Баға белгілеудің атқаратын қызметтері

Баға белгілеудің атқаратын қызметтері

 

                                   

                                      МЭ-22к

                                        Игілік Бексұлтан

1. Бағаның есептік функциялары
2. Бағаның ынталандырушы функциясы
3. Бағаның тарату функциясы
4. Сұраным мен ұсынымды теңестіру функциясы

 

 

Бағаның негізгі функциялары:

   Бағаның есептік функциясы немесе қоғамдық еңбек шығындарын есептеу функциясы құнның ақшалай формасы ретінде бағаның мәнін анықтайды, яғни қоғамның қандай да бір қажеттілігін қанағаттандыру немесе тауарды өндіру шығындардың қаншалықты мөлшерінен тұратындығын көрсетеді.

 

  
        Бағаның есептік функциялары  

   

    Баға тауарды өндіру барысында қанша еңбек шығындары, шикізат, материалдар, қосалқы бөлшектер және т.б. жұмсалағандығын көрсетіп, ондағы еңбектің қаншалықты тиімді қолданылғанын сипаттайды. Бірақ нарық жағдайында бағаның бұл функциясын тек шығындарды есептеуіш ретінде ғана сипаттауға болмайды, өйткені нарықтық баға әртүрлі факторлардың ықпалымен шығындардан ауытқып отырады.

 

• Бағаның бұл функциясы тауардың бірнеше түрлерін өндіру мен тұтынуға ынталандырушы немесе тежеуіш ретінде айқындалады. Бағаның өндіріске ынталандырушы ретінде ықпал етуі принципиалды болғанымен, күнделікті шаруашылық өмірде баға қандай да бір тауардың өндірілуі немесе тұтынылуына оңтайлы немесе кері әсерін тигізуі мүмкін

 

  
Бағаның ынталандырушы функциясы  

• Ғылыми-техникалық прогресс;      
• Ресурстар шығынын үнемдеу:
• Өнім сапасының өзгерісі:
• Өндіріс пен түтыну қүрылымының өзгерісі.

 

      Әсіресе ғылыми-техникалық прогресті бағамен ынталандырудың маңызы жоғары. Бұл алдыңғы қатарлы техниканы, заманға сай технологияларды, өндіріс пен еңбекті ұйымдастырудың жаңа әдістерін, жаңа технологияларм мен бұйымдарды меңгеру еңбек өнмділігін арттырып, материалды ресурстардың үнемділігіне әкеледі.

 

  
 
Бағаның ықпалымен келесі жақтарды ынталандыруға немесе тежеуге болады:  

   Бұл функцияның негізгі мәні бағаның ықпалымен ұлттық (таза) табыстың келесі жақтар арасында бөлініп және қайта бөлінуіне байланысты:

 

  1) экономика салалары арасында;

  2) меншіктің әртүрлі формалары арасында;

  3) мемлекеттің аймақтары арасында;

  4) қорлану фонды мен тұтыну фондылары арасында;

  5) халықтың әртүрлі әлеуметтік топтары арасында.

• Бағаның өндіріс пен тұтыну және ұсыным мен сұраным арасында қалыптасатындығына байланысты.
• Баға сұраным мен ұсыным арасында сәйкестік туғызатын иілмелі құрал б.т. Шаруашылықтың дамуында диспропорция және сұраным мен ұсыным арасында сәйкессіздік болған жағдайда олардың арасындағы сәйкестік тауар өндірісінің артуы немесе қысқаруы, бағаның арзандап немес қымбаттауы арқылы іске асады.

 

 

Сұраным мен ұсынымды теңестіру функциясы 

   Бағаның есептік функциясы әдетте бағаның басқа функцияларымен қайшылыққа келіп тұрады, әсіресе бөлу және ынталандырушы функцияларымен, сонымен қатар сұраным мен ұсынымды теңестіруші функциясымен қайшылыққа келуі ықтимал, өйткені нарықты шаруашылықта кептеген факторлардың ықпалымен баға өндіріс пен сату шығындарынан едәуір ауытқып отырады.

 

 

Функциялар  арасындағы қайшылық