Қылмыстық процесті сот сараптамасының түсінігі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Сарапшыға эсер етуді болдырмас  үшін процестің өзге каты- сушылары тек сарапшылык зерттеу жүргізу  кезінде катысып, оның нәтижелерін  талқылау мен түжырымдарын бекіту кезінде  болмауы керек. Жоғарыда аталған адамдардың сараптама жүргізу кезіндегі катысуларының басты мақсаты олардын са-раптама такырыбына қатысты түсініктеме берулері болып та- былады. Мүндай түсініктемелер кобінде сот экономикалык, сот инженерлік-техникалық сараптамалар жүргізу кезінде үлкен маңызы болады. Осыларды жүргізу кезінде сезіктінін, айыпта-лушынын, жәбірленушінің катысуы сарапшыға сарапшылык зертгеу объектілерінін пайда болу кезінде болған ситуацияны толык түсінуге, сарапшыға емес, сараптама такырыбына каты- сы бар материалдардын болуы туралы білуге мүмкіндік алады.

Сезіктінің, айыпталушынын, жәбірленушінін сарапшыға сараптама  такырыбына катысты сұрактар коюға  күкылары бар. Бұлар:

а) сарапшыға ұсынылған  объектілер мен іс материадда- рының  толыктығы;

б) жүргізілетін зерттеудін ғылыми- әдістемелік негіздері, сарапшынын пайдаланатын әдістері, әдістемелері, техникалык кұралдары; олардын тиімділігі, сенімділігі, нәтижелілігі;

в) осы сараптама туралы аныктама- лык әдебиеттер;

г) зерттелетін объектілердің  сакталуы жөніндегі сүрақтар болуы  мүмкін. Сұрактар сарапшыға тек кылмыстык процесті жүргізуші органнын қатысуымен беріледі және ол хат- тамага жазылады.

Сараптама жүргізу кезіндегі  процеске катысушылар зерттеу барысына араласуга күкысы жок. Егер олардын  катысуы зерт-теу жүргізуге кедергі  келтірсе, онда сарапшы осы рұксатты кайтару туралы өтініш беруге күкылы.

6) тергеушіге келіп түскеннен кейін сарапшынын қорытын- дысымен немесе корытынды берудің мүмкін еместігі туралы хабарламамен танысуга, озінің ескертулерін беруге, сарапшыдан жауап алу, косымша немесе кайталама сараптама тагайын-дау, сондай-ак жана сараптамалар жургізу туралы өтініш беру-ге қүкыльі»

Егер сараптама адамды сезікті немесе айыпталушы ретінде  тартуга дейін жүргізілген болса, онда процесті жүргізуші орган оган сараптама тагайындау туралы каулыны, сарапшынын коры- тындысын жэне осы  баптын бірінші белімінде санамаланган онын кұкыктары мен міндеттерін  түсіндіруге міндетті.

Жәбірленушілер мен куәларга сараптама тек олардын жаз- баша келісімімен жүргізіледі. Егер осы  адамдар кэмелетке тол- маган  немесе іс-әрекетке кабілетсіз деп  сотпен танылган болса, сараптама жүргізуге  жазбаша келісімді олардын занды  өкілдері береді. Осы аталган ереже  ҚІЖК-нін 241-бабында козделген сараптаманы  міндетті жүргізу жагдайына колданылмайды.

Жогарыда аталган процеске катысулардың берген өтініштері канагаттандырылган жагдайда, сараптама тагайындаган орган  тиісінше сараптаманы тагайындау туралы ез қаулысын өзгертеді немесе толыктырады. Өтініштерді канагатгандырудан  бас тарт- қан кезде ол дәлелді каулы шыгарып, оны отініш жасаган адам- нан колхат ала отырып жария етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. Бычкова С.Ф. Судебная экспертиза: научные, организационно¬правовые и методические основы //Теория и практика судебной экс¬пертизы. Алматы, 2002. Т.

2. Значение экспертизы в расследовании преступлений /Под ред. J1.B. Винницкого. Караганда, 1991.

3. Бычкова Е.С. Проблемы развития института специальных зна¬ний в гражданском судопроизводстве. Дисс.... канд. юрид. наук. Ал¬маты, 2004.

4. Белкин Р.С. Криминалистика. Проблемы, тенденции, перспек¬тивы. От теории — к практике. М., 1988.

5. Эксперт. Руководство для экспертов органов внутренних дел и юстиции /Под ред. Аверьяновой Т.В. и Статкуса В.Ф. М., 2003.

6. Лилуашвили ТА. Экспертиза в советском гражданском процес¬се, Тбилиси, 1967.

7. Российская Е.Р. Комментарий к Федеральному закону «О госу¬дарственной судебно-экспертной деятельности в Российской Феде¬рации». М., 2002.