"Диана" туристік фирмасы

Турфирма  сызықтық басқару принциптеріне  негізделген. Басқарудың бұл типі байланыс біртектілігі мен өзін-өзі басқару  мүмкіндігінің болуымен сипатталады. Сондықтан басқарудың бұл типі туристік бизнесте кең қолданады. Жұмысты  топтастырудың бұл типі әдетте орындалатын  жұмыстың біртиптілігі кезінде қолданады.

Қазіргі кезде туроператорлық іс-әрекетті жүзеге асыру құқығына лицензия алу  үшін қызметкерлер штатында арнайы туристік білімі немесе туризм саласында жұмыс  істеу тәжірибесі бар адамның  болуы міндетті шарт болып табылады. «Диана» фирмасында сондай адам туристік бизнесте үлкен тәжірибесі бар туризм менеджерлері болып табылады.

Басқа фирмаларда сияқты «Диана» турфирмасының да әр қызметкерге бөлістірілген міндеттері бар нақты ұйымдастырылған ішкі құрылымы бар. Осыдан кез-келген кәсіпорын, фирма, ұйыммен танысу басталады. Төменде фирма қызметкерлерінің кейбір атқаратын міндеттері көрсетілген ( Кесте-1).

Кесте-1

1	Құрылтайшы, бас директор:	-  жұмысқа қажетті барлық  заттармен қызметкерлерді қамтамассыз  ету; -  өнімді жұмыс үшін жағдай жасау.
2	Менеджер қызметі:	- билеттерді сату және жылжыту  (авиабилеттер); - әуежайлармен  байланысу. - отельдерді  броньдаумен айналысу; - шетел  серіктестермен орналасу бойынша  келіссөздер жүргізу. - клиенттермен  жұмыс; - халықаралық  туризм бойынша құжаттарды рәсімдеу.
3	Бухгалтер:	- салық органына есеп беру  қаржылық құжаттарды дайындау; - жарнамаға  кеткен шығыстарды есептеу.

Бухгалтер фирманың есебін жүргізіп, баланс тапсырады, жалақыны есептеп  береді, мемлекеттік есеп органдарының алдында жауа береді. Сонымен қатар  ол фирманың шаруашылық операцияларын  рәсімдейді.

Менеджерлердің  міндеті клиенттерге қызмет көрсетіп, өтініштерді қабылдау, тур жоспарын жасау, орналастыру орындары мен  басқа елдердегі серіктестермен байланыс орнату, турларды броньдау, визалар  мен сақтандыру полистерін рәсімдеу. Негізінен менеджер кәсіби білікті  маман боуы тиіс. Себебі тұтынушылардың турды сатып алуға келісім  беруі тікелей туристік менеджердің  шеберлігіне байланысты.

«Диана» Қазақстан бойынша ірі туристік кәсіпорын болып табылады. Ұйымның барлық ұйымдастырушылық жұмысы республикада болып жатқан процестерді, туризмді дамыту саласы бойынша үкіметтің қабылдайтын директивті құжаттарды есепке алып, қойылған міндеттерді орындауға бағытталған. Сондай-ақ,  ҚР Кәсіподақтар Федерациясы белгілеген бағыттар бойынша жұмыс істейді.

Сызба-нұсқа-1. «Диана»  турістік фирмасының басқару жүйесінің ұйымдық құрылымы

Маркетингтік  бөлімде директордың функционалды жауапкершілігі бақылау функцияларымен шектелмейді. Фирма жетекшісі дәрежесіне ие бола отырып, ол басқа фирмалардың, компаниялардың  жетекшілерімен келіссөздер  жүргізе алады. (Сызба-нұсқа-1).

        «Диана» ЖШС туристік компаниясының директоры жекеше түрде қаланың  төлқұжат беру бөлімшелерімен, тасымалдаушы фирмалардың жетекшілерімен, компанияның мықты, танымал клиенттерімен тікелей байланыс орната алады. Әрине, ЖШС «Adore travel» туристік компаниясының жетекші директоры бола тұрып шет елдік серіктестермен жиі байланыста бола алады.

3. «Диана»  туристік фирмасының  маркетингтік саясаты

Туристік фирмалардың қызметкерлеріне  сатуға ұсынылатын өнімді тек білу ғана жеткіліксіз. Оны дұрыс ұсына  алу және, ақырында, тұтынушыға сата білу керек. Ірі фирмаларда осы сұрақтармен  айналысатын маркетолог-мамандар болады.

Туризмдегі маркетинг – туристік нарық талаптарына және турөнімнің сатылу көлемін ұлғайту мақсатында сұранысқа белсенді түрде ықпал  етуге бағытталған өндірісті, туристік өнімді сату мен тұтынуды ұйымдастыруды  басқарудың кешенді түрі. Маркетинг  болжау іс-әрекеті болуы керек. Ол фирманың клиенті болып табылмайтын  адамға осы фирмамен көрсетілетін қызмет көрсетулерге бас бұруының себебін  бағалау мүмкіндігін береді.

Кез-келген туристік фирманың нақты  белгіленген маркетингтік стратегиясы  болуы керек. Маркетинг мәселелерді  жан-жақты, нақты шешумен қатар, тұтынушылардың талаптарын оқып, ұсынылатын қызметтерді  оларға сәйкестендіруді де қамтиды. Сонымен қатар ол сату көлемін  ұлғайту және нарықта іс-әрекеттің  пайдасын жоғарылату мақсатында сұранысты  қалыптастыру мен сатуды ынталандыру  бойынша мәселелерді белсенді жүзеге асыруды қамтиды. Соңғысына маркетингтік коммуникациялар кешені жұмыс істейді.

Коммуникациялар кешенінің құрамына негізгі 4 элемент кіреді:

- жеке сату;

- сатуды ынталандыру;

- насихаттау;

- жарнама.      

Жеке сату туристік өнімді таныстыру  және сатуды ұйымдастыру мақсатында фирма өкілінің бір немесе бірнеше  әлеуетті тұтынушымен жеке байланысын қамтиды. Байланыс құралдары – телефонмен хабарласу, поштамен жіберу, жеке әңгімелесу. Жеке әңгімелесу қалауды қалыптастыру мен клиенттерді көндіруде үлкен  рөл атқарады.      

Сатуды ынталандыру әр түрлі  шараларға мақсатты аудиторияның жауапты реакциясын күшейтуге бағытталған ояту шаралар мен тәсілдер жүйесі болып табылады. Көбінесе түсіп қалған сұранысты жоғарылату, ұсынылатын өнім туралы клиенттердің білімін кеңейту, оған керек имиджді жасау үшін қолданылады. Жаңа туристік өнімді енгізу кезінде аса маңызды рөл атқарады.

Насихаттау көбіне бұқарамен байланыс бойынша жұмыс (public relation), немесе PR ретінде  түсініледі. Ол қалыптасып келе жатқан бұқаралық пікірді оқу және туристік кәсіпорын мен оның іс-әрекетіне  мақсатты аудитория жағынан жағымды  қарым-қатынасты қалыптастыруға бағытталған.

Туризм индустриясындағы жарнама  туристік кәсіпорынның маркетингінде  ерекше орын алады. Жиі оны жеке бағыт  болып бөліп тастайды. Бірақ та ол максималды эффективтілігіне тек  маркетинг кешенінде ғана жетеді.

Маркетингтік іс-әрекет көп қаржылық құралдарды талап етеді, сондықтан  «Диана» ЖШС фирмасының басшылығы «шығындар-нәтижелер» критериясы бойынша маркетинг бақылауын уақытында жүргізіп тұрады. Маркетингтік іс-әрекеттің әр бағыты өте маңызды, бірақ та оларды біріктіргенде, олар табысты турфирма іс-әрекеті үшін керек жағдайлармен қамтамассыз етеді.

Маркетингтік зерттеулердің керекті  кезеңі нарықта іс-әрекеттенетін  бәсекелестерді оқу болып табылады. Олар туралы мақсатты түрде келесі ақпаратты жинау керек:

• нарықтың үлкен үлесіне ие негізгі бәсекелестер (үш-төрт турфирма);
• осы нарықта өзінің іс-әрекетін жоғары темппен дамытатын бәсекелестер (екі-үш турфирма);
• тұтынушылар қалайтын бәсекелестер өнімінің сипаты;
• бәсекелестің танымалдылығы;
• тәжірибелі кадрлардың болуы;
• жарнаманың және бұқарамен байланыс жүйесінің пәрменділігі, ақпаратпен қамтамассыздану;
• жақсы баға саясаты, жеңілдіктер;
• тұрақты тұтынушылардың болуы;
• сатуларды ынталандыратын ұйымдастырылатын шаралар;
• қолданылатын сату каналдары;
• кірістер мен шығыстар туралы ресми мәліметтер;
• жаңа турөнімдер туралы алдын-ала мәліметтер.

Туристік өнімнің бәсекелестік қабілетіне әсер ететін факторларды  талдау, бәсекелестердің күшті және әлсіз жақтарын, олардың өзіндік  ерекшеліктерін анықтауда.

Фирма дұрыс жарнамалық саясатты жүргізеді, үнемі ең көп нәтиже беретін жарнамалық кеңістіктерді газет, журналдарда  іздейді, сыртқы жарнаманы, радио және теледидарды қолданады. Имидж жарнамасына  көп назар аударылады: әдемі және тұжырымды фирмалық стиль, логотиптер жасалынады. Ойластырылған жарнамалық саясат, оған жұмсалатын жеткілікті қаражат  жағымды нәтижеге әкеледі – сатулар  көлемі үнемі ұлғаяды.

«Диана» ЖШС турагенттігі  туристік нарықтағы барлық өзгерісті үзбей қадағалап отырады, бәсекелес фирмалардың қызмет көрсетуде ұсынатын сервистарын зерттейді,  жастарға, отбасылық, іскерлік, танымдық, емдік мақсатта саяхаттайтын жаңа туристік маршруттарды жасайды; жергілікті тұрғындардан, ғаламтор желілері арқылы әр түрлі сауалнамалар жүргізеді.Бұл жаңа тур өнімдерді шығаруда зор мәнге ие.  
 Жоғарыда айтылған сауалнамаларға қарапайым студенттер де қатыса алады, себебі бұл жұмысты жүргізу үшін нақты біліктілік қажет емес. Бұл сауалнамаларды жүргізудегі басты мақсат тұтынушылардың шексіз қажеттіліктерін жоғары деңгейде қанағаттандыру болып табылады.

«Диана» ЖШС авиатурагенттігінің басқа фирмаларға қарағанда ең ұтымды жағы біліктілігі жоғары, өз ісінің шебері болып келетін менеджерлердің болуы, олар қандай жағдай болмасын келген тұтынушылар тілек қалауларын толығымен қанағаттандыра алады. Мұндай жұмыс әрекеттеріне басшылық жағынан еш шектеу қойылмаған, себебі мұндай ұжымға берілетін еркіндік көп фирмаларада орын ала бермейді.

Маркетингтік  зерттеу жүргізу барысында біздің елдің туристік арығын қарастырмау  мүмкін емес еді. Қазақстан Туристік Ассоциациясының мәліметі бойынша 2011 жылдан 2012 жыл аралығындағы Астана қаласы бойынша кіру туризмі 60%-ға өсті, нақты айтқанда 52963 адамнан 84789 дейін, ал шығу туризмі 26,7% құраған, яғни 25923 адамнан 31131дейін өскен. Ішкі туризм 26% құрап, 256204-дан 322879 адамға жоғарылаған. Туристік фирмалардың саны47,3 % өскен, және 74 –2011 жылғы көрсеткіш болса, бір жыл ішінде  121 фирма бой көтерген.

Туристік  нарық құрылымын саралай келе туристік фирмалардың басым бөлігі шығу туризміне бағытталған турагенттіктер екенін аңғара аламыз. Нақты себеп, шығу туризмін тиімді қаржы көзі болып  табылады және турөнімді өткізу барысында  материалдық шығындарды көп қажет  етпейді.

Жылдық  есеп барысында қаланың  қаржылық қорына туризм саласынан түскен түсім  көлемі 2011 жылы 12,2 млрд құраса, 2012 жылы 17,8 млрд. тенгеге көтерілген. Бұл көрсеткіш ішіне қонақ үй кешенінен түскен, туристік жолдамалардан, визалық және экскурсиялық қызметтерден, сондай-ақ,орынды алдын ала жалдаудан түскен түсімдер.

Тәжірибе  кезінде қала тұрғындарының басты  бөлігі  Түркияға (64,4%), Біріккен Арап Әмірлігіне (10,6%), Қытай (6,7%), германияға (5,6%), Чехия (3,4%), Таиланд (2,9%) және  Испанияға (2,0%) туристік сапарлар жүргізеді.

2011-2012 жыл  аралығында 162 авиарейстері, 32 000 жуық  демалушылар тасымалы жүзеге  асқан.

Нарықтар:

Ұзақ мерзімге қойылған мақсат: 2015 жылы нарықтағы үлесін 30% жеткізу

Ортамерзімге  қойылған мақсат: Тұтынушыларды көптеп тарту

Қысқа мерзімге негізделген мақсаттар: Жарнама  жұмыстарын дамыту.

Тұрақты тұтынушыларға  белгілі бір жеңілдіктер ұсыну.

Ішкі  ортанысын зерттеу және бағалау. (кесте-2)

«Диана» турагенттігінің ішкі ортасына анализ жасайтын болсақ: Кесте 2 . «Диана»  турагенттігінің ішкі ортасына сараптама

Факторлар тобы	Факторлар	Қойылған мақсатқа жетуге ықпал  ететін факторлар	Қойылған мақсатқа кедергі келтіретін факторлар
1. Экономикалық   фактор	1.Салық төлеу нормалары. 2.Кеден ісі . 3.Валюта бағамы. 4.Инфляция ықпалы. 5.Жұмыссыздар саны		- - - - -
2.Нарықтық факторлар	1.Бәскелестік деңгейі. 2.Жергілікті  тұрғындардың қаржы жағдайы	+ + +	- - -
3.Технологиялық фактор	1.Байланыс құралдарын жетілдіру. 2.Өнімді  жеткізу құралдарын жетілдіру.	+ +
4. Әлеуметтік факторлар	1. Қызметкерлердің жұмысына деген ынтасы 2.Жұмысшы күштің біліктілігі, білім деңгейі.	+ + +	- -

Кестеде көрсетілген факторлардың тургаенттікке  тигізер әсерін талдайтын болсақ:

Экономикалық  фактор.

Салықтар (-)

Фирманың  ішкі ортасына әсер ететін негізгі  факторлардың бірі салық нормалары  болып табылады. Қазіргі таңда  елімізде салық жүйесі толығымен  ретке келтірілмеген.  Сондықтан, турагенттіктің мемлекетте төлеуге  міндетті көптеген салық түрлері  бар. Осыған орай кез келген кәсіпорынның экономикалық нарықта өз ісін сақтап қалуы үшін мемлекет салық нормаларын бір жүйеге келтіруде, салық пайыздарын төмендетіп, тіпті кей салық түрлерінен шеттетуде.

Валюта бағамы (-)