетекші жағдайды неғұрлым нығайтып, еншілес зейнетақы қорының жетекшілік орынын барынша пайдалануға тырысқан жөн.[12] 
 
 
 
 
 

Қорытынды 

      Сонымен, өзімнің курстық жұмысым бойынша  қорытынды жасам, коммерциялық банктердің пассивтік операцияларының ішінде банкке ең көп пайда әкелетіндері – ипотекалық несие операциялары.

      Қазақстан Республикасының макроэкономикалық  жағдайларының маңыздылығы  ұзақ мерзімдік ипотекалық несиелеудің дамуын жүзеге асырады. Құрылыс жинақ қорлары ипотекалық несиелеу -әлемдік тәжірибеде тексерілген және сенім арттыратын әдістердің бірі.

      Әлемдік тәжірибе көрсеткендей Қазақстан Республикасының  экономикасында өте жиі  ипотеалық несиені қолданады. Осының арқасында ипотекалық несиелеу жүйесі жүзеге асып алға қарай үлкен қадам басуда. Тұрғын үйлерді құруды қаржыландыру механизм жасау мақсатында ұзақ мерзімді тұрғын үй құрылыс концепциясы, ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуымен байланысты.

   Тұрғын үйді сатып алу несиесінен басқа құрылысқа ремонтпен қайта жандандыруға, коммерциялық мүлікті сатып алуға ипотекалық несие алуға болады.

      Бірақ қазіргі кезде жай көп пәтерлі  үйлердің орнына, зәулім элитталық  үйлер құрылып, бағалары өсіп келе жатқаны анық. Бағасы тым қымбат үйлерді әр адам, әр жанұяның сатып алуға мүмкіндігі бола бермейді, ол үйлерді аздаған ғана адамдар ала алады. Сондықтан элиталық үйлер сатылмайды, жәй үйлерге сұраныс пен ұсыныс та жақсы қарым –қатынаста болып тұрады. Элиталық үйлердің бағасын түсіріп, ипотекалық несие арқылы сатып алуға мүмкіндік болады.

      Жалпы курстық жұмыс бойынша бірінші  тарауда ипотекалық несиенің теориясын, оның мақсаты мен мағынасын жаздым. Екініші тарауда ипотекалық несиенің есебін, пайыздарды есептеу және алу есебін, сондай-ақ АҚ «Халық Банкінің» ипотекалық бағдарламасына тоқталдым. Ал үшінші тарауда  АҚ «Халық Банкі» ипотекалық несиенің проблемалары және даму стратегиясын жаздым.

      Сонымен, ипотекалық несие бұл- жылжымайтын  мүліктің кепілдігі, ол несие берушіге жылжымайтын мүлікті бермейді, тек қана күмән тудырып, ипотеканы қайтара алмайтын жағдайда несие беруші затты өз қолына алып, не істесе де құқылы болады. Олар тауарлы- материалды құндылықтарға, төлемдердің ағымдағы қажеттіліктері мен шығындарына беріледі. 

           Қортындылай келгенде,  ипотекалық несиені қолдану банктер мен несие алушылар үшін өте тиімді. Себебі ол екі жақты да қанағаттандыра отыра, олардың әр қайсысына белгілі бір пайда әкеледі. Менің ойымша шынымен де несиені қолдану өте тиімді. Себебі ипотекалық несие арқылы ақша айналысқа түсумен қатар, көптеген адамдарға өз пайдасын әкелуде. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер 

1. Қазақстан Республикасының «Ұлттық банк туралы»  Заңы 1995 ж.

     30 наурыз №2155

2. Қазақстан Республикасының «Банктер және банк қызметі туралы» Заңы 1995ж. 31 тамыз №2444
3. «Жылжымайтын мүлік ипотекасы» туралы ҚР заңы Алматы-2008ж
4. Сейітқасымов Ғ.С «Ақша, несие,банктер» Алматы -2006ж.
5. Хамитов Н.Н. «Банк ісі» Алматы- 2006ж
6. Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие» Алматы-2000ж.
7. Мақыш С.Б. «Банк ісі» Алматы- 2004ж.
8. Көшенова Б.А. “Ақша,Несие,Банктер,Валюта қатынастары” Алматы-2000ж
9. Журнал «Банки Казахстан» №1 2009ж.
10. ҚР Президентінің Н.Ә.Назарбаевтың «Дағдарыстан жаңару мен дамуға»Жолдауы 6.03.2009ж
11. «ІІ Экономикалық форум» 11.03.2009 ж
12. www.halykbank.kz сайты

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қосымша  1

Кепілдік  жөніндегі келісімшарт 

№_________                                                                                  Астана қ. 

      Акционерлік банк «_______» ары қарай «Кепілзат ұстаушы» Астана қаласындағы банктің операциялық басқармасының бастығы тұлғасында ____________________________________________________________________

                                                (тегі, аты-жөні)

Жарғының , Ереженің және сенімхаттың негізінде  әрекет етуші бір жағынан және ___________________________________________________ ары қарай                

«Кепілдік беруші» бас директор тұлғасындағы __________________________,

_____________________________________ негізінде әрекет ететін, оның өкілеттілігін растаушы құжатты ұсынған жағдайда екінші жағынан төмендегі осы келісімшартқа отырады. 

1. Келісімшарт мәні

 

1. «Кепілзат ұстаушы –банкпен» Кепілдік беруші – қарыз алушының  

арасында  жасалған, «___» _________ 200___ж. №_______________