Ұлттық банктің қалыптасуы және оның валюталық бағамдарын құру тәртіб

   1995 ж. алтын валюталық резервтерді басқару бойынша көптеген жұмыстар жүзеге асырылды.   1995 ж. сәуірде Ұлттық банктің басқармасы  алтын валюта резервтерін  басқару тұжырымдамасын бекітті.

   Ұлттық банк алтын валюта резервтерін көбейту мақсатында валюта мен қымбат бағалы металдарды депозитке орналастыру, валюта мен қымбат бағалы металдарды сату және сатып алу операцияларын жүргізді. Сонымен қатар әр түрлі елдердің мемлекеттік бағалы қағаздарымен операциялар жүргізді.

   Мұндай   ақша-несие   саясатын   жүргізу   нәтижесі    1995 жылы монетарлық бағдарламаға жүктелген параметрлер негізінен орындалды. Ол инфляцияның орташа айлық қарқынын (1994  ж.)  24,1%-дан  (1995  ж.)  4,8  %-ға  дейін  төмендеуге әкелді,   әрі   шетел   валюталары   бойынша   теңгенің   бағамы тұрақтанды.   Ұлттық  банктің  жүргізіп   отырған   ақша-несие саясаты экономикалық тұрақтануына жақсы жағдай туғызды. Жалпы ішкі өнімнің құлдырауы (1994 ж. 23,7%) 9%-ға дейін төмендеді.   1997  жылмен  салыстырғанда  экономикалық  бірқатар салаларда өндірістің өсуі  байқалады.  Сауда  балансының қалдығын жақсарту тенденциялары анықталады.

   1995 ж. ел  экономикасын сауықтыру мақсатында макроэкономикалық реттеу мен ақшалай-несиелік және салық бюджеттік саясатты  үйлестіру   ісінде  Ұлттық  банк  пен  Қаржы министрлігі арасындағы қатынастары беки түсті. Соның нәтижесінде,   Қаржы    министрлігінің   өзара   байланыс   практикасы жақсарды, қаржылық қарым-қатынастар тәжірибесі келтірілді, мемлекеттік қазынашылық міндеттемелердің аукциондарын  өткізу  бойынша Қаржы  министрлігі  агенті  функцияларының атқарылуы жақсарды, бюджеттерге кассалық қызмет көрсетуді Ұлттық банктен - Қаржы министрлігі  қазынашылығына беру жөнінде дайындық жұмыстар жүргізілді.

   Экономика  талаптарына сай келетін жалпы қабылданған халықаралық қағидалар стандарттарды - тәжірибелік қызметке өндіруге көмек беретін шаралар жиынтығын көрсететін банктік жүйедегі бухгалтерлік есеп жүйесінің реформасы бойынша күрделі жұмыс жүргізді.

   Ұлттық банк тәжірибеге жаңа шоттар жоспарын, біртұтас баланс пен негізгі және көмекші бухгалтерия бойынша нормативті құжаттар, сонымен бірге Ұлттық банк жүйесіндегі қажетті бухгалтерлік және статистикалық есеп беруді енгізді. Аталған  жұмыс  түрлерін  автоматтық өндеу үшін  бағдарламалық қамтамасыз ету жұмысы аяқталды.

   1995ж. банктік қадағалаудың әдістемелік базасының дамуын қамтамасыз ететін құжаттарды дайындау бойынша жұмыстар жүргізілді, әсіресе мына бағыттарда: үмітсіз және күмәнді қарыздарды жабуға арнайы резервтер (провизия) қалыптастыру бойынша, банктерді консервациялау, банктерді ашудың жаңа тәртіптері бойынша, банктік операцияларды лицензиялауға банктерді таратудың жұмыс жасап отырған тәртібін өзгертуге және банктердің ашық валюталық позициясын енгізуге байланысты.

   1995 ж. екінші  деңгейдегі банктер жүйесінде өзгерістер болды. Банктерді тарату немесе біріктіру процесі жалғасты. Бұған Ұлттық банк тарапынан екінші деңгейдегі банктердің өтімділігі мен олардың капиталдануына қоятын талаптардың күшеюі әсер етті. Нәтижесінде, бір жыл ішінде банктердің саны 191-ден 130-ға қысқарды. Сондай-ақ, олардың құрылымы да өзгерді. Мемлекетаралық банк құрылды, оның саны (4-тен 6-ға дейін), шетелдік және бірлескен банктердің саны (6-дан 7-ге дейін) өсті.

   Айрықша өзгерістер банктің жарғылық қорын қалыптастыруда орын алды. Егер жыл басында 60% банктерде жарғылық қор 5 млн теңгеге дейін болса, 1996 ж. олардың саны 35% кем болды. 80 млн теңге және одан да көп жарғылық қорлары бар банктердің үлесі 11%-дан 30%-ға дейін өсті.

   Ұлттық банк пен Үкімет біріге отырып, бұрынғы салалық  мамандандырылған  банктерді  қайта  қалыптастыру  мен одан  әрі  дамыту   бойынша   күрделі  жұмыс  жасады.   Агрокәсіп банктің санкциясы аяқталды.

   1995 ж. несиелік  нарықтың даму ерекшелігі - несиелік аукциондарды әрі қарай жетілдіру болып табылады. Несиелік аукциондар рөлі төмендеп, банкаралық акша нарықтарының рөлі артты.

   Реформаның құқықтық қамтамасыз етілуі және банктік жүйенің қызмет етуі бойынша бағдарламада қарастырылған шаралар іс-жүзінде толығымен орындалды. Осыған орай, бағдарламаға сәйкес "Қазақстан Республикасы Ұлттық банк туралы" және "Қазақстан Республикасы банктер және банктік қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар төмендегідей  Жарлықтары шықты.