Қаржылық бақылау және аудит

Третий  этап – с 2008 по 2010 годы – устойчивое развитие системы государственного финансового контроля.

Третий  этап реализации Стратегии предполагает создание вертикальной структуры внешнего и внутреннего финансового контроля, которая будет представлена следующим  образом: 
 
 

Уже на третьем этапе в Казахстане должен осуществляться независимый и единый на всех уровнях бюджетной системы внешний финансовый контроль. Только в этом случае в Казахстане будет существовать полноценный институт внешнего контроля, отвечающий требованиям международных стандартов и способствующий полной реализации демократических принципов ведения дел в государстве.

Время, отводимое на реализацию трех этапов нашей Стратегии, на мой взгляд, вполне достаточно для обеспечения функционирования непрерывной системы обучения кадров государственного финансового контроля, а также для завершения информатизации системы государственного финансового контроля.

Я думаю, что у многих из Вас возникает  вопрос о финансовом обеспечении  реализации Стратегии. Мы попытались детально изучить данный вопрос и пришли к следующему выводу. Во-первых, поскольку предлагаемая Стратегия, как говориться, «идет в русле» с другими реформами, то ее реализация не предполагает резкого увеличения затрат бюджетных средств. К примеру, организационные изменения структуры государственного финансового контроля будут происходить в рамках существующей численности государственных органов. Создание и эксплуатацию информационных систем государственного финансового контроля предполагается осуществить в рамках Государственной программы формирования и развития национальной информационной инфраструктуры Республики Казахстан. Отдельные вопросы реализации стратегии можно решить путем привлечения помощи (в том числе путем софинансирования) международных организаций. Я надеюсь, что присутствующие сегодня представители ЮСАИД, Всемирного банка и Азиатского Банка Развития поддержат нас в этом вопросе. 

В заключение отмечу, что при успешной реализации представленной Вашему вниманию Стратегии, мы сможем добиться следующих результатов создания современной, всеобъемлющей и единой системы ГФК:

(1) соответствие  правовой, нормативной, методологической  и ресурсной базы ГФК международным  стандартам;

(2) формирование  гибкой и адекватной современной  практике системы ГФК;

(3) повышение  качества контрольных мероприятий и улучшение взаимодействия органов ГФК;

(4) функционирование  качественной системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации  работников органов ГФК. 

Все это  позволит нам не только усовершенствовать  существующую систему государственного финансового контроля, улучшить государственную финансовую дисциплину, но и значительно повысить качество управления государственными финансовыми ресурсами. 
 
 
 

Қорытынды 

     Қаржылық бақылау-  мемлекеттің ақша қаражаттарының  қалыптасуы мен  қолданылуы  облысындағы  іс әркеттердің  заңдылығын бақылау және  елдің  және басқа   аймақтарындағы  жергілікті  өзін өзі басқару  субъектілерінің әлеуметтік- экономикалық   тиімді дамуын  қадағалау  мақсатында.

          Мемлекеттік қаржылық бақылау  мемлекеттің қаржылық саясатын  жүзеге асыруға  және  қаржылық тұрақтылығына жағдай жасауға  арналған. Бақылаудың жүйелілігі оның   әр түрлі  түрлерде қолдауымен байланысты:  логикалық, математикалық, құжаттық және нақтылық.  Қаржылық бақылаудың негізгі  түрі- ревизия табылады,  яғни   кәсіпорынны,  ұйымның, мекеменің қаржылық шаруашылық қызметтіңнің заңдылығын, дұрыстығын,  мақсаттылығын терең   әрі толық  тексеру мен зерделеу.

  
 

Қолданылған материалдар тізімі

  Нормативтік  актілер 

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 30.06.95  жылы қабылданған.
2. Лимская декларация руководящих принципов контроля // Контролинг. 1991. - №. 1. - C.51-63.
3. «Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау бойынша Есеп Комитеті», 19.04.1996 жылы қабылданған.
4. «Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі  Қазынашылық  Комитеті туралы» Ереже, 24.05.1999 жылы қабылданған.
5. «Қазақстан Республикасы Қаржы полиция Агенттігі туралы» Ереже 27.02.2001 жылы қабылданған.
6. Қазақстан Республикасының Салық  Кодексі.
7. Қазақстан Республикасының  Бюджет Кодексі. 24.04.2004  жылы қабылданған.
8. «Республикалық және жергілікті  бюджетттің орындалуын бақылау туралы»  Қазақстан Республикасының  Заңы

Арнайы  әдебиеттер

9. Барышников  Н.П. Организация и методика  проведения общего аудита./ М.-Информационный издательский дом “Филин”.-1996.

10. Брызгалин  А.В. «Налоги и финансовое право» - Москва 1997.

11. Вознесенский  Э.А. Финансовый контроль./М.-Финансы.-1973.

12. Дробозина  Л. А. Общая теория финансов: Учебник. – М.: Банки и биржи,  ЮНИТИ, 1995.

13. Ковалева  А.М. Финансы. Учебное пособие.  – М.: Финансы и статистика, 1996.

14. Мельников  В.И., Ильясов К.К. Финансы. - Алматы: Каржы-Каражат, 1997.

15. Опарин  О. Финансовые составные перехода  к рыночной экономике./Экономика  Украины.-1992.-№8.

16. Русакова И.Г. «Налоги и налогообложение»: финансы «Юнити» 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 7-бөлім. МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫЛЫҚ БАҚЫЛАУ 

27-тарау.  Мемлекеттік қаржылық бақылау  туралы жалпы ережелер 

       135-бап. Мемлекеттік қаржылық бақылау 

      1. Мемлекеттік қаржылық бақылау  бұзушылықтарды анықтау, жою және болғызбау мақсатында бақылау объектілерінің Қазақстан Республикасының бюджет және өзге де заңнамасын сақтауын тексеру және талдау жолымен жүзеге асырылады.

       2. Мемлекеттік қаржылық бақылау:

       1) оны жүзеге асыратын органға байланысты ішкі және сыртқы мемлекеттік қаржылық бақылау;

       2) бюджеттің тиісті деңгейіне  байланысты республикалық және  жергілікті мемлекеттік басқару  деңгейінде жүргізілетін болып  бөлінеді. 

       136-бап. Мемлекеттік қаржылық бақылау  органдарының жүйесі 

      1. Мемлекеттік қаржылық бақылау  органдарының жүйесін:

       1) Республикалық бюджеттің атқарылуын  бақылау жөніндегі есеп комитеті;

       2) мәслихаттардың тексеру комиссиялары;

       3) Қазақстан Республикасының Үкіметі  уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган;

       4) орталық мемлекеттік органдардың  ішкі бақылау қызметтері;

       5) облыстық бюджеттен, республикалық  маңызы бар қаланың, астананың  бюджеттерінен қаржыландырылатын  атқарушы органдардың ішкі бақылау  қызметтері құрайды.

       2. Республикалық бюджеттің атқарылуын  бақылау жөніндегі есеп комитеті  Қазақстан Республикасының Президентіне  тікелей бағынатын және есеп  беретін республикалық бюджеттің  атқарылуын сыртқы бақылауды  жүзеге асыратын мемлекеттік  қаржылық бақылаудың жоғары органы болып табылады.

       3. Мәслихаттардың тексеру комиссиялары  жергілікті деңгейдегі сыртқы  мемлекеттік қаржылық бақылауды  жүзеге асырады.

       4. Республикалық деңгейдегі ішкі  мемлекеттік қаржылық бақылауды  Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган және орталық мемлекеттік органдардың ішкі бақылау қызметтері Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырады.

       5. Жергілікті деңгейдегі ішкі  мемлекеттік қаржылық бақылауды  Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі орган және облыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдардың ішкі бақылау қызметтері Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырады.

       6. Қазақстан Республикасының Үкіметі  уәкілеттік берген ішкі бақылау  жөніндегі орган ішкі мемлекеттік  қаржылық бақылауды тиісті қаржы  жылына бекітілген жоспар бойынша  жүргізеді.

       Жоспардан тыс бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, осыған уәкілеттік берілген мемлекеттік органдардың тапсырмалары, депутаттық сауалдар бойынша жүргізіледі. 

       137-бап. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың  принциптері мен стандарттары 

      1. Мемлекеттік қаржылық бақылау принциптері:

       1) тәуелсіздік принципі - мемлекеттік  қаржылық бақылау органдарының  және олардың қызметкерлерінің  қызметті жүзеге асыруы кезінде  тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін  араласушылыққа жол бермеу;

       2) объективтілік принципі - бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына, мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарына қатаң сәйкестікпен жүргізу, мүдделер қақтығысын болдырмау;

       3) анықтық принципі - бақылау нәтижелерін  бухгалтерлік, банктік құжаттармен және бақылау объектісінің өзге де құжаттарымен растау;

       4) ашықтық принципі - бақылау нәтижелерін  баяндаудың айқындығы, мемлекеттік  қаржылық бақылау органдарының  Қазақстан Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасының Үкіметіне,  мәслихаттарға, мемлекеттік органдардың басшыларына, жұртшылыққа есеп берушілігі;

       5) құзыреттілік принципі - мемлекеттік  қаржылық бақылау органдары қызметкерлерінің  бақылауды жүзеге асыруы үшін  қажетті кәсіби білімдер мен  дағдылардың жиынтығы;

       6) жариялылық принципі - құпиялылық режимін, қызметтік, коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтамасыз етуді ескере отырып, мемлекеттік қаржылық бақылау нәтижелерін міндетті түрде жариялау болып табылады.

       2. Мемлекеттік қаржылық бақылауға қойылатын бірыңғай талаптар мемлекеттік қаржылық бақылау жүргізу стандарттарымен айқындалады.

       3. Мемлекеттік қаржылық бақылау  стандарттарын Республикалық бюджеттің  атқарылуын бақылау жөніндегі  есеп комитеті Қазақстан Республикасының  Үкіметі уәкілеттік берген ішкі бақылау жөніндегі органмен бірлесіп әзірлейді және Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.

       4. Мемлекеттік қаржылық бақылау  стандарттарын мемлекеттік қаржылық  бақылау органдары орындауға  міндетті. 

       138-бап. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың үлгілері 

      Мемлекеттік қаржылық бақылау  мынадай үлгілерге бөлінеді:

       1) сәйкестікке бақылау жасау - бақылау объектісі қызметінің  Қазақстан Республикасының бюджет  және өзге де заңнамасының  талаптарына сәйкестігін бағалау;

       2) қаржылық есептілікті бақылау - бақылау объектісінің қаржылық есептілікті жасауының және табыс етуінің анықтығын, негізділігін және уақтылығын бағалау;

       3) тиімділікті бақылау - сәйкестікке  және қаржылық есептілікті бақылау  негізінде жүргізілетін бағалау, мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларында көзделген тікелей және түпкі нәтижелерге қол жеткізілуін, мемлекеттік және бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын, көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді, байланысты  гранттарды, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекет кепілгерліктері мен активтерін пайдалануды бағалау, сондай-ақ мемлекеттік орган және квазимемлекеттік сектор субъектілері қызметінің экономиканың, әлеуметтік саланың немесе жеке алғанда мемлекеттік басқару саласының (аясының) дамуына тигізетін әсерін кешенді және объективті талдау.