Кәсіпорындағы бюджеттеу тиімділігі

 

ВІ = 1- (Вфакт_і - Вжосп_і)/ Вжосп_і

 

ВІ = 1- (353530500 – 370160100) / 370160100 = 1- (-16629600) / 370160100= 1- (- 0,04) = 1,04.

 

Бюджетті басқару сапасының  индексі (ВІ) пайда бойынша 1,04 – ке тең. Ал өткізу шығыны бойынша былай есептеледі.

 

ВІ = 1 – (722118 – 923311) / 923311 = 1- (-201193) / 923311 = 1- (- 0,2) = 1,2

 

Бюджетті басқару сапасының  индексі өткізу шығыны бойынша  1,2 – ге тең.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. КӘСІПОРЫНДАҒЫ БЮДЖЕТТЕУ  ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Бюджеттеу тиімділігін  материалды ынталандыру

 

Кәсіпорындағы бюджеттеу  тиімділігін арттыру жолдарын арттыру  кезінде бірнеше шаралар қолданылады.Олар: бюджеттеу тиімділігін материалды ынталандыру және бюджет тиімділігін  арттыру әдісі ретінде ақпараттық технологияларды енгізу.

Кәсіпорындағы жеке жұмысшыларды, менеджерлерді және бөлімшелерді материалды ынталандырудың қолданыстағы тиімді жүйесі бюджеттеу жүйесінің бір бөлігі болып табылады.Кәсіпорындағы бюджеттеудің жүйесі келесідей үш негізгі функцияны атқарады:

1. жоспарлы – аналитикалық;

2. бақылау;

3. мотивациялық.

Мотивациялық функциясы  ішкі нормативті актілерге сәйкес бекітілген,

кәсіпорын қолданысындағы материалды ынталандыру жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Кәсіпорында материалды ынталандырудың тиімді жүйесін құру үшін нақты негізге алынатын келесідей қағидалар жүзеге асырылуы керек:

Бірінші қағида. Кәсіпорында сыйақы қорының құрылу көзі болып бюджеттік кезеңдегі таза пайданың бөлігі табылады.

Жұмыскерлердің сыйақы қоры және еңбекақысы кәсіпорында жиынтық  бюджетті құру негізінде жоспарлау  әдістемесіне сәйкес және өзінің құрылу көзі бойынша ерекшеленеді.Осы жерден, сыақы қорымен жоспарлы еңбекақы арасында айырмашылық пайда болады.Еңбекақы - бұл ағымдағы шығындардың бөлігі(өзіндік құнның), ал сыйақы – бұл кәсіпорындағы таза пайданың бөлігі.Еңбекақыны жоспарлаудың жалпы қағидасы кәсіпорынның басқа да ресурстары сияқты болып келеді.Еңбек нарығында амандыққа сәкес жұмысшылар категориясының еңбекақы мөлшерлемесі бар.

Екінші қағида. Кәсіпорында сыйақы қорының қалыптасуын және таралуын бюджеттік кезеңнің қорытындысы бойынша есептік және аналитикалық қамтамасыз ету есеп, бақылау және жауапкершілік орталығының қызметін талдау болып табылады.

Кәсіпорында материалды ынталандыру  жүйесі жеке бөлімшелердің қызметінің тиімділігін және одан басқа түскен пайданың бөлігін таратуды салыстыруға негізделеді.Ол үшін сыйақы таратуды жүзеге асыру негізіндегі қор құрайтын жүйе болу керек.

Үшінші қағида. Сыйақы беру коэффициентін есептеу негізі бюджеттік параметрлерді бөлімшелерге тағайындауды орталықтандыру бойынша жоспардан жағымды бас тарту болып табылады. Осының негізінде бөлімшенің басшылығы және персонал жалақыға жұмыс істейді деп түсіндіріледі.

Төртінші қағида. Сыйақы берудің шарты және көрсеткіштердің  таңдауы кәсіпорындағы жоғарғы органдармен бөлімшелер арасында уәкілеттілікті таратумен ескертіледі.Өндірістік бөлімше немесе цех жалпы шығарылымның өзіндік құнын төмендету үшін, ал сатылым бөлімі сатудан түскен түсім үшін сыйақымен қамтамыз етілу керек.

Бесінші қағида. Жұмыскер тек өзіне байланысты көрсеткіштер үшін ынталануы керек. Жұмыскерге байланысты емес шаруашылық қызмет факторлары сыйақы есептеу базасына кірмеуі керек.

Бюджеттеу – кәсіпорын тиімділігін көтеруге бағытталған басшылықтың негізгі құралы болып табылады.

Басшы үшін бизнестің мақсатын еңбек мотивациясымен байланыстыра білу өте маңызды.Осы жағдайда материалды ынталандыру жүйесі кәсіпорын басшысына  қызметкердің жетістігін көруге көмектесетін механизмі болады.Ынталандыру механизмдері бюджеттік басқару шеңберінде атқарған жұмыстың нәтижесіне байланысты болатын көрсеткіштердің жетістігі үшін қызметкерлерді ынталандырады.(6-кесте)

Ынталандыру басқарушылық категория  ретінде – бұл мақсатқа жету үшін жұмыс істеу қабілеті пайда болатын факторлардың адамға әсер етуі.

Бюджеттеу үрдісін қарастыра  отырып, еңбек өнімділігін көтеруші факторы болып кәсіпорындағы жұмыскерлермен жасалған жұмыстың жоспар және факт бойынша нәтижесі туралы ақпарат табылатыны айта кету керек.

6 – кесте. Бюджеттеуде және жоспарлауда қатысушыларды материалды ынталандыру жүйесі.

Лауазымы	Қызметтің негізгі  көрсеткіштері		Бақылаудың қайнар көзі
Коммерциялық бөлімшенің басшысы	Бөлімшенің өткізу көлемі	Кіріс (өткізілген өнімнен түскен табыс - шығындар)	«Кіріс және шығыс бюджеті» туралы есеп
Размер и периодичность начисления переменной части, % от оклада	Ежемесячно 50% от оклада при 100%-ном выполнении плана	Ежеквартально 150% от оклада при 100%-ном выполнении поставленных задач	Отчет по фонду оплаты труда группы компаний
Руководитель направления	Объем реализации по продукту в натуральных показателях	Доход продуктового направления	Отчет «годовой план – факт реализации товара в натуральных показателях»
Размер и периодичность начисления переменной части, % от оклада	Ежемесячно 50% от оклада при 100%-ном выполнении плана	Ежеквартально 150% от оклада при 100%-ном выполнении поставленных задач	Отчет по фонду оплаты труда группы компаний

 

Өндірістің тиімділігін  жоғарылату

Проблемы, с которыми сталкиваются производственные предприятия:

• Велика доля заказов, сдаваемых с превышением сроков
• Многих клиентов не устраивает то, что срок выполнения заказов велик
• Велико незавершенное производство
• Низкая оборачиваемость товара на складе при периодическом дефиците товара (при производстве на склад)
• Высокие запасы сырья, материалов и комплектующих при частой нехватке отдельных позиций
• Много дополните<span class="Normal__Char" style=" font-family: 'Times New Ro