Орташа жалақыны есептеу тәртібі

   ″Қаражанбасмұнай″ ААҚ-ы ның басшылығында компания президенті, одан кейін бірінші вице-президент және оның қол астындағы инжениринг,қаржы және бухналтерлік есеп, үкімет байланысы вице-президенттері.

               Материалдық-техникалық жабдықталуы

Қаражанбас кен орны канадалық "Мойна "фирмасының винтті насостарымен, американдық  дәнекерлейтін агрегаттармен, "Нурсат" спутник байланысымен жабдықталған.

      Қаражанбас кен орнында өндірілген  мұнайды тасымалдау берілген  тапсырыстар бойынша  "КазТрансОйл"  компаниясы атқарады.

          Өнім тұтынушы компаниялар, мемлекеттер:

1. Шет елге: 80-90%-і «Евразиан Гленкор интернейшнл Европетролеум» компаниясы
2. Қазақстан iшiнде: 10-20 %-і :“Алмаз интернейшнл”,ТОО “Меркурий”, ТОО “Аквтейс”

   Кәсіпорын деректері және құрылымы қызметінде кәсіпорын түрі, атауы, байланыс телефонын, адресін, кәсiпорынды қамтамасыз ететiн банктер туралы мәліметтерді көруге болады.

Штат  кестесі- кәсіпорынның штат кестесі құрылымын, бөлімшелердің сандық және лауазымды құрамын басқаруға, штат бірлігіндегі бос орындарды автоматтты түрде бақылау жасауға,еңбек ақы қорын басқаруға мүмкіндік береді.

   Табель-  жұмысшылардың ай iшiнде жұмыс орнына  келгені немесе келмегені, жұмыс атқарған уақыттары, жұмыстың  қай уақытта басталып, аяқтағандары туралы мәліметтерді көрсететін модуль. Табельдік есепте жұмысшылар өндірісінің өнімділік есебінің кең мүмкіндіктері ескерілген. Атқарылған жұмыс уақытымен қатар онда өндірілген өнім көлемін,оның өзіндік құнын енгізуге болады.

    Еңбек ақы модулі- еңбек ақы ұсталымдары және кәсіпорын төлемдерін есептеу және құруға арналған. Есептелген ұсталымдарды,ақшалай төлемдерді,кәсіпорын төлемдері сияқты операцияларды сақтау үшін Еңбек ақы кітабы құрылады.  Қажетті мәліметтерді Кітапқа енгізгеннен кейін еңбек ақы есептеу рәсімі басталады.

"Қаражанбасмұнай" ААҚ-ы бойынша еңбек ақыны талдау

   Алдымен бұл компаниядағы қызметкерлердің жалпы санын, құрамын қарастырып көрейік.

10-кесте

2001-2004 жылдар бойынша «Қаражанбасмұнай» ААҚ-ың                                               ұжымдық   құрамының динамикасы   ,адам

Көрсеткіштер	2001 ж.	2002 ж.	2003 ж.	2004 ж.
Қызметкерлер  саны, оның ішінде:	2210	2397	2428	2532
әйелдер	271	297	309	313
Қызметшілер,оның ішінде:	436	503	509	548
әйелдер	130	141	182	200
жұмысшылар,о.і:	1774	1894	1919	1984
әйелдер	141	156	127	113

 

Бұл кестедегі  кәсіпорынның ұжымдық құрамын көрнекі  түрде салыстыру үшін диаграмма  түрінде қарастырайық.

1-сурет

 

Демалысқа кеткен қызметкердің жалақысын есептеу  тәсілі

Қаражанбасмұнай ААҚ-да бес күндік жұмыс аптасы қолданылады. Жұмыс кестесінде екі демалыстан кейін екі жұмыс күні қарастырылған. Қызметкер 30 күнтізбелік күнге демалысқа кетеді.  Ол есепті кезеңде толық жұмыс істеді. Есепті кезеңде есептелген жалақының жалпы сомасы 985 730 теңгені құрады. Қызметкерге демалыстың ақшасын есептеу керек.  
    Ең алдымен қызметкердің орташа күндік жалақысын есепті кезеңдегі жалақыны бес күндік жұмыс аптасындағы өндірістік күнтізбе бойынша жұмыс күнінің санына бөлу арқылы анықтаймыз.

    985 730  : 247= 3 990, 81 теңге.

Бұдан кейін  демалыс кезеңіндегі жұмыс күндерінің орташа күндік балансын есептейміз:

30 х 20, 583 : 29, 25 =21, 11 күн.

мұнда: 30 –  күнтібелік демалыс күндері;

20, 583 – бес  күндік жұмыс аптасындағы 2011 жылдың  өндірістік күнтізбесі бойынша жұмыс күндерінің орташа айлық балансы;  
     29,25 – күнтізбелік күндердің орташа айлық балансы.

Осы мысалда  демалыстың ақшасының сомасы мынаны құрайды:

3 990, 81 х 21,11 = 84 246 теңге.

   Уақытша еңбекке жарамсыздық  бойынша жәрдемақы   есептеу  тәртібі        

Қызметкер Қаражанбасмұнай  ААҚ-ға жұмысқа 2011 жылдың 15 ақпанында орналасты. 2011 жылғы 6 мамырда ол сырқаттану салдарынан 12 жұмыс күні жұмысқа келмеді. Есепті кезеңдегі орташа күндік жалақы 2 840 теңгені құрады.  
      Оған төленуге тиіс уақытша еңбекке жарамсыздық бойынша жәрдемақыны  есептейміз.  
       Нақты қызметкердің  айлық жәрдемақысының көлемі оның орташа күндік жалақысын уақытша еңбекке жарамсыздық парағына сәйкес төленуге тиіс жұмыс күнінің санына көбейту арқылы анықталады (Орташа жалақыны есептеу ережесінің  4-тармағы): 
    2 840 теңге х 12 жұмыс күні  =34 080  теңғге. 
Есептен уақытша еңбекке жарамсыздық бойынша айлық жәрдемақының көлемі он бес   еселенген айлық есептік көрсеткіштің мөлшерінен асатыны көрінеді.  
Сөйтіп, қызметкерге 34 080 теңге емес, тек 22 680 теңге есептелетін болады ( 1512 х  15).                   

 

 

 

 Қорытынды

         

      Курстық жұмысты қорыта келе  кез келген кәсіпорындар мен ұйымдардағы жұмыстарды орындап, қызметтерді атқарып жүрген адамдардың еңбегін төлеу қай кәсіпорынның болмасын күрделі мәселелерінің бірі. Міне сондықтан да ұйымның міндеттемелерінің бірі болып табылатын қызметкерлер мен еңбекақы бойынша есеп айырысу тақырыбы өз алдында бөлек тарау болып қарастырылатындығы осыдан.    Қазіргі уақытта кәсіпорындарда еңбекақы қоры қалыптастырылмайды. Пайдадан қажетті төлемдер жасалғаннан соң тұтыну қоры ұйымдастырылады.Бұл қордың есебінен негізі және қосымша еңбекақы төленуі,емдеу,демалысқа жолдамалар мен қызметкерлерге ақысыз түрде көрсетілген қызметтердің құнын төлеу және т.б. жасалуы мүмкін. Статистика мекемесіне еңбек ақыға байланысты  ф.1-Т ай және тоқсан сайын есеп беру жузеге асырылады. Біздің басты мақсатымыз – 2050 жылға қарай мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру. Мықты мемлекет экономикалық жедел өсу жағдайын қамтамасыз ету үшін аса маңызды болмақ. Мықты мемлекет күнкөріс саясатымен емес, жоспарлау саясатымен, ұзақмерзімді дамумен және экономикалық өсумен  айналысады.

                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                   

                       ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы № 251-III Еңбек  кодексі;
2. «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы № 234- II Қазақстан Республикасының Заңы
3. «Салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер  

     туралы» (Салық кодексі) 2008 жылғы 10 желтоқсандағы № 99-IV

     Қазақстан Республикасының Кодексі

4. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 21

маусымдағы № 217 бұйрығымен бекітілген Қаржы есептілігінің ұлттық стандарты № 2

5. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 22    

                маусымдағы № 221 бұйрығымен бекітілген Бухгалтерлік есепті  

               жүргізу ережесі

6. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29

желтоқсандағы № 1394 қаулысымен бекітілген Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай ережесі 

7. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29   

желтоқсандағы № 1394 қаулысымен бекітілген, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2008 жылғы 3 маусымдағы № 135-п бұйрығымен бекітілген Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай ережесін қолдану  жөніндегі  әдістемелік  ұсыныстар;

8. Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты (IAS)    

«Қызметкерлерді ынталандыру» 19.

9. Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері.  

     –Алматы АЙАН,2001

10. Ержанов М.С. Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета

новая корреспонденция  счетов. Алматы Ержанов и К ,2003