Тәрбие теориясы

әдістердің  мүмкіншілігі

Сарылғанда  педагогикалық 

және әлеуметтік

Тұрғыда өте  қараусызщ 

қалған балаларға

Қолданылатын  педагогикалық

әсер ету

 

 

 

19

Тәрбие процесі

 

• Тәрбие процесі-жеке адам мен балалар ұжымын әлеуметтік тұрғыдан қалыптастыруда, оларды, өмірге дайындап, қоғамда өз орнын таба білуге үйретіп, әрбір әрекетімен, қызметімен қоғамға пайда келтіруде, өз жеке басына қанағаттанған сезіммен қарауға тәрбиелеу.

 

• Тәрбие процесінің құрылысы өз ерекшеліктеріне байланысты алдына айқын мақсаттар қойып, тәрбие мазмұның соған негіздеп, оларды іс-жүзіне асыруда тәрбиенің формалары мен әдіс-тәсілдерін, объективтік мүмкіндіктерін сонымен қатар ең соңында жеткен жетістіктерідің қорытындысын белгілейді.

 

• Тәрбие процйесінің екі жақтылық функциясының мәні –педагогтің белгілі мақсат пен жасаған педагогикалық ықпалы, табиғи түрде, оқушының өмірі мен іс-әрекеттерінің үйлесуі қажет.

 

 

 

 

20

Тәрбие процесінің  ерекшеліктері

 

• Тәрбие процесі-жеке тұғаны қалыптастыруды мақсатқа бағытталған үрдіс.
• Тәрбие процесі-тәрбиеші мен тәрбиеленушінің тиімді  өзара іс-әрекеті (ынтықмастығы).
• Тәрбие процесінің көп факторларлығы  объективтік және субъективті.
• Тәрбие процесінің ұзақтылығы тікелей емес  тәрбие ықпалы кезеңінен нәтижеден  алыстау мен сипатталады.

 

 

 

 

21

 

 

Тәрбие процесінің  үздіксіздігі бұл  тәрбиеші мен  тәрбиеленушілердің өзара іс-әрекетінің  жүйесі.

Тәрбие процесінің  кешенділігі - мазмұны, міндеттері, мақсаты,түрі, әдіс-тәсілдерінің бірлікте болуы.

 

Тәрбие процесі  екі жақытылық сипатта болады:тәрбиешіден  тәрбиеленушіге қарай (тікелей байланыс) және тәрбиеленушіден тәрбиеленушіге  қарай.

 

 

 

22

Тәрбие процесінің  заңдылығы деп педагогикалық  құбылыстар  мен процестердің  бір-бірімен объективті түрде  байланысып жатуымен сипатталынады. 
 
 
Тәрбие процесінің заңдылығы қоғамдық құбылыс ретінде тәрбие заңдылығы мен жеке тұлғаның даму заңдылығына тән. Әрбір жеке адамның іс-әрекеті мен қызметі және басқа адамдармен қарым-қатынасы, оның әлеуметтік өмірін құрайды. Сол себептен іс-әрекет пен қарым-қатынас- тәрбие процесінің негізі, қоғамдық мәні зор адамгершілік сапаларын қалыптастыратын өзекті тірек.

 

 

 

23

 

 

- Жеке адам  тәрбиесі мен дамуының бірлігі  мен өзара байланыстылығы- тәрбие  процесі заңдылығының екінші  құрамын құрайды.

 

 

 

 

- Тәрбие процесінің  мазмұны жеке адамның ішкі  позициясына жасаған ықпалы өте  жоғары болатындығын тәрбиенің  үшінші заңдылығы тудырады 

 

 

 

 

24

 

 

 

- Тәрбие процесінің  қорытынды нәтижесі бүгінгі өмір  талабына сай болуы-тәрбие жұмысының  төртінші заңдылығы.

 

• Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеу бірлігін-тәрбие процесінің бесінші заңдылығы.

 

-Тәрбие процесінің мазмұндамасы қоғамдық ортаның объективтік және субъективтік факторларымен тығыз байланыста болатындығы – тәрбие процесі заңдылықтарының бірі болмақ.

 

 

 

25

   Тәрбие - мақсатқа бағытталған тұлға бойында көзқарастар мен сенімдер, қасиеттер мен құндылықтар, мінез-құлық нормаларын қалыптастыру процесі.

   Тәрбие - мақсатты, арнайы ұйымдастырылған жан-жақты үйлесімді дамыған тұлғаны қалыптастыру процесі.

   Тәрбие - мақсатты түрде, адамзаттың өмір сүру барысында жинақтаған әлеуметтік тәжірибесін, ұрпақтан ұрпаққа алмастыру процесі.

   Тәрбие - тұлғаны қалыптастыруға бағытталған қоғамдық институттардың (отбасы, балабақша, мектеп, қоғамдық бірлестік) балаға әсер ету процесі.

 

 

 

26

Тәрбиенің  мақсатқа бағытталған ықпалдары

 

мектеп

 

отбасы

 

қоғам

 

Бала-бақша

 

Көше

 

үйелмен

 

Ресми емес  топ

 

 

 

27

Тәрбие  процесінің  мәні

 

Методология

 

анықтама

 

Тәрбие процесінің

этаптары

 

Тәрбие процесінің

 құрылымы

 

Тәрбие

 

Жеке адамда

қалыптастыру

 

Қоғамдық тәрбиенің

Міндеті (жеке  адмды

 жан-жақты  дамыту)

 

процесс

 

Адалдық, сенім 

Бейімділікті 

қалыптастыру

 

Нақтылы мақсаты

міндеті

 

 

Тәрбие процесі

 

Қарым-қатынасты

қалыптасру

 

Өзін-өзі тәрбиелеудің

Мақсаты, міндеті

 

мазмұны

 

Білімді көрсетуді

қалыптастыру

 

 

құралы

 

Әдісі

 

мазмұны

 

құралы

 

Әдісіі

 

 

мазмұны

 

 

 

28

Тәрбие заңдылықтарын  процессінің қарама-қайшылықтары  

 

Қарама-қайшылықтар

 

ішкі

 

сыртқы

 

Жеке тұлға 

дамуының 

қозғаушы күші

 

 

Мектеп, жекеленген 

Отбасы тәрбиелері

 

 

Орта әсерлерімен

ықпалдары

 

жандүниесі

 

Қызығушылығы

 

Жан-жақты

мақсаттар

 

 

 

29

Тәрбие мақсаты әлеуметтік  қамтамасыз етілуі 

 

 

 

30

ЖОСПАР

 

1.Тәрбие мақсаты түсінігіне сипаттама.

2.Тәрбие мақсатының мәселесі педагогикалық  ойлар тарихында.

3.Бүгінгі таңдағы тәрбие мақсаты мәселесі.

 

 

 

 

31

Тәрбие мақсаты түсінігіне сипаттама

 

Мақсат  – ол саналы түрде педагогикалық іс-әрекеттің алдын-ала болжамданған нәтижесі.

    

 

 

 

 

32

Тәрбие мақсаты  түсінігіне сипаттама

 

Педагогикалық әдебиетте мақсаттың келесі анықтамалары кездеседі:

 

Алдын-ала 

болжамданған 

нәтиже

 

Процесс 

тиімділігінің 

критерийі

 

Педагог 

талпынысының 

объектісі

 

Жүйе 

құраушы 

фактор

 

Тәрбие 

процесінің 

элементі

 

Мақсат

 

 

 

33

Тәрбие мақсаты түсінігіне сипаттама

 

Оған жету 

жолдарын 

анықтау

 

Күтілетін 

нәтижені 

жобалау

 

Мақсатты 

негіздеу және 

ұсыну

 

Мақсат құру процесі

 

 

 

34

Мақсат құру – үздіксіз процесс.      

Қойылған мақсат пен нақты алынған нәтиженің сәйкес келмеуі, бүкіл процесті қайта ойластырудың негізіне айналады, оның перспективаларын қайта қарастыруға итермелейді. Сөйтіп тәрбие процесін жетілдірудің жаңа мақсатын ұсынуға мәжбүр етеді.  Осының барлығы үнемі және үздіксіз мақсат құруға әкеледі.

 

Тәрбие мақсаты  түсінігіне сипаттама

 

 

 

35

Тәрбие мақсатын  анықтауға әсер ететін қажеттіліктер  мен факторлар.

 

Ұжымның даму деңгейі

 

оқушылардың жас  және дара ерекшеліктері

 

білім беру мекемесінің  жағдайы

 

әлеуметтік-экономикалық  жағдай

 

қажеттіліктер

 

қоғамның

 

білім беру мекемесінің

 

педагогтардың

 

ата-аналардың

 

баланың

 

факторлар

 

Тәрбие мақсаты

 

Тәрбие мақсаты түсінігіне  сипаттама

 

 

 

36

Тәрбие мақсаты түсінігіне сипаттама

 

Тәрбие мақсатының  тиімділігі төмендегі 

талаптарға байланысты

 

Диагностикалануы, яғни мақсаттың ұсынылуы, негізделуі

және түзетілуі педагогикалық  процеске қатысушылардың 

қажеттіліктері мен  Мүмкіншіліктерін, тәрбие жұмысының 

жағдайларын зерделеудің  негізінде жүргізілуі тиіс

 

Реалдылығы, яғни мақсаттың ұсынылуы мен негізделуі

нақты жағдайдың  мүмкіншіліктерін ескеру арқылы  іске 

асырылуы қажет, реалды  жете алатындай мақсат болу  тиіс

 

 

 

37

Тәрбие мақсаты түсінігіне сипаттама

 

Тәрбие мақсатының  тиімділігі төмендегі 

талаптарға байланысты

 

Сабақтастығы, яғни ол: а) тәрбие процесінде барлық

мақсаттар мен міндеттердің  арасындағы байланысты іске 

асыруды; б) мақсаттың  ұсынылуы және негізделуінің 

педагогикалық іс-әрекеттің  әрбір куезеңінде қамтамасыз

етілуді талап етеді.

 

Нәтижеге бағытталуы, яғни мақсатқа жетудің

нәтижелерін “өлшемдеу”, ол тәрбие мақсаты нақты 

белгіленген жағдайда  ғана іске асырылуы мүмкін.

 

 

 

38

Тәрбие мақсаты мәселесі педагогикада ежелден талданып келеді. Құл иеленушілік және феодалдық дәуірде басқарушы тап тәрбиені және оның мақсатын ашық түрде өз қажеттіліктеріне орай бейімдеді.  Ақыл-ой тәрбиесі тек ақсүйектер еншісінде болды. Қарапайым халық тек дене мен еңбек тәрбиесін қалыптастырды.

 

Тәрбие мақсатының мәселесі педагогикалық

 ойлар тарихында

 

 

 

39

Көпке дейін тәрбие  мақсатын құру абстрактілік-философиялық  негізде іске асырылды, сондықтан  оның нақты және ғылыми негізделуін  қажет етпеді.

 

Тәрбие мақсатының  мәселесі педагогикалық 

 ойлар тарихында

 

 

 

40

Неміс педагогы В.Рейн (1847-1929) «тәрбие тәрбиеленушіден нағыз жақсы, өз халқы үшін пайдалы жұмыс істей алатын шынайы және мейірімді адамды қалыптастыру керек», - деп жазды.

 

Тәрбие мақсатының мәселесі педагогикалық 

 ойлар тарихында

 

 

 

41

Американ педагогы Эдвард Торндайк : «Тәрбие жалпы алғанда адамда басқа адамдарға деген мейірімділікті, игілікті және таза ләззат алуға ұмтылысты дамыту қажет», - деп айтты.

 

Тәрбие мақсатының мәселесі педагогикалық 

 ойлар тарихында

 

 

 

42

Кейбір батыс ғалымдары тәрбие мақсатын анықтау қажеттілігін жоққа шығаруға тырысты.

 

Американ педагогы Джон Дьюи (1859-1952): «Адам өзінің туа біткен түйсіктерінің (инстинкт) құлы болып табылады және оның табиғаты өзгеріске келмейді», - деп тұжырымдады.

 

Тәрбие мақсатының мәселесі педагогикалық 

 ойлар тарихында