Өнім жөніндегі
мақсаттар
Сапаны басқару
жүйесін жасау
Буып түю,
орау жақсарту
Жаңа тауарларды
әзірлеу
Баға жөніндегі
мақсаттар
Бағаның төмендеуі
Бағаның өсуі
Икемді бағаларды
қолдану
Өткізу бойынша
мақсаттар
Сатуға тиімді
жол іздеу
Фирмалық
дукен ашу
Делдалдар
жуйесін кеңейту
Коммуникация
жөніндегі мақсат
Тауар бойынша
бренд құру
Фирманың
беделін арттыру
Жарнама шығынын
өсіру
Маркетингтің
мақсаттары
Маркетингтің
негізгі принциптері оның концепцияларынан
қалыптасып, мыналардан тұрады:
Біріншісі,
фирманың нақты белгіленген коммерциялық
түпкі әрекет нысанына бағытталған
ұзақ уақытқа арналған мақсатына сәйкес
нарық үлесіне жету.
Екінші, фирманың
өз алдына қойған мақсаттарына
жету жолдарын комплексті түрде
айқындау.
Үшіншісі, әрекеттенуге
таңдап алған нарықтың жағдайын
және өз талабын барынша ұштастырып
есепке алу, сонымен қатар, ол нарыққа
нысаналы әсер ету.
Төртінші, «келешекті
сезу» және соған байланысты
жаңа тұтыну қасиеттерімен тауарын
өңдеу.
Бесінші,
фирманың сыртқы ортасының өзгерісіне
өзіне ыңғайлы тез және тиімді
реакция қамтамасыз ететін белсенділік,
бастаушылық, іскерлік көрсету.
Көптегент
ғалымдар маркетинг қызметтерін
талдаушы, өндірістік, өткізішілік
және басқарушылық блоктарына
жіктейді. Талдаушы қызметке нарықты
және тауарды зерттеу, стратегиялық
және оперативтік жоспарлау жатады,
ал өндіріске – тауарды өндіруді ұйымдастыру
және олардың сапасын жоғарлату; өткізушілікке
- өнімді жылжыту және сату қызметі жатады.
Маркетингке
жоспарлау, ұйымдастыру, уйлестіру
мен бақылау сияқты кез келген
басқарудың функциялары да жатады.
Олар маркетингті мынандай өзіндік
ерекшелік функцияларымен нақтыланып
отырады:
• Нарықты
маркетингтік тұрғыдан зерттеу;
• Маркетингті
жоспарлау;
• Кәсіпорынның
маркетингтік қызметін ұйымдастыру;
• Тауарлық
саясатын жүзеге асыру;
• Баға
саясатының қалыптасуы;
• Кәсіпорынның
сату саясаты;
• Өнімнің
жылжуы мен коммуникациясын ұйымдастыру;
• Кәсіпорынның
маркетинг тік қызметін бақылау;
Маркетингтік
зерттеудің негізінде стратегиялық
және оперативтік жоспарлар құрылады.
Тауар саясаты тауардың ассортименттік
тұжырымдамасын, оларадың сапасын және
бәсекеге қабілеттілігін жоғарлатуды
өнімнің өмірлік циклын талдауды және
ескі өнімдердің байланысын анықтауды,
тауар белгілерін иемдену стратегиясын
айқындауды, ораманы жасау және сервизді
орналастыруды басқаруды қамтиды. Баға
саясаты баға жасаудың түрлі әдістерін
қамтиды. Өткізу саясаты өткізу формаларымен
арналарының тиімді жүйелерін ұйымдастыруды
көздейді, бұған көтерметжәне бөлшек сауда
желісі арқылы өткізу, тасымалдау, тұтынушыларға
өнімді жеткізуге жатады. Өнімдерді өткізу
әрекетін бақылау оны өткізер кезінде
жүргізіледі және жүзеге асатын шараларға
белгілі түзетулер енгізуге жағдай жасайды,
сөйтіп фирманың маркетингтік қызметінің
жемісті болуына мүмкіндік береді.
Сұранысқа
байланысты маркетинг түрлері
Маркетинг түрлері
Сұраныс түрлері Маркетингтің міндеті
мен мақсаты
Конверсиялық
маркетинг: барлық немесе бірнеше
нарықтың сегменттері тауарды
қабылдамайды. Жағымсыз сұраныс
Тауарды жақсарту, бағаны төмендету,
өткізу арналарын жақсарту, қоғамның
пікірін өз мүддесіне сай өзгерту
Креативтік
маркетинг (дамушы маркетинг): жасырын
сұранысты әйгілеуге бағытталған
маркетинг Жасырын сұраныс Нарықтың
сыйымдылығын бағалау, жасырын
сұранысты қанағаттандыратын тауарды
іздеп табу
Ремаркетинг:
сұраныс төмендеген жағдайда қолданылатын
маркетинг Төмендейтін сұраныс Жаңа нысаналы
нарықты табу, оған сәйкес тауардың қасиеттерін
өзгерту, коммуникацияны тиімді жүргізу
Синхромаркетинг:
сұраныс өндіріс күшінен біршама
асатын болса, немесе бұл тауардың
өндіріс көлемі нарық қажетінен
көп болса қолданылатын маркетинг Тұрақсыз
сұраныс Сұранысты уақыт мерзімі бойынша
реттеу, икемді баға қолдану
Демаркетинг:
қанағаттандыра алмайтын сұранысты
төмендетуге бағытталған маркетинг
Артық сқраныс Бағаны көтеру,
өтімді ынталандыру шаралары мен
сервисті азайту, сұраныс көлемін төмендету
Қарсы әрекет
жасайтын маркетинг: тұтынушының
және қоғамның жағдайын жақсарту
мақсатымен зиянды тауарларға
қарсы қолданылатын маркетинг
Иррационалды сұраныс (өлшемге
келмейтін сұраныс) Бағаны кенет
көтеру, тауардың қол жеткізуіне шек қою,
тауардың денсаулыққа зияндығы туралы
тұтынушыларға ақпарат тарату
Ынталандырушы
маркетинг: ынталы әдістер табу
жолында әрекет жасайтын маркетинг
Сұраныс жоқ
Бағаны төмендету, жарнаманы күштейту,
тауардың ұтымды жақтарын көрсету,
өтімді ынталандыру шараларын қолдану
Демеуші маркетинг:
сұранысты бір деңгейде сақтауға
арналған марктинг Сұраныс толық
қанағаттанған Тауардың сапасына
және қызмет көрсету қасиеттеріне
көбірек назар аудару
Маркетингтік
нақты жүзеге асырылуы кәсіпорынның
салалық сипатына, оның ұсынылатын тауарларының
пайдалану орнына байланысты болады. Осыған
байланысты маркетингтің біренеше саласы
кездеседі.
Өнеркәсіп
маркетингі дегеніміз өндіріс
үдерісінде тұтынылатын тауарлармен,
қызметтермен, оларды тұтынатын және
сауда-саттықпен айналысатын фирмалар
шұғылданатын маркетинг түрі.
Қызмет маркетингі
дегеніміз өнім ретінде қызметтермен
шұғылданатын маркетинг түрі.
Халықаралық
маркетинг- кәсіпорындардың сыртқы
экономикалық әрекеттерінде қолданылатын
маркетинг түрі.
Банк маркетингі
дегеніміз жалпы капитал нарығында
және оның жеке салаларында,
соның ішінде банк саласында,
несие саласында, құнды қағаздарнарығында
болып жатқан үрдістері зерттеуді
және есепке алуды болжайтын
банкті басқару жүйесін сипаттайды.
Бейкоммерциялыпқ
маркетинг институционалды маркетинг
деп те айтады. Оны ұйым және жеке тұлғалар
өздерінің идеяларын тарату үшін қолданылады.
Бейкоммерциялық маркетинг дегеніміз
нақты ұйымдар және олардың әрекеттеріне
мақсатты аудиторияны позициясын және
қатынасын ұтымды өзгерту немесе қалыптастыру
үшін қолданылатын маркетинг түрі.
Инвестициялар
маркетинг – бұл маркетинг
жаңа бағыты. Оның негізі сипаттамасы
технология және өндірісті ұйымдастыру
болып табылады
Интеллектуалды
өнімдер нарығындағы маркетинг.
Таур ретінде интелектуалды өніммен маркетинг
әрекетін жүргізу ерекше тәсілдерді қажет
етеді.
Алмастыру
әрекеті қажетті жұмыстар орындауды
талап етеді. Бірдеңені сатқысы
келген адам алушыны іздеуі, олардың
мұқтаждығын анықтауы, қажетті тауарларды
жобалауы, оларды нарыққа жеткізу, жинастыру,
тасымалдауы, баға туралы келісуі, т.б.
орындауы керек. Маркетингілік әрекеттердің
негізін тауарды дайындау, зерттеу, коммуникацияны
жөнге салу, тарату ұйымдастыру, баға белгілеу,
сервис қызметтер құрайды. Әдетте, маркетингті
сатушы өз тағдырымен өзектес іспен шұғылданады,
ал онымен сатып алушылар да айналысады.
Үй бикелері
қаржысына қарай керекті тауарларды
іздестіргенде, өз маркетингіменайналысады.
Фирма жабдықтаушысы тапшы тауарды
табу үшін қажетті сатушыларды
іздеп, оларға қызығарлықтай келісім шарттарын
ұсынады. Сатушы нарқы деп сатушының билігі
үстем, ал сатып алушы белсенді «нарық
қайраткері» ролін атқаратын нарықты
айтады. Сатып алушы нарқы деп сатып алушы
билігі үстем және ең белсенді «нарық
қайраткеріне» сатушы жататын нарықты
айтады. 50 жылдардың басында тауарларды
ұсыну олардың сұранысынан асып түсе бастағандықтан,
маркетингті сатып алушыларды іздестіруші
сатушылармен байланыстыра бастады. Кітап
автосы осы көзқарасты қолдайды және сатушылар
алдында кездесетін маркетингілік проблемаларды
стып алушылар нарқы жайында талдайды.
Алмастыру
процесімен айналысушыларды бәрі
де уақыт өткен сайын оны
жетілдіре түсуді үйренеді. Атап
айтқанда, сатушылардың өз маркетингін
басқарудағы іскерлігі арта түседі.
Маркетингті басқаруға біз былай деп
анықтама береміз.
Маркетингті
басқару - бұл табыс табу, өткізудің
көлемін өсіру, нарық бөлігін
жоғарлату сияқты мекеменің алдына
қойған мақсаттарына жету үшін
мақсатты сатып алушылармен пайдалы
алмастыруларды белгілеу, нығайту
және қолдау шараларын талдау, жоспарлау
және оларды жүзеге асыруды бақылау. Маркетинг
басқарушысы өзінің ең әйгілі бейнесіне
фирманың осы мезеттегі өндірген өнімдердің
барлық көлемдерін өткізуге қанша клиенттер
керек болатын болса, соншасын таба алатын
маман ретінде көрсетіледі. Демек, бұл
оның міндет шеңберін өте қысқа түрде
көрсету болып саналады. Маркетинг басқарушысы
тек қана сұранымды болдыру және кеңейтумен
айналысуымен қатар, оны қысқарту, өзгерту,
проблемаларымен де айналысады. Маркетингті
басқарудың міндеті-сұранымның деңгейіне,
уақытына және сипаттамасына әсер ету
арқылы мекеменің алдына қойған мақсатына
жетуіне көмектесу. Жай айтқанда, маркетингті
басқару- бұл сұранымды басқару . Мекеме
өз тауарының сұраным деңгейі туралы ұсыныс
дайындайды. Әрбір бөлек алынған кезенде
нақты сұранымның деңгейі тілекті деңгейден
төмен, оған сәйкес не одан жоғары болуы
мүмкін. Осы жағдайлардың бәрімен де маркетингті
басқару байланысты түрде болады. Маркетингтің
мақсаттары, принциптері, қызметтері және
түрлері мен салалары арқылы басқаруды
дұрыс қалыптастыру қажет. Ол ушін ең бірінші
маркетингілік жағдайларды таңдап, белгіленген
жоспарларды іске асыратып, әрбір бақылау
функцияларын орындалуы қажет. Сонымен
қатар басқаруды дұрыс қалыптастыру үшін
өткізу қызметінің басшылары және жәй
қызметкерлері, жарнама қызметінің басқарушылары,
өткізуді ынталандыру мамандары, маркетингті
зерттеушілер, тауарды басқарушылар және
баға белгілеу проблемасының мамандары
қажет.