Айчынная вайна 1812 г

                                    Рэферат на тэму:

                Айчынная вайна  1812 г.

             (У напалеоназнаўстве таксама выкарыстоўваецца назва

                                       “Руская кампанія 1812 года.”)

                                    Падрыхтавала студэнтка 1-га курса, групы ДТТ-2

                                                                                                                  Кавальчук Н.Л.

                                                                                                                                 2008 г.

                               Змест:

• 1 Перадгісторыя
• 1.1 Палітычная сітуацыя напярэдадні вайны
• 1.2 Узброеныя сілы супернікаў
• 2 Наступленне Напалеона (чэрвень—верасень 1812 г.)
• 2.1 Ад Нёмана да Смаленска (ліпень—жнівень 1812 г.)
• 2.1.1 Паўночны накірунак
• 2.1.2 Маскоўскі накірунак
• 2.1.3 Паўднёвы накірунак
• 2.2 Ад Смаленска да Барадзіна (жнівень—верасень 1812 г.)
• 2.3 Захоп Масквы (верасень 1812 г.)
• 3 Адступленне Напалеона (кастрычнік—снежань 1812 г.)
• 3.1 Ад Масквы да Малаяраслаўца (кастрычнік 1812 г.)
• 3.2 Ад Малоярославца да Бярэзіны (кастрычнік—лістапад 1812 г.)
• 3.3 Ад Бярэзіны да Нёмана (лістапад—снежань 1812 г.)
• 3.4 Паўночны накірунак (кастрычнік—снежань 1812 г.)
• 3.5 Паўднёвы накірунак (кастрычнік—снежань 1812 г.)
• 4 Вынікі Айчыннай вайны 1812 года

              1. Перадгісторыя

    1.1 Палітычная сітуацыя напярэдадні вайны

    Пасля разгрому рускіх войскаў у бітве пад Фридландом у чэрвені 1807 г. імператар Аляксандр I заключыў з Напалеонам Тыльзіцкі мір, згодна з якім абавязаўся далучыцца да кантынентальнай блакады Англіі. Па дамове з Напалеонам Расія ў 1808 г. адабрала ў Швецыі Фінляндыю і зрабіла шэраг іншых тэрытарыяльных набыццяў; Напалеон жа развязаў рукі для заваявання ўсёй Еўропы за выключэннем Англіі і Іспаніі. У 1810 г. Напалеон ажаніўся на Марыі-Луізе Аўстрыйскай, дачцы аўстрыйскага імператара Франца, умацаваўшы сабе такім чынам тыл і стварыўшы ў Еўропе пункт апоры. Французскія войскі пасля шэрагу анэксій прысунуліся ўшчыльную да межаў Расійскай імперыі.

                   Імператар Аляксандр I

    У 1810 у Расіі загаварылі аб новай вайне з Напалеонам. Французы ўшчамлялі інтарэсы рускіх у Еўропе, пагражалі аднаўленнем незалежнай Польшчы; рускія не выконвалі кантынентальную блакаду і абклалі французскія тавары мытай. Расія патрабавала вывесці французскія войскі з Прусіі, размешчаныя там у парушэнні Тыльзіцкага дагавору; Напалеон патрабаваў ад цара ўзмацніць жорсткасць блакады Англіі. Абедзве боку рыхтаваліся да непазбежнай вайны. Напалеон заключыў у снежні 1811 г. вайсковы саюз паміж Францыяй і Аўстрыяй, паводле якога аўстрыйцы абавязаліся выставіць 30 тысяч салдат супраць Расіі. У лютым 1812 г. Напалеон заключыў таксама саюзны дагавор з Прусіяй, якая павінна выставіць супраць Расіі 20 тысяч салдат, а таксама забяспечыць тылавое забеспячэнне французскага войска.

                                                                                                     Імператар Напалеон у 1812

    Расія таксама дыпламатычна падрыхтоўвала  тылы. У выніку тайных перамоў вясной 1812 г. аўстрыйцы далі зразумець, што іх войска не пайдзе далёка ад аўстрыйска-рускай мяжы і наогул не будзе завіхацца на карысць Напалеона. У красавіку таго ж года з боку Швецыі былы напалеонаўскі маршал Бернадотт (будучы кароль Швецыі Карл XIV), які быў абраны спадчынным прынцам у 1810 г. і фактычна ўзначальваў швецкую арыстакратыю, даў запэўненні ў сваёй дружалюбнай пазіцыі ў адносінах да Расіі і склаў саюзны дагавор. 22 мая 1812 г. рускі пасол Кутузаў (будучы фельдмаршал і пераможца Напалеона) здолеў скласці мір з Турцыяй, скончыўшы пяцігадовую вайну за Малдавіяй. На поўдні Расіі вызвалілася Дунайская армія Чычагава як заслон ад Аўстрыі, вымушанай быць у саюзе з Напалеонам.19 мая 1812 г. Напалеон выехаў у Дрэздэн, дзе правёў агляд васальным манархам Еўропы. З Дрэздэна імператар адправіўся да «Вялікай Арміі» на раку Нёман, якая падзяляла Прусію і Расію. 22 чэрвеня Напалеон напісаў заклік да войскаў, у якім абвінаваціў Расію ў парушэнні Тыльзіцкага дагавора і назваў уварванне другой польскай вайной. Вызваленне Польшчы стала адным з лозунгаў, які дазволіў прыцягнуць у французскае войска шмат палякаў. Нават французскія маршалы не зразумелі сэнсу і мэт уварванні ў Расію, але звыкла падпарадкоўваліся.У 2 гадзіны раніцы 24 чэрвеня 1812 года Напалеон загадаў пачаць пераправу на рускі бераг Нёмана праз 4 наведзеных маста вышэй Коўна.

    1.2 Узброеныя сілы супернікаў

    Напалеон  змог сканцэнтраваць супраць Расіі  каля 450 тысяч салдат, з якіх уласна французы складалі палову. У паходзе прымалі ўдзел таксама італьянцы, палякі, немцы, галандцы, нават мабілізаваныя сілай іспанцы. Аўстрыя і Прусія вылучыла корпусы (30 і 20 тысяч, адпаведна) супраць Расіі згодна з саюзнымі дагаворамі з Напалеонам.Расія мела вялікую армію, але не магла хутка мабілізаваць войскі з-за дрэнных дарог і вялікай тэрыторыі. Удар войска Напалеона прынялі на сябе войскі, размешчаныя на заходняй мяжы: 1-я армія Барклая і 2-я армія Баграціёна, усяго 153 тысячы салдат і 758 арудый. Яшчэ паўднёвей на Валыні размяшчалася 3-я армія Тармасава якая служыла заслонам ад Аўстрыі. У Малдавіі супраць Турцыі стаяла Дунайская армія Чычагава .У Фінляндыі супраць Швецыі стаяў корпус рускага генерала Штэйнгеля. У раёне Рыгі знаходзіўся асобны корпус Эсэна, да 4-х рэзервовых карпусоў размяшчаліся далей ад мяжы.

    2.Наступленне Напалеона (чэрвень—верасень 1812 г.)

    У 6 гадзін раніцы 24 чэрвеня 1812 года авангард французскіх войскаў увайшоў у расійскі Коўна, фарсіраваўшы Нёман. Пераправа 220 тыс. салдат французскай арміі (1-ы, 2-і, 3-і пяхотныя карпусы, гвардыя і кавалерыя) пад Коўна заняла 4 дні.29—30 чэрвеня каля Прэны трохі паўднёвей Коўна Нёман перайшла іншая групоўка (79 тыс. салдат: 6-ы і 4-ы пяхотныя карпусы, кавалерыя) пад камандаваннем прынца Багарнэ.Адначасова 30 чэрвеня яшчэ паўднёвей пад Гродна Нёман перасеклі 4 корпуса (78—79 тыс. салдат: 5-ы, 7-ы, 8-ы пяхотныя і 4-ы кав. карпусы) пад агульным камандаваннем Жэрома Банапарта.Паўночней Коўна пад Тыльзітам Нёман перасёк 10-ы корпус французскага маршала Макдональда. На поўдні ад цэнтральнага накірунку з боку Варшавы раку Буг перасёк асобны аўстрыйскі корпус Шварцэнберга (30—33 тыс. салдат).Цар Аляксандр I пазнаў аб пачатку ўварвання позна ўвечарам 24 чэрвеня у Вільні. А ужо 28 чэрвеня у Вільню ўвайшлі французы. Толькі 16 ліпеня Напалеон, устроіўшы дзяржаўныя справы ў акупаванай Літве, пакінуў горад услед за сваімі войскамі

    . Пераход напалеонавскай арміі праз Нёман                         

    2.1 Ад Нёмана да Смаленска (ліпень—жнівень 1812 г.)

    2.1.1 Паўночны накірунак

    На  поўнач Расійскай імперыі Напалеон накіраваў 10-й корпус маршала Макдональда, які складаўся з 32 тысяч прусакоў і немцаў. Яго мэтай было ўзяцце Рыгі, а потым, злучыўшыся з 2-м корпусам маршала Удына (28 тыс.), рушыць на Пецярбург.Асновай корпуса Макдональда з'яўляўся 20-тысячны прускі корпус пад камандаваннем генерала Граверта (пазней Йорка).Макдональд падступіў да ўмацаванняў Рыгі, аднак, не маючы аблогавай артылерыі, спыніўся на далёкіх подступах да горада. Вайсковы губернатар Рыгі Эсэн спаліў прадмесці і замкнуўся ў горадзе з моцным гарнізонам. Імкнучыся падтрымаць Удына, Макдональд захапіў пакінуты Дынабург на Заходняй Дзвіне і спыніў актыўныя дзеянні, чакаючы аблогавую артылерыю з Усходняй Прусіі. Прусакі корпуса Макдональда імкнуліся пазбягаць актыўных баявых сутыкненняў у гэтай чужой для іх вайне, аднак, калі сітуацыя пагражала «гонару прускай зброі», прусакі аказвалі актыўны супраціў, і неаднаразова з вялікімі стратамі адбівалі вылазкі рускіх з Рыгі.Удына, заняўшы Полацк, вырашыў абыйсці з поўначы асобны корпус Вітгенштэйна (25 тысяч), вылучаны 1-й арміяй Барклая пры адступе праз Полацк, і адрэзаць яго ад тылу. Асцерагаючыся злучэння Удына з Макдональдом, Вітгенштэйн 30 ліпеня атакаваў не чакаўшага нападу і саслабелага маршам на 2/3 корпус Удына ў баю пры Клясціцах і адкінуў яго назад да Полацка. Перамога дазволіла Вітгенштэйну атакаваць Полацк 17—18 жніўня, аднак корпус Сен-Сіра, своечасова накіраваны Напалеонам у падтрымку корпусу Удына, дапамог адбіць атаку і аднавіў раўнавагу.Удына і Макдональд загразлі ў млявапраяўных баявых дзеяннях, застаючыся на месцы.