Жергілікті өзін-өзі басқару органдарынын зерттеудің теориялық-методологиялық негіздері

    Жергілікті органдардың  методолгиялық принциптерін зерттеу нәтижесінде халықтың жергілікті билік органдарына сенім артуы қажет екендігі туралы теориялық нәтиже жасалды.

Қазақстан Республикасында енгізіліп жатқан ЖӨӨБ моделі тек  жергілікті  мемлекеттік басқару жүйесін реформалау арқылы олардың құзырынан жергілікті маңызы бар сұрақтарды алып, оларды шешуді өз жауапкершілігіне жерігілікті қоғамдастыққа тапсыру нәтижесінде ғана құрылуы тиіс.

    Біріншіден,  Қазақстанның жергілікті мемлекеттік басқару жүйесін қайта құру қажеттілігі, билікті орталықсыздандыру қажеттілігі. ЖӨӨБ коммуналдық меншік (ЖӨӨБ органдарының жеке меншігі)  және қаржылық тұрақтылық,сонымен  қатар өзін-өзі басқару органдарының  өздеріне тиесілі  әлеуметтік қызмет спектріне  әсер етуі туралы сұрақтарды шешпей тиімді болуы мүмкін емес. Жергілікті органдардың тәуелсіздігін енгізу  және дамыту жергілікті бюджеттерге жергілікті бағдарламалар қабылдауға жеткілікті ресурстар беруімен қамтамасыз етілуі тиіс.

     Екіншіден, ЖӨӨБ-ды құру мен дамытуға көп кедергі келтіретін мәселе, бұл  төменгі деәгейлердегі  жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастыру жөніндегі анықсыздық.

27

    Осыған байланысты, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының төменгі, ауылдарда және ауылдық мекендерде, аз халық тұратын және билік вакууымы бар деңгейлерде ЖӨӨБ-нің құрылуын заңмен бекіту.

   Үшіншіден, коммуналдық меншікте және тұрғындар табыстары негізінде құрылған  жергілікті қаржы институтын құру. Бұл иснтитут ашылмайынша   бір жағынан, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мемлекеттен тым тікелей және қатал және екінші жағынан елдегі  жалпы экономикалық жағдайға  бағыныштылығы сақталып қаладыал бұл дегеніміз – жергілікті қоғамдастықтардық барлығы мемлекеттің мойнында әлі көп уақыт жүк болып қала береді.

    Төртіншіден, аса көңіл бөлуді ірі қалалар да қажет етеді. Жергілікті  қоғамдастықтар республикалық маңызы бар қалалар, астана және облыстық  маңызы бар қалалар территориясында да құрылуы мүмкін. Ірі қалалардағы билік  тұрғындардан кішкене мемлекеттегі секілді алыстатылған, сондыұтан қалаішілік территорияларда  өздігінен басқарылатын қоғамдастықтар құрған жөн.

   Сонымен, жергілікті басқаруды ұйымдастыру моделі  территориалдық  құрылымның төменгі (ауыл, аудандық маңызы бар қала, қаладағы аудан, облыстық маңызы бар қала)  деңгейдегі мен жоғары  деңгейлердегі мемлекеттік басқаруды (облыс, республикалық маңызы бар қала және астана) байланыстыруы керек.

    Жалпы, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлі, тиімділігі мен қоғамдық сенімділікті арттыру, осы жаңдайлардың нормативтік деңгейде  орныдалуы территорияның  экономикалық және әлеуметтік дамуына маңызды әсерін тигізеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

28

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. «Жергілікті мемлекеттік және өзін-өзі басқару туралы» Заң, № 126-VІ 09.02.09 ж. – Астана 2009
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы – Астана: Елорда 2008.

3. Прело Н. цит. по: Органы местного управления в зарубежных странах: сравнительное исследование. М.ИНИОН, 1994 г. с.21

4. Ксенофонт. Воспоминания о Сократе. М. Наука, 1993. глава 7.
5. Платон.  Государство, VII т.3.ч.1. М.Прогресс, 1971
6. Аристотель. Политика // Аристотель. Сочинения: В 4 т. М. Мысль, 1983. Т. 4.
7. Монтескье Ш.Л. «О духе законов»/ Изб. Произв. М. Прогресс, 1957 г.  
8. Макиавелли Н. Государь. М.Мысль. 1991 г.
9. Токвиль А. Демократия в Америке. М.: Прогресс, 1992. С. 65
10. Maurice Baslе, Comparative Analysis of Quantitative and Qualitative Methods in French Non-Experimental Evaluation of Regional and Local Policies. Three Cases of Training Programmes for Unemployed Adults, in: Evaluation. Vol. 6 (3), 2000
11. Eric McVittie, J.K.Swales. Regional policy evaluation: Ignorance, Evidence and Influence. University of Strathclyde, Dept. of Economics (2003)
12. Маршаков В. Оценивание политик и изменение результативности / Коллоквиум «Оценивание программ и политик: методология и применение»: Сборник материалов. – Вып 1 / Под. ред. Д.Б. Цыганкова. – М.: Науч. фонд ГУ-ВШЕ, 2006. – 216 с.
13. Прело Н. цит. по: Органы местного управления в зарубежных странах: сравнительное исследование. М.ИНИОН, 1994 г. с.21
14. Барабашев Г.В.Муниципальные органы современного капиталистического государства (США, Великобритания). М.: изд-во МГУ.-1971. с. 28
15. Ведель Ж. Административное право Франции. М., Прогресс, 1973 с.76
16. Представительные и исполнительные органы власти в системе  местного самоуправления// под ред. В.И. Фадеева. М. ИНИОН.1994 г. с.35
17. Представительные и исполнительные органы власти в системе  местного самоуправления// под ред. В.И. Фадеева. М. ИНИОН.1994 г. с.35
18. Барабашев Г.В.Муниципальные органы современного капиталистического государства (США, Великобритания). М.: изд-во МГУ.-1971. с. 37

 

29

19. Гричук А. Г. К вопросу об эффективности муниципального управления //Чиновник. - 2004. - № 3 (31).
20. Умбеталиева Т Местное самоуправление в Казахстане:

           проблемы и перспективы// Проблемы  и перспективы развития системы               местного государственного управления и самоуправления  в Республике Казахстан. Сб. мат. круглого стола. Алматы 2001 

21. Тимофеева Е.П.//«Мир человека» (ежеквартальный научно-теоретический гуманитарный, междисциплинарный журнал Санкт-Петербургского государственного университета сервиса и экономики), том 3, № 3, 2007.
22. Свешников М.И. Основы и пределы самоуправления. - СПб., 1892. с.5
23. Штимпфл Г., Шоллер Х. Местное самоуправление. - М., 1995. с. 17
24. Гнейст Р. Правовое государство и административные суды Германии. - СПб., 1896. с.41
25. Архипкин И.В. Теория и практика местного самоуправления в России: опыт одного тысячелетия (XI-XX вв.). - М., 2004. с.4-5