Понятие маркетинга

      2. Сұранысты қалыптастыру және ынталандыру. Тауарды жасай отырып, белсенді түрде тұтынушылық сұранысты қалыптастыру, нарыққа және қажеттілікке әсер ету қажет.  Нарықта жаңа тауарлардың сәтті өтуі маңызды  проблема болып табылады. Мұны әлуетті  сатып алушыларды ақпараттандырып, оларға маркетинг әдістері мен құралдары арқылы ықпал ету негізінде шешу керек.Түпкілікті нәтижеге жетуге ұмтылу. Бұл қолайлы қызмет еткен жағдайда  пайда алуға  жетелейтін  фирма  мақсаттары арқылы  бейнелейді. Осы қағида маркетинг үдерісін тиімді басқару арқылы жүзеге асырылады. Маркетинг бөлімнің жұмысы ағымдық талдауға және фирманың келешектегі әрекеттерін болжамды бағалауға негізделген, оның даму саясатын және стратегиясын жасаушысы болып табылады. Маркетинг қызметкерлерінің тиімді қабылданған стратегиялық және тактикалық шешімдеріне алынатын табыс мөлшері тікелей тәуелді.

      Көптеген  ғалымдар маркетинг қызметтерін талдаушы, өндірістік, өткізушілік және басқарушылық блоктарына жіктейді. Талдаушы қызметке нарықты және тауарды зерттеу, стратегиялық, және оперативтік жоспарлау жатады, ал өндірістікке - тауарды өндіруді ұйымдастыру және олардың сапасын жоғарылату; өткізушілікке - өнімді жылжыту және сату қызметі жатады.

      Маркетингке де жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру мен бақылау сияқты басқарудың функциялары тән. Олар маркетингтің мынадай өзіндік ерекшелік функцияларымен толықтырылып, нақтыланып отырады:

• нарықты маркетингтік тұрғыдан зерттеу;
• маркетинггі жоспарлау;
• кәсіпорынның маркетингтік қызметін ұйымдастыру;
• тауарлық саясаттың жүзеге асуы;
• баға саясатының қалыптасуы;
• кәсіпорынның сату саясаты;
• өнімнің жылжуы мен коммуникациясын ұйымдастыру;
• кәсіпорынның маркетинітік қызметін бақылау.

Нарықтық  тұрғыдан маркетингтік зерттеу компаниялардың маңызды бағыттарында жүргізіледі. Оның негізінде стратегнялық және оперативтік жоспарлар құрылады. Бұл жоспарларда маркетингтің мақсаттары мен фирма қызметтерінің әлсіз және мықты жақтары, тауар, баға, сату, коммуникациялық саясаттары және маркетингтің бюджеті анықталады.

      Кәсіпорынның маркетингтік қызметін ұйымдастыру өнімді әзірлеп жасауға арналған маркетингтік зерттеулермен, өнімнің бәсекеге қабі-леттілігін қамтамасыз ететіндей өндірісті ұйымдастырумен, осы заманғы жарнама және сервис құралдарын пайдалану арқылы тауар өткізудің оңтайлы жүйесін қалыптастырумен байланысты мәселелердің тұтас бір кешенін қамтиды. Маркетингтік әрекет тек арнайы құрылған маркетинг қызметімен ғана іске асырылмайды, бұл жүмысқа кәсіпорын, фирма және компанияның көптеген бөлімшелері қатысады. Тауар саясаты тауардың ассортименттік тұжырымдамасын, олардың сапасын және бәсекеге қабілеттілігін жоғарылатуды, өнімнің өмірлік циклын талдауды, жаңа және ескі өнімдердің байланысын анықтауды, тауар белгілерін иемдену стратегиясын айқындауды, ораманы жасау және сервисті ұйымдастыруды басқаруды қамтиды.

      Баға  кәсіпорынның маркетингтік әрекетінің басты элементі болып табылады, соңдықтан бағаны жасаудың, дұрыс стратегиясын құру нарықта бәсекелік күрестің күшті қаруы болып табылады. Баға саясаты шығындарға, сұранысқа, бәсекелестерге негізделген, нарықтық жағдайларды ескеретін оның түрлі әдістерін қамтиды.

      Өткізу  саясаты тауар өткізу формалары мен арналарының тиімді жүйелерін ұйымдастыруды көздейді, бұған көтерме және бөлшек сауда желісі арқылы өткізу, тасымалдау, логистика, жабдықтау жүйесі және тұтынушыларға өнімді жеткізу жатады.

      Өнімді  жылжыту жарнама, паблик рилейшнз (көпшілікпен  байланыс), жеке сауда және тауарды өткізуді ынталандыру арқылы іске асырылады.

      Маркетинг әрекетін бақылау оны өткізу кезінде жүргізіледі және жүзеге асатын шараларға белгілі түзетулер енгізуге болады, сөйтіп фирманың маркетингтік қызметінің жемісті болуына мүмкіндік береді. 

  МАРКЕТИНГТІҢ НЕГІЗГІ МАҚСАТТАРЫ

      Экономикалық  субъектілердің маркетингтік қызметінің табысты болуы үшін дұрыс таңдалған  қысқа, орта және ұзақ мерзімді маркетинг мақсаттары маңызды орын алады. Бұл мәселенің маңыздылығын баса атай отырып, Сенеканың «Қай аймаққа жүзетінін білмегенге қуалай соққан жел де жоқ» деген сөздерін келтіруге болады.

      Менеджменттің негізін салушылардың бірі Г.Эмерсонның  «Өнімділіктің он екі қағидасы» атты еңбегінде ең басты қағида ретінде нақты қойылған мақсаттар аталады.

      Атақты  американдық ғалым И. Ансоффтың: «Мақсаттар - фирманың жұмысын бағьптап және оның нәтижссіи қадагалап отыруға  мүмкіндік беретін басқару шешімін  қабылдау тәртібі» деген сөзімен  келісуге тура келеді. Көптеген фирмалардың мақсатгары ресурстарды онңтайлы пайдалануға бағытталған экономикалық және қызметкерлердің қажеттіліктеріне жауап беретін әлеуметтік мәселелерден тұрады. маркетингтік мақсаттар фирманың өз мақсатына жетуін қамтамасыз етеді. Бұл мақсаттар сан арқылы көрсетіледі және нақты, уақыты шектеулі, икемді болып келеді, оларды әр түрлі жағдайларға қарай түзетуге болады. Маркетингтің жиі кездесетін типтік мақсаттары.

      Мақсаттар   сатысында,   әрине,   алғашқы   орын   фирманың  табиғи мақсаты болып саналатын  үнемі пайда түсіру жоне оны арттыру болып табылады.   Көптеген   американдық,   батыс  еуропалық,   ресеилік  және қазақстандық   фирмалар   пайданы   өзінің   қызметініц   негізгі   мкқсаты ретінде  қарастырады.  Германия  маркетинг ассоциациясы  мәліметтері бойынша, неміс компанияларының негізгі маркетингтік мақсаты жаңа тауар жасау немесе оны   жетілдіру болып табылады. Әйгілі жапондық фирмалардың   стратегиялық   мақсаты   —   тауар   сапасын   жоғарылату. «Sony»   компаниясының  бұрынғы   президенті   А.Морита  «Жапонияда жасалған» атты кітабында «Біздің компанияның басты мақсаты - сапа» деп жазған.

      Қазіргі жағдайдағы маркетингтің басты мақсаты - адам факторы, бизнес әлемінде табысты  дамып келе жатқан компаниялардың басшылары оны жандандыру мәселесі — фирма мен маркетиагтің мұратына жету үшін керек маңыздылардын, бірі деп санайды.

      И. Айсофф, П. Друкердің ойынша, компанияның, стратегиялық мәселелерін шешуде мақсаттардың бір ғана өлшемдеріне негізделуге  болмайды, ол мақсаттарды жүзеге асыруға теориялық және тәжірибе жүзінде кедергі болады. Олардың айтуынша, пайда алушы ұйымның бір ғана мақсаты болмауы керек, оиың бір бұтағы фирманың пайдасы болатындай мақсаттар «векторын» пайдалану керек. Мақсаттар баламасы ретінде олар компанияның таза ағымдық және нарықтық құнын барынша көбейтуді ұсынды.

      Пайда алу фирманың қысқа мерзімде табысқа  жетуінің өлшемі болып табылады және ол ұзақ мерзімді жобаларды іске асыруда жарамсыз. Жаңа технологиялық шешімдердін пайда болуы, компанияның капиталға қажеттілігінің өсуі, ұйымның өз құндылықтарын қайта бағалауы фирма мақсаттары тұжырымдамаларының кеңеюіне әкелетін ұзақ мерзімді негізгі проблемаларды алға шығарады. Сондықтан ұйымдағы әр түрлі топтардың (менеджерлер, жұмысшылар, акционерлер, жабдықтаушылар) бір-біріне сәйкес келмейтін мақсаттарды топтастыратын «мүдделі топтардың мақсаттары» атты теория пайда болды.  Бұл жағдайда фирма әрбір топтың мүддесін ескеретін, өзара ықпалы бар мақсатын алға қоюы керек: Маркетинг-клиент (клиенттердің қажеттілігін толық қанагаттандыру, нарық үлесінің ұлғаюы), пайданың өсуі, өнім, сапаны басқару жүйесін жасау, буып-түю, ораудың дизайнын жасау. Жаңа тауарлар жасау, баға, икемді бағаларды қолдану бағаны түсіру бағаны көтеру. Өткізу. Дүкендер жүйесін кеңейту өткізудің тиімді жолдарын іздеу. Фирмалық дүкен ашу.

Қорытынды

      Маркетингтің  негізгі сипаттарын, белгілерін, табиғатын  талдай келе, оны: қазіргі бизнес философиясы мен идеологиясы; экономикалық үдеріс; шаруашылық қызметтің саласы; ойлау жүйесі және тұырымдамасы; шаруашылық етуші субъектілерді басқару жүйесі; ғылыми сала деп сипаттауға болады. Маркетингтің осындай белгілері Қазақстан экономикасының әр түрлі салаларында қалыптаса бастады.

      Қазіргі жағдайда ол білім және ғылым саласы ретінде шапшаң, қарқынды дамуда, бұл маркетинг жөніндегі мамандарды, ғылыми қызметкерлерді дайындап шығару, ғылыми-зерттеу жұмыстарды орындау мен ғылымның өзін ұйымдастырушылық әдіетемелік жағынан дайындаудан көрінеді.

      Маркетинг көптеген ғылымдар тоғысында тұр, әсіресе әлеуметтану және психология ғылымдарының қиылысында, өйткені оның мацызды міндеттерінің   бірі   әлеуметгік-психологиялық   тұрғыдан   қарағандағы сатып  алушының мінез-құлқын зерттеу  болып табылады. Сондықтан маркетингті   экономикалық  және   әлеуметтік   ғылымға   да   жатқызуға болады, өйткені оның зерттеулері әлеуметтік бағытта дамыды. Дамыған елдердің   экономикасы   мен    менеджмент   жүйесіндегі   дүниежүзілік өзгерістер 60-шы  жылдар басында мінез-құлық ғылымы   негізінде қалыптаса бастаған тұтынушылардың мінез-құлқы туралы  ғылымның маркетинг құрамында пайда болуына түрткі болған басты фактор. 
 
 
 
 
 
 
 

Әдебиеттер  тізімі:

1. Аманжолова Қ.Б., Алибаева С.А.  Телекоммуникация кәсіпорынының экономикасы. Алматы:АИЭС, 2003ж.
2. Базылов Қ.Б., Алибаева С.А., Аманжолова Қ.Б. Органтзация управления и регулирования в связи общего пользования республики казахстан. Учебное пособие. – Алматы энергетика және байланыс институты. 2005ж.
3. Базылов Қ.Б., Барамысова Ғ.Ә. Байланыс Экономикасы. Оқу құрамы. ө Алматы энергетика және байланыс институты. 1991ж.
4. Голубицкая Е.А., Жигульская Г.М. Экономика связи. – Москва: Радио и связь. 2000г.
5. Голубицкая Е.А.  Экономика связи. Москва: 2006г.
6. Менеджмент в телекоммуникациях. Под редакцией профессора Н.П. Резниковой, профессора Е.В. Деминой.
7. Резникова Н. П. Маркетинг в телекоммуникациях.-М.: Экотренд, 2002.
8. Резникова Н. П. Демина Е. В. И др. Менеджмент в телекоммуникациях:Учебное пособие/МТУСИ.-М., 2005.
9. Мескон М, Альберт М, Хедоури Ф. Основы менеджмента.-М.: Дело, 1998.