Банкроттықтың мәні мен дағдарысқа қарсы басқару

6. Дағдарысқа қарсы басқаруда маңызды мәні перспектива таңдау 
мүмкіндігі және рационалды даму стратегиясын қүру болып табылады.

Дағдарысқа қарсы басқарудың көптеген стратегиясы бар. Олардың маңыздылары мьшалар:

• дағдарыстарды ескерту, олардың пайда болуына дайындық;
• мәселені үтымды шешу одан өтуде дағдарыстың толығуын күту;
• дағдарыс қүбылыстарына қарсы түру, оның процестерін тежеу;
• резервтерді,   қосымша   ресурстарды    пайдалану    арқылы    жағдайды тұрақтандыру;
• есептелінген тәуекелге бару;
• дағдарыстан кезеңімен шығу;
• дағдарыс салдарын жоюга жағдай жасау.

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Курстық жұмысты жазу нәтижесі төмендегідей тұжырымдар мен ұсыныстар жасауға мүмкіндік берді:

1. Экономикалық дағдарыс тобынан  қаржы дағдарысьщ бөлек алып  қарауға болады. Ол фирмадағы  қаржы жүйесі жағдайын немесе  қаржылық мүмкіндігінің қайшылықтарын  сипаттайды. Бұл экономикалық процестердегі  дағдарыстың ақшалай көрінісі.

2. Тиімді дағдарысқа қарсы басқаруды үйымдастыру бір жақты теоретико - методологиялық базаны қажет етеді, ол дағдарыс құбылыстарының пайда болу заңдылықтарын түсінуге, әлеуметтік-экономикалық дағдарыстың мәнін ашуға, қарама - қайшылықтарлың шиеленісуінің объективтілігін және субъективтілігін көрсету, әр түрлі масштабтағы дағдарыстардың тууы жекелей компаниялардың тоқырауынан әлемдік экономиканың глобальды депрессияға үшырауына дейін әкеледі. Бірақта, бұл пародоксальды көрінгенімен, қазіргі теорияда әлеуметтік-экономикалық дағдарыстардьщ заңдылықтарын ашатын фундаментальды методологиялық әдістер жоқ. Сонымен қатар, ұзақ жылдар бойы теорияда, нарықтық өзін-өзі реттеу мүмкіндіктерінен асып түсетін, көзқарастарға ие болды.

3. Дағдарыс қүбылыстарының пайда  болу мәні мен себептеріне, әр түрлі теориялық мектеп өкілдерінің көзқарастарын талдай отырып, әр түрлі түсініктерді шығаруға болады - таза субъективтіден, яғни сұраныс пен ұсыныстың психологиялық концепциясьшың өзгеруімен, өндірушілер мен тұтынушылардың пессимистік немесе оптимистік көңіл-күйде болуынан, қатаң, барлық экономикалық дағдарыстардың ішінен ең бірінші себеп - капиталистік өндіріс жүйесіндегі таптық келіспес қайшылықтар мүддесіне дейін. Жеке тәуелсіз зерттеушілердің теориялық жағынан айырмашылығы, өздерін ешқандай экономикалшық мектепке қатысы жоқтығын айта оты-рып, кең ауқымды ғылыми познцияның барын айтуда.

4. Біздің ойымызша дағдарысқа  қарсы басқару методологиясындағы  пікір талас сүрақтарының бірі, дағдарыс құбылыстарымен күрестегі  стратегия мен тактиканы жасаудағы концептуалды қарастырудың реактивті және проактивті диалектикасы. Проактивті және реактивті дағдарысқа қарсы басқару проблематикасын салыстырып қарау, соңғы уақытқа дейін дағдарысқа қарсы менеджменттің басты сүрақтарына кірмеді. Әзірге «проактивті дағдарысқа қарсы басқару» термині кең қолданыс тапқан жоқ, және жекелей ғалымдар әртүрлі түсіндіріп жүр.

5. Көптеген өндірістік-коммерциялық  іс-әрекеттегі стратегиялық қайта  құрулар, дағдарысқа қарсы шараларға  қосымша күш түсіреді. Мысалы, өндірістің тік интеграциясы өндірістік-технологиялык тізбектегі шикізат өндіруден бастап, дайын өнімді фирмалық сауда орындарында өткізуге дейін, қажет жағдайда сатудан кейінгі қызметті ұйымдастыру, аталған биз-нестің орнықтылығын жоғарлатудьщ стратегиялық іс-әрекеті болып табыла-ды. Нөтижесінде аталған корпорациядағы тікелей интеграцияда дағдарысқа қарсы потенциялының артуы байқалады, ейткені дағдарыс құбылыстарының алғы шарттарының бірі, шикізат бағасының күрт өсуі немесе жартылай фаб-рикаттардан бастап, дайын өнімді көтерме сатып алушылрмен шиеленіске дейінгі құбылыстар жойылады.

6. Дағдарысқа қарсы басқарудың  бүтіндігі барлық басқару бөлімшелерінің  өзара іс-әрекетінің дәлдігімен, (немесе макродеңгейде мемлекеттік  реттеу ор-гандары) дағдарысқа қарсы  басқару бағдарламасын жасаудан және іске асы-руда көрініс табады. Соңғы пункт болып дағдарысқа қарсы басқарудың ғылыми-әдістемелік базасын жасау болып табылады.   7. Дағдарысқа қарсы проактивті әдісті қолдану жағдайды толықтай шеш-пейді, бірақ жоғары табысты өндірістік - коммерциялық қызметте ішкі себеп-терден туындайтын мүмкіндіктерді пайдалануға катаң шектеулер орнатады, егер жоғары табыс табу коммерциялық және өзге тәуелділіктермен тура байланыста болса. Әрине, басқа да әдістер болуы мүмкін (венчурлық опера-цияларды жүргізу), бірақ бұл мүқият дәлелденген бірыңғай шаралар болуы керек,   әрине   олар,   ұзақ   мерзімді   орнықты даму стратегиясының жалпы мәнін жоғалтпауы керек.

Республикадағы экономикалық жағдайдың даму денгейі кәсіпорынға тікелей әсер етеді, оның қаржы-экономикалық жағдайы мен банкроттық процесіне ықпал етеді. Қазіргі жағдайда көптеген кәсіпорындар үшін кісіпорынның бәсекеқабілеттілігін аттыру мақсатында жүзеге асырылып жатқан шаралардың маңыздылығы банкроттыққа қарсы басқарудың ролін арттырады. Осыған сәйкес кәсіпорындар шығарған өнімдерінің бағасын төмендету, өткізу көлемін көбейту, әрі нарықты тауарлардан сапалық көрсеткіштер жағынан ерекшеленетін өнім түрлерін өндіру арқылы нарықтағы жағдайын нығайтуға ұмтылуда. Жоғары деңгейдегі бәсеке жағдайында әрбір кәсіпорын мақсаты төлемқабілетті және қаржылай тұрақты бөлу. Дегенмен, кейбір кәсіпорындар сот шешімі бойынша төлемқабілетсіз деп танылып, банкроттыққа ұшырайды.

Банкроттық борышкердің сотқа жазған өтініші бойынша ерікті түрде немесе оның өзінің банкроттығы жайында соттан тыс түрде кредиторлармен келісімге келе отырып, ресми түрде хабарлауы жолымен жасалады. Ал еріксіз түрде кредиторлардың немесе «Банкроттық туралың Заңымен өкімет берілген тұлғалардың өтінші негізінде жасалады.

Банкроттық кәсіпорынның ұдайы өндіріс капиталының шаруашылық механизмінің балансының бұзылуынан, яғни оның қаржылық және инвестициялық саясатының тиімсіз болуынан туындайды.Сондықтан бұл жұмыста нақты жойылу қаупі бар кәсіпорын қызметін қаржылық талдау жүргізілген. Талдау нәтежиесінде, кәсіпорынның банкроттықтық жағдайы анықталды, оның негізгі себептері, сапа және құны жағынан өндірілген өнімнің бәсекеқабілетсіздігі, сонымен бірге негізгі қорлардың жоғары денгейдегі тозуы, айналым құралдарының жетіспеуі болып саналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2009-2015 жылдарға арналған стратегиясы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 ж. 17 мамырдағы N 1096 Жарлығы. Астана,2009. 
2. Антикризисное управление подред. Э.М. Короткова - Инфра - М, 2001.
3. Антикризисный менеджмент под ред. А. Г. Грязновой - М.: Экмос 1999.
4. Нурмуханова Л.К. Природа кризисных явлений в рыночной экономике // Мысль. - 2009. -№ 3. - с. 52-60.
5. Нурмуханова Л.К. Концептуальные подходы к организаций антикризис-ного управления // Саясат. - 2009. - № 3-4. - с. 102-107
6. Мухамбетов Т. И., Нукушев А. Г.  Банкротство и антикриэисное управ-ление предприятием  Учебник: Алматы, 2000.
7. Питер Дойль Менеджмент  стратегия и тактика.  Питер: С-Петербург, Москва, Минск   1999.
8. Шумпетер Й. Теория Экономического развития. М.: Прогресс, 1982. 
   Ю.Буайе Робер.   Теория  регуляции: Критический   анализ: Пер. с фр. М.:

     РГГУ, 1997.

9. Стратегия и тактика антикризисного управления: Учебник. / Под ред. С.Г.Беляева, В.И.Кошкина. М.: ЮНИТИ, 1996.
10. Стратегия и тактика антикризисного управления фирмой/ Под ред. А. П. Градова,   Б. Й. Кузина. СПб.: Специальная литература, 1996.
11. Умарова Д. М. Государственное регулирование кризисных ситуаций 
    // ҚазЭУ хабаршысы. 2010. -№2. -с. 117-120.
12. Антикризисное управление: принятие решени на краю пропости // Проблемы теорий и практики управления. 1999. №4. -с. 94-103.
13. Рамазанов А., Рузанов Р. Банкротство как инструмент оздоровления на-циональной экономикий. Транзитная экономика. -2009. №4-5-с. 103.
14. Кенжегузин М. Б. Доданов В. А. Экономические реформы: кезеңы, про-блемы, итоги. // Отан тарихы. 2001. № 4. - с. 12-21.
15. Реформы и Экономика   // Экономика и право Казахстана. - 2010. № 21. ~с. 16-21.
16. Жиленко Г. Экономика РК   в годы реформирования // Экономика и статистика. - 2000. - № 1. - с. 117-124.
17. Есентугелов А. 10 лет с экономической реформой // Континент. -2009. -№1.-с. 16-21.
18. Антикризисные меры Правительства РК // Экономика и прово Ка- 
    захстана. -1998. №18. -с. 2-3.
19. Казахстан и мировой экономический кризис //КазПравда. -1999. 
    30 января.
20. Абуталипов Ж.   Шаг еще шаг: Антикризисная программа в действии // Казахстан: Экономика и жизнь. 1994. №2.-с. 14-18.
21. Коваленко О.    Антикризисные   меры   от   правительства.   Слово   за парламентом. // Казахстанская правда. -1999. - 4 февраля.

 

22. Стратегия индустриально-инновационного развития Республики до 
    2015 г. // Казахстанская правда. -2010. -21мая.