Қазіргі кездегі Жапония мен Қытай дипломатиясы

                                       Кіріспе

  1.Тақырып өзектілігі: Дипломатияляқ қызмет Жапонияның және Қытайдың  мемлекеттік қызметтерінің бір түрі болып табылады. Ол сыртқы саясаттағы мемлекеттік міндеттерді орындау үшін құрылған болатын. Ол мемлекеттік қызмет сферасында және сонымен қатар өзінің спецификасы, сұрақтар жинағын енгізуге байланысты  Жапонияның және Қытайдың шетел мемлекеттерімен, региондармен және елдің  халықаралық беделін қамтамасыз ету жағынан ортақ заңдар мен ұстанымдарға бағынады.

        2.Зерттеу жұмысының мақсаты: Тақырыпты жазуымдағы менің мақсатым – Жапония мен Қытайдың қазіргі дипломатиялық қызметімен танысу және олардың дипломатиясының болашақтағы көздеген мақсатын анықтау болып табылады.

         3.Тақырып міндеті:

1. Жапония мен Қытай дипломатиясының бүгінгі таңдағы даму деңгейін қарастыру.

2.  Екі елдің сыртқы істер министрлігімен танысу.

3.  Халықаралық аренада екі елдің дипломатиясының маңызын анықтау.

        4.Тақырыптың зерттелу деңгейі: Курстық жұмыстың бірінші тарауында Т.В.Зонованың «Дпломатия иностранных государств» кітабының маңызы зор болды. Екінші тарауда В.И.Поповтың «Современная дипломатия» кітабының және ғаламтор сайттарының мәліметтерінің көмегі орасан болды.

        5.Зерттеу жұмысының методологиялық әдісі: Бұл жұмысты зерттеу барысында деректерді қарастырғанда дипломатияның, халықаралық қатынастардың жоспарлау, салыстырмалы, реалистік және болжау әдістері қолданылды.

        6.Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Қазіргі дипломатиялық қызмет: Жапония және Қытай тақырыбын зерттеу барысында ешқандай ғылыми жаңалықтар атап көрсетілмеген.

        7.Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

I. Жапонияның қазіргі кезеңдегі дипломтиясы

1.1 Жапонияның қазіргі дипломатиялық қызметінің қалыптасуы

   Жапонияның дипломатиялық қызметінің структурасы 1940-1950 жж. қалыптасқан болатын. Елде демократиялық приниптерде құрылған мемлекеттік қызметтің ортақ тәртіптері енгізілген. Бірақ дипломатиялық қызметтің қалыптасу тәртібі XIX ғасырдан басталады [6, c. 294].

  Жапонияның  дипломатиялық қызметі мемлекеттік  институт сияқты «Мэйдзиді қалпына келтіру» 1868ж. - ірі әлеуметтік қайта құру екі жарым ғасыр бойы созылған Жапонияның өзін-өзі басқа әлемнен және елдегі тездетілген демократиялық қайта құрудан оңашалау кезінен кейін қалыптаса бастады. Бастапқыда Майдзи императорының үкіметі кезінде «Сыртқы саясат сұрақтары бойынша канцелярия» пайда болды. Ал 1869 жылы елде алты министрлік құрылды, оның бірі Шетелдік министрлігінің жұмысы. 

   1870 жылы Жапонияның шет елдерде – Англия, Франция, Пруссия және Америкада, бірінші дипломатиялық өкілдіктері пайда болды. 1873 жылы Ресейде Жапонияның дипломатиялық миссиясы құрылды, 1874 жылы Санкт-Петербургте бірінші Жапон елшісі Т. Эномото , кейіннен Жапонияның шетелдер жұмысының министрі болған, өз жұмысына кірісті.

   1893 жылы шетелдер министрлігінің жұмысына кіру үшін арнайы экзамен енгізілді [5,c. 230].

   Жапонияның дипломатиялық институтының  қызметінің дамуы ақырындап жүріп  отырды, елдің сыртқысаясаттағы ықпалының халықаралық аренада өсуімен салыстырғанда.1891 жылы дипломатиялық қызметтің ұйымдастырылған реформасы негізінде шетелдегі жапон миссиясының қызметкерлері «дипломаииар» деп атала бастады. Олардың қызметтері мен уәкілдіктері ортақ қабылданған әлемдік үлгіге жақындады. 1905 жылы Жапония  шетелдерде бірінші елшіліктерін аша бастады (алдынғы болған миссиялардың орнына). 1 май 1908 жылы Жапония мен Ресей арасында өзара келісім арқылы елшілік ашу келісілді [7, c. 95].

   Жапонияның шетелдер министрінің жұмысының қызметі бірінші сатыда дипломатияға қатысты сұрақтарды ғана емес, сыртқы саудаға қатысты сұрақтарды да қарастырды. Визаларды, лицензияларды тарату, ноталық қайта жазудың енгізілу қызметі жүзеге асырылды. Жапонияның шетелдік министрліктер жұмысында практикалық жұмыс дипломатиялық құжаттарды аудару және тақырыбын салыстырып тексеру, протоколдық сұрақтар, шетелдік мемлекеттер туралы ақпараттар жинау, шетел мемлекеттерінің дипломатиялық уәкілдіктерімен дайындық және кеңес өткізу сияқты міндеттерді орындау үлкен орын алды. Саяси шешім қабылддау кезінде шешуші рольді елдің әскери басшысы атқарды.

  Екінші  дүниежүзілік соғыцс аяқталғаннан  кейін дипломатия сұрақтары Жапония  үшін маңызды орында болды.  Конституцияның 9-шы бабы бойынша 1946 жылдың 3 ноябрьден бастап Жапония соғыстан бас тартып, сыртқы саясаттың әдісі ретінде енгізді. 9 бап осылайша аталады – «Соғыстан бас тарту». Ол жерде былай айтылады: Халықаралық достыққа шынайы ұмтыла отырып, шындық пен тәртіпке бейімделген, Жапон халқы мәңгілікке халықтың тәуелсіздік құқығы үшін соғысқа да, халықаралық шиеленістерді шешуде қауіп-қатер немесе қарулы күштерді пайдалануға да бас тартады... Мемлекеттке соғыс енгізу құқығын қолдамайды [5, c. 244].

   Заңшығарушылықты қамтамасыз ететін Жапонияның дипломатиялық қызметі екі жақтан тұрған. Біріншіден, бұл мемлекеттік қызметтің ортақ ұстанымы, Жапонияның 1947 жылғы мемлекеттік қызмет туралы заңында және мемлекеттік адменистрацияның ұйымының 1948 жылғы заңында бекітілген.

   1947 жылғы заң барлық жапондық мемлекеттік министрліктер мен ведомстволарға бірдей. Олар ортақ әлеуметтік қызметті, мемлекеттік мәселелерді шешуде бірқалыпты және демократиялық жапондық ортаның өсуіне қызығушылық білдіреді [3].

   1947 жылғы заңда мемлекеттік қызметкерлердің кадрлық ротация жөніндегі сұрақтары және де қызмет орынының сатысына және еңбек атқарған уақытына қарай қаржы беру нормативтері анықталған.

   Жапонияның дипломатиялық қызметінде  жұмыс атқаратындарға басқа да  мемлекеттік қызметкерлерге сияқты  кәсіпшілер одағын құру үшін қарастырылмайтын құқық , еңбек сұрақтары бойынша әкімшілікпен келіссөздер жүргізу, сонымен қатар ереуілдер ұйымдастыруға ерекше статус белгілнген. Бірінші орында мемлекет оларды әлеуметтік қорғаумен қамтамасыз еткен. Осы мақсатта Жапонияда Кадрлық агенттік деген арнайы мекеме қалыптасқан. Ол мемлекеттік қызмткерлерге байланысты сұрақтар жинағын шешуге - жұмысқа алу, қызмет бойынша көтерілу, еңбек ақы, әлеуметтік және зейнеткерлік қамтамасыз етуді қарастырған.

   1948 жылғы мемлекеттік әкімшілік  туралы заң мемлекеттік қызметтің ұйымдастырушылық структурасын, оның ішінде, мемлекеттік мекемелердің типтері(министрлік, министрлік, комиссия дәрежесінде басқаружәне т.б.)негіздерін айқындайды.Осы заңмен сәйкес министрлер кабинетінің әкімшілігі қызмет атқарады(ертеректе - секреториат), ол барлық мемлекеттік мекемелердің, сонымен қоса СІМ  байланыстырады.

   Екіншіден,  Жапонияда дипломатиялық  қызметте қолданылатын арнайы  заңдық акттар –1951 жылдың 1желтоқсанда  шетелдер министрлігі жұмысының  мекмелері туралы заң, 1952 жылдың 31наурызында дипломатиялық қызметкерлер туралы заң қабылданған [6, c. 113].

   1951 жылғы заң министрліктің басты  міндеттерін айқындады, сонымен  қатар орындауға қажетті қызмет  бабы мен ұйымдастыру структурасының  сферасын да айқындады. Бұл  туралы заңның 1 бабында айтылған: Қазіргі заң шетелдер министрлігінің жұмысының қызмет бабы мен уәкілдігінің өрісін анық анықтау мақсатын, сонымен қатар курирленген әкімшілік сұақтарды нәтижелі орындау үшін ұйымдастырушылық структурасын орнатты. Министрлікпен орындалатын заң шығарушылық міндетінің көзқарасы бойынша екі топқа бөлінді: мемлекеттік - әкімшіліктік және ведомствалық. Бірінші топ келесі міндеттерді атқарды:

- сыртқы саяси жоспарды құрастыру және жүзеге асыру;

-мемлекеттік  қызығушылықтың сауда және теңізде жүзу жағынан қорғанысы және алдыға жылжуы;

- экономикалық  және ғылыми-техникалық бірлестікке  сыртқы саяси жәрдемдесу;

- дипломатиялық  және консулдық өкілдіктерді  қайтару және қабылдау;

- келісімдер  жасасу және басқа да халықаралық  келісімдере келу;

- БҰҰ  мен басқа да халықаралық ұйымдармен  қарым-қатынас, халықаралық конференцияларға  қатысу;

- мемлекеттік  жүргізуді реттеу;

- сыртқы  және ішкі саясат жөнінде ақпарат  тарату және де шетелдік мемлекеттермен  мідени байланысты дамыту;

- Жапония  халқының шетелдердегі назарын қорғау, сонымен қатар Жапония халқының шетелдерге шығуына жәрдемдесу;

- басқа  да сыртқы байланысқа қатысты сұрақтарды шешу [11, c. 75].

   Министрліктің ведомствалық міндеттері 1951 жылғы заңның 4 бабында анықталған. Олар толық сипатталып, CІМ – ның «қозғалыс кодексін» құрды. «Кодекс» 45 пункттан тұрды. Бірінші «бестікке» мыналар кірді:

• келісімдерді және басқа да дипломатиялық құжаттарды сақтау;
• дипломатиялық архив жүргізу;
• дипломатиялық және елшілік қайта жазысуды енгізу;
• дипломатиялық және консулдық өкілдікті қабылдау және қайтару,дипломатиялық протоколд сақтау;
• шетелдік өкілдіктерді марапаттау, сонымен қатар шетелдік марапаттарды Жапондықтадың алуымен байланысты шаралар өткізу.

   Ары қарай 1 бапта көрсетілген  мемлекеттік - әкімшілік міндеттерді орындауа қажетті ведомствалық сипаттамасын атап корсетті. Оның ішінде, қызметтік және туристтік паспорттарды шетелге шыққан Жапон азаматтарына беру қызметі болды [8, c. 88].

  Басты роль Жапонияның екіжақты қатынасының, шетелдердің ішкі саяси және сыртқы саяси оқиғалары және де арнайы ақпараттарды осы мәселеге байланысты басып шығару туралы ақпараттық анализі сұрақтарына үлкен көңіл бөлінді.

  Мемлекеттік - әкімшіліктік және ведомствалық  міндеттерді  орындауға сәйкес келетін қызмет бабы өрісі қажет. Ол 1951 жылдың заңының 5 бабында айқындалған.