Қазақстандағы газ және мұнай қоймалары

 

 

Кесте -4

Саз балшықтың  физика – механикалық қасиеттері

 

Топы-рақтын түрі	Мінездемесі	Өлшем бірлігі	Шамасы	Максималды	Минимальды	Нормативті	Болжамдық есептелуі		Вариация коэффициен-ті
							0,85	0,95
Саз балшық	Ағымды шегіндегі ылғалдылығы, WL	өлшемнің бір бөлігі	33	0,72	0,32	0,50
	Ылғалдылығы,  WP	-"-	33	0,28	0,15	0,22
	Беріктілік саны, JP	-"-	33	0,45	0,17	0,28
	Табиғи ылғалдылығ, W	-"-	33	0,25	0,10	0,16			0,15
	Ағымдылық көрсеткіші, Ji	-"-	33	0,1	<0
	Ылғалдылық дәрежесі, Sr	-"-	18	0,88	0,31	0,64
	Пористі коэффициент, e	-"-	18	0,87	0,56	0,72			0,11
	Топырақтын тығыздығы, ρ	т/м3					1,83	1,81	0,06
	Құрғақ күйіндегі тығыздық, ρd	т/м3	19	1,98	1,57	1,86
	Топырақ бөлшектерінің тығыздығы, ρs	т/м3	20	1,76	1,48	1,59
	УГВ дейінгі Р=300 кПа кезіндесалыстырмалы отырыуы,	өлшемнің бір бөлігі	11	0,029	-0,004	0,002
	100-300 кПа аралығындағы жүктеменің  деформация модулі, E	МПа	7/7	6/4	3/2	4/2			0,26/0,30
	Меншікті  ілініс, C	кПа	-/6	-/65	-/38	-/47	-/36	-/28
	Ішкі үйкелістің бұрышы, φ (табиғи ылғадылықта/сумен сінгенде)	Градус	-/6	-/22	-/14	-/19	-/16	-/14
	Тұздардың рамы	%	8	1,025	0,642
	Гипстің құрамы	%	8	0,825	0,242

 

 

 

Кесте -5

Құмдақ  физика – механикалық қасиеттері

 

Топы-рақтын түрі	Мінездемесі	Өлшем бірлігі	Шамасы	Максималды	Минимальды	Нормативті	Болжамдық есептелуі		Вариация коэффициен-ті
							0,85	0,95
Құмдақ	Ағымды шегіндегі ылғалдылығы, WL	өлшемнің бір бөлігі	12	0,24	0,17	0,20
	Ылғалдылығы,  WP	-"-	12	0,19	0,14	0,16
	Беріктілік саны, JP	-"-	12	0,06	0,02	0,04
	Табиғи ылғалдылығ, W	-"-	12	0,17	0,02	0,06			0,08
	Ағымдылық көрсеткіші, Ji	-"-	12	<0	<0
	Ылғалдылық дәрежесі, Sr	-"-	12	0,36	0,10	0,18
	Пористі коэффициент, e	-"-	12	0,82	0,54	0,67			0,25
	Топырақтын тығыздығы, ρ	т/м3					1,61	1,57	0,06
	Құрғақ күйіндегі тығыздық, ρd	т/м3	12	1,81	1,54	1,65
	Топырақ бөлшектерінің тығыздығы, ρs	т/м3	12	1,74	1,36	1,56
	УГВ дейінгі Р=300 кПа кезіндесалыстырмалы отырыуы,	өлшемнің бір бөлігі	10	0,04	0,016	0,03
	100-300 кПа аралығындағы жүктеменің деформация модулі, E	МПа	6/6	15/8	17/4	10/6			0,30
	Меншікті  ілініс, C	кПа	-/7	-/23	-/10	-/19	-/13	-/9
	Ішкі үйкелістің бұрышы, φ (табиғи  ылғадылықта/сумен сінгенде)	Градус	-/7	-/37	-/14	-/27	-/26	-/25
	Тұздардың рамы	%	1			0,096
	Гипстің құрамы	%	1			0,420

 

Кесте -6

Бор  физика – механикалық қасиеттері

 

Топы-рақтын түрі	Мінездемесі	Өлшем бірлігі	Шамасы	Максималды	Минимальды	Нормативті	Болжамдық есептелуі		Вариация коэффициен-ті
							0,85	0,95
Бор	Ағымды шегіндегі ылғалдылығы, WL	өлшемнің бір бөлігі	7	0,33	0,24	0,27
	Ылғалдылығы,  WP	-"-	7	0,20	0,17	0,18
	Беріктілік саны, JP	-"-	7	0,15	0,06	0,09
	Табиғи ылғалдылығ, W	-"-	6	0,19	0,15	0,17			0,10
	Ағымдылық көрсеткіші, Ji	-"-	7	0,3	0
	Ылғалдылық дәрежесі, Sr	-"-	6	0,96	0,25	0,65
	Пористі коэффициент, e	-"-	6	0,69	0,43	0,54			0,15
	Топырақтын тығыздығы, ρ	т/м3	5	2,12	1,73	2,03	1,94	1,87	0,08
	Құрғақ күйіндегі тығыздық, ρd	т/м3	6	1,83	1,42	1,70
	Топырақ бөлшектерінің тығыздығы, ρs	т/м3	6	2,72	2,70	2,71
	УГВ дейінгі Р=300 кПа кезіндесалыстырмалы отырыуы,	өлшемнің бір бөлігі	1			0,048
	100-300 кПа аралығындағы жүктеменің  деформация модулі, E	МПа	1/1			9/5
	Меншікті  ілініс, C	кПа	2	-/90	-/50	-/70
	Ішкі үйкелістің бұрышы, φ (табиғи ылғадылықта/сумен сінгенде)	Градус	2	-/33	-/17	-/25
	Тұздардың рамы	%
	Гипстің құрамы	%

 

 

Бор – ақ, қатты линзалы бос топырақты саз балшық және құмдақ. Қалындығы 5-3,3 м. Физика механикалық қасиеті 6-кестеде келтірілген.

Сулану кезінде бор тұну қасиеті болады. Бастапқы тұну қысымы 0,1 МПа.

Бордың есептелген қарсылық R0 шамасы 300 кПа қабылданады.

Көміртегі болатқа қарағанда топырақөтын коррозиялық активтігі 0,01-1,50 м аралықта, ол болат үлгінің массасын жоғалуынан байланысты – жоғары және 2,06-3,56 г/тәулік құрайды.

Бетонды және темірбетонды конструкцияға топырақты су деңгейінен жоғарыда топырақтың әсерлесу агрессивтік дәрежесі:

• портландцементтерден – күшті агрессивті еместен әлсіз агрессивтіге дейін;
• сульфаберікті цементерден – агрессивті еместен әлсіз агрессивтіге дейін;
• портландцементтерден, шлакты портландцементерден және сульфаберікті цементтерден, құрамында хлорлар бар- орташа агрессивті (Cl=1047-3300 мг/кг).

Топырақты су трасса бойынша 0,80-3,8 тереңдікте ашылған. Топырақты су орташа тұздалған, 7,144-9,820 г/л минералданған, және тұздықтар (газ құбыры трасса бойында), минералдығы 18,980-171,872 г/л аралығында жатыр. Судың түрі хлорлы – сульфатты – натриленген.

Топырақты су СНиП2.03.01-83 бойынша 7-кестеде көрсетілген. Құрылыс үшін су өтімділігі W4 бойынша бетонның маркасы келесі агрессивті түрлерге бөлінеді:

• бикарбонатты сілті (HCO3) бойынша агрессивті емес;
• сутегі көрсеткіші pH бойынша – агрессивті емес;
• құрамында магнезиальды тұздар бойынша – агрессивті емес тен орташа агрессивке дейін (Mg2+=243-3883 мг/л);
• күшті агрессивтіге дейін портландцементке және  агрессивті еместен әлсіз агрессивтіге дейін сульфаберікті цеемнтке (SO42-=633-12735 мг/л);
• құрамында хлоридтер – агрессивті емес және әлсіз агрессивті конструкциясы темір бетонды арматураға тұрақты бату кезінде, периодты дымқылдану кезінде – орташа және күшті агрессивті (Cl=2643-74130 мг/л).

 

Кесте-7

ЕНиР бойынша топырақтың құрылыс топтары және өңдеу категориясы

 

№	Топырақтардың аталуы	Өңдеу категориясы
		Бір ожаулы эксковатормен	Қол әдісімен
1	Топырақты өсімдік қабаты	І	I
2	Қаты және жартылай қатты суглинкалар	ІІ	II
3	Саз балшықтар -қатты -жартылай қатты	ІV III	IV III
4	Қатты, берікті құмдақтар	I	I
5	Майда және шанды құмдар	I	I
6	Қатты бор	V	V

 

 

 

 

 

 

 

 

3. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

 

3.1. Газдың негізгі физикалық  қасиеттерін анықтау

 

3.1.1. Стандартты (қалыпты) жағдайлардағы  газдың тығыздығы

Сарыташ кенішінен тасымалданатын табиғи газ күрделі көп компонентті құрамға ие (8-кесте). Газ құбырының гидравликалық және жылулық есебін орындау үшін, сондай-ақ сығымдаушы станциялардың жұмыстық режимін есептеу үшін газдың төмендегі негізгі қасиеттерін білу қажет: тығыздығы, тұтқырлығы, газ тұрақтысы, псевдокризистік температурасы мен қысымы, сығымдалу коэффициенті, жылу сыйымдылығы, Джоул-Томпсон эффекті.

Газдың (газ қоспасының) тығыздығы (қосудың) аудитивтілік ережесі бойынша анықталады:

мұндағы:   - қоспа компаненттерінің көлемдік концентрациялары;

- газ компоненттерінің  тығыздығы.

 

3.1.2. Ауа бойынша газдың салыстырма  тығыздығы

Ауа бойынша газдың салыстырма тығыздығы бірдей жағдайлардағы газ тығыздығының ауа тығыздығына қатынасына тең:

мұндағы: =1,293 кг/м3.

 

3.1.3. Газдың молярлық массасы

Газдың молярлық массасы төмендегі өрнектен анықталады:

мұндағы: - қоспа компоненттерінің молярлық массасы, кг/кмоль.

 

 

3.1.4. Газдың газ тұрақтысы

Табиғи газдың газ тұрақтысы газ қоспасының құрамына тәуелді:

 

мұндағы: - универсал газ тұрақтысы,

 

3.1.5. Газ қоспасының псевдокризистік  температурасы мен қысымы

 

Газ қоспасының псевдокризистік температурасы мен қысымы төмендегі өрнектерден анықталады:

мұндағы: Ткрі және Ркрі – сәйкес түрде газ қоспасының і компонентінің кризистік температурасы және қысымы (8-кесте).

 

немесе Рпк=4,5 МПа.

 

3.2. Газ құбырының есептік өнімділігін  анықтау

 

Газ құбырының тәуліктік ең үлкен (максималдық) өнімділігін Q төмендегі өрнектен анықтайды:

мұндағы: Qгод – газ құбырының жылдық өнімділігі, тапсыпма бойынша Qгод=6470млн.м3/жыл;

365 – газ құбырының бір жылдағы жұмыс істейтін күндерінің саны;