Профилактикаға және аттардың эпизоотикалық лимфангиттiң жоюы

Кіріспе……………………………………………….………………………3

1.Жануарлар ауырулары................................................................................6

1.1. ЖЫЛҚЫ АУРУЛАРЫ............................................................................7

1.2. Iндеттанулық  мәлiметтер. ......................................................................8

1.3. Диагноздары  ............................................................................................9

1.4. Ажыратып  балау. ...................................................................................10

1.5. Емдеу....................................................................................................... 10

2. ЖЫЛҚЫ  МАЛЫНА ҚАМҚОРЛЫҚ КЕРЕК...........................................12

2.1. Дифференциалды диагностика...............................................................14

2.2. Профилактика...........................................................................................15

2.3. Клиникалық  көрсеткіштер......................................................................16

2.4. Патологоанатомиялық  өзгерiстер........................................................... 16

3. Профилактикаға  және аттардың эпизоотикалық  лимфангиттiң жоюы..18

3. 1. Жалпы  ережелер.......................................................................................18

3.2. Аттардың  эпизоотикалық лимфангитiнiң профилактикасы  бойынша мал дәрiгер - санитарлық  аманшылықтың аумақ iске асатын  шаралар..............19

3.3. Iндет  ошақтарындағы және тармақтар  аттардың эпизоотикалық лимфангитi бойынша сәтсiз өткiзiлетiн шаралар............................................20

3.4. Витаминдер...................................................................................................22

Қорытынды..........................................................................................................25

Пайдаланған әдебиет...........................................................................................27 

    Кіріспе

    Табиғатта кездесетiн қайсыбiр зат, қайсыбiр өнiм болмасын, олар химиялық элементтердiң қосылыстарынан тұрады. Күнделiктi көрiп, пайдаланып жүрген жемшөп пен мал өнiмдерi де осы химиялық элементтердiң күрделi қосылысы. өсiмдiк пен жануарлар организмiнен 50-ден астам химиялық элемент кездеседi. Соның iшiнде 18-i тiршiлiк үшiн өте қажет. Ал 6 элемент: көмiртегi,  оттегi, сутегi, азот, кальций және фосфор өсiмдiк пен мал организмiнiң негiзгi  бөлiгiн (98,5 процентi) құрайды.

    Қалған элементтердiң мөлшерi 1,5% ғана, бiрақ соған қарамастан олардың өсiмдiк пен жануарлар организмiнде атқаратын ролi өте үлкен. Мысалы, темiр, мыс қанның қызыл түйiршiгiн (гемоглобиндi) түзуге қатысса, ал басқа микроэлементтер мал организмiнде биохимиялық процестердi жүргiзетiн арнаулы белоктардың, ферменттердiң, витаминдердiң және гормондардың құрамына кiредi.

   Өсiмдiк  пен жануарлар организмiнде көмiртегi, оттегi, сутегi, азот, кальций, фосфор т.б. элементтердiң күрделi қосылысынан қоректiк заттар – белок, углевод, май түзiледi. Бұл заттардың үлес салмағы өсiмдiкте және жануарлар денесiнде әр түрлi (1 таблица).

   Мал организмiнiң клеткалары көбiне белоктан құралса, өсiмдiктердiкi – клетчатка және басқа углеводтардан тұрады. Қоректiк заттардың қоры өсiмдiктерде крахмал және басқа углеводтар күйiнде, ал мал организмiнде май күйiнде жинақталады. Әдетте жас малдың организмiнде су көп болады – 73 процентке дейiн жетедi.

   Мал организмiне қажеттi қоректiк заттардың мөлшерi әр түрлi азықтарда бiрдей болып келмейдi. Сондықтан әр түрлi азықтардың қоректiлiгiн  салыстыру үшiн олардың химиялық құрамын бiлу шарт. Ол төменде келтiрiлген схема бойынша анықталады.

   Қандай да болмасын бiр азықтың азғантай мөлшерiн 100-105⁰С температурада өзiнiң тұрақты салмағына дейiн кептiру арқылы (арнайы жасалған кептiру шкафтарында) оның құрамына кiретiн су мен құрғақ заттың мөлшерi анықталады. 

    Созылмалы ауру тақ тұяқты, сүрiктiң сөл тамырлары, регионарлық сөл безi түйiндерiнiң iрiңдi қабынуымен бейнеленедi.

    Профилактикаға  және аттардың эпизоотикалық лимфангиттiң  жоюы бойынша мал дәрiгерлiк ережелер

    Профилактикаға  және (бұдан әрi - ереже) аттардың эпизоотикалық лимфангиттiң жоюы бойынша осы мал дәрiгерлiк ережелер ұйым және "Ветеринариия туралы" Қазақстан республикасының заңының 26-шы бабымен сәйкес орындау үшiн физикалық және заңды тұлғалармен сөзсiз малдәрiгерлiк шараларды өткiзудi рет сөзсiз анықтайды.

    Адамдар көне замандады мұндай қорасан, тырысқақ, оба, және тiптi жеңiл переболевания және топастықтың құрастыруын мақсатпен жасанды жұқтыру ендiгәрi қолданатын ауруларды жұғымталдық көрiп қалды. Малдың құлаған алаөкпесiнiң плевралық сұйық сулалған қанжарды iрi қараны маңдайдың тарихи замандардың кейбiр тайпалары штрихтеулердi қолдандыдан сагитталды сызыққа дейiн Африкада.

    470-380 жылда нке дейiн гиппократ.э.) жұқпалы ауруларды пайда болудағы маңызды рөл ерекше булануларға қарсылық бiлдiрдi - миазмдарға. Шiрiген жаңбыр суды жұқтыруды оның теориясы мыңжылдықтар жанында бiр жарым ерекшелендi. Фрокастороның 1546 жылында (жұқпалы ауруға ) контагии туралы оқуды ұсынды. Бұл оқулар жұқпалы аурулар сау организмға аурудан контагиидiң берiлуi жақын болуда немесе суды, жем, ауа арқылы жолымен таралатынын жариялады. Әйтеуiр, Фрокасторо болжам микроскоптың ашуы, содан соң микроорганизмдардан кейiн және пастермен, Кохты ауыртатын микроорганизмдардың ашуынан кейiн растаған.

    Қазақ халқының дүниетанымында, діні мен тілінде жылқыға қатысты өзгеше философиялық және мәдени жүйе қалыптасқан. Соның ізі адам мен жылқының қатар өмір сүре бастаған байырғы заманнан байқалады. Ежелгі дәуірлерде-ақ қазіргі Қазақстан аумағы жылқының қолға үйретілген мекені болғандығын археологиялық қазбалар дәлелдейді. Солтүстік Қазақстандағы Ботай мәдениеті энеолит дәуірінде (б.з.б. 4 – 3-мыңжылдық), Арқайымескерткіштері орта қола дәуірінде (б.з.б. 2-мыңжылдық), Қазақстанның барлық аймақтарынан кездесетін арий, сақ, ғұн кезеңдерінің ескерткіштері (б.з.б. 1-мыңжылдық – б.з. 2 ғ.) ежелгі Қазақстанда жылқының қолға үйретіліп қана қоймай, бұл малдың ерекше қастерленіп, әдет-ғұрыптық рәсімдердің ажырамас бір бөлігіне айналғанын көрсетеді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1.Жануарлар ауырулары

Инфекциялардың себептiктерi түсiнуде әдiстемелiк маңызды момент ауруларды пайда болуда қоздырушының рөлi туралы толық ұсыныс болып табылады. Қоздырушыны өте ықшамдалған схемада инфекциялар себептiң ролiн ойнайды. Микробиологияның дәуiрлеуi және мүмкiндiк ғасырлар Хiхтың соңында қағылез қоздырушыны жағдайлардың көпшiлiгiнде ерекшеленсiн сөзсiз және инфекцияның жалғыз себебi микробтың мойындауларына келтiрдi. Монокаузализм ғылыми бағыт пайда болды. Ендiгәрi жаңа мәлiметтердiң әсерiмен әр түрлi емес жұқтыру ауру шақыратынын анықталды. Кондиционализм жаңа оқу түзiлiп танылды. Бұл оқудың тiршiлiктiктерi растаумен патогендiк микробтардың белгiсiз жұқтырушылығының айғағы көп инфекцияларда қызмет көрсетедi. Инфекцияның дамытуына қоздырушы қатысы барлықтар туралы сұрақтың объективтi шешiмi үшiн не бiр организммен оның өзара әрекеттесуiн ерекше сипат терең талқылануға керек ортаның құбылмалы шарт болатын.

Кейбiр зерттеушiлер шарттардың кешеннiң қажеттiлiгi туралы инфекциялық ауруды себептi патогендiк микробтың мойындауы және бұл себептiң қабiлетсiздiгiнiң аралығында сәйкессiздiк ауруды пайда болу барлық жағдайларда өз алдына себепшi болуға аша қорытынды жасайды, бiрлескен әсерi тиiстi салдарлар шақыра алатын. Шарттардың кешенi бұл және себеппен танылатын бас адыраяды. Ерекшелеу верндердi бұл болжамды күрделi, өйткенi бас мақұлдансын жеке сипатты зерттеушiмен iске асып тасысады. Кез келген шарт ауру өзiмен-өз шақырмайды және ауру себепшi бола алмайды. Ең алдымен, өзара әрекеттесуi - Себеп, бiзше,- деп көп қосылатын, бiрақ екi: патогендiк микроорганизм және макроорганизмның реактивтi жүйесi. Бұл өзара әрекеттесулер iшкi орта шарттарындағы ағады. Өзара әрекеттесудiң әсер етулерi шеткi дәреже инфекция ауруы болып табылады. 

1.1. ЖЫЛҚЫ АУРУЛАРЫ

ЖЫЛҚЫ АУРУЛАРЫ, жылқы организмінің қалыпты жағдайының бұзылуынан болады. Ауру мех. (жаралану, сыну) және физ. (жоғары және төм. темп-ра, иондаушы сәулелену, зақымдану), хим. (қышқылдар мен сілтілер), биол. тітіркендіргіштер (патогенді микроорганизмдер, қарапайым гельминттер, кенелер, жәндіктер) әсерінен пайда болуы мүмкін. Жылқы төрт түлік мал ішіндегі жемшөпті талғап жейтін, ерекше күтімді қажет ететін, кез келген ауруға бейім тұратын мал. Ауру себептеріне байланысты Ж. а. жұқпалы, жұқпайтын және құрт аурулары болып бөлінеді. Жұқпалы ауруларға маңқа, сақау, сарып, құтыру, делбе, жамандат, сіреспе, жегі, ботулизм, лептоспироз, күл, т.б. жатады. Жұқпайтын ауруларға желінсау, боғмала, қыршаңқы, буын-құрт, өлі тию, жауыр, жем түсу, қашақ, өкпе ісіну, т.б. жатады. Құрт ауруларына киеңкі, қарақаптал, су ауру, қотыр, ішек-құрт аурулары, т.б. жатады. Ж. а.-ның алдын алу үшін шаруашылықтағы малдарды уақытында тексеріп, вакцина мен сарысу егеді, ауру малды оқшаулап, емдейді. Емдеу үшін әр түрлі дәрілік заттарды (антибиотиктер, сульфаниламидті, витаминді және гормондық препараттарды) және диетотерапия, физиотерапия, т.б. емдеу әдістерін кеңінен қолданады. ^[1]

(lymphangitis epizootica, африкалық маңқа, микоз)  аттардың эпизоотикалық лимфангитi

(lymphangitis epizootica, африкалық маңқа, микоз)  эпизоотикалық лимфангит - тақ тұяқты сөл тамырларының қабыну сипаттайтын сүрiктер және iрiңдi фокустер және ойылымдардың бiлiмi бар терi асты клетчаткасының ағатын инфекциялық ауруы созылмалы.

Этиология. Ауруды қоздырушы - Cryptococcus farciminosumнiң  саңырауқұлағы. (фокустер және ойылымдардың iрiңдерiнде) малдардың ауруларының организмында сопақ торпақтар сияқты болады - криптококктер. (бойынша Роман - гимзаға) кәдiмгi анилин бояуларымен боялады. Криптококктердiң орнықтылығы болды ендi түбегейлi. Кәдiмгi шоғырландыруларында Дезосредств қоздырушыда жұмыс iстеу құртатын.

1.2. Iндеттанулық мәлiметтер.

Эпизоотикалық лимфангитпен тек қана тақ тұяқты ауырады: ат, есектер және қашырлар.

Ауру  қоздырушысының басталулары криптококктердiң  жиынның ойылымдарының iрiңмен бiргемен сыртқы орта көрнектi малдар аурулар қызмет көрсетедi. Қоздырушының берiлулерi факторлармен санайды: малдардың ауруларының ерекшелеу кiр басқан тағы басқа субстраттар көң, төсенiштi, ауыз үй. Заттар арқылы жылқы күтуi де, байланысу түзуде де жұқпалы малдардың ауруларынан берiлуде болады және құрал-сайман.

үйiрлi аттарының арасында 4 жылдарға 1 жылдан жас шамасындағы малдарын жиiрек  ауырады. Жабағылар ауруларға салыстырмалы орнықты, 6-айлық жас шамасына дейiн  әсiресе. Ауруға баяу таралады.

Ағым  және симптомдар. Инкубация кезеңi айлар 1мен 3пен аралығындағы созылады. Iрiңдi фокустер сүрiк, олар шындығында шалағай жiкте болады майда түйiндерi сияқты болады.

Фокустердегi әр түрлi консистенцияның iрiңi, жиiрек  оның қабадай, сливкообразный, ақшыл  сары түс, кейде сұйық, қанның қоспасымен болады. Ашылған фокустердiң орынында ойылым болып қалады.

Ойылым  әдетте дөңгелек формасы бар, iрiңдей жиiрек сұйық немесе крошковатого нәзiк қабық жабулы бiразда болатын  шар тәрiздi қуысы болады.

Қатты, тығыз бауларды түрлерде байқап қараған  сөл тамырларының қабынуы лимфангитте айқын бейнеленген. Мұндай таңдандырылған ыдыстардың жүрiсi бойынша түрде айқын орналасқан iрiңдi фокустер қалыптасады.

Сонымен бiрге байқалады, тәрiзден жиi, шырышты  қабықтардың ұтылуы. Жақ асты сөл  түйiндерi жиiрек бас тағы басқалар ерiндердiң ұтылуында үлкейткен. Таңдандырылған түйiндер тығыз және көлемде, бөлiктiлiк оларды үлкейткен тегiстеген, қунақылық кiшiрейткен, қолмен басып қараудың жанында ауру атап өтедi.

1.3. Диагноздары

Диагноздарды  қойылудың жанында iндеттанулық мәлiметтердi есепке алады: қалай аттарының ауруды шарт, ақырын таратуды ауруға және болды ендi тән болатын клиникалық ауру белгi себепшi болатын жаппай жарақаттанушылығы.

Дәл диагноздың қойылулары үшiн барлық жағдайлардағы  дегенмен микроскоппен зерттеулер ойылымдар немесе фокустер iрiңдей өткiзедi. Криптококктердiң iрiңiндегi табылу эпизоотикалық лимфангиттi малдың ауруын растайды.

1.4. Ажыратып балау.