Маркетингтік зерттеулердің экономикалық мәні:

5. Нарық қатынастарының  субьектілері  бойынша  мынадай  нарықтар болады.

• Көтерме сауда нарыктары. Бұнда сатып алушылар мен сатушылар  болып кәсіпорындар және ұйымдар әрекет етеді.
• Бөлшек сауда нарықтары. Бұнда сатып алушылар-жеке азаматтар.
•   Ауылшаруашалық өнімдерін мемлекеттік сатып алу нарықтары.

Бунда   сатып   алуш  - мемлекет, сатушылар-ауыл   шаруашылык енімдерін   тіелей   өндірушілер:   совхоздар,   колхоздар,   фермерлер, ағрокешендер т.б.

Көтерме сауданың екі түр: болады. Бірінші түрі-жабдықтаушы (жеткізуші) мен тұтынушылар арасында тікелей байланыс жасау. Бұл түр енбек коопераңиясының тұрақты байланыста болғанда пайдаланылады (тоқыма және тігін комбинаттары, автомобиль және шина жасайтын заводтар). Бұндай байланыстарда келісім шарт нарыкты калыптастырудың басты және белсенді кұралы болады. Көтерме сауданың екшші түрі-коммерциялык орталыктар, биржалар. Бұл түр өніммен амтамасыз етушшерді көптеген ұсак; тұтынушылар пайдаланғанда орын алады. Кетерме сауда тек белгілі экономикалык және әлеуметтік жағдайларда мүмкін болады.

6. Экономикада    заңдылықты    сақтау   жағынан    мынадай нарыктар болады:

• занды, ресми нарыктар;   
• занды емес, көлеңкеленген нарыктар т.б.

Нарыктардын    құрылымын   зерттеу   оларды   негізгі   түрге   бөлуге мумкіндік береді.

Тауарлар мен кызметтер нарығы. Бұл топка жататын нарыктар:          

тұтыну тауарларының нарытары-азык-тулж және азың-тулік емес тауарлар нарығы;

• кызметтер нарығы - трмыстың, келік, коммуналдык кызметтер;
• тұрғын уй және ендірістік емес ғимараттардың нарығы.

Өндіріс факторларының нарығы. Бұған жататындар:

• жылжымайтын муліктер нарығы;
• еңбек құралдарының нарығы;
• шикізат пен материалдардың;
• куат ресурстарының;
• пайдалы казбалардың нарықтар

 

 

Каржылар нарығы:

• капиталдар нарығы, немесе инвестиңиялык нарыктар; несие нарыктары;
• кұнды кағаздар нарыктары - акйиялар, облиғациялар, опңиондар, варанттар жәнс фьючерстж контрактардың т.б.

• вадюта-акша нарыктары.

Интеллектуалдык өнімдер нарығы иннывациялардың , ойлап табулардын, информаңиялык кызметтердің, әдебиет және өнер еңбектершің нарыктары.

Жұмыс куші нарығы. Бұл енбек ресурстары козғалысының экономикалык фомасы. Бұнда нарык әкономикасы заңдарына сәйкес жұмысшы куші миграция жасап отырады.

Аймактык нарыктар: жергілікті, кішкі, ұлттык, сыртқы, халыкаралык нарыктар.

Нарықтарды сегменттеу. Нарықтын негізгі түрлері әртүрлі субнарыктарға косалкы, нарыктык сегменттерге бөлінеді. Нарыкты сегменттеу тауарларға бірдей емес талаптар коятын, осы тауарлардын тутынушыларын жеке-жеке топтарға бөлу болып табылады. Сегменттеу әртүрлі жолдармен, әртүрлі факторларды (көрсетыштерді) колдану аркылы журпзіледі. Осылардың, негізгілері:

1. Географиялық:

• аймактар бойынша: Солтустік, Орталык, Батыс, Шығыс,

        Онтустік;

 -  әкімшь*пк белім бойынша: республика, облыс, аудан, кала;

- түрғындардың тығыздығы бойынша: кала, ауыл, кала мады;

-  климат бойынша: тен,із, континентальдык, орташа, ыстың т.б.

2. Демографиялық:

-  адамдардын, жасына сәйкес топтау;

- жыныстык топтау;

- отбасы мушелерінің санына карай топтау;

- табыстар дзрежесіне карай;

-  кәсіби кұрамына сәйкес: ғылыми кызметткерлер, мемлекеттік

кәсшорындардың жумысшылары, кызметкерлер, зейнеткерлер т.б.

     - білім дәрежесіне, діни кезкарасына сәйкес;

    -  улттык кұрамға сәйкес топтаулар;

3. Психологиялық;

• халыкты әлеументтік курамына сәйкес топтау; 
  табыстардын, дәрежесіне сәйкес;

• өмір салтына сәйкес: жастар, спортпен шұғылданатындар, ақсүйектер;

• жеке басының касиеттеріне сәйкес: ашуланшактар,өз-өзіншілдігі.

 

 

4. Мінезқұлықтың (тауарларды таңдауда):

• тауарда кездейсок сатып алады;
• сатып алуда пайда, бағалылык, көздейді;
• сапалы заттар, темен бағалы заттар алады;
• клиент болудыд тұрақтылығы, ешкімнің қажетті дәрежескі унемі керек, анда-санда керек;